In Rusland traint Greenpeace vrijwilligers om natuurbranden te voorkomen en te blussen. Hoe gaat het met dit programma in tijden van corona? Een update uit Moskou.
Natuurbranden: terugkerend fenomeen
Jaarlijks gaat in Rusland een gebied van 40 miljoen hectare in vlammen op – een gebied ter grootte van tien keer Nederland. Deze bos- en veenbranden zijn geen natuurverschijnsel, in 90 procent van de gevallen zijn ze een gevolg van menselijk handelen. Vaak zijn ze aangestoken door boeren, vanwege de misvatting dat hun grond vruchtbaarder wordt. Of ontstaan ze door een sigaret of kampvuur dat niet goed is uitgemaakt. Uit een analyse van satellietbeelden door Greenpeace Rusland blijkt dat sinds het begin van dit jaar al 13,5 miljoen hectare, ruim drie keer Nederland, getroffen is door branden.
Voorlichting en brandweertraining
De klimaatcrisis maakt dit soort bos- en veenbranden extra hevig. En deze natuurbranden zorgen vervolgens weer voor verdere opwarming van de aarde. En Covid-19 of niet, die natuurbranden gaan gewoon door als er niks aan gedaan wordt. Greenpeace zette een uniek voorlichtings- en trainingsprogramma in Rusland op touw. In de kwetsbaarste regio’s van het land werken we samen met lokale vrijwilligers, waaronder heldhaftige brandweervrouwen en -mannen, op om de natuur te beschermen én te herstellen.
(Tekst loopt door onder de foto’s)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Vorige
![]()
Veenbranden zijn hardnekkig en lastig te blussen.
© Marten van Dijl/Greenpeace
![]()
Vrijwilligers krijgen op een kamp in Lake Ladoga ten noorden van St Petersburg, Rusland, met Greenpeace training bosbranden blussen.
© Marten van Dijl/Greenpeace
![]()
© Marten van Dijl/Greenpeace
![]()
Met drones wordt de omgeving verkend op mogelijke 'hotspots'
© Marten van Dijl/Greenpeace
![]()
Projectleider Lyuda Kryukovskaya van Greenpeace Rusland, bij een trainingskamp voor vrijwilligers (2019).
© Marten van Dijl/Greenpeace
![]()
Publieksvoorlichting: bel de brandweer, ook voor een klein bermbrandje, want dit wordt later een hardnekkige veenbrand.
© Greenpeace Rusland
![]()
Publieksvoorlichting: Gooi geen sigarettenpeuk uit je auto en help mee natuurbranden te voorkomen.
© Greenpeace Rusland
![]()
Vanuit Moskou vertelt Lyuda over de aanpassingen aan het Wildfires Project, vanwege de corona pandemie.
Volgende
Bellen met Moskou
Op een onverwacht regenachtige middag bellen we met onze collega Lyuda in Moskou. Hoe vergaat het haar in tijden van corona? Hoe moet het verder met het project om vrijwilligers te trainen tot brandweervrouwen en -mannen?
“Dit is perfect weer voor een vakantie,” begint Lyuda verrassend enthousiast, want ook in Moskou is het nat weer. “De regen is goed tegen de gras- en veenbranden hier in Rusland. We hadden geen sneeuw deze winter, het land is daardoor niet nat genoeg om branden te weerstaan. Het wordt elk jaar droger en er zijn meer hotspots in het grasland.”
Barbecues en brandweervrouwen
Lyuda leidt het team dat keihard werkt om het aantal en de omvang van branden in Russische veengebieden terug te dringen. Dat doen ze samen met tientallen vrijwillige brandweervrouwen en -mannen, die getraind worden door Greenpeace. Sinds 2018 gebeurt dat met steun van de Nationale Postcode Loterij.
“Die steun betekent heel veel voor ons. Eerst waren er zo’n vier lokale groepen van deze vrijwillige brandweerlieden. Nu zijn het er twintig in heel Rusland. Onze voorlichting over het voorkomen van de branden wordt landelijk uitgezonden en is te zien in treinen en op stations. We bereiken nu veel meer mensen. We willen hen bewust maken van de gevaren van het aansteken van grasland, van barbecuen en van het weggooien van sigarettenpeuken.”
Ruim 90 procent van de bosbranden in Rusland ontstaat door menselijk handelen. Bijvoorbeeld door het niet goed uitmaken van sigaretten en kampvuren. Ook denken veel boeren ten onrechte dat ze hun land vruchtbaarder maken door het in brand te steken.
Rapid response in tijden van corona
Maar hoe passen onze Russische collega’s zich aan in het coronatijdperk? Kunnen ze er nog wel op uittrekken? Hoe moet het verder met de trainingen voor nieuwe brandweervrijwilligers?
