ExxonMobil wist 40 jaar geleden al exact in welke klimaatramp we nu zouden zitten (Motherboard Vice)

Onderzoekers hebben schokkende nieuwe details blootgelegd over hoe ExxonMobil, een van de grootste olie- en gasbedrijven ter wereld, meer dan 40 jaar geleden de rampzalige gevolgen van de klimaatverandering door het verbruik van fossiele brandstoffen al voorspelde, ondanks dat de leiding van het bedrijf haar eigen interne gegevens publiekelijk ontkent, zo blijkt uit een nieuw onderzoek. 

De onderzoekers hopen dat het de inspanningen kan ondersteunen om grote namen binnen de olie- en gasindustrie aansprakelijk te stellen voor het misleiden van het publiek over de gevaren van klimaatverandering en het verspillen van kostbare tijd bij de inspanningen om de ergste gevolgen ervan te beperken.  

De schaamteloze hypocrisie van ExxonMobil over de door mensen veroorzaakte klimaatverandering werd in 2015 aan het licht gebracht toen onderzoeksjournalisten interne bedrijfsdocumenten bemachtigden waaruit bleek dat het bedrijf al in 1977 op de hoogte was van de opwarming van de aarde en de oorzaken daarvan. Het rapport veroorzaakte massale ophef, samengevat in de populaire hashtag #ExxonKnew, die activisten, advocaten, politici en andere belanghebbenden ertoe hebben aangespoord gerechtigheid te zoeken voor het bedrog van het bedrijf.  

Deskundigen onder leiding van Geoffrey Supran, wetenschapshistoricus aan Harvard, hebben nu onthuld dat ExxonMobil niet alleen tientallen jaren geleden al wist dat fossiele brandstoffen de oorzaak waren van klimaatverandering, maar dat het bedrijf destijds zelfs enkele van de meest nauwkeurige en kundige voorspellingen deed over de opwarming van de aarde. Deze voorspellingen zijn tot nu toe grotendeels uitgekomen, nu de stijgende temperaturen hebben geleid tot toenemende natuurrampen, verlies van biodiversiteit en andere catastrofes.

Terwijl eerdere rapporten vooral gefocust waren op tekstueel bewijs van de kennis van het bedrijf, presenteren Supran en zijn twee co-auteurs – Stefan Rahmstorf, klimaatwetenschapper aan de Universiteit van Potsdam en Naomi Oreskes, wetenschapshistoricus aan Harvard – het eerste kwantitatieve overzicht van ExxonMobil's vroege numerieke en grafische gegevens over klimaatwetenschap. 

Hieruit blijkt dat “ExxonMobil op de hoogte was van de hedendaagse klimaatwetenschap, aan die wetenschap heeft bijgedragen en de toekomstige opwarming van de aarde correct heeft voorspeld”, aldus het nieuwe onderzoek van het team, dat donderdag is gepubliceerd in het blad Science. Hoewel veel wetenschappers die voor ExxonMobil werkten deze kennis al eerder naar buiten hebben gebracht, heeft de leiding van het bedrijf deze resultaten publiekelijk jarenlang ontkend.

“Dit is #ExxonKnew2.0,” schrijft Supran in een e-mail aan Motherboard. “We hebben nu waterdicht, onweerlegbaar bewijs dat ExxonMobil de opwarming van de aarde nauwkeurig heeft voorspeld, jaren voordat het bedrijf zich omdraaide en de klimaatwetenschap en -wetenschappers publiekelijk aanviel. Onze bevindingen laten zien dat ExxonMobil's publieke ontkenning van de klimaatwetenschap de gegevens van haar eigen wetenschappers tegensprak. Dit bevestigt de eerdere conclusies van wetenschappers, journalisten, juristen en politici en voegt er statistische precisie aan toe.”

Todd Spitler, senior adviseur bij Exxon Mobil Corporation, mailde de volgende verklaring aan Motherboard in reactie op het onderzoek.

“Deze kwestie is de afgelopen jaren verschillende keren aan de orde gekomen en in elk geval is ons antwoord hetzelfde: degenen die praten over dat ‘Exxon het wist’ hebben de verkeerde conclusies getrokken,” zei Spitler. “In 2019 luisterde rechter Barry Ostrager van de NY State Supreme Court naar alle feiten in een verwante zaak en schreef: ‘Wat het bewijs tijdens het proces onthulde, is dat iedereen bij ExxonMobil zich uniform inzet om hun taken rigoureus uit te voeren op de meest uitgebreide en zorgvuldige manier mogelijk… Deze getuigenissen toonden aan dat ExxonMobil een cultuur heeft van gedisciplineerde analyse, planning, boekhouding en rapportage.”

