Het zesde IPCC klimaatrapport is een cruciaal klimaatrapport dat op een cruciaal moment komt. Op dit moment evalueren regeringen hun inspanningen om het Parijs-akkoord te halen.
In het kort is dit wat de IPCC-klimaatwetenschappers zeggen
- “De kans om een leefbare en duurzame toekomst voor iedereen veilig te stellen verloopt zeer snel.”
- “In iedere sector en systemen zijn snelle en ingrijpende transities nodig.”
- “Wat we dit decennium besluiten en ondernemen, heeft gevolgen die nu en duizenden jaren later nog voelbaar zijn.”
Laat dat even bezinken
Het zesde IPCC klimaatrapport is een robuuste analyse van duizenden ‘peer reviewed’ onderzoeken uit de afgelopen tien jaar. Meer details zijn te vinden in de onderliggende zes rapporten.
Wij hebben de rapporten voor jou doorgespit. Dit zijn volgens ons 10 boodschappen die goed moeten doordringen:
Het is al erg, en het wordt erger
1) Het is erg: door de mens veroorzaakte klimaatverandering is al wijdverspreid, gaat hard en wordt intenser.
2) Het is erger dan verwacht: gevolgen en risico’s worden ernstiger, in een sneller tempo dan gedacht.
3) Het is zwaar oneerlijk: de mensen met de minste verantwoordelijkheid worden het hardst getroffen.
4) Het wordt nog erger: we koersen af op enorme risico’s en onomkeerbare verliezen.
Maar we hebben een enorme kans om de koers te keren
5) 1,5 graden is nog steeds binnen bereik: met dringende maatregelen kan de lange termijn doelstelling van Parijs alsnog worden gehaald.
6) De oplossingen zijn er: we kunnen de wereldwijde uitstoot tegen 2030 halveren, om uiteindelijk netto nul te halen.
7) Het einde van fossiele brandstoffen is snel nodig: de fossiele infrastructuur die we nu hebben, is al te veel.
Hoe we handelen, doet er toe
8) Echte oplossingen, geen vertragingen: geen oplossingen die alleen op papier of in modellen werken.
9) Rechtvaardigheid en inclusiviteit zijn fundamenteel: landen met de grootste verantwoordelijkheid voor de crisis moeten voorop lopen bij de oplossing en financiering.
10) Alle hens aan dek: van stapsgewijze verandering naar systeemverandering, in alle sectoren.
Op zoek naar meer verdieping? Abonneer je op onze nieuwsbrief en lees verder. Hieronder leggen we de 10 boodschappen uit het IPCC klimaatrapport gedetailleerder uit.
1. Het is erg
Overal zien we de gevolgen van door de mens veroorzaakte klimaatverandering. Het beïnvloedt weer- en klimaatextremen in elke regio op aarde. De klimaatcrisis leidt tot schade en verlies op omvangrijke schaal: we verliezen natuur, mensenlevens, diersoorten.
De negatieve gevolgen worden sneller waargenomen dan verwacht. De gevolgen gaan zelfs verder dan wetenschappers in hun vorige IPCC rapport uit 2014 vermoedden. De helft van alle diersoorten is al op drift omdat klimaatverandering hun omgeving beïnvloedt.
Het bewijs dat extremen toenemen, zoals de hittegolven, zware regenval, droogtes en tropische stromen, is opnieuw geleverd. En het staat nog sterker vast, dat dit komt door menselijke uitstoot.
2. Het is erger dan gedacht
Al sneller bereiken we hoge tot zeer hoge risico’s op schadelijke gevolgen. Bij een lagere opwarming dan aanvankelijk ingeschat (AR5), kijken we al tegen die risico’s aan.
Bekijk de grafiek over de risico’s
Tabel uit SYR-figuur SPM.4 (a), waarbij het vorige IPCC rapport (AR5, dunne staven) vergeleken wordt met het nieuwe rapport (AR6, dikke staven). Risico-overgangen zijn over het algemeen verschoven naar lagere temperaturen met bijgewerkt wetenschappelijk inzicht.
