Sterauteur schrijft coronaboek om jou gerust te stellen met cijfers (Nieuwsuur)

Schrijver Paolo Giordano, vooral bekend van zijn bestseller De eenzaamheid van de priemgetallen, schreef in zes dagen en nachten een essay over de coronacrisis: In tijden van besmetting.

Oorspronkelijk is Giordano natuurkundige. In deze onzekere tijden keert hij terug naar zijn oude vakgebied; cijfers en modellen geven hem houvast. Dit wil hij ook aan zijn lezers meegeven.

"Ik ben niet bang dat ik ziek word", aldus Giordano in zijn essay. "Waarvoor dan wel? Voor alles wat de corona-uitbraak kan veranderen. Ik ben bang dat ik ontdek dat de beschaving die ik ken een kaartenhuis is. Dat alles wordt uitgewist. Maar ik ben ook bang voor het tegenovergestelde: dat als de angst straks weg is, alles bij het oude is gebleven."

De schok van de crisis kwam voor hem pas na een paar weken, zegt hij vanuit zijn huis in Rome waar hij in quarantaine zit. "Eind februari was in Italië de eerste corona-uitbraak in het noorden. We zagen de beelden van ziekenhuizen in Bergamo, Brescia en Piacenza. Hier was niemand op voorbereid. Sindsdien heb ik aan niets anders meer kunnen denken."

Cijfers kalmeren

Het startpunt van het boek was voor de schrijver wiskunde. "Als natuurkundige hebben cijfers me altijd rust gegeven. Ik hoop iets van die kalmte te kunnen overbrengen aan anderen door inzicht te geven in de modellen die ten grondslag liggen aan een pandemie."

In zijn essay gaat hij in op begrippen als R0, die inmiddels dagelijks in het nieuws te horen zijn. R0 geeft aan hoeveel mensen er besmet worden door iemand die het virus heeft. Bij corona is dat getal volgens veel modellen 2 tot 3, in Nederland is het door alle maatregelen inmiddels onder 1 gezakt.

Gemiddeld is de R0 van corona hoger dan de Spaanse Griep, die rond 1918 naar schatting 20 tot 100 miljoen levens eiste, maar weer lager dan van bijvoorbeeld mazelen met een waarde van 15.

Begrip voor deze materie, zo denkt Giordano, vergroot het inzicht en begrip in de uitzonderlijke maatregelen die wereldwijd zijn genomen. Toch vindt hij het teleurstellend hoe verschillend alle landen reageren, terwijl het virus en de tijdlijn zelf geen grenzen kent. "Dit is een pandemie, en dus een wereldwijd probleem. Dat kun je niet tegengaan met lokale oplossingen."

Citroenboom

Hij heeft speciale aandacht voor de agressieve wijze waarop wij omgaan met ons milieu. "Door tropische houtkap, intensieve veeteelt en de vele bosbranden komen onbekende micro-organismen vrij die op zoek zijn naar 'een nieuw huis'."

Hij wil geen direct verband leggen tussen het ontstaan van het coronavirus en omgevingsfactoren, maar hij schrijft wel in zijn boek: "De verspreiding van het virus maakt ondubbelzinnig duidelijk hoezeer onze wereld geglobaliseerd is. In tijden van besmetting zijn we één organisme, één gemeenschap."

Terug naar Rome. Tijdens zijn quarantaine heeft de schrijver al een maand lang hetzelfde zicht op de daken van die stad. "Op mijn balkon wordt het nu lente. Aan ons zieke citroenboompje bloeien opeens weer nieuwe blaadjes. In deze tijden worden zulke kleine tekenen van hoop opeens heel belangrijk. Ik heb nog nooit zo vaak naar het boompje gekeken als nu."

https://nos.nl/l/2329740

Nepnieuws-expert: ‘Enorm veel valse informatie rondom het coronavirus’ (Nieuwsuur)

Het coronavirus is een in Amerika ontwikkeld biologisch wapen dat erop is gericht Chinezen te treffen. Of is het virus ontwikkeld in een Canadees lab, en gestolen door Chinese spionnen om de eigen bevolking te besmetten? Geen van deze complottheorieën is waar, maar ze zijn online wel een eigen leven gaan leiden.