Het nieuwe onderzoek van Supran en zijn collega's kreeg z’n kickstart een paar jaar geleden op Twitter, nadat Rahmstorf een grafiek had getweet waarin de klimaatprojectiegrafiek van ExxonMobil uit 1982 werd vergeleken met de werkelijke temperatuurstijgingen in de afgelopen decennia. 

“Stefan Rahmstorf nam contact met ons op over zijn eerste werk hieraan en samen begonnen we ons te realiseren dat ondanks alle kritiek op de klimaatretoriek van ExxonMobil in de afgelopen jaren, de feitelijke klimaatprojecties van het bedrijf nooit zijn beoordeeld,” aldus Supran. “De gegevens lagen al die tijd onder onze neus zonder dat we het door hadden.” 

“We besloten die meme uit te breiden en er een peer review tegenaan te gooien,” voegde hij eraan toe. “In die zin brengt ons onderzoek nieuwe gegevens in oude documenten aan het licht.” 

De overeenkomsten tussen de klimaatvoorspellingen van Exxon en wat er werkelijk is gebeurd zijn zo bizar opvallend dat politicus Alexandria Ocasio-Cortez het werk van Rahmstorf gebruikte om Martin Hoffert, een klimaatwetenschapper die in de jaren tachtig als consultant voor ExxonMobil werkte, te ondervragen tijdens een hoorzitting van de House Committee in 2019 (Oreskes was ook een getuige tijdens de hoorzitting). Hoffert maakte toen een memorabele grap door te beweren dat hij en zijn collega's nou eenmaal “uitstekende wetenschappers” waren die het traject van de antropogene klimaatverandering nauwkeurig hadden voorspeld

“We leverden echt kwaliteit af en ik was erg blij met wat we deden,” zegt Hoffert in gesprek met Motherboard. “Ik was ook erg blij dat we een groot energiebedrijf, een oliemaatschappij, bij het onderzoek konden betrekken omdat ik dacht dat dat de geloofwaardigheid van klimaatverandering zou vergroten in een tijd waarin klimaatverandering een politiek controversieel onderwerp begon te worden.”

Hoffert is nu een gepensioneerde professor emeritus in de natuurkunde aan de New York University, maar hij is zich blijven uitspreken over zijn ervaring met de samenwerking met ExxonMobil, net als veel andere wetenschappers die vanaf de jaren zeventig klimaatonderzoek voor het bedrijf uitvoerden.  

Supran en zijn collega's verwijzen veelvuldig naar het werk van Hoffert en zijn collega's in hun nieuwe onderzoek, dat is gebaseerd op een uitgebreide analyse van 32 interne documenten die wetenschappers van ExxonMobil tussen 1977 en 2002 hebben geschreven en 72 peerreviewed wetenschappelijke publicaties waaraan wetenschappers van ExxonMobil tussen 1982 en 2014 hebben meegewerkt.

Uit de resultaten blijkt dat de prognoses van ExxonMobil over de gemiddelde temperatuur aan het aardoppervlak grotendeels accuraat waren en dat de onderneming “het vooruitzicht van een komende ijstijd correct verwierp, nauwkeurig voorspelde wanneer de door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde voor het eerst zou worden waargenomen en een redelijke schatting maakte van het ‘carbonbudget’ om de opwarming onder de 2 graden te houden,” aldus het onderzoek.

De onderzoekers onthulden ook dat de klimaatvoorspellingen die in 1982 tijdens een interne briefing onder de titel “CO2 ‘Greenhouse’ Effect” werden gepresenteerd, vervolgens op grote schaal werden verspreid binnen het management van ExxonMobil en hierna werden bestempeld als “vertrouwelijke informatie voor uitsluitend geautoriseerd bedrijfsgebruik”.

“Exxon was in het geheim erg expliciet over het doel van haar betrokkenheid bij klimaatwetenschappelijk onderzoek, dat in wezen een combinatie was van het verzamelen van informatie en het opbouwen van legitimiteit,” aldus Supran. 

Deze informatie “maakte deel uit van een bredere strategie van het bedrijf om de potentiële bedreiging van de opwarming van de aarde voor zijn zakelijke belangen in te zetten,” vervolgt hij. “Toen zij en de bredere fossiele brandstofindustrie eind jaren tachtig hun massale campagne lanceerden om de klimaatwetenschap en wetenschappers in diskrediet te brengen, lijken ze dat te hebben gedaan terwijl ze volledig op de hoogte waren van de opkomende consensus over door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde.”

In een interview zei Hoffert dat het “steeds vervelender” werd om te zien hoe leiders van ExxonMobil, zoals voormalige CEO Lee Raymond, “ongelooflijk slecht geïnformeerde” dingen verspreidden die de wetenschappelijke consensus over klimaatverandering verhulde. 