Momenteel is de aarde gemiddeld rond de 1,1 graden opgewarmd, en we stevenen af op ongeveer 3 graden.
Een opwarming van 1,2 graden zet unieke en bedreigde ecosystemen op het spel, naar verwachting al op zeer korte termijn. We krijgen te maken met massale boomsterfte, verbleking van koraalriffen, afname van soorten die afhankelijk zijn van zee-ijs en massale sterfte door hittegolven. Bij 1,5 graden loopt tot 14% van de diersoorten die men onderzocht een zeer hoog risico op uitsterven.
Het bereiken van 1,5 graden leidt tot meer en extremere temperaturen en gevaarlijke hitte-vochtigheid, extreme regenval en bijbehorende overstromingen, tropische stormen, bosbranden en ernstige gevolgen van de zeespiegelstijging.
Tussen 1,5 graden en 2,5 graden wordt het risico op desastreuze kantelpunten groot, aldus het klimaatrapport. Denk bijvoorbeeld aan de kans op het instorten van ijskappen of het verlies van tropische bossen.
Bij een opwarming van ongeveer 1,9 graden kan tegen 2100 de helft van de menselijke bevolking worden blootgesteld aan periodes van levensbedreigende klimaatomstandigheden, alleen al door extreme hitte en vochtigheid.
Bij aanhoudende opwarming tussen 2 graden en 3 graden zullen de ijskappen van Groenland en West-Antarctica bijna volledig en onomkeerbaar verloren gaan. Dit zal de zeespiegelstijging sneller verergeren.
3. Het is zwaar oneerlijk
Kwetsbare gemeenschappen die historisch gezien het minst hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis, worden het zwaarst getroffen. Bijna de helft van de wereldbevolking (3,3–3,6 miljard mensen) leeft in omstandigheden die zeer kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. Tussen 2010 en 2020 was de menselijke sterfte door overstromingen, droogtes en stormen 15 keer hoger in zeer kwetsbare regio’s dan in regio’s met een zeer lage kwetsbaarheid.
Tegelijkertijd stoot 10% van de rijkste huishoudens tot wel 45% uit van de wereldwijde uitstoot van huishoudens (op consumptie gebaseerd).
4. Het dreigt nog erger te worden
Met het beleid van eind 2020, zijn we op weg naar een opwarming van ongeveer 3,2 graden tegen 2100.
In plaats van de wereldwijde uitstoot tegen 2030 te halveren, wat het Parijs-akkoord zou respecteren, is er met dit beleid tegen 2030 geen daling van de wereldwijde uitstoot.
Bekijk de grafiek over de wereldwijde uitstoot
Grafiek uit SYR Figuur SPM.5 Wereldwijde uitstoot volgens geïmplementeerd beleid (van eind 2020) en volgens de reductie die nodig is voor maximaal 1,5 of 2 graden
5. Het lange termijn 1,5 gradendoel is nog steeds binnen bereik
Als de uitstoot zo doorgaat, dan bereiken we rond 2030 een gemiddelde opwarming van 1,5 graden. Zo stelt het klimaatrapport. Waar het nu om gaat, is zorgen dat de opwarming daar stopt om de meest schadelijke gevolgen te voorkomen.
In het IPCC scenario waarin de uitstoot het snelst daalt (C1), piekt de temperatuur tussen de 1,4 en 1,6 graden opwarming en is aan het eind van de eeuw onder de 1,5 graad. Dat betekent dat de doelstelling van Parijs nog steeds binnen bereik is, mits we dringend actie ondernemen.
Dat doel vereist ruwweg een halvering van de wereldwijde uitstoot tegen 2030, gevolgd door een netto nul CO2-uitstoot rond 2050. Het vereist ook dat het lukt om netto negatieve CO2-emissies te bewerkstelligen en CO2 uit de lucht te verwijderen.
We mogen de grens van 1,5 graden niet of zo min mogelijk overschrijden en zo kort mogelijk. Zelfs als het ons later lukt de aarde weer af te koelen, kunnen we de onomkeerbare effecten van een te hoge opwarming niet meer terugdraaien. Het smelten van de ijskappen of uitsterven van diersoorten zijn van die onomkeerbare kantelpunten.