Er is veel nepnieuws over het coronavirus te vinden op internet. Net als bijvoorbeeld recent rond de bosbranden in Australië en de Iraanse raketaanval op een Iraakse legerbasis. Wat kan er gedaan worden tegen dit soort valse en misleidende informatie?

'China heeft het virus zelf gemaakt'

De Amerikaanse journalist Craig Silverman maakte de term 'nepnieuws' groot in aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen in 2016, maar krimpt nu ineen als hij het woord hoort. "Ik begon het te gebruiken voor compleet onjuiste informatie, maar nu is het een mantra van president Donald Trump geworden en wordt het gebruikt om journalisten zwart te maken."

Silverman werkt voor de website Buzzfeed en is één van 's werelds bekendste experts op het gebied van online desinformatie. Hij ziet de afgelopen weken veel onzin over het coronavirus op het internet. "Bij groot, brekend wereldnieuws verschijnt er online bijna altijd desinformatie. Maar nu met het coronavirus zien we echt enorm veel valse informatie."

Zo schrijft een website die banden heeft met de radicaal-rechtse ex-strateeg van Trump, Steve Bannon, dat China het virus zelf heeft gefabriceerd in een laboratorium. Een andere beruchte desinformatie-website beweert dat Bill en Melinda Gates hebben voorspeld dat het virus 65 miljoen doden zal eisen. Complotdenkers brengen het echtpaar in verband met de uitbraak ervan. Buzzfeed ontkrachtte dit verhaal.

Vleermuissoep

Volgens een andere complottheorie hebben Chinese spionnen het virus uit een Canadees lab gestolen. Het bericht, dat linkt naar een artikel van de Canadese publieke omroep, is duizenden keren gedeeld en geliket. De auteur van het oorspronkelijke omroep-artikel waarschuwde daarop dat haar stuk die bewering helemaal niet onderbouwt. Die waarschuwing is nauwelijks geretweet of geliket.

Meestal ontstaat dit soort desinformatie als teksten, video's of foto's worden losgeweekt van hun originele context. Filmpjes waarin vleermuissoep wordt gegeten, werden bijvoorbeeld gesitueerd in Wuhan. Het zou de oorzaak zijn van het coronavirus. De filmpjes zijn echter opgenomen in Palau in de Stille Zuidzee. En hebben dus niks te maken met de uitbraak.

'Elven' strijden tegen 'trollen'

In de Baltische staten is ook een corona-verzinsel verspreid: een NAVO-soldaat zou besmet zijn met het virus en het bondgenootschap zou dit onder de pet houden.

Het gerucht werd al snel ontkracht door Debunk.eu. Dit Litouwse burgerinitiatief heeft software ontwikkeld die 1500 verdachte bronnen afspeurt naar mogelijk nepnieuws. Als de berichten geschreven lijken door 'trollen' wordt een waarschuwing gemaild aan 'elven'. Dat zijn vrijwilligers die verspreiders van desinformatie in de gaten houden, berichten labelen en melden bij Facebook.

Vervolgens verifiëren professionele journalisten en onderzoekers de potentiële desinformatie en schrijven er verhalen over. Deze factchecks worden meestal veel minder gelezen dan het oorspronkelijke nepnieuws, maar Debunk weet toch een groot publiek te bereiken doordat het samenwerkt met het grootste nieuwsplatform van Litouwen. Initiator Viktor Dauksas: "We hebben meer dan 200 verhalen ontkracht. Die zijn 30 miljoen keer gelezen, enorm veel voor een land met zo'n kleine bevolking. Zo houden we mensen betrokken."