“Lee Raymond vertelde tijdens lezingen dat het grootste deel van de CO2 in de atmosfeer afkomstig is van de biosfeer, die zoveel koolstof in de atmosfeer uitstoot, zonder te zeggen dat die biosfeer ook bijna dezelfde hoeveelheid koolstof absorbeert,” zei Hoffert. “Als ik een afgestudeerde student zoiets zou beweren tijdens een examen, zou hij het niet erg goed doen.” 

Vandaag hebben mensen en ecosystemen over de hele wereld te lijden onder de toenemende schade van de door mensen veroorzaakte klimaatverandering. Door de opwarming van de aarde nemen natuurrampen zoals bosbranden, orkanen en hittegolven toe. Door de stijging van de zeespiegel worden gemeenschappen letterlijk van de kaart geveegd. Het tempo van de veranderingen duwt soorten over de hele wereld over hun grenzen heen, waardoor de biodiversiteit en de wereldwijde voedselvoorziening worden bedreigd. De toekomst die ExxonMobil zo nauwkeurig heeft voorspeld en waarover zij zo gewetenloos in het openbaar heeft gelogen, is uitgegroeid tot een zeer reëel en catastrofaal heden.

Supran en zijn collega's hopen dat hun werk kan bijdragen aan het ter verantwoording roepen van ExxonMobil en soortgelijke organisaties die opzettelijk het gesprek over klimaatverandering naar hun hand zetten. De nieuwe studie biedt meer kostbaar bewijs voor deze inspanningen, waaronder rechtszaken, politieke bewegingen en burgeractivisme.

“Ik ben natuurlijk geen jurist, maar de indruk die ik krijg van advocaten die ik heb gesproken, is dat kwantitatief bewijs zoals het onze overtuigend kan zijn,” zei Supran. “Ons eerdere onderzoek, dat ook een kwantitatieve benadering heeft gekozen voor een onderwerp dat traditioneel wordt gedomineerd door kwalitatieve historische en journalistieke technieken, wordt aangehaald in veel lopende zaken op het gebied van klimaatverantwoordelijkheid, waaronder rechtszaken, politieke onderzoeken en belangenbehartiging vanuit de achterban. Dus het zou me niks verbazen als ons nieuwe onderzoek potentie heeft om te helpen bij verdere inspanningen om verantwoording af te dwingen.”

“En dan heb je natuurlijk ook nog de publieke opinie, waarbij ik vermoed dat eenvoudige beelden die bewijzen dat Exxon alles wist en ons allemaal misleidde over het klimaat, krachtig kunnen zijn,” besloot hij.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Motherboard. 


Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.

https://www.vice.com/nl/article/y3p7wk/exxonmobil-wist-het-klimaatcrisis

Er zijn signalen dat er een nieuwe massa-extinctie op komst is (Motherboard Vice)

ls je vlak bij een zoetwaterrivier of een meer woont, zou het best kunnen dat je weleens waarschuwingsborden hebt gezien voor schadelijke algen- en bacteriebloei op de oevers. Volgens een nieuw onderzoek zou deze bloei het eerste verschijnsel kunnen zijn van een door mensen veroorzaakte ecologische ramp, die griezelig veel lijkt op de grootste massa-extinctie in de geschiedenis van de aarde.

Ongeveer 251 miljoen jaar geleden vond de ​​Perm-Trias-massa-extinctie plaats, waarbij ongeveer 90 procent van alle plant- en diersoorten op aarde uitstierf. De ontwikkelingen die daaraan voorafgingen lijken behoorlijk veel op wat er nu op aarde gebeurt, aldus een onderzoeksteam onder leiding van Chris Mays, een postdoctoraal onderzoeker en paleobotanist van het Natuurhistorisch Museum in Stockholm. De onderzoekers kwamen erachter dat de bloei van giftige algen en bacteriën tijdens de ​​Perm-Trias-massa-extinctie vergelijkbaar is met die in de hedendaagse meren en rivieren – een trend die net als de uitstoot van broeikasgassen, ontbossing en bodemverlies in verband wordt gebracht met menselijke activiteiten.

“We zijn nog niet op dat punt,” zegt Mays in een e-mail, verwijzend naar de omstandigheden van die massa-extinctie. “De hoeveelheid CO2 is tijdens de Perm-Trias-massa-extinctie waarschijnlijk verzesvoudigt, maar sinds het pre-industriële tijdperk is het niveau nog niet verdubbeld.”

“Maar nu het CO2-niveau sterk toeneemt, zijn we wel aan een inhaalslag bezig,” waarschuwt hij. “En de kans op schadelijke microbiële bloei, samen met veel andere schadelijke veranderingen als hevige orkanen, overstromingen en bosbranden, neemt ook toe.”

De overeenkomsten vormen “een verontrustend signaal voor toekomstige klimaatveranderingen,” aldus het onderzoek dat onlangs gepubliceerd werd in het tijdschrift Nature Communications. En er zijn inderdaad veel aanwijzingen dat we onderweg zijn naar een nieuwe massa-extinctie, veroorzaakt door mensen.

