Auteur: (NPO Radio 1 Natuur & Milieu)

Geplaatst op

Extreme droogte dreigt Achterhoek en Twente te veranderen in woestijn (NPO Radio 1 Natuur & Milieu)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/08/17_dab66c5f90_ANP-375930882.jpg

De grond in het oosten van ons land is kurkdroog. De Achterhoek en Twente dreigen te veranderen in een woestijn als we niet gauw actie ondernemen. Hoe kunnen we de droogte te lijf gaan? Beter het water vasthouden in gebieden, luidt het devies van Bert Boerman in De Nieuws BV. 

{prepr_video nid="80d3f1b1-a96a-4f76-ba85-611a442ef813" caption="De gevolgen van de droogte" image=""}

Grote oude bomen verdrogen, verliezen takken en gaan dood. De natuur in de Achterhoek wordt steeds kwetsbaarder. Om de Achterhoek de 'Death Valley van Nederland' te noemen is misschien een hyperbool, maar het droogste gebied van ons land is het zeker.

"Je ziet beken droogvallen, de flora en fauna die daarin zit kunnen cycli niet afmaken: dus je ziet eigenlijk het hele gebied kwetsbaarder worden", zegt Hein Pieper, dijkgraaf van het waterschap Rijn en IJssel.

Zuid Frankrijk in de Achterhoek

Als we zo doorgaan, op welk klimaat stevenen we dan af? Pieper maakt de vergelijking met Zuid Frankrijk, "dat spreekt goed tot de verbeelding." Maar als je nu denkt, genieten geblazen en met de caravan naar de Achterhoek, dan heb je het mis. De snelheid waarmee de natuur zich moet aanpassen op het veranderende klimaat is te hoog. Zowel de natuur en de indeling van steden, als de agrarische sector is niet op dit klimaat voorbereid.

"Voor het derde jaar op rij hebben ze moeite om hun wintervoorraad op peil te krijgen", zegt Pieper. Al langere tijd is het droog in Nederland, maar de afgelopen drie jaar hebben we te kampen met extreme droogte, met alle gevolgen van dien.

Klimaatverandering is natuurlijk een sluimerend proces is dat al langer aan de gang is, legt Pieper uit. Maar met deze extreme temperaturen wordt het proces akelig zichtbaar.

{twitter url="https://twitter.com/NPORadio1/status/1295303857971634176" }

Kurk en kurkdroog

Ook in Overijssel staan beken en vennen droog. Volgens Boerman, gedeputeerde Mobiliteit, Water en Klimaatadaptatie bij de provincie Overijssel, is de droogte een probleem van nu. "Niet van de toekomst want we zullen er nu iets mee moeten. De natuur en de agrarische sector hebben te lijden onder de droogte. Het gras lijkt hier en daar nog groen, maar als je even een een spaan de grond in zet, weet je dat het kurk en kurkdroog is."

Pieper: "Het gaat met een snelheid dat je je echt moet afvragen of we dit gaan redden met elkaar." Daarom denkt Pieper dat het belangrijk is om ook naar onorthodoxe maatregelen te kijken. Zo denkt hij aan een samenwerking met Duitsland om opties te verkennen om aftakkingen te maken bij de Rijn. Zo kan er bijvoorbeeld een meer worden aangelegd dat met zoet water gevoed wordt, wat gebruikt kan worden in tijden van droogte.

{articles "Droogte in Nederland: Geeserstroom lijkt op droge savanne" id="25811" }

{articles "Droogte-expert Niko Wanders: 'Mindset moet anders rond waterverbruik'" id="25631" }

Een maand boven de 30 graden

Nog tien jaar hebben we om de klimaatverandering tegen te houden, denkt Pieper, "daarna zijn de gevolgen zo groot dat ik niet meer kan inschatten hoe we dat kunnen bijsturen met elkaar. Het is geen rood signaal maar een pimpelpaars signaal. We moeten veel sneller handelen omdat de klimaatverandering ook veel sneller gaat. Als het zo doorgaat hebben we misschien niet 10 dagen temperaturen boven de 30 graden, maar een hele maand. Dat kan een gebied niet dragen."