'Voor veel mensen doet de bron er niet toe'

Lastig voor de lezer is dat nepnieuws vaak staat op sites die lijken op echte nieuwswebsites. Vaak zijn de artikelen aangepaste versies van artikelen van gerenommeerde persbureaus en kranten.

Tech-ondernemer Sebastiaan van der Lans heeft daar iets op gevonden: Wordproof. Dat is een soort watermerk dat auteurs aan hun artikel kunnen toevoegen, waardoor zoekmachines en internetgebruikers precies kunnen zien wanneer er iets aan de inhoud of context wordt aangepast. En: hoe meer een auteur prijsgeeft over zijn identiteit, hoe zichtbaarder in de zoekmachines. Het wordt al gebruikt op Indebuurt.nl.

"Ik vind dat alle desinformatie mag bestaan, want we zijn in Nederland tegen censuur", zegt Van der Lans. "Maar het grote gevaar is dat het massaal wordt gedeeld. Daar moet een oplossing voor komen."

De Litouwse software van Viktoras Dauksas laat nepnieuws met weinig bereik ongemoeid. Pas als een bericht viraal lijkt te gaan, grijpen de factcheckers in. Volgens Silverman van Buzzfeed hebben zulke systemen die software combineren met menselijk toezicht, de toekomst. Een watermerk heeft volgens hem maar beperkt zin. "Voor een bepaalde groep doet de context of bron er niet toe, zolang het bericht maar overeenkomt met hun eigen wereldbeeld."

https://nos.nl/l/2323356

De uitzending van 16 februari (Nieuwsuur)

De strijd tegen nepnieuws

Het coronavirus is een in Amerika ontwikkeld biologisch wapen dat erop is gericht Chinezen te treffen. Of is het virus juist ontwikkeld in een Canadees lab, en gestolen door Chinese spionnen om de eigen bevolking te besmetten? Geen van deze complottheorieën is waar, maar ze zijn online wel een eigen leven gaan leiden.

Desinformatie rond het coronavirus tiert welig op het internet, net als bijvoorbeeld recent rond de bosbranden in Australië en de Iraanse raketaanval op een Iraakse legerbasis. Wat kunnen we doen tegen dit soort valse en misleidende informatie? We spreken met drie bestrijders van online desinformatie.

https://nos.nl/l/2323286

De uitzending van 30 december (Nieuwsuur)

Het verband tussen de Australische bosbranden en klimaatverandering

Een nieuwe fase in de bosbranden in Australie: toeristen en bewoners van dichtbevolkte gebieden worden geëvacueerd en zelfs het iconische vuurwerk in Sydney staat ter discussie. Veel mensen vinden het ongepast dat er voor miljoenen aan vuurwerk de lucht in wordt geschoten, terwijl er grote tekorten zijn bij de brandweer. Ook is de luchtkwaliteit slecht vanwege de aanhoudende bosbranden in de omgeving.

De Nederlandse 'vuur-ecoloog' Matthias Boer van Hawkesbury Institute for the Environment at Western Sydney University is een vooraanstaand onderzoeker. Hij maakt korte metten met klimaatsceptici die het verband tussen klimaatverandering en bosbranden in twijfel trekken.

Hebben btw-verhoging en belastingverlaging hun doel bereikt?

Bijna een jaar geleden ging het lage btw-tarief omhoog. Over de kapper, openbaar vervoer en levensmiddelen werd vanaf begin dit jaar niet meer 6 procent maar 9 procent belasting geheven. Ook gezond eten werd duurder. Daar was veel kritiek op: mensen met lagere inkomens zouden minder groenten en fruit gaan eten. En in de grensstreek maakten ondernemers zich ook grote zorgen.

Tegenover de btw-verhoging stonden belastingverlagingen, zodat mensen op hun loonstrookje meer zouden overhouden. Onder de streep zouden we erop vooruit gaan was de belofte van het kabinet. Maar is dat ook zo?