Microbiële bloei zorgt er niet alleen voor dat zoetwaterbronnen in ‘dode zones’ veranderen, waardoor andere soorten verstikt raken, maar kunnen ook het herstel van ecosystemen met miljoenen jaren vertragen, zegt het onderzoeksteam.

Mays en zijn collega’s kwamen tot deze conclusie nadat ze in de buurt van Sydney fossielen hadden onderzocht, die afkomstig zijn van voor, tijdens en na de ​​Perm-Trias-massa-extinctie.

Hoe deze massa-extinctie exact plaatsvond is nog altijd onderwerp van discussie, maar het is wel zeker dat het deels te maken had met een flinke hoeveelheid vulkaanuitbarstingen, die ervoor zorgden dat zowel de wereldwijde temperatuur als de uitstoot van broeikasgassen enorm steeg. Er vielen droogtes en er braken bosbranden uit, waardoor er ontbossing plaatsvond en veel planten werden uitgeroeid.

Het plotselinge verlies van deze bossen, die als opslagplaats van koolstof functioneren, zorgde ervoor dat voedingsstoffen en -bodems nu ineens in het water terechtkwamen, waardoor de microbiële bloei werd versterkt – die al floreerde vanwege de hoge temperatuur en de hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer.

Deze microbiële gemeenschappen vormen een integraal onderdeel van zoetwaterecosystemen over de hele wereld, maar vanwege de gevolgen van klimaatverandering – zoals bosbranden, ontbossing, bodemverlies en droogte – lijkt er een nieuwe grootschalige bloei in aantocht te zijn.

“De drie hoofdingrediënten voor zo’n giftige soep zijn de versnelde uitstoot van broeikasgassen, hoge temperaturen en overvloedige voedingsstoffen,” zegt Mays. “Tijdens de ​​Perm-Trias-massa-extinctie zorgden vulkaanuitbarstingen voor de eerste twee, en de plotselinge ontbossing voor de derde. Om precies te zijn: toen de bomen verdwenen kwamen de voedingsstoffen van de bodem in de rivieren en meren terecht, waardoor de microben alles kregen wat ze nodig hadden.”

“Nu zorgen mensen ervoor dat deze drie ingrediënten er zijn,” gaat hij verder. “CO2-uitstoot en de opwarming van de aarde zijn onvermijdelijke gevolgen van het feit dat we al eeuwen fossiele brandstoffen verbranden, en vooral vanwege de landbouw en de houtkap zijn er overvloedige voedingsstoffen in onze waterwegen terechtgekomen. Dat heeft er samen voor gezorgd dat er een giftige bloei is ontstaan in het water.”

Het team vergeleek de bloei van de ​​Perm-Trias-massa-extinctie met die van tegenwoordig: ze keken onder andere naar de textuur, filamenteuze structuur, sterke fluorescentie en concentraties. “De algenconcentratie van de ​​Perm-Trias-massa-extinctie was net zo hoog als die van nu,” zegt Mays. “Maar die van toen kwamen tot stand zonder toedoen van de mens.”

Volgens het team is de “optimale groeitemperatuur” voor deze zoetwatermicroben zo’n 20 à 32 graden Celsius, wat overeenkomt met de geschatte zomertemperaturen in het vroege Trias, de periode na het Perm. En volgens het onderzoek worden die temperaturen in het jaar 2100 rond de zogenaamde mid-latitudes ook verwacht.

“Het fijne aan vergelijkingen met gebeurtenissen als de ​​Perm-Trias-massa-extinctie is dat ze aantoonbaar een zuiverder beeld geven van de gevolgen van klimaatverandering,” zegt Mays. “Je ziet de gevolgen van de opwarming van de aarde zonder dat het verdoezeld wordt door extra schadelijke invloeden van de mens.”

“Je kunt veel uitstervingen veroorzaken door simpelweg binnen een kort tijdsbestek een hoop broeikasgassen los te laten. Het maakt niet uit waar ze vandaan komen – vulkanen, vliegtuigen, kolencentrales – maar het resultaat kan hetzelfde zijn.”

Het is natuurlijk geen fijn idee dat dezelfde verschijnselen die voorafgingen aan de grootste massa-extinctie in de geschiedenis van de aarde nu opnieuw lijken plaats te vinden. Door het verloop van deze algen- en bacteriebloei te volgen, zouden wetenschappers de komende (tientallen) jaren de gevolgen van de klimaatcrisis op het milieu in kaart kunnen brengen, zoals dat de ecosystemen zich extreem veel langzamer zullen gaan herstellen.

