Oekraïne noemt dambreuk Cherson grootste milieuramp sinds Tsjernobyl (NOS Buitenland)

Het is volgens Oekraïne de grootste milieuramp in Europa sinds de kernramp van Tsjernobyl in 1986. De doorbraak van de Kachovka-dam bij Cherson is een ecologische catastrofe waarvan de omvang alleen nog maar te vermoeden valt.

De directe materiële schade is wel al redelijk zichtbaar: tientallen dorpen en andere nederzettingen zijn verloren gegaan. De milieuschade is lastiger in te schatten, maar zeker is dat de gevolgen voor het zuiden van Oekraïne vele jaren tot mogelijk decennia voelbaar zullen zijn.

Een aantal duizelingwekkende schattingen van de Oekraïense ministeries van Landbouw en Milieubescherming op een rij. Tienduizenden hectare landbouwgrond staat onder water en nog eens honderdduizenden hectare komt juist zonder water te zitten. 55.000 hectare bos is overstroomd, 80.000 hectare beschermd natuurgebied dreigt verloren te gaan.

Het beschermde natuurgebied Nizjny Dnipro, een soort Biesbosch, "dreigt voorgoed te verdwijnen", zegt directeur Ljoedmyla Tsyganok van de Oekraïense vereniging van ecologen. Hier leven 71 bedreigde diersoorten en komen 31 bedreigde plantsoorten voor. "De vruchtbare laag met begroeiing wordt er weggevaagd."

Dit gebied staat onder water:

Hoe langer het water blijft staan, des te desastreuzer de gevolgen. "Als water twintig dagen blijft staan, ontstaat er rot en zijn de bomen ten dode opgeschreven", zegt de ecoloog. "Vooral jonge bomen worden bedreigd." Het gebied had al hevig te lijden door recente natuurbranden, veroorzaakt door gevechtshandelingen en Russische mijnenvelden.

De Russische bezetters van de oostoever stellen dat duizenden dieren zijn verdronken. De directeur van het Oekraïense staatsbosbedrijf is pessimistischer. Hij schrijft op Facebook dat de meeste wilde dieren ten dode zijn opgeschreven. "Misschien dat sommige herten of zwijnen een droog stuk konden bereiken, maar bijvoorbeeld hagedissen, hazen en egels hadden geen schijn van kans."

Waar veel mensen op tijd weg wisten te komen, werden dieren aan hun lot overgelaten. Neem de dierentuin direct naast de gebroken dam, in Nova Kachovka. Oekraïense media melden dat daar 300 dieren zijn verdronken. De Russische bezetter ontkende dat, met de bewering dat "de stad helemaal geen dierentuin heeft", wat niet waar is.

Aan de westoever van de Dnjepr, in handen van de Oekraïners, zijn verschillende organisaties actief om dieren te redden. "Het belangrijkste nu is om dieren uit ondergelopen huizen te redden", vertelt hulpverlener Roefat Rajmov. "Daarna brengen we ze naar Kyiv en gaan we op zoek naar adoptiegezinnen."

Dode vissen

De gevolgen van het leven onder water zijn immens, vertelt ecoloog Tsyganok. "Nu al zien we enorme vissterfte." Door de instroom van zoet rivierwater wordt ook in de Zwarte Zee massasterfte verwacht. De schade voor de visserij wordt door het landbouwministerie geschat op zo'n 100 miljoen euro. "Zelfs bij herbouw van de dam zal herstel van de vispopulaties lang duren."

Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken deelde deze beelden van de vissterfte:

Het water zal naar verwachting grote hoeveelheden vervuild materiaal meespoelen, variërend van stortplaatsen en beerputten tot slachthuisafval. Volgens Oekraïne is bij de dambreuk 150 ton olie in het water beland. Die olie dreigt in het grondwater terecht te komen. Volgens Tsyganok is er ook het risico dat radioactief sediment van de bodem van het Dnjepr-reservoir loskomt. Dat ligt daar als gevolg van de Tsjernobyl-ramp.