{twitter url="https://twitter.com/NPORadio1/status/1295305724613005312" }

{articles "Brand Deurnese Peel laat zien dat extreme droogte ook in Nederland leidt tot extreme bosbranden" id="23319" }

'We hebben elkaar hard nodig'

"Aan de slag, zou ik zeggen", is het advies van Boerman aan minister Cora van Nieuwenhuizen. "Niet te veel plannen maken maar ook in de praktijk nu al bezig gaan. Ga bezig met maatregelen nemen om de droogte een antwoord te bieden. Dat betekent: sparen. Daarmee bedoel ik: water vasthouden in gebieden. Zorg dat het water daar blijft zodat we dat in kunnen zetten in tijden van droogte. En, doe dat in samenwerking. Met het Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en ondernemers."

"We hebben elkaar hard nodig om een antwoord te bieden op de veranderende vraag die er is als het gaat om droogte", concludeert Boerman.

{prepr_audio nid="7fe09b0c-5e65-4fa1-99ef-b0e66b923d78" caption="De gevolgen van de droogte" }

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter. 

{articles "Natuur zucht onder enorme droogte: hoe lossen we droogtecrisis op?" id="24142" }

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/25851-extreme-droogte-dreigt-achterhoek-en-twente-te-veranderen-in-woestijn
Geplaatst op

Hoe de natuur in de Deurnese Peel zich snel herstelt (NPO Radio 1 Natuur & Milieu)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/05/15_96793a41aa_IMG_0113.jpg

De Deurnese Peel, waarvan ruim drie weken geleden zo'n 800 hectare verwoest werd, biedt nog steeds een trieste aanblik. Toch komt er alweer van alles op gang. "Ik hou wel van natuur die een gigantisch herstellend vermogen heeft", zegt boswachter Jap Smits in Vroege Vogels.

{audiofragment audio="384853" caption="Terug naar de Peel - deel 2" }

Bij de grote natuurbrand in de Deurnese Peel is 800 hectare natuur in vlammen opgegaan. Vaak lijkt de natuur zich na een brand snel te herstellen. Dat is ook het geval voor dit hoogveengebied.

Het herstel is het best te zien aan de verse groene sprieten van het pijpenstrootje, dat alweer op veel plekken zo'n 25 cm boven de met as bedekte aarde uittorent. Maar, ook als je inzoomt op het kleine grut, zoals insecten, komt er weer van alles op gang.

'Branden zijn van alle tijden'

De rupsjes en keverlarfjes die vóór de brand in de bomen zaten zijn allemaal dood. Maar nu de natuur weer herstelt, vormen die het voedsel voor de eerste generatie aaseters: vogels, maar ook andere insecten. Daarna komt een hele generatie die al het dode materiaal dat is verbrand, gaat opeten.

Daar komen weer roofkevers en loopkevers op af. "Ze komen allemaal netjes achterelkaar, precies op volgorde", vertelt boswachter Jap Smits van Staatsbosbeheer. Ondanks de brand, die twee derde van het gebied in de as legde, klinkt hij enthousiast: "Het is maar hoe je het uitlegt, wij noemen het een natuurramp, maar dat zit in ons hoofd. Branden zijn van alle tijden."

Het herstellend vermogen van natuur

Er zijn insecten die massaal afkomen op verbrande natuur, en daar komen ook weer predatoren op af. "Een heleboel soorten die hier helemaal niks te zoeken hadden vóór de brand, die lopen nu te smullen." Smits vindt dat heel fascinerend om te zien gebeuren. "Niet dat ik nou zo van brand hou, maar ik hou wel van natuur die een gigantisch herstellend vermogen heeft, en waar er bij elke situatie weer soorten zijn die er voordeel van hebben."

"Neem de prachtkevers, met hun mooie glanzende schild", zegt Jap Smits, "die kunnen wel op 60 à 70 km afstand met hun voelsprieten waarnemen dat er ergens brand is geweest, en kunnen dan op de wind naar die verbrande natuur toevliegen."

De prachtkevers laten hun jongen opgroeien juist in hout van bomen die recent verbrand zijn. Dat hout heeft een tik gehad van de brand, de bomen hebben hun natuurlijke weerstand verloren en daar komen al die insecten op af. "Buitengewoon knap van die beestjes", vindt boswachter Smits.

{articles "Brand Deurnese Peel laat zien dat extreme droogte ook in Nederland leidt tot extreme bosbranden" id="23319" }

Smeulen kan nog enkele weken aanhouden

De komende weken wordt aangeraden om niet naar de Peel te gaan. Veen bestaat uit plantaardig materiaal dat ondergronds gedeeltelijk vergaan is. Veen groeit in natte, zuurstofarme omstandigheden, maar bij aanhoudende droogte of ontwatering ontstaat een laag met zeer brandbaar materiaal. Als dat eenmaal brandt, dan blijft het ondergronds doorbranden.