Mays en zijn collega’s zijn ook van plan om de rol van bosbranden in massa-extincties te onderzoeken, en welke gevolgen het heeft als belangrijke opslagplaatsen van koolstof, zoals de wetlands van Zuid-Amerika of de veengebieden van Siberië, in rook opgaan.

“Aan de fossielen hebben we gezien dat de wereld zonder dit soort gebieden honderden millennia ondraaglijk warm kan blijven,” zegt Mays. “Hoewel bosbranden een belangrijke rol spelen in sommige ecosystemen, denk ik dat de meeste wetenschappers het erover eens zijn dat het een wereldwijde prioriteit zou moeten zijn om te voorkomen dat deze opslagplaatsen verbranden – als we de langetermijneffecten van de opwarming willen beperken.”

“In tegenstelling tot de plant- en diersoorten die bij de massa-extincties uit het verleden zijn uitgestorven,” sluit hij af, “hebben wij de mogelijkheid om deze giftige bloei te voorkomen, door onze waterwegen schoon te houden en de uitstoot van broeikasgassen in te dammen.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.

https://www.vice.com/nl/article/bvzqg5/massa-extinctie-op-komst

In Antarctica is binnen drie dagen een gigantisch meer verdwenen (Motherboard Vice)

Binnen een paar dagen tijd is op Antarctica 600 tot 750 miljoen kubieke meter water verdwenen, waarna er een zinkgat achterbleef dat zo groot is dat je het vanuit de ruimte kunt zien. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek, dat onlangs werd gepubliceerd in Geophysical Research Letters.

De plotselinge verdwijning van het meer kan ons waarschijnlijk meer vertellen over wat er precies gebeurt aan het oppervlak van de Antarctische ijsplaten, en zou licht kunnen werpen op de vraag of dit soort problemen op het continent het gevolg zijn van klimaatverandering.

Roland Warner, een glacioloog aan de Universiteit van Tasmanië die betrokken is bij het Australian Antarctic Program Partnership, merkte voor het eerst dat er misschien een meer was verdwenen toen hij satellietbeelden bekeek die in januari 2020 waren vastgelegd. “Er was op de ijsplaat Amery een stuk grond te zien dat op een opvallende manier was ingestort,” zegt hij.

Eigenlijk was Warner voornamelijk de satellietbeelden aan het bekijken van Australië, dat op dat moment geteisterd werd door bosbranden. Het was dus stom toeval dat hij deze Antarctische ontdekking deed. “Ik besloot even naar Antarctica te kijken om even wat anders te zien dan al die verwoesting,” schrijft hij in een e-mail. “Rond Amery was het best helder, en toen wilde ik checken hoe het er met het smeltseizoen aan toeging. Het ingestorte oppervlak trok meteen mijn aandacht.”

Warner dacht dat het weleens een zogeheten doline – een zinkgat – kon zijn, wat erop zou kunnen wijzen dat er enorm veel water was verdwenen. Met behulp van geavanceerde satellieten zoals WorldView van NASA en de Sentinel-constellatie van de Europese ruimtevaartorganisatie (ESA) kon hij terug in de tijd kijken en vaststellen wanneer het meer leeg moest zijn geraakt. Dat gebeurde doordat er doorgangen waren ontstaan in het ijs eronder. Warner vroeg wetenschappers die oppervlakte-smeltwaterpatronen onderzoeken om zijn bevindingen te controleren, waarna zij co-auteurs van het onderzoek werden.

“Doordat er expertise bij elkaar kwam werd dit meer dan gewoon een paper in de trant van: o kijk nou eens wat ik heb gevonden!” zegt hij. “Zonder de satellietgegevens hadden we nooit in zulke groten getale in kaart kunnen brengen wat voor gevolgen dit weglekken heeft gehad.”

Uit gegevens van de ICESat-2 van NASA bleek inderdaad dat er op 9 juni 2019 nog een meer op de ijsplaat heeft gezeten dat vol smeltwater zat, en zo groot was dat de Baai van San Diego er twee keer in paste. Op 11 juni was al dat water verdwenen.

Warner en zijn collega’s denken dat het gewicht van het water te zwaar was voor het ijs, waardoor er een ‘hydrofractuur’ ontstond: het water kon door de barsten in het ijs de oceaan instromen. Toen het waterpeil snel daalde, stortte de ijslaag, die het meer eerst altijd bedekte, ook in. Het ijs viel zo’n tachtig meter naar beneden en stuitte toen weer een flink stuk omhoog, waardoor de kenmerkende doline-structuur ontstond die Warner was opgevallen.

Hydrofracturen zijn wel vaker verantwoordelijk voor de instorting van kwetsbare ijskappen, maar dat er in zo’n rap tempo zoveel water verdwijnt is nog nooit eerder waargenomen. De verdwijning van het meer is al helemaal opmerkelijk als je bedenkt dat het meer werd ondersteund door een relatief sterk deel van de ijsplaat, van zo’n 1,4 kilometer dik.