Daar komt bij dat, hoewel enige verwijdering van CO2 inmiddels noodzakelijk is, het veel onzekerheden met zich meebrengt. De afhankelijkheid van deze maatregel moeten we daarom zo beperkt mogelijk houden. Zoals de IPCC-wetenschappers concluderen in eerdere rapporten:
“Dat CO2 op grote schaal uit de lucht verwijderd kan worden, is niet bewezen. En vertrouwen op dergelijke technologie vormt een groot risico.” (IPCC SR15)
6. De oplossingen zijn er
We hebben alles wat we nodig hebben om de wereldwijde uitstoot tegen 2030 minstens te halveren. De helft van de oplossingen zijn goedkoop, of besparen zelfs kosten. De grootste bijdragen komen van zonne- en windenergie, bescherming en herstel van bossen en andere ecosystemen, klimaatvriendelijke voedselsystemen en energie-efficiëntie.
Aan de vraagzijde, kunnen maatregelen tegen 2050 de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 met 40-70% verminderen ten opzichte van basisscenario’s. Dit gaat over de manier waarop we voorzien in onze behoefte aan voedsel, onderdak, mobiliteit en producten. Een van de maatregelen met het grootste potentieel is de verschuiving naar vleesarme diëten, in de IPCC-rapporten “gebalanceerde duurzame diëten” genoemd. Zorgen voor minder verbruik van energie en grondstoffen gaat samen met zorgen voor welzijn voor iedereen.
7. Het einde van fossiele brandstoffen is snel nodig
De bestaande infrastructuur voor fossiele brandstoffen leidt al tot meer dan 1,5 graad opwarming, als er geen grens wordt gesteld. Er is dus geen ruimte om nieuwe fossiele bronnen aan te boren. Daarentegen moet de bestaande infrastructuur zo snel mogelijk uitgefaseerd worden.
Kolen, olie en gas moet in de grond blijven. Of zoals het staat in het IPCC rapport:
“Ongeveer 80% van kolen-, 50% van gas- en 30% van oliereserves kan niet meer verbrand en uitgestoot worden om onder de 2 graden opwarming te blijven. Significant veel meer reserves kunnen niet meer verbrand worden als de opwarming beperkt wordt tot 1,5 graad” (SYR rapport)
Dus we hebben een enorme verschuiving nodig weg van fossiele brandstoffen. Maar hoe snel? Dat hangt af van veel aannames. Het onderliggende IPCC mitigatierapport (AR6 WG3) geeft meer details. In scenario’s die de opwarming beperken tot 1,5 graad met 50% kans daalt het verbruik van kolen tot wel 100%, dat van olie tot wel 90% en gas tot wel 85% tegen 2050. De medianen liggen lager.
8. Echte oplossingen, geen vertragingen
We gaan een kritiek decennium in. Een waarin we de wereldwijde uitstoot bijna halveren, terwijl we ook zorgen voor voedselzekerheid en bescherming van de natuur.
De grote doorbraken sinds de vorige klimaatrapporten komt van zonne- en windenergie. Deze hernieuwbare bronnen zijn nu even goedkoop of goedkoper dan fossiele brandstoffen. We zijn er klaar voor om allerlei verschillende sectoren te elektrificeren. Deze ontwikkelingen gaan veel sneller dan verwacht werd door experts. Dit is een game changer.
Het afvangen en opslaan van CO2 (CCS) heeft dan weer geen significante vooruitgang geboekt. Het speelt een grote rol in veel emissiereductiemodellen, maar slaagt er in de praktijk nog steeds niet in om op grote schaal te presteren. Zoals het IPCC mitigatierapport het opsomt:
“De implementatie en ontwikkeling van CCS (met grootschalige opslag van afgevangen CO2) gaat veel langzamer dan verwacht in eerdere onderzoeken.”