Woestijn

Ook in het hoger gelegen gebied ten noorden van de doorgebroken dam zijn de gevolgen groot. Door het dalen van het waterpeil komen aansluitende kanalen droog te staan. Die zijn cruciaal voor de watervoorziening en de lokale economieën. Een grote stad als Kryvy Rih komt daardoor in de problemen.

Zie hier de kanalen die droog dreigen te vallen:

Het landbouwministerie stelt dat veel akkers onbruikbaar worden doordat een groot deel van de waterbevloeiing in de regio's Cherson, Zaporizja en Dnipropeptrovsk wegvalt. "In ieder geval dit jaar zullen de oogsten mislukken", stelt ecoloog Tsyganok. Door de droogte zou het gebied de komende jaren "in een woestijn kunnen veranderen".

Het getroffen gebied was in 2021 goed voor een oogst van 4 miljoen ton graan, met een waarde van ongeveer 1,5 miljard dollar. Door de Russische bezetting van Zuid-Oekraïne was dit al fors teruggelopen, maar nu krijgt de belangrijke landbouwsector de finale klap. Juist deze regio is economisch sterk afhankelijk van de landbouw.

https://nos.nl/l/2478152

Tom Kleijn terug naar 5 rampplekken: hoe is het leven er opgepakt? (Metronieuws)

https://www.metronieuws.nl/wp-content/uploads/2020/06/Tom-Kleijn-Na-de-klap-e1592078474792.png

Bij rampen komen vele camera’s verslag doen, maar na verloop van tijd zijn ze allemaal verdwenen. Tom Kleijn keerde op vijf ramplekken terug en maakte voor KRO-NCRV Na de klap.

Na de klap is vanaf vanavond (20.45 uur, NPO 2) vijf zondagen te zien. TV-journalist Tom Kleijn was in Londen (torenflatbrand), Genua (ingestorte brug), Californië (bosbranden), Fukushima (kernramp) en ons eigen Enschede (vuurwerkramp).

Kleijn, die zelf jarenlang verslag deed van rampen – hij werkte voor TweeVandaag, NOVA, Nieuwsuur en Brandpunt – vroeg zich af: „Hoe hebben de mensen die het meemaakten het leven weer opgepakt? Wat is er over van (overheids)beloften die na de ramp werden gedaan? En hoe gaat het nu, lang nadat stille tochten (behalve in Londen), hulpacties en die camera’s uit de hele wereld zijn verdwenen?” Hij denkt vaak aan mensen die hij geeft gesproken terug. „Dan zeg ik een jaar later opeens tegen cameraman zeg: hoe zou het met die mevrouw eigenlijk zijn? Wij journalisten gaan er naartoe, doen verslag en gaan weer weg. Gewoon eens teruggaan om je af te vragen hoe het nu met de mensen is, die vraag zie ik niet vaak beantwoord. Bij de meesten was ik welkom. Sommigen hebben hun verhaal al honderd keer verteld. Maar als je tijd met ze doorbrengt en interesse in ze toont, dan willen ze nog steeds graag hun verhaal doen.”

Na de klap Enschede in coronatijd gefilmd

Kleijn, samen met cameraman Joris Hentenaar winnaar van een Emmy Award 2006 voor de reportage Hunting for Taliban, rekent net een koffie af als hij Metro aan de telefoon heeft. Hij is in Nederland en kon alle buitenlandse rampplekken vóór coronatijd bezoeken. „Behalve Enschede, die is grotendeels in coranatijd opgenomen. De hele serie zou vanaf april worden uitgezonden, maar ja, toen kwam het virus en ging de programmering om.