Aangezien het meer al in 1973 zichtbaar was op satellietbeelden, lijkt de instorting in 2019 de eerste keer in een halve eeuw te zijn waarbij er zoveel water verdwijnt. “Het is een ongekende mogelijkheid om de doline-vorming en kenmerken van het bijbehorende smeltwater te observeren,” aldus het onderzoek.

“De diepte van het meer, de grote hoeveelheid water en het gegeven dat het tientallen jaren heeft geduurd om zich op te hopen vormen tezamen een nieuw inzicht,” zegt Warner.

De doline lijkt elk seizoen weer een kleine hoeveelheid smeltwater te verzamelen, wat het een interessante plek maakt om in de gaten te houden. De plek is vooral belangrijk om te onderzoeken omdat de mogelijke gevolgen van het smelten voor de stabiliteit van de ijsplaten “niet genoeg begrepen” worden, aldus het onderzoek.

We weten bijvoorbeeld nog weinig over de bijdrage van het smeltwater aan de stijgende zeespiegel, en in hoeverre zulke gebeurtenissen te maken hebben met klimaatverandering. Klimaatmodellen voorspellen wel dat het smeltwater op de Antarctische ijsplaten gaat toenemen vanwege de hogere temperaturen, maar Warner benadrukt dat er wel meer gegevens nodig zijn om de modellen betere voorspellingen te laten maken van het smelten.

“Wat we nu op basis van beperkte gegevens vooral weten is dat het smeltseizoen in de zomer erg variabel is,” zegt hij. “Er is niet genoeg data om een trend in het recente verleden te kunnen zien.”

Warner zegt dat hij en zijn collega’s de doline de komende jaren in de gaten blijven houden. Tegelijkertijd willen ze reconstrueren hoe het meer zich heeft ontwikkeld, aan de hand van de ruimtebeelden die in de afgelopen halve eeuw zijn gemaakt. “Hoe is er zo’n dikke ijslaag ontstaan en hoe kon er zoveel water in worden opgeslagen?” is de vraag die de onderzoekers nu willen beantwoorden.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.

https://www.vice.com/nl/article/pkbz9b/in-antarctica-is-binnen-drie-dagen-een-gigantisch-meer-verdwenen

De mens maakt de Amazone nu kapot, maar heeft het ook tot een succes gemaakt (Motherboard Vice)

Meld je aan voor onze Climate Coverage Now-nieuwsbrief als je onze klimaatverhalen van over de hele wereld wil ontvangen. Als je geen zin hebt om te wachten: lees hier wat we tot nu toe hebben geschreven over de klimaatcrisis .

In het Amazoneregenwoud zijn inmiddels duizenden vierkante kilometers aan bos verschroeid. De lucht boven São Paulo is pikkedonker en over de hele wereld maken mensen zich veel zorgen over het lot van het meest biodiverse gebied ter wereld.

Tienduizenden losse branden hiervan zijn bewust aangestoken door mensen, wat gesteund wordt door de Braziliaanse president Jair Bolsonaro. Je zou op het eerste gezicht dus zeggen dat de vernietiging van het regenwoud vooral aan de mens te danken is, maar daarmee ga je wel aan één belangrijk gegeven voorbij: juist de mens heeft ook veel invloed gehad op de vorming van het Amazoneregenwoud. En door daarbij stil te staan, zouden we misschien ook makkelijker iets aan de huidige malaise kunnen doen.

De afgelopen jaren hebben wetenschappers veel bewijs gevonden dat het huidige ecologische landschap al gestalte kreeg toen de Europeanen er nog lang geen voet hadden gezet. Het werd gevormd door inheemse volkeren, die er minstens tienduizend jaar geleden al leefden, en het transformeerden tot belangrijke luchtzuiveringsinstallatie voor de atmosfeer van de aarde.

“De Amazone wordt al heel lang beschouwd als een ‘natuurlijke’ ruimte, die voornamelijk wordt ingenomen door oerbos,” zegt Helena Pinto Lima, onderzoeker en curator archeologie van het Museu Paraense Emílio Goeldi in Belém. “Maar het ongerepte regenwoud is een mythe, die veel mensen heeft verblind. Het wordt steeds duidelijker dat het eigenlijk gewoon een cultureel gevormd gebied is.”

https://video-images.vice.com/_uncategorized/1567795889846-brazil-nolabels.jpeg

Satellietbeelden van de branden op 20 augustus 2019. Afbeelding: NASA

Archeologen zijn nog maar net begonnen om de mysteries van de complexe precolumbiaanse beschavingen te ontrafelen, maar uit recent bewijs blijkt dat er miljoenen mensen in het Amazonegebied woonden voor de komst van de Europeanen. Deze volken hebben ervoor gezorgd dat het gebied heel vruchtbaar werd en een grote biodiversiteit kreeg.

