Regionale septemberhittegolf een feit, ‘september is nieuwe juni’ (NOS Binnenland)

Een onverwacht warme nazomer heeft deze week een nieuw record opgeleverd. In Hoek van Holland was het meerdere dagen ruim 25 graden en daarmee is een zeldzame regionale septemberhittegolf een feit, meldt Weerplaza.

Sinds maandag is het in Hoek van Holland 25 graden of warmer. Op drie dagen steeg het kwik bovendien naar 30 graden, waarmee van een officieuze lokale hittegolf gesproken mag worden. Het is pas de zevende keer sinds de weermetingen begonnen dat in september een regionale hittegolf is waargenomen, meldt Weerplaza.

In Gilze-Rijen en Eindhoven is het daarnaast "een kwestie van tijd" voor er zo'n regionale hittegolf wordt genoteerd. Ook de komende dagen worden daar nog warme temperaturen verwacht.

Of er deze week ook nog een landelijke hittegolf kan worden vastgesteld, is nog niet goed te zeggen. Daarvoor kijkt het KNMI naar het landelijke meetpunt in de Bilt, waar momenteel 26 graden wordt gemeten. Morgen wordt in de Bilt een maximumtemperatuur van 29 graden verwacht, overmorgen 30. Het gaat erom spannen, concludeert het KNMI, dat verder benadrukt dat het instituut alleen van landelijke hittegolven spreekt, niet van regionale.

Eerder dit jaar werden bij verschillende meetpunten al regionale hittegolven vastgesteld, maar dat gebeurde in de zomermaanden juni en juli. Dat was in Ell, Arcen, Eindhoven, Volkel en Maastricht waar het meerdere dagen warmer was dan 25 graden. Zulke regionale pieken zijn in september veel uitzonderlijker, stelt Weerplaza. "Tropische dagen zijn in september zeldzaam en dat geldt al helemaal voor hittegolven." De laatste regionale hittegolf in september was in 2016.

Vanwege de hoge temperaturen in combinatie met het ontbreken van voldoende wind waarschuwt het RIVM voor komend weekend voor smog in Zuid- en Midden-Nederland. De luchtkwaliteit is daar naar verwachting onvoldoende tot slecht. Smog door ozon ontstaat bij ophoping van luchtvervuiling op zonnige dagen. Het kan leiden tot luchtwegklachten.

Het KNMI wijst erop dat de septembermaand - net als alle andere maanden - sinds begin vorige eeuw warmer is geworden. De temperatuur in september is nu zelfs iets hoger dan de temperatuur in juni begin vorige eeuw. Ook het aantal zomerse dagen in september - waarbij het warmer is dan 25 graden - is vergelijkbaar met de junimaand van begin vorige eeuw. Daarmee is september de facto het nieuwe juni, stelt het instituut.

Warmste zomer ooit gemeten

Afgelopen week meldden de Wereld Meteorologische Organisatie en Copernicus, het klimaatbureau van de Europese Unie, dat de zomer van 2023 wereldwijd de warmste zomer ooit gemeten was. De temperatuur op aarde was in de maanden juni, juli en augustus gemiddeld 16,77 graden en dat is 0,66 graden hoger dan het gemiddeld in de jaren 1991 tot en met 2020 was.

De wetenschappers van het EU-klimaatbureau wijzen nadrukkelijk naar de verbranding van onder meer steenkool, olie en aardgas. Ook El Niño, een tijdelijke opwarming van delen van de Stille Oceaan, droeg bij aan de warme zomer.

In verschillende landen leidde de warmte tot problemen. Zo braken in Zuid-Europa, Canada en het noordwesten van de Verenigde Staten op grote schaal bos-en natuurbranden uit als gevolg van de hitte en de droogte. Eind juli constateerde de internationale onderzoeksgroep World Weather Attribution dat zonder klimaatverandering hittegolven in Zuid-Europa "vrijwel onmogelijk" waren geweest.

https://nos.nl/l/2489708

De zomer van 2023: ‘Zoveel contrast in één zomer is heel bijzonder’ (NOS Binnenland)

In Europa en wereldwijd volgde deze zomer het ene weersextreem op het andere. In Nederland was dit seizoen juist, gemeten over de drie zomermaanden, tamelijk gemiddeld. Juni was recordzonnig, warm en droog, juli en augustus waren juist weer nat, maar wat betreft de hoeveelheid zon en temperatuur normaal. "Je zou kunnen zeggen dat Nederland de dans is ontsprongen. Zoveel contrast in één zomer is heel bijzonder", zegt Peter Siegmund van het KNMI.