„De ramp in Enschede was de enige waar ik zelf als journalist bij was. Verder… waar was ik allemaal?”, zegt de programmamaker. „Irak, Afghanistan, Israël, de aardbeving op Haïti, de nasleep van de tsunami in Thailand in 2004, schietpartijen in Amerika, bomaanslagen in Parijs, Manchester en Kopenhagen. Ja, ik heb wel wat verslagen gemaakt.”

https://www.metronieuws.nl/wp-content/uploads/2020/06/Na-de-klap-Tom-Kleijn-Emmy-Award.jpg

Tom Kleijn (rechts) en Joris Hentenaar, 14 jaar geleden. Hun NOVA-reportage Hunting for Taliban – van verslaggever Tom Kleijn en cameraman Joris Hentenaar leverde een internationale Emmy Award op. Foto: ANP / Bryan Brown

Ik trof mensen op hun allerallerslechtste moment

Een fascinatie voor rampen, zo wil Kleijn het niet altijd noemen. „Bij aanslagen kun je vaak niet zo veel doen. Je komt aan, een plek is afgezet en er staan bloemen en kaarsjes. Je probeert een ooggetuige of familielid te vinden, de dag erna ga je eens de wijk in. Bij de nasleep van aardbevingen en de tsunami heb je het over een langere periode. De fascinatie is dan de omstandigheden waarin je verkeert, die dan heel erg slecht zijn. Je kunt nergens slapen, er is amper eten, er is geen schoon water. De mensen die er wonen zijn op hun allerallerslechtste moment, zijn alles kwijt. En toch zijn er altijd al weer verhalen van mensen die iets doen, die andere mensen helpen, die hun huis openstellen. Er gebeurt dan zoveel tegelijk, zowel van het slechtste als het beste. Dat vind ik ongelooflijk. Deze serie gaat daarom ook niet alleen over ellende, ook over dingen die een ramp misschien heeft opgeleverd.”

https://www.metronieuws.nl/wp-content/uploads/2020/06/Na-de-klap-vuurwerkramp.jpg

De verwoeste wijk waar de explosie in de vurwerkopslag S.E. Fireworks zich in 2000 voordeed. Foto: ANP / Marcel Antonisse

Vuurwerkramp Enschede

13 mei 2000, ontploffing van een opslagruime van S.E. Fireworks; 23 doden, 950 gewonden, 200 woningen uit de wijk Roombeek verwoest.

In mei konden we Na de klap over de vuurwerkramp al zien, toen precies 20 jaar geleden. De uitzending vormt als herhaling nu het slotstuk op 12 juli. Vanavond zien we Londen en vervolgens Genua, Californië en Fukushima.

Kleijn kreeg in Enschede veel mensen voor de camera, ook zij die nog altijd lijnrecht tegenover elkaar staan. Waar de ramp voor de meeste Tukkers namelijk in het verleden ligt, is er een kleine groep betrokkenen die nog dagelijks met die meidag in 2000 bezig blijkt. Zoals de voormalige directeur van de vuurwerkfabriek, de weduwe van een van de omgekomen brandweermannen en een oud-rechercheur. Zij kunnen niet leven met het feit dat de oorzaak van de ramp nooit is opgehelderd. Daarom hebben zij onlangs nog aangifte gedaan en strijden zij verder.

Hoe goed ook gelukt, zegt Kleijn: „Door het filmen in coronatijd vind ik de andere vier nét iets indrukwekkender geworden volgens mij. De buitenlandse afleveringen spelen zich meer op straat af, tussen de mensen. Enschede moest noodgedwongen wat meer zittend aan een tafeltje op afstand gebeuren, dat werd daarom wat minder beeldend. Maar ik was tevreden hoor, 711.000 mensen hebben gekeken. Daarmee was het ’t best scorende programma van de avond op NPO 2, daar ben ik blij mee.”

https://www.metronieuws.nl/wp-content/uploads/2020/06/rampen-grenfell-londen-.jpg

De zwartgeblakerde woontoren Grenfell in Londen. Foto: AFP / Chris J. Ratcliffe

Brand Grenfell-woontoren Londen

14 juni 2017; 72 doden, 77 gewonden, 24 verdiepingen brandden af.