En een brand droogt het veen nog verder uit. Door zo snel mogelijk zo veel mogelijk water erop te gooien kan je een veenbrand voorkomen. Anders kan de brand zo een meter onder het veen doorbranden. Mensen worden gewaarschuwd weg te blijven uit het gebied, omdat het er nog steeds brandgevaarlijk is. Het smeulen kan volgens de gemeente Deurne nog enkele weken aanhouden.

{articles "Peelbrand is grote klap voor hoogveenlandschap" id="23298" }

{articles "Inwoners Herkenbosch mogen nog niet naar huis, natuurbrand nog niet onder controle" id="23264" }

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur. 

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/23820-hoe-de-natuur-in-de-deurnese-peel-zich-snel-herstelt
Geplaatst op

Frans Timmermans: ‘Moeder natuur laat dagelijks weten dat ze het zat is’ (NPO Radio 1 Natuur & Milieu)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/03/16_24a4a1a596_Frans-Timmermans-VV.jpg

"Ook de klimaatcrisis zal alle aspecten van ons leven en onze economie raken." Dat zegt Eurocommissaris en vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans in Vroege Vogels. Volgens hem is er in dat opzicht duidelijk een parallel te trekken met de huidige crisis rond het coronavirus, dat zich ook niet aan landsgrenzen houdt. 

{audiofragment audio="379529" caption="Frans Timmermans: moeder natuur laat dagelijks weten dat ze het zat is" }

In december 2019 werd de Green Deal gelanceerd door de Europese Commissie. Timmermans is op dit moment bezig met het stuk voor stuk onthullen van de wetten en strategieën die nu ontwikkeld worden in het kader van die Green Deal.

Inzet van de Commissie is dat in 2050 heel Europa klimaatneutraal moet zijn. Als onderdeel van de Green Deal presenteerde Timmermans inmiddels al de klimaatwet. Andere puzzelstukken, zoals een biodiversiteitsstrategie, volgen later. 

Biodiversiteit gaat harder achteruit dan gedacht

De biodiversiteit gaat harder achteruit dan we dachten, kijk bijvoorbeeld alleen al naar de teruggang in insecten als bijen en vlinders: in 30 jaar tijd is de hoeveelheid met 75% afgenomen. Timmermans is zich bewust van de noodzaak ook op dit terrein in te grijpen: "Het uitsterven van een miljoen soorten heeft rechtstreeks effect op de natuur en onze gezondheid."

{quote caption="Als we temperatuurstijging onder de in Parijs afgesproken 1,5 graad weten te houden, hebben we nog controle over de situatie." author="Frans Timmermans" }

Timmermans: "We hebben er alle belang bij om anders met ons land om te gaan, minder pesticiden te gebruiken. Probleem is dat biodiversiteit lastiger te meten is dan de uitstoot van CO2. We willen daarom graag dat wetenschappers ons helpen die zo precies mogelijk te kwantificeren. Ik doe hierbij een oproep aan de wetenschap. Wát moeten onze doelpalen zijn?"

Landbouwbeleid moet duurzamer

Het Europese landbouwbeleid moet daarom duurzamer, vindt Timmermans. Volgens een brief die 3600 wetenschappers onlangs opstelden, dreigt het huidige beleid de Green Deal zelfs te ondermijnen. De Europese klimaatman is het daar mee eens: "Daarom komen we binnenkort ook met een nieuwe strategie: van boer tot bord."

Timmermans: "Minder gebruik van pesticiden, maar ik vind ook dat boeren moeten een goeie bescherming moeten krijgen, zeker boeren die duurzaam produceren. We moeten bewuster worden van onze keuzes, hoe we leven en wat we eten."

{quote caption="Als mijn kleinkind als hij 20 jaar is vraagt: opa, wat heb je gedaan aan de klimaatcrisis? Dan wil ik tegen mijn kleinkind kunnen zeggen: ik heb me er echt voor ingezet. " author="Frans Timmermans" }

'Klimaatcrisis laat niemand onberoerd'

"De klimaatcrisis laat niemand onberoerd", zegt Timmermans. "We moeten vrij forse voorstellen doen, dat maakt me niet overal populair. Mijn taak is om te laten zien dat de urgentie er is, maar ook dat het kán. Moeder natuur herinnert ons er regelmatig aan dat we een probleem hebben. Ze is het zát hoe we met elkaar omgaan."