Hoe het komt dat Nederland minder getroffen werd door weersextremen dan veel andere Europese landen, is onduidelijk. In Zuid-Europa was het deze zomer erg heet en droog. Dat vormde een contrast met de enorme hoeveelheid regen die daarna in verschillende landen kwam. Het noorden van Italië kreeg meerdere keren te maken met noodweer. Vooral de enorme hagelbuien kregen veel aandacht.

Hoewel in Nederland veel mensen waarschijnlijk deze zomer niet als bijzonder 'mooi' hebben ervaren, was het toch een "zeer warme en zonnige zomer", aldus het KNMI. De gemiddelde temperatuur was 18,4 graden. Dat is bijna een graad warmer dan het langjarig gemiddelde van 17,5 graden Celsius. De zomer komt daarmee in de top-10 van warmste zomers sinds het begin van de metingen.

Link met klimaat

Dat zo veel landen te maken kregen met hetzij extreme hitte, dan wel extreme regenval, is volgens Siegmund toeval. "De atmosfeer heeft een geheugen van twee weken, zou je kunnen zeggen. Dus extremen die verder uit elkaar liggen, hebben geen verband met elkaar." Wel is er geregeld een link met klimaatverandering. Zo keken onderzoekers naar de enorme hitte in juli, die tegelijkertijd Europa, de VS en China trof.

In China en de VS werden zelfs temperaturen van rond de 50 graden gemeten. Ook bleef de hitte erg lang hangen. Zonder klimaatverandering waren de bizar hoge temperaturen "vrijwel onmogelijk" geweest, concludeerden de wetenschappers. In China is de kans op zulk weer nu vijftig keer waarschijnlijker geworden dan voor de periode dat de uitstoot van broeikasgassen begon, ruim 150 jaar geleden. Deze weersextremen zijn volgens de onderzoekers inmiddels niet meer uitzonderlijk.

De maand juli is dan ook de boeken ingegaan als de warmste hele maand op aarde ooit gemeten. Ook de temperatuur van de oceaan was en is uitzonderlijk (zie onderstaande grafieken). Oceaan-experts zijn overdonderd door de temperaturen die in het oceaanwater worden gemeten. Zo zei hoogleraar Erik van Sebille van de Universiteit Utrecht eerder: "We kijken hier naar iets wat we nog nooit hebben meegemaakt. Als je me eerder dit jaar had gevraagd of dit zou kunnen, dan had ik gezegd: nee, dat kan helemaal niet."

Vooral in de Noord-Atlantische Oceaan is er nog steeds een ongekend hoge oppervlaktetemperatuur, zegt professor Caroline Katsman van de TU Delft. "Wat de mogelijke gevolgen zijn voor oceaanstromingen en het klimaat is nog heel lastig te duiden. Waarschijnlijk is het een samenloop van verschillende processen. Maar omdat we heel weinig metingen hebben van de temperatuur onder het zeeoppervlak, is dit moeilijk te controleren."

Ook voor Willemijn Hoebert, weerpresentator van de NOS, was het een buitengewone zomer. Ze merkte dat vooral in de appgroep waarin ze zit met bijna 150 weerpresentatoren uit de hele wereld. "Het begon al begin juni met 46 graden in Iran. Daarna een waarschuwing voor extreme droogte in Denemarken, de hoge temperatuur in het zuiden van Nederland, bosbranden in Canada, en toen zaten we nog niet eens op 10 juni. Daarna is het maar doorgegaan."

Er waren hittegolven in de oceaan, ineens op 10 juli een bericht over sneeuw in Zuid-Afrika, de storm Poly, hagelstenen in Italië. Geregeld neemt ze het mee in haar weerbericht op radio of televisie. "Maar ik word er ook een beetje onrustig van. Er gebeurt zoveel en ook zoveel tegelijk. En dan zijn er soms ook weer berichten over nieuwe olieboringen of een steenkoolmijn die langer openblijft", zegt ze, daarmee verwijzend naar het verbranden van fossiele brandstoffen als belangrijkste oorzaak van klimaatverandering.

"Het maakt dat ik soms de neiging krijg m'n kop in het zand te steken. Want waarom wordt dit niet voldoende gezien door overheden en grote bedrijven? Die zouden veel meer hun verantwoordelijkheid moeten nemen", vindt Hoebert. "Bedenk ook: lang niet alles haalt het nieuws. Je zou om de dag wel een artikel over weersextremen kunnen schrijven, zo veel gebeurt er op dit moment."

https://nos.nl/l/2488819

Juli was natter dan nat, maar temperatuur en zonneschijn op normaal niveau (NOS Binnenland)

Nat, natter, natst. De maand juli was volgens het KNMI natter dan gemiddeld, maar de temperaturen en het aantal zonuren waren volgens het instituut niet ver onder het gemiddelde.