“De coronacontext is een enorme uitdaging voor ons. Het voorjaar is juist de tijd om mensen bij ons werk te betrekken, want dan ontstaan de grasbranden door achteloosheid, en die monden later uit in veenbranden.
Al onze groepsactiviteiten in het veld hebben we moeten uitstellen. Maar de trainingen gaan wel door, in korte tijd hebben we ze allemaal in een online vorm gegoten. Denk aan webinars over het probleem van de branden, maar ook over blusapparatuur, en veiligheid tijdens het blussen. Ik ben zo trots op ons team! We zijn gewend om snel op crises te reageren, rapid response noemen we dat. We werkten al veel op afstand en online, maar dit is echt wel een groot verschil. Zelf moet ik ook echt binnen blijven vanwege een kwetsbare gezondheid. Ik word er soms gek van.”
Maar niet voor alles is een oplossing via internet te bedenken. “De veldbezoeken kunnen we natuurlijk niet door online varianten vervangen. We hebben ze aangepast, we gaan nu in kleine groepjes van twee of drie personen op pad, in plaats van met zes tot tien mensen. En in de dorpen onderweg stoppen we niet meer voor een praatje met de mensen. We spreken ze alleen nog telefonisch,” zegt Lyuda met spijt in haar stem.
“De komende tijd bekijken we wat we met onze real life bijeenkomsten doen. We willen mensen niet pushen om naar groepsbijeenkomsten te komen. Ons jaarlijkse landelijke trainingskamp gaat in elk geval niet door.”
Droogte en drones
Wat nog wel doorgang kan vinden is het monitoren met satelliet- en dronegegevens van mogelijke branden op het platteland. “Doordat we hiermee de situatie van een groot gebied goed in de gaten kunnen houden, hebben we echt een toegevoegde waarde. We sturen de gegevens over zogenoemde hotspots, waar mogelijk brand is, naar de lokale brandweer. Die weet daardoor weet waar ze heen moeten. We horen van ze dat ze daar erg blij mee zijn. We waren verrast door hun inzet en dankbaarheid voor de informatie, de terugkoppeling die we van ze kregen.” Waar nodig komen de vrijwilligersteams zelf in actie om de branden te blussen. “Daarmee voorkomen we dat de branden ondergronds doorsmeulen als veenbrand, en later elders weer opvlammen tijdens de droogte.”
En de overheid dan?
Vervult Greenpeace daarmee een rol die eigenlijk de verantwoordelijkheid van de autoriteiten is?
“Overal ter wereld is de hulp van vrijwilligers nodigs bij het bestrijden van branden. Dat is in Rusland niet anders. En dat lukt het beste als ze goed getraind zijn. We hebben zoveel branden, dat kan het systeem niet aan. De brandweer moet keuzes maken en kiest doorgaans voor bewoonde gebieden als prioriteit, want daar staan mensenlevens op het spel. De bossen en veengebieden zijn helaas minder goed beschermd. Vrijwilligers kunnen helpen om die gebieden beter te beschermen.”
Hoe kijkt Lyuda naar de toekomst?
“Ik ben hoopvol. Het aantal vrijwilligersgroepen dat actief is bij het voorkomen en blussen van de branden, is enorm gegroeid. Maar misschien nog wel belangrijker: We zien dat de bewustwording over het ontstaan van de gras- en veenbranden groeit. Mensen erkennen het gevaar van open vuur en passen hun gedrag aan. Dit project levert daar een cruciale bijdrage aan.
De coronacrisis dwingt ons om creatief naar nieuwe benaderingen te kijken, om mensen te betrekken bij het oplossen van de natuurbranden. Dat is een prikkelende en bijzondere ervaring.”
Resultaten 2018 -2019
De resultaten van het project zijn veelbelovend. Het aantal groepen vrijwilligers nam dankzij de trainingen toe van vier naar ruim twintig. Op nationale televisie, in treinen en op stations worden mensen met spots en posters geïnformeerd over de gevaren van branden die ontstaan door barbecueën, sigarettenpeuken en het in brand steken van landbouwgronden door boeren. Dit alles werpt zijn vruchten af. Uit landelijke opinie-onderzoeken blijkt een grote toename van bewustwording en gedragsverandering. Ten opzichte van 2018 nam het aantal natuurbranden in heel Rusland met maar liefst 30 procent af.
Eind 2020 zal Greenpeace het gezamenlijke project afronden en komt er een einde aan drie waardevolle jaren van steun door de Nationale Postcode Loterij. Vanaf volgend jaar gaan de vrijwillige brandweerteams op eigen kracht verder, met de richtlijnen, expertise en uitrusting die ze door het project verwierven.
Om hen zo goed mogelijk te ondersteunen, is jouw hulp hard nodig. Steun je ons met een donatie?
https://www.greenpeace.org/nl/natuur/40384/groet-uit-moskou/