"Je ziet onvoorspelbare weerpatronen, grote bosbranden, overstromingen, woestijnvorming in Spanje. Als we temperatuurstijging onder de in Parijs afgesproken 1,5 graad weten te houden, hebben we nog controle over de situatie."

Verantwoordelijk gedragen voor komende generaties

Wat drijft de Eurocommissaris? "Ik wordt dit jaar als het meezit voor het eerst grootvader, als mijn kleinkind als hij 20 jaar is vraagt: opa, wat heb je gedaan aan de klimaatcrisis? Dan wil ik tegen mijn kleinkind kunnen zeggen: ik heb me er echt voor ingezet en heb geprobeerd iedereen mee te krijgen. Dít is het moment om te laten zien of we in staat zijn om ons verantwoordelijk te gedragen ten opzichte van komende generaties."

{articles "50.000 bomen geplant door boeren voor biodiversiteit" id="22305" }

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur. 

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/22348-frans-timmermans-moeder-natuur-laat-dagelijks-weten-dat-ze-het-zat-is
Geplaatst op

Deze criminoloog vecht tegen illegale houtkap in het Amazonewoud (NPO Radio 1 Natuur & Milieu)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/03/11_af65fff74b_Awa-people-4.jpg

Het Amazonewoud is enorm. Het bos is goed voor zo’n veertig procent van de zuurstof die we elke dag ademen, en strekt zich uit over maar liefst negen landen. Maar nu staat is het in gevaar. Criminoloog Tim Boekhout van Solinge komt op voor de lokale stammen en rust ze uit met GPS-camera’s — om illegale houtkap op heterdaad te betrappen.

{audiofragment audio="379052" author="Focus met criminoloog Tim Boekhout van Solinge"}

Vuur met vuur bestrijden, dat werkt niet. Maar met camera’s dan? Volgens Tim Boekhout van Solinge kunnen die een sleutelrol spelen in het temmen van de houtkap in het Amazone-woud.

Hij rust de lokale bevolking uit met de nieuwste technische snufjes. Met GPS-camera’s kunnen de stammen het bos monitoren en illegale brandstichting onmiddellijk doorgeven aan justitie. "Als je de Amazone wil beschermen, met je samenwerken met de lokale bevolking."

{uploadvideo video="r1video_5e67a7cda62a2" caption="Tim Boekhout van Solingen legt uit hoe hij op de GPS-camera uitkwam" }

Tim is opgeleid als criminoloog. Daardoor heeft hij een haarscherp beeld op de georganiseerde misdaad die hieronder broeit. Als "groene criminoloog" adviseert hij de Braziliaanse overheid, maar gaat hij dus ook het veld in, op jacht naar illegale ontbossers.

Waarom?

Bosbranden zijn tot op zekere hoogte natuurlijk. Maar de branden die de afgelopen zomer woedden zijn niet alleen het resultaat van droogte en hoge temperaturen.

Ook illegale ontbossing speelt een enorme rol in het ontstaan van die branden. Boeren branden het bos "schoon" om zo vruchtbare grond vrij te maken. Vers platgebrande bosgrond is namelijk ideaal voor veeteelt en landbouw.

{quote caption="Ik ben een beetje verliefd geworden op de Amazone" author="Tim Boekhout van Solingen" }

Daarbij gaat vaak veel natuurlijk erfgoed verloren. Zo zag Tim hoe een boom van vijfhonderd jaar oud geveld werd. "Ik vind het wel pijnlijk als je een boom van drie, vier meter ziet liggen op zo’n vrachtwagen, bomen van meer dan vijfhonderd jaar, echte woudreuzen." Soms wonen er wel duizend soorten insecten in één zo'n boom.

Commercialisering Amazone

Brazilië bevat het grootste deel van de Amazone. De nieuwe president Jair Bolsonaro is allesbehalve strijdvaardig bij het doven van de branden. Zo zei hij dat de lokale bevolking teveel van de bosgrond bezit.

Hij ziet de Amazone het liefst gecommercialiseerd, en moedigt ontbossing, bebouwing en illegale houtkap stiekem aan. Vermoedelijk speelt zijn beleid een rol in de dramatische groei van de bosbranden in het Amazone-gebied.