Technologieën voor het verwijderen van CO2 uit de lucht of via biomassa spelen ook een grote rol in de modellen, maar blijven onbewezen op grote schaal. En komen met veel beperkingen qua haalbaarheid en duurzaamheid, net zoals grootschalige aanplant van bossen.
In de toekomst kunnen we er niet omheen dat CO2 weer uit de lucht moet worden gehaald. Maar door snel actie te ondernemen om de uitstoot terug te dringen kunnen we dit zo veel mogelijk beperken. Daarnaast kunnen we beter prioriteit geven aan opties om CO2 uit de lucht halen die minimale risico’s hebben en zo duurzaam mogelijk zijn. Zoals herbebossing, herstel van ecosystemen of koolstofvastlegging in de landbouw in de bodem.
Bekijk de grafiek over hernieuwbare electriciteit
9. Rechtvaardigheid en inclusiviteit zijn fundamenteel
De benodigde schaal en snelheid van de transitie zijn niet mogelijk zonder sociale rechtvaardigheid, zowel tussen als binnen landen. Volgens het IPCC klimaatrapport kan klimaatactie veel moois betekenen: duurzame projecten en banen, sociale bescherming en betere toegang tot financiering en infrastructuur vergroten, met name in ontwikkelingsregio’s.
Er is genoeg geld in de wereld om echte verandering door te voeren, als men bestaande barrières wegneemt. Maar vandaag zijn de publieke en private financieringsstromen voor fossiele brandstoffen nog steeds groter dan die voor klimaatadaptatie en -mitigatie.
Het IEA meldt dat alleen al vorig jaar de olie- en gasindustrie maar liefst 4 biljoen dollar verdiende met bedrijven die de klimaatcrisis aanwakkerden!
We hebben voor 2030 drie tot zes keer meer investeringen nodig, alleen al voor klimaatoplossingen, dan we nu uitgeven. Overheden en financiële instellingen zijn aan zet: zij moeten hun keuzes afstemmen op het halen van 1,5 graden-doel. Op internationaal niveau moeten de landen met de minste verantwoordelijkheid voor de klimaatcrisis geholpen worden in de noodzakelijke aanpassingen en veranderingen.
10. Alle hens aan dek
Om de doelen uit het Parijs-akkoord te halen, moeten we groots denken. Verder dan losse technologieën, sectoren en partijen. Het vereist een holistische, inclusieve en transformatieve benadering van zowel oplossingen als aanpassingen.
Maatregelen die onze biodiversiteit beschermen en herstellen, zijn van fundamenteel belang. Door goed voor de natuur te zorgen, zorgen we goed voor onszelf. Volgens het IPCC klimaatrapport hangt het behoud van de biodiversiteit en ecosystemen op wereldschaal af van instandhouding van ongeveer 30% tot 50% van de land-, zoetwater- en oceaangebieden op aarde.
Om “snelle en verreikende transities in alle sectoren en systemen” te realiseren, hebben we sterke wetten en beleidsmaatregelen en internationale samenwerking nodig. Het is alle hens aan dek. Degenen met de meeste verantwoordelijkheid en middelen moeten het voortouw nemen. Dit geldt zowel voor overheden, bedrijven, investeerders als voor mensen met een hoog inkomen.
Het zesde IPCC klimaatrapport, dus… wat nu?
Wetenschappers gaven ons een gereedschapskist om te overleven. Het is nu aan ons om te zorgen dat de wetenschap wordt toegepast, door overheden, bedrijven, investeerders en burgers.
Het is persoonlijk. Het gaat om het leven, het welzijn of het lijden van onze dochters, kleindochters, achterkleindochters en nog veel meer na hen. Als zij ooit op ons terugkijken, hoe denken ze dan over ons?
Wil je op de hoogte blijven en in actie komen, maak je mailbox dan een stukje groener en abonneer je op de Nieuwsbrief:
The post 10 dingen die je moet weten over het zesde IPCC klimaatrapport appeared first on Greenpeace Nederland.
https://www.greenpeace.org/nl/klimaatverandering/56790/10-dingen-die-je-moet-weten-over-het-zesde-ipcc-klimaatrapport/