De inheemse stammen werden na de Europese kolonisatie uitgeroeid door ziektes en genocides, en ook in de eeuwen erna vond er nog gruwelijk geweld plaats. Sommige stammen hebben zich in de afgelopen decennia kunnen herstellen, en tegenwoordig wonen er ongeveer een miljoen inheemse mensen in het Braziliaanse Amazonegebied. Sommige stammen bestaan uit duizenden mensen, zoals de Guajajara en de Ticuna, maar er zijn ook gemeenschappen met nog niet eens honderd personen. Dat blijkt uit gegevens van het Instituto Socioambiental, een onderzoekscentrum in São Paulo dat zich inzet voor de rechten van inheemse volkeren.

Sommige stammen leven geïsoleerd in het bos en hebben geen contact met de buitenwereld. En ook de stammen die een sterke sociale band met niet-inheemse gemeenschappen hebben opgebouwd, houden zich nog vaak vast aan de tradities van hun voorouders. En juist aan die tradities heeft het regenwoud veel te danken: de stammen teelden planten, staken gecontroleerde branden aan en deden aan bodemverrijking, waardoor het Amazonegebied nu veel wilde dieren heeft en veel CO2 kan opnemen.

“Wat we zien in het Amazonegebied gaat niet zozeer over ‘cultuur versus natuur’, maar eerder over twee verschillende manieren waarop mensen er hebben gewoond,” zegt Gabriel Soares, die bezig is met zijn doctoraat bij het Nationaal Museum van Brazilië in Rio de Janeiro.

“De ene groep mensen heeft in de loop van duizenden jaren voor veel biodiversiteit gezorgd en de planeet op meerdere manieren een stuk bewoonbaarder gemaakt,” zegt hij. “De andere groep, die deze branden heeft veroorzaakt, heeft waarschijnlijk juist een enorm negatieve invloed op de planeet.”

Wetenschappers hebben de invloed van de inheemse volkeren onderzocht door plantensoorten te onderzoeken op duizenden archeologische plekken. Uit een onderzoek uit 2017, dat in Science werd gepubliceerd, blijkt dat de planten die werden geteeld door de inheemse volkeren – zoals de paranotenboom, de maripapalm en de cacaoboom – vijf keer vaker voorkwamen in de buurt van deze vroegere nederzettingen.

Veel planten die door de inheemse volkeren werden geteeld halen veel CO2 uit de lucht. Alleen al de paranotenbomen – die wel vijftig meter hoog en duizend jaar oud kunnen worden – slaan volgens schattingen 1,3 procent van de CO2 van het Amazoneregenwoud op.

De gevolgen van dit teeltproces zijn nu al duizenden jaren merkbaar. Er is een CO2-opslag ontstaan die essentieel is geworden om de klimaatcrisis tegen te gaan. De paranotenbomen, palmen en andere planten hebben daarnaast ook bijgedragen aan de grote biodiversiteit van het Amazonegebied, omdat het fruit en de noten veel diersoorten hebben aangetrokken.

Een ander belangrijk voorbeeld van de impact van inheemse volkeren op het Amazonegebied is terra preta, een zwarte grondsoort die is ontstaan toen zij er leefden. De mensen maakten houtskool van planten uit de omgeving, en mengden dat met de compost, mest, aardewerk en dode planten. Daarmee werd de bodem van het regenwoud met voedingsstoffen verrijkt.

“Het Amazoneregenwoud kan worden beschouwd als natuurlijk-cultureel erfgoed van wereldbelang,” zegt Carolina Levis, een ecoloog aan de Federale Universiteit van Santa Catarina in Florianópolis. Zij ziet echter een enorm verschil tussen de moderne ‘slash-and-burn’-technieken die nu het woud vernietigen en de gecontroleerde branden van destijds.

“Nu wordt er illegaal brand gesticht om ruimte te maken voor landbouw en andere grootschalige agrarische activiteiten, terwijl het toen veel meer binnen de perken bleef,” zegt ze. “De inheemse samenlevingen hadden zeer geavanceerde methodes van brandbeheer ontwikkeld, zonder grootschalige ontbossing te veroorzaken.”

De huidige inheemse volkeren maken kleine, smeulende vuurtjes van plantaardige biomassa, bedekt met modder of stro, en rouleren elk seizoen naar een ander stuk land. Zo lopen ze niet alleen minder risico op ongecontroleerde bosbranden, maar vangen ze ook de helft van de CO2 van de biomassa in de grond op, zodat er minder broeikasgassen vrijkomen. Daar zouden niet-inheemse mensen ook nog wat van kunnen leren: volgens een onderzoek uit 2016 kan de koolstofuitstoot die door mensen wordt veroorzaakt hierdoor namelijk sterk worden gecompenseerd.