Gevaar voor eigen leven

Opkomen tegen een malafide regering en georganiseerde misdaad is niet zonder risico. Stamhoofd Odair 'Dadá' Borari uit het Maró-gebied van de lage Amazone weet daar alles van. Boekhout van Solinge werkt nauw met hem samen om de illegale kap tegen te gaan. Maar Dadá heeft het geweten: hij overleefde meerdere aanslagen op zijn leven.

Ook andere mensen met wie Boekhout van Solinge werkte zijn meerdere keren bedreigd. Zelfs het fotograferen van criminele activiteit is levensgevaarlijk. "Tijdens vergadering in inheemse dorpen kwamen ze soms aanrijden met fourwheeldrives. Ze dragen geen vuurwapens, maar waarschijnlijk liggen die wel in de auto. Ik ben blij als ik met anderen ben."

Maar Tim is onverschrokken. De Amazone laat hem niet los. "Ik ben gewoon een beetje verliefd geworden, ik vind het zo mooi." Voor de toekomst wil hij met zijn stichting Forest Forces de camera’s in nog meer handen van bewoners krijgen, en zo samen met de lokale bevolking het geliefde bos te beschermen.

Focus 

Je hoort Focus iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur op NPO Radio 1. En wanneer je maar wilt in de podcasts Focus Wetenschap en Lezen in het Donker

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/22239-deze-criminoloog-vecht-tegen-illegale-houtkap-in-het-amazonewoud
Geplaatst op

Sprinkhanenplaag van Bijbelse proporties zorgt voor noodtoestanden (NPO Radio 1 Natuur & Milieu)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/02/03_9f64235cb7_ANP-405107621.jpg

In Somalië en Pakistan is de noodtoestand uitgeroepen vanwege een uitbraak van woestijnsprinkhanen, die massaal gewassen vernietigen. Ook India, Ethiopië en Kenia hebben grote moeite de dieren klein te krijgen. Dat zal moeilijk gaan, voorspelt hoogleraar Entomologie Marcel Dickie in het NOS-programma Met het Oog op Morgen.

{audiofragment audio="376059" caption="Sprinkhanenplaag van Bijbelse proporties" }

Alleen al in Pakistan bestaan de zwermen uit 30 tot 50 miljoen sprinkhanen die zo'n 200 ton voedsel per dag verslinden. En ze planten snel voort, zegt Dickie. "In twee weken heb je al een nieuwe generatie."

Het is niet gek dat de plagen als een verrassing komen, legt de hoogleraar uit. De dieren ontstaan in afgelegen woestijngebieden, waar bij gunstige weersomstandigheden de zwermen plots heel groot worden. "Op een gegeven moment veranderen ze van solitaire dieren tot plagen. Samen kunnen ze meer en grotere afstanden afleggen, met tientallen miljoenen tegelijk."

De hoogleraar vergelijkt een sprinkhanenplaag met een bosbrand. "Als je niet de eerste vlam blust, kan het opeens heel snel een grote omvang aannemen. Dat is niet zomaar in te dammen."

Dreigende hongersnood

De laatste keer dat Pakistan een sprinkhanenplaag van zo'n grote omvang had, was in 1993. Dit keer is de ramp nog groter, zeggen deskundigen. Vanwege de lage temperaturen blijven de sprinkhanen lang op een plek. De vernielingen leiden tot grote verliezen in de landbouwsector en een tekort aan voedingsmiddelen.

Vorige week sloeg de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) alarm vanwege de plaag. De FAO waarschuwde dat de zwermen zich naar andere landen in de regio verspreiden, waardoor een hongersnood in de regio dreigt die miljoenen mensen treft.

Klimaatveranderingen zijn de belangrijkste oorzaak van de huidige plaag, zeggen deskundigen. Het natte weer vorig jaar, in het oosten van Afrika, creëerde de ideale omstandigheden voor sprinkhanen om zich voort te planten.

Pesticiden

De getroffen landen zullen dus niet gemakkelijk van de plaag af komen, verwacht Dickie. Er worden onder meer vliegtuigen met gif ingezet. “Het is het enige dat je kunt doen, maar het is maar de vraag hoe effectief het is."

Bij eerdere plagen verdween de overlast pas toen de wind draaide (waardoor de beesten richting de oceaan worden gedreven) of het te koud werd. 

{articles "#WAARISDEWINTER, wat merk jij van de zachte winter?" id="21381" }

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/21406-sprinkhanenplaag-van-bijbelse-proporties-zorgt-voor-noodtoestanden