Kleijn loopt in de wijk Kensington onder meer mee in de stille mars die bewoners en omwonenden van de toren nog elke maand lopen. Nog altijd is niemand verantwoordelijk gesteld voor de zeer brandbare gevelplaten van het gebouw. Er gebeuren echter ook mooiere dingen. Zo ontmoet Kleijn een overlevende die met hart en ziel in een ‘community kitchen’ ging werken, iets wat een droom voor haar was. „Deze vrouw woonde met haar man, twee kinderen en demente schoonvader in Grenfell. Ze hoorde haar schoonvader door de kamer schuifelen. Ze dacht dat hij in de war was, maar zag toen dat de hele toren in de fik stond. Daar was die man kennelijk wakker van geworden. Ze hebben het overleefd, maar haar beste vriendin van een paar verdiepingen hoger niet. Die belde haar om hulp, maar in de paniek had de vrouw haar telefoon niet opgenomen. Ze heeft een groot schuldgevoel, terwijl ze anderhalf jaar met haar gezin met afhaalmaaltijden in een hotelkamer woonde. Koken is wat ze altijd deed, maar in de ‘community kitchen’ in een moskee is dat nu terug. Ze kookt met andere vrouwen uit Grenfell meer dan driehonderd maaltijden per week voor bijvoorbeeld buurthuizen en scholen en dat blijkt haar traumaverwerking.”

https://www.metronieuws.nl/wp-content/uploads/2020/06/rampen-brug-genua.jpg

De ingestorte Morandi-brug in Genua. Foto: EPA / Alessandro Di Marco

Instorting Morandibrug Genua

14 augustus 2018; 43 doden, 15 gewonden, het verkeer viel van 45 meter hoogte omlaag.

In Italië mengt Tom Kleijn zich onder de buurtgenoten van de Via Porro, de straat die werd getroffen door het instorten van de enorme brug. Een plek waar de emoties hoog oplopen als de laatste delen van de brug worden opgeblazen om een nieuwe te kunnen bouwen.

Kleijn: „Hoe groot is nou de kans dat zoiets gebeurt, wanneer jij er nét overheen rijdt? Het gebeurde wel met de zoon van een man waarbij ik in Genua in de auto ben ingestapt. Zijn zoon was bijrijder op een klein vrachtwagentje en appte elke ochtend met zijn vader. Hij stuurde dat hij de brug op reed en daarna hielden de app’jes op. Toen kwam zijn andere zoon de kamer in en die zei ‘moet je eens op tv kijken wat er met de Morandi gebeurd is’. Een heel heftig verhaal.”

https://www.metronieuws.nl/wp-content/uploads/2020/06/rampen-bosbranden-Paradise.jpg

Kimberly Spainhower geeft haar dochter Chloe van 13 een knuffel, terwijl hun man en vader Ryan zoekt in de puinhopen na de bosbranden van Paradise. Foto: AFP / Josh Edelson

Bosbranden Paradise, Californië

November 2018; 70 doden, 20.000 verwoeste gebouwen, heel Paradise en naburige Concow werden vernield.

Kleijn bezoekt ook Paradise in het Amerika waar hij langere tijd correspondent was en waar de bewoners letterlijk door een vuurzee weg moesten vluchten voor een allesverwoestende bosbrand. „In Paradise zelf gingen 11.000 huizen in vlammen op in vier uur tijd. Ik ben er met mensen die allemaal vergunningen aanvragen om weer te kunnen bouwen, terwijl er op dat moment letterlijk drie kwartier rijden verderop weer een bosbrand gaande is. Als ik ze dan vraag waarom ze er in hemelsnaam nog willen wonen, dan krijg ik ‘hallo, jij woont onder de zeespiegel; waar heb je het over?’ als antwoord. En dat is ook wel weer waar.”

 

https://www.metronieuws.nl/wp-content/uploads/2020/06/1-na-de-klap-fukushima.jpg

Een auto na de Tsunami van Fukushima en een man in een veilig pak door de kernramp die op die tsunami volgde. Foto: AFP / Yoshikazu Tsuno

Kernramp Fukushima, Japan

11 maart 2011, 100.000 mensen geëvacueerd; de kernramp gebeurde door en zeebeving met een daaropvolgende tsunami.