Bijna elke dag heeft het de afgelopen maand wel geregend en dat heeft Nederland gemerkt ook: in totaal viel er over het land gemiddeld 98 millimeter neerslag tegenover 78 millimeter normaal. Bij elkaar heeft het 55 uur lang geregend, terwijl dat gemiddeld in de maand juli een volle werkweek is van 40 uur. Vooral in het noordoosten en oosten van het land viel er veel regen.

Gemiddeld lag de temperatuur rond de 18,1 graden Celsius, bijna gelijk aan het klimatologisch gemiddelde van 18,3 graden in deze zomermaand. Ook het aantal zonuren week niet veel af van het gemiddelde, schrijft het KNMI: 213 deze maand, tegenover 220 zonuren gemiddeld.

Storm Poly

Even terug naar het begin van de maand: op 5 juli kwam storm Poly aan land in Noord-Holland. De meetstations noteerden met windstoten van 146 kilometer per uur de zwaarste zomerstorm ooit. Poly veroorzaakte veel schade: wegen raakten versperd en bomen en voertuigen waaiden om. In Haarlem kwam een 51-jarige vrouw om het leven nadat een boom op haar auto was gevallen.

Een storm zoals Poly bleef de rest van de maand uit, maar de regen die de storm met zich meebracht bleef hangen. Regen, hagel en (zware) windstoten waren er in juli regelmatig. Een "Atlantische depressie" en "restanten van de tropische orkaan Don" leidden er volgens het KNMI toe dat de maand voor de rest somber en regenachtig verliep.

En we moeten het nog even volhouden: volgens het weerinstituut is er een grote kans (zo'n 80 procent) dat het wisselvallige en koele weer zich in de eerste helft van augustus voortzet. De tweede helft van de maand biedt iets meer hoop, dan wordt er droger en warmer weer verwacht.

Uitersten

Wereldwijd was juli een maand van weeruitersten. Hittegolven, bosbranden, zware onweersbuien en stortregens trokken over het noordelijk halfrond.

Onder andere op de Griekse eilanden Rhodos, Lesbos en Evia ontstonden bosbranden en werden duizenden mensen geëvacueerd. Aan het Italiaanse Gardameer werden de mensen verrast door enorme hagelstenen.

Het noodweer veroorzaakte flinke schade aan auto's, campers en caravans.

https://nos.nl/l/2484965

Reisadvies Rhodos, Corfu en Evia aangescherpt vanwege bosbranden (NOS Binnenland)

Vanwege de aanhoudende bosbranden heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken het reisadvies voor de Griekse eilanden Rhodos, Corfu en Evia aangescherpt van groen naar geel. Dat betekent dat er veiligheidsrisico's zijn, maar het wordt niet afgeraden om naar de eilanden te reizen.

Afgelopen dagen werden toeristen geëvacueerd, onder meer vanaf Rhodos. Op Corfu moesten mensen afgelopen nacht in een sporthal slapen, zegt de koepel van reisorganisaties ANVR.

Toch staan voor morgen alweer vluchten gepland naar Rhodos. Op de vluchten gaan reizigers mee die een accommodatie hebben geboekt aan de noordkant van het eiland. Aan de zuidoostkant van Rhodos is de noodtoestand van kracht, maar aan de noordzijde kunnen reizigers gewoon vakantie houden, zegt de ANVR.

Reisorganisatie bellen

Het ministerie zegt dat mensen die toch afreizen alert moeten zijn en hun reisorganisatie moeten bellen om te controleren of ze veilig kunnen reizen.

Een woordvoerder van de ANVR zegt dat er wel meer is gebeld dan gewoonlijk, maar dat reizigers snel kunnen worden gerustgesteld. "We kunnen uitleggen dat het noorden gewoon veilig is. Sommige excursies kunnen wellicht niet doorgaan, als die in het zuiden van het eiland zijn. Maar dat is geen reden om te annuleren."

Volgens de ANVR wordt de reis van mensen die geboekt hebben in het gebied waar de branden woeden, omgeboekt naar een andere bestemming. Vakanties op alle andere plekken gaan door. Kosteloos annuleren is alleen mogelijk bij aantoonbaar gevaar.

Angst is geen reden om te annuleren, zegt een woordvoerder van het Verbond van Verzekeraars. Toch adviseert hij altijd met de verzekering te bellen over de mogelijkheden om van de reis af te zien.

