Auteur: KIJK-redactie

De Verenigde Naties meldden deze week dat het gat in de ozonlaag binnen enkele decennia hersteld zal zijn. Kunnen we dit proces versnellen door er ozon in te spuiten?

In de jaren dertig bleek de hoeveelheid ozon in de hogere luchtlagen kleiner dan verwacht. Verontrustend, vonden wetenschappers, want ozon beschermt het leven op aarde tegen schadelijke ultravioletstraling van de zon. Wetenschappers ontdekten decennia later dat chloorfluorkoolstofverbindingen, ofwel cfk’s, uit spuitbussen en koelkasten belangrijke boosdoeners waren. Een ban op deze chemische stoffen lijkt te werken. Een panel van de Verenigde Naties liet deze week weten dat de ozonlaag naar verwachting tegen 2066 helemaal hersteld zal zijn.

Lees ook:

• Hebben bosbranden invloed op het klimaat?
• Waar zitten we nu, qua aardopwarming?

‘Creatief, maar onzalig’

Goed nieuws, want niet zo lang geleden was er nog een groot probleem. In de jaren tachtig zagen wetenschappers namelijk ieder jaar in september, boven Antarctica, een ‘gat’ in de ozonlaag ontstaan: een plek met een ozonconcentratie onder de 220 ‘Dobson Units’ (een maat voor de hoeveelheid gas in de lucht). Wetenschappers en overheden sloegen alarm. Er moest snel iets gebeuren om het gat te dichten.

Bijvoorbeeld door er ozon in te spuiten? “Dat plan is creatief, maar onzalig”, reageert Maarten Krol, hoogleraar luchtkwaliteit en atmosferische chemie aan Wageningen University & Research. “Het ingespoten ozon zal snel worden vernietigd, net als natuurlijke ozon.” Ozon ontstaat in de hogere luchtlagen waar uv-straling van de zon met zuurstofmoleculen in de lucht botst. De meeste ozon vormt zich boven de tropische gebieden waar veel zonlicht is. “Via luchtcirculatie belandt het uiteindelijk boven Antarctica, waar het ook weer verdwijnt.” Waarom vooral daar?

Ozongat dichten

Omdat het afbreken van ozon sneller verloopt wanneer het op het oppervlak van wolken kan plaatsvinden. Normale wolken belanden niet in de hogere luchtlagen waar veel ozon zit. Die komen daar alleen als het er extreem koud is (78 graden onder nul), zoals boven Antarctica. Dan ontstaan zogeheten parelmoerwolken. Wanneer cfk’s ozon afbreken op het oppervlak van zo’n parelmoerwolk, vormen zich uit de ijskristallen in de wolk weer nieuwe deeltjes die ozon kapot maken. “Je kunt wel meer ozon in de lucht spuiten, maar die kettingreactie zal doorgaan tot vrijwel alle ozon op is. En constant heel veel spuiten is te duur. En gevaarlijk: je wil ozon niet te laag in de atmosfeer hebben, want daar gedraagt het zich als een broeikasgas.”

Wat deden landen dan wel om het ozongat te dichten? De kettingreacties afzwakken. In 1987 werd het Montrealprotocol opgesteld, waarin werd afgesproken om aanzienlijk minder cfk’s uit te stoten. En dat werkt, zo blijkt. Het gat werd in 2000 met een omvang van 29,9 miljoen vierkante kilometer het grootst. “Maar zonder protocol was het gat veel groter geweest”, schrijft de NASA in een persbericht. Sinds 2000 wordt het gat langzaam kleiner en zal de ozonlaag in 2066 waarschijnlijk dus helemaal hersteld zijn.

Deze vraag kon je vinden in KIJK 4/2022.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze special geven we antwoord op 197 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem eenvoudig en snel via onderstaande knop.

Tekst: Laura Bergshoef

Beeld: NASA

The post Kunnen we het ozongat dichten met ozon? appeared first on KIJK Magazine.