De zomer van dit jaar was de warmste ooit gemeten in het Noordpoolgebied. Dat blijkt uit The Arctic Report Card, een jaarlijks rapport over de staat van het gebied dat wordt samengesteld door de Amerikaanse overheidsinstelling National Oceanic and Atmospheric Administration. De gemiddelde zomertemperatuur in het gebied was 6,4 graden.
Daarnaast was het hele jaar in het Noordpoolgebied het op vijf na warmste ooit gemeten. Er wordt gesproken over een warmere, nattere en groenere Noordpool. Het rapport stelt dat "het Noordpoolgebied zich in rap tempo blijft ontwikkelen als gevolg van menselijke activiteiten in het heden en het verleden" waarbij broeikasgassen vrijkwamen en vrijkomen.
De toegenomen warmte leidt er onder meer toe dat begroeiing en de bodem in het gebied droger worden. In het noorden van Canada woedden dit jaar bijvoorbeeld natuurbranden die ruim 4 miljoen hectare in het gebied Northwest Territories in de as legden.
Deze en andere bosbranden kwamen ook voor zonder menselijk toedoen, maar volgens het rapport is de omvang en intensiteit van de branden in de loop der tijd waarschijnlijk veranderd en komt dat "deels vanwege veranderende menselijke activiteit".
Doorbraak ijsdam
Een ander voorbeeld van de negatieve gevolgen van aanhoudende klimaatverandering dat in het rapport wordt genoemd is de doorbraak van een ijsdam bij een gletsjermeer in de buurt van de Amerikaanse stad Juneau in de staat Alaska.
Hierdoor stroomde water van het gletsjermeer in een nabijgelegen rivier. Die trad daardoor buiten zijn oevers waardoor meerdere huizen verwoest werden. Het is volgens de onderzoekers "een rechtstreeks gevolg van het dramatisch dunner worden van gletsjers in de afgelopen 20 jaar".
Poolonderzoeker van de Rijksuniversiteit Groningen Maarten Loonen is bezorgd, zegt hij tegen de NOS. "De temperatuur is veel hoger dan werd verwacht voor 2023 en ook veel hoger dan werd voorspeld." Hij deed van half juni tot half augustus onderzoek in Spitsbergen. "Dit jaar heb ik voor het eerst de hele periode geen handschoenen aangehad, zo warm was het."
De stijgende temperaturen in het gebied hebben directe invloed op de zeespiegelstijging vanwege de smeltende ijskappen op Groenland en Antarctica, zegt Loonen. "En er ontdooit steeds meer permafrost (grond die normaal gesproken het hele jaar bevroren is). Daardoor komt methaangas vrij, waardoor de aarde alleen maar verder opwarmt. Hij heeft het gebied de afgelopen 30 jaar sterk zien veranderen. "De gletsjers die in zee uitkomen zijn flink kleiner geworden. En bijvoorbeeld de broedvogels beginnen nu 10 dagen eerder met broeden."
Minder prooidieren
Het rapport bevat ook voorbeelden van de gevolgen van de warmte voor vissoorten. Zo is de populatie van twee zalmsoorten in West-Alaska (de chinookzalm en de chumzalm) historisch laag. Dat komt ook naar voren op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten, die de Internationale Unie voor het Behoud van de Natuur (IUCN) onlangs heeft gepresenteerd.
Daarin stond dat de populatie van de Atlantische zalm tussen 2006 en 2020 met 23 procent is afgenomen. Volgens het rapport beïnvloedt klimaatopwarming de ontwikkeling van jonge zalm, vermindert het de beschikbaarheid van prooidieren en leidt het ertoe dat invasieve uitheemse soorten hun verspreidingsgebied kunnen uitbreiden.
Steeds meer rode zalm
In The Arctic Report wordt echter ook een vissoort genoemd waarvan de populatie in het Noordpoolgebied juist enorm is toegenomen: de rode zalm. Deze soort schiet juist graag kuit in warmere meren, die er steeds meer zijn. Een van de schrijvers van het rapport zegt tegen Alaska Beacon echter dat dit geen reden voor optimisme is.
"Niet veel mensen in Alaska hebben hiervan kunnen profiteren", zegt hij. Voor vissers betekende de toename van de soort dat zij veel minder geld krijgen voor hun vis. Alaska levert meer dan de helft van alle rode zalm in de wereld.
https://nos.nl/l/2501500