Naast het ministerie adviseert ook het Rode Kruis om voorzichtig te zijn en goed na te gaan waar je heen kan als je moet evacueren. En dat geldt niet alleen voor de Griekse eilanden.

Spanje, Griekenland en Zwitserland kampten de afgelopen weken met hevige bosbranden. Gisteren werden er alleen al in Griekenland meer dan zestig nieuwe brandhaarden gemeld.

Geen toename

Hoewel er de afgelopen weken veel nieuwe branden zijn ontstaan, zijn er dit jaar tot dusver niet bovengemiddeld veel bosbranden. Tot nu toe werd volgens het European Forest Fire Information System (EFFIS) zo'n 160.000 hectare verwoest door natuurbranden. Die tussenstand is volgens het EU-onderzoeksinstituut ongeveer gemiddeld voor deze tijd van het jaar. In 2022 ging er in totaal ruim 830.000 hectare in vlammen op.

Toch roepen de branden de vraag op of toeristen met de toenemende hitte in het zuiden van Europa nog wel moeten willen afreizen naar deze landen. Nederlandse reisbureaus zien nog geen reden om het aantal reizen naar Zuid-Europa te verminderen. "De vraag naar reizen in het Middellandse Zeegebied is nog heel groot. En dat gaat voorlopig niet veranderen", zegt de ANVR-woordvoerder. Wel zegt ze dat meer mensen afreizen naar bijvoorbeeld Scandinavië.

De ANVR ziet het probleem met bosbranden vooral als iets wat overheden in de Zuid-Europese landen moeten oplossen. Al zegt ze wel dat dit een goede wake-upcall is geweest voor veel accommodaties om te controleren of alle brandmaatregelen nog op orde zijn.

Volgens de woordvoerder is er in de toeristische landen al volop nagedacht over het veranderende weer. "Hoe warmer het wordt, hoe vaker dit kan voorkomen. Dus zij zullen het materiaal om te blussen en wellicht ook bossen aan moeten passen."

Extreem weer speerpunt

Het Verbond van Verzekeraars hanteert geen specifiek beleid voor bosbranden. Wel zijn er verschillende verzekeraars die een annuleringsverzekering met speciale calamiteitendekking hebben voor natuurrampen.

Het klimaat in bredere zin is wel een thema. "Schade door extreem weer, zoals recent de hagel, is een speerpunt", zegt de woordvoerder. De verzekeraars werken samen met het KNMI om weersverandering goed in kaart te brengen. Door voorspellingen samen te voegen met het aantal claims hopen ze het weer inzichtelijker te maken.

https://nos.nl/l/2484083

Wekdienst 23/7: Spanjaarden naar de stembus • Oranjevrouwen starten aan WK (NOS Binnenland)

Goedemorgen! Vandaag gaan ze in Spanje naar de stembus voor de parlementsverkiezingen, waarbij de verwachting is dat de rechts-conservatieve partij zal winnen. En de Oranjevrouwen beginnen aan het WK voetbal in Nieuw-Zeeland en Australië.

Eerst het weer: er is veel bewolking en er valt geregeld regen of motregen. In de middag wordt het in het westen droger en kan de zon even doorbreken. Daar kan het 21 graden worden. Vanavond wordt het geleidelijk droger, maar vannacht komen er vanuit het zuiden opnieuw buien.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En bekijk hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

Op het Griekse eiland Rhodos is een groot aantal mensen geëvacueerd vanwege de grote bosbranden die het eiland teisteren. Onder de zeker duizend evacués zijn ook veel Nederlanders. Drie hotels vlogen in brand en gasten worden opgevangen in alternatieve accomodaties.

De bosbranden woedden al vijf dagen in het Griekse dunbevolkte binnenland door de extreme hitte en droogte, maar verplaatste zich gisteren ook naar de kustplaatsen. Vandaag worden ook extreme temperaturen verwacht, van boven de 40 graden.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog even dit:

De Nederlanders Alice Reumkens en Marijn van Zundert moesten gisteren hun vakantiebestemming op Rhodos verlaten vanwege de evacuaties door de bosbranden die er woedden. "Al onze spullen liggen nog in de hotelkamer. We hebben meegenomen wat we konden dragen.", zegt Reumkens tegen de NOS. Ze moest het hotel te voet verlaten en hun koffers achtergelaten in het hotel tijdens de evacuaties.

Beelden van de rook en evacuaties op Rhodos:

Fijne zondag!

https://nos.nl/l/2483856