Het vrijwel uitgestorven Fukushima werd dus dubbel getroffen en er gebeurt nu iets tegenstrijdigs. Zo ontvangt de stad in 2021 een deel van de Olympische Spelen in Tokyo: het honkbaltoernooi zal er plaatsvinden. De burgemeester toont zich uitermate optimistisch en wil vooral laten zien hoe veilig het er weer is: Tom Kleijn mag fruit proeven dat in de streek geteeld is. En dat terwijl even verderop 17 miljoenen zakken met radioactieve aarde langs de wegen staan, waarvan men zich afvraagt waar het ooit naartoe moet. Kleijn: „In de stad woonden 20.000 mensen, waarvan er 800 in een spookstad zijn teruggekomen. Maar ja, waarvoor eigenlijk?”

Was hij niet bang voor de zakken radioactieve troep? „Nee hoor, er zijn stralingsmeters, sluizen en speciale pakken en je hebt gebieden waar je wel en waar je niet mag komen. Op zich is de straling niet heel gevaarlijk, je weet alleen niet precies hoe lang je erin kunt blijven. Dus tja, om er nu weer te gaan wonen… Wat voor een effect heeft dat dan? Daar zijn de mensen uit Fukushima wantrouwig om.”

Lees ook: Eerste We Want More scoort, wat was gaaf en wat was minder?

https://www.metronieuws.nl/entertainment/2020/06/tom-kleijn-terug-naar-5-rampplekken-hoe-is-het-leven-er-opgepakt/

Na de klap: documentaireserie over mensen die het onvoorstelbare meemaakten (BroadcastMagazine)

Kleijn filmt in Londen, waar een helse brand in de Grenfell-woontoren aan 72 mensen het leven kostte. Hij loopt mee in de stille mars die bewoners en omwonenden van de toren nog elke maand lopen. In Italië mengt hij zich onder de buurtgenoten van de Via Porro, de straat die werd getroffen door het instorten van de Morandi-brug in Genua. Een plek waar de emoties hoog oplopen als de laatste delen van de brug worden opgeblazen om een nieuwe te kunnen bouwen.

Twintig jaar na de vuurwerkramp keert Kleijn terug naar de getroffen wijk Roombeek in Enschede. Waar de ramp voor de meeste Tukkers in het verleden ligt, is er een kleine groep betrokkenen die nog dagelijks met die meidag in 2000 bezig blijkt. Zoals de voormalige directeur van de vuurwerkfabriek, de weduwe van een van de omgekomen brandweermannen en een oud-rechercheur. Zij kunnen niet leven met het feit dat de oorzaak van de ramp nooit is opgehelderd. Daarom hebben zij onlangs nog aangifte gedaan en strijden zij verder.

Presentator Tom Kleijn: “Je vraagt nogal wat van mensen als je ze opzoekt terwijl er net een ramp is gebeurd. Ze verloren hun huis, moesten vluchten of zijn hun familie kwijt. En dan nog nemen ze de tijd om jou te woord te staan. Is het dan niet ook je journalistieke plicht om terug te keren naar die plek? Niks goed-nieuwsshow, puur om te kijken hoe het de mensen is vergaan nadat iedere cameraploeg al lang en breed vertrokken is.”

Kleijn bezoekt ook Paradise in Californië, waar de bewoners letterlijk door een vuurzee weg moesten vluchten voor een allesverwoestende bosbrand. En hij reist naar het vrijwel uitgestorven Japanse Fukushima, dat dubbel getroffen werd: door een tsunami en kernramp.

Op sommige plekken levert de ramp voor de getroffenen juist ook iets onverwachts op. Bijzondere vriendschappen, of een gemeenschap die verbroedert. In Londen begint een overlevende een ‘community kitchen’, wat eigenlijk altijd haar droombaan was. In Enschede herrees een woonwijk, waar voor buitenlandse bezoekers nog steeds ‘architectuur-rondleidingen’ worden gegeven.

Toch blijft het knellen: door móeten gaan, en leven met de gevolgen van de ramp. Zo ontvangt Fukushima de Olympische Spelen: het honkbaltoernooi zal in hun stadion plaatsvinden. De burgemeester toont zich uitermate optimistisch en wil vooral laten zien hoe veilig het er weer is: Tom mag fruit proeven dat in de streek geteeld is. Terwijl even verderop miljoenen zakken met radioactieve aarde langs de wegen staan, waarvan men zich afvraagt waar het ooit naartoe moet.