Terra preta wordt beschouwd als een van de meest vruchtbare bodemsoorten op aarde. “En wat voor de tropen vooral interessant is, is dat het erg stabiel is: er gaan geen voedingsstoffen verloren,” zegt Eduardo Góes Neves, een archeoloog aan de Universiteit van São Paulo.

De pech is alleen dat juist de plekken waar dit soort inheemse invloeden zichtbaar zijn, vooral in het zuiden van het Amazonegebied liggen – en juist daar vinden de meeste ontbossingen en bosbranden nu plaats.

https://video-images.vice.com/_uncategorized/1567795145289-1920px-Amazon_fire_satellite_image.png

Kaart met branden, 15-22 augustus 2019. Afbeelding: Joshua Stevens/NASA

Het merendeel van de branden is bedoeld om ruimte te maken voor boerderijen, ranches en grondstofwinning. Dat gebeurt elk jaar in het Amazonegebied, maar dit jaar was het bijzonder intens, omdat Bolsonaro weigert milieuwetten en -beschermingen te handhaven. Daarom was er veel meer ontbossing in de aanloop naar het brandseizoen, waardoor de branden alleen nog maar erger werden.

Het is tragisch dat de verwoesting zo’n bedreiging vormt voor de inheemse culturen die het regenwoud juist zo hebben verrijkt – maar dit is ook weer geen grote verrassing, als je bedenkt dat Bolsonaro zich in zijn verkiezingscampagne vijandig uitsprak tegen deze stammen en gemeenschappen.

“Deze situatie laat zien wat je krijgt als mensen als Bolsonaro aan de macht komen,” zegt Neves. “Dit is dan de wereld waarin we leven: een wereld zonder constructiviteit, medeleven of ideeën over de toekomst. Alleen maar vernietiging.”

Bolsonaro is zowel binnen als buiten Brazilië veel op de vingers getikt, en daar is hij zo verontwaardigd over dat hij ngo’s ervan heeft beschuldigd dat ze de branden hebben veroorzaakt – waar hij verder trouwens geen enkel bewijs voor heeft. Daarnaast bleek uit een uitgelekte overheidspresentatie dat hij van plan is om veel snelwegen en bruggen te bouwen, waarmee hij de internationale inspanningen om de Amazone te beschermen teniet zou doen.

Die inspanningen zijn er vaak juist op gericht om inheemse volkeren te helpen, om zo de biodiversiteit te beschermen. “Het is van levensbelang om in hen te investeren, omdat ze zo hun eigen plannen om natuurlijke hulpbronnen te beheren kunnen ontwikkelen,” zegt Alex Antram van Rainforest Trust, een Amerikaanse ngo die wereldwijd al meer dan 9 miljoen hectare regenwoud heeft beschermd.

De samenwerkingen tussen ngo’s en inheemse gemeenschappen staan niet alleen onder druk vanwege de grote bouwprojecten, maar ook doordat het er nogal rommelig aan toegaat bij het landbeheer in het Amazoneregenwoud. Het barst van de mensen die ten onrechte grond claimen of het illegaal verhandelen. In sommige gevallen worden er zelfs inheemse mensen aangevallen of vermoord. “Vooral aan de grenzen van de uitdijende gebieden waar landbouw wordt bedreven en grondstoffen worden gewonnen vindt steeds meer geweld plaats,” zegt Lima.

Inheemse mensen en natuurorganisaties hopen dat er dankzij de internationale aandacht meer inspanningen verricht zullen worden. Ook is het belangrijk dat de milieuwetten strenger gehandhaafd worden, en zou het inheemse land- en bosbeheer op een veel grotere schaal moeten worden toegepast.

“We zeggen nee tegen mijnbouw in ons land en nee tegen de ontbossing,” aldus O-É Kaiapo Paiakan van het inheemse Xinguvolk, in een video die onlangs online werd gezet door Instituto Socioambiental. “Geen invasies of gebrek aan respect meer. Geen bestrijdingsmiddelen in onze rivieren en bossen. Geen criminele branden in het woud. Wij komen op voor de Amazone.”

Toen ik Neves sprak was hij net terug van een reis door het regenwoud, waar hij de schrijnende gevolgen van de bosbranden van dichtbij had gezien. Maar hij voelde zich ook gesterkt doordat de Brazilianen zich zo inzetten om het regenwoud te beschermen.

“Ik heb veel verwoeste stukken grond gezien, maar ook dat de inheemse volken van zich laten horen en een grotere stem krijgen,” zegt hij. “Juist zij kunnen ons helpen om dit prachtige woud weer terug te krijgen. Er is nog hoop.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US

https://www.vice.com/nl/article/gyzypm/de-mens-maakt-de-amazone-nu-kapot-maar-heeft-het-ook-tot-een-succes-gemaakt