Veertig jaar VS en de Aarabische wereld

Jimmy Carter werd als president van de Verenigde Staten in 1979 geconfronteerd met gebeurtenissen en opstanden die de relatie met zijn land en de Arabische wereld nu al veertig jaar bepalen. Er was de Islamitische revolutie in Iran, met een veertien maanden durende gijzelingsactie in de Amerikaanse ambassade in Teheran, de Russen vielen Afghanistan binnen wat zou leiden tot een burgeroorlog, en Saudi-Aarabië besloot tot een striktere islamitische wetgeving na de bezetting van de grote moskee in Mekka door extremisten.

Jimmy Carter is al enige tijd ziek, maar hij gaf bij uitzondering een interview waarin hij terugblikt op dat cruciale jaar 1979.

http://feeds.feedburner.com/~r/nosnieuwsbinnenland/~4/2BpcZf1L8cg

https://nos.nl/l/2316715

‘Bosbranden kunnen een keerpunt vormen voor Australisch klimaatbeleid’ (Nieuwsuur)

De hevige bosbranden die Australië al wekenlang in een greep houden, wakkeren ook de klimaatdiscussie in het land aan. Critici vinden dat de Australische regering te weinig doet aan klimaatverandering en zien de bosbranden als een gevolg daarvan. De premier, Scott Morrison, ziet dat compleet anders.

"Natuurlijk is het zo dat klimaatverandering leidt tot andere weerpatronen, maar het is een ongeloofwaardige suggestie om een direct verband te leggen met deze branden", zei de Australische premier gisteren tijdens een bezoek aan de brandweer in Sydney. En vandaag verdedigde hij opnieuw zijn klimaatbeleid.

Van maatregelen als het verkleinen van de lucratieve kolenindustrie wil Morrison niets weten. Australië is met afstand de grootste exporteur van kolen ter wereld en het vierde land op de lijst van steenkoolproducenten. De premier benadrukt dat er tienduizenden Australiërs in de sector werken en die banen wil hij behouden.

Economische belangen

"Industrie en ecologie staan hier tegenover elkaar", zegt Ad Borsboom, emeritus hoogleraar Pacific Studies (Radboud Universiteit Nijmegen). "Australië is een geweldige exporteur van kolen naar Vietnam, Zuid-Korea, India en China en verdient daar veel geld aan. De economische belangen zijn dus enorm en die wil de premier verdedigen."

Het is volgens hem de vraag of Australië zonder kolen zou kunnen. "Onlangs is nog in Queensland een energiecentrale op steenkool geopend", zegt Borsboom, die zelf jarenlang in Australië woonde. "Alternatieve energiebronnen worden vooral door de deelstaten uitgeprobeerd. En in de privésector komt het op."

Maar er zijn in Australië nog genoeg tegenstanders van schonere energie, vertelt Borsboom. Zij noemen duurzamere energiebronnen bijvoorbeeld onbetrouwbaar. "Deze zomer was ik in Australië en toen waren er grote stroomstoringen. Tegenstanders zeiden toen: zie je wel, daar komt het van."

Toch denkt hij dat de felle branden het tij zouden kunnen keren. "De branden zijn nu echt onbeheersbaar. Tot dusver lukte het steeds om een brand in 24 of 48 uur onder de knie te krijgen, maar de ene brand doet nu de andere ontstaan. Dit is voor de, grotendeels vrijwillige, brandweer niet meer te bestrijden."

Vast staat dat de zomers in Australië steeds droger en heter worden, zegt Borsboom. "Wat vroeger extreem was, is nu het nieuwe normaal geworden. De hitterecords worden elk jaar opnieuw verbroken. Ook de industrieën zelf zeggen langzamerhand: we moeten iets doen voor het klimaat."

Momenteel woeden er zo'n tweehonderd branden in Australië, waarvan meer dan de helft in de staat New South Wales. De vlammen hebben inmiddels honderden huizen verwoest en aan elf mensen het leven gekost.

https://nos.nl/l/2316043