Na de klap, vanaf zondag 14 juni om 20.45 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.

Zondag 14 juni: De torenflatbrand in Londen
Zondag 21 juni: De ingestorte brug in Genua
Zondag 28 juni: De bosbranden in Paradise
Zondag 5 juli: De kernramp in Fukushima
Zondag 12 juli: De vuurwerkramp in Enschede

Bron: KRO-NCRV/BM

Het bericht Na de klap: documentaireserie over mensen die het onvoorstelbare meemaakten verscheen eerst op BM.

https://www.broadcastmagazine.nl/radio-televisie/televisie/na-de-klap-documentaireserie-over-mensen-die-het-onvoorstelbare-meemaakten/

Branden rond kerncentrale Tsjernobyl zijn grootste ooit voor dit gebied (Greenpeace)

(Update van 14 april 2020)

Experts van Greenpeace Rusland monitoren via satellietbeelden de situatie rondom de kerncentrale van Tsjernobyl. Op 14 april was het bewolkt en waren er geen branden te zien, wat niet betekent dat er geen branden zijn. Ook heeft het geregend in Tsjernobyl, dat geeft hoop dat het vuur gaat doven.

Sinds 3 april woeden er bosbranden in de gesloten zone rondom de Tsjernobyl kerncentrale. Dit zijn nu al de grootste branden in dit gebied sinds de Tsjernobyl kernramp in 1986. Bosbranden in de Tsjernobyl-zone zijn gevaarlijk, omdat de toplaag van de bodem nog veel radioactieve stoffen van de ramp bevat. [1] Door het vuur kunnen deze in de lucht terecht komen. De wind kan dat buiten de grenzen van het gebied transporteren. De branden zijn vooral gevaarlijk voor de brandweerlieden en bosbouwers die de situatie onder controle proberen te krijgen.

Twee brandhaarden

Op dit moment zien we branden aan twee kanten van de gesloten zone. Eén ter grootte van zo’n 34.400 hectare (zo’n 70.000 voetbalvelden) op ongeveer 40 km ten westen van de kerncentrale. Daarvan valt ongeveer de helft binnen de zone. Een tweede, kleinere brand woedt over zo’n 12.600 hectare en komt dicht bij de kerncentrale en de verlaten stad Pripjat. In de gesloten zone is in totaal een gebied van 29.000 hectare getroffen door de brand. Dit blijkt uit satellietbeelden. Deze laten zien dat het gebied met schade zo’n duizend keer groter is dan gerapporteerd door de Oekraïense autoriteiten.

Stralingsniveau

Het Wetenschappelijk en Technisch Staatscentrum voor Stralingsveiligheid van Oekraïne gaf aan dat het stralingsniveau op een aantal plaatsen 16 keer hoger ligt dan normaal: op 2,3 μSv/h in plaats van 0,14 μSv/h. Het constateerde een toename van het isotoop Caesium-137 (Cs-137) op verschillende locaties, waaronder de hoofdstad Kiev. De concentratie Cs-137 is nog wel binnen de geaccepteerde limieten.

In 2016 waren er bij de grote bosbranden van een ander zwaar door Tsjernobyl verontreinigd gebied nabij het Russische Bryansk ook getrainde Greenpeace vrijwilligers actief bij de bestrijding. Ze zijn niet betrokken bij de huidige branden in de Tsjernobyl-zone. Het veldwerk van deze vrijwilligers ligt momenteel stil vanwege COVID-19 beperkingen.

Noot voor de redactie:

 Bram Karst, persvoorlichter Greenpeace, 06-33718850, bkarst@greenpeae.org

Jan Haverkamp, senior expert kernenergie voor Greenpeace Nederland is beschikbaar om media te woord te staan over de laatste stand van zaken.

[1] Naast de veel voorkomende isotopen Cs-137 en Cs-134, ook gevaarlijker isotopen als Strontium-90, en zelfs Americium-241 en Plutonium-isotopen. 

https://www.greenpeace.org/nl/greenpeace/32841/branden-in-uitsluitingsgebied-van-kerncentrale-tsjernobyl-zijn-grootste-ooit/