In Girona, een stad in het noordoosten van Spanje, heeft de rivier de Onya dermate lage waterstanden bereikt dat besloten is de vissen er uit te halen. Ze zijn met kleine elektrische schokken verdoofd voordat ze in plastic zakken werden overgebracht naar de rivier de Ter, 10 km verderop. Elders worden vissen gedood ter voorkoming van besmetting van het drinkwater. Spanje heeft 36 opeenvolgende maanden te weinig regen gehad. Reservoirs zijn gemiddeld op 50% van hun capaciteit, maar in de noordoostelijke regio van Catalonië en de zuidelijke regio van Andalusië is het niveau gedaald tot ongeveer 25%.
Spanje wapent zich voor een nieuwe zomer met een verzengende hitte nu de temperaturen al in april tegen de 40 graden lopen. Spaanse meteorologen zien een zeer warme en droge luchtmassa uit Afrika het land binnenkomen. Daarbij komt een stabiele atmosfeer, wat neerkomt op onveranderlijk weer, en een sterke zonnenschijn. Men spreekt van ‘een thermische bergkam – of golf van hoge temperaturen – die zich uitstrekt van Afrika tot het Iberisch schiereiland.‘ De gemiddelde temperatuur in Spanje is sinds de pre-industriële tijd (1850 tot 1900) met 1,7 graden Celsius (ºC) gestegen, waarvan 1,3ºC in de afgelopen 60 jaar, zo werd al in 2021 gemeld in een klimaatrapport. In het slechtste geval kan de gemiddelde temperatuur volgens dat rapport in Spanje aan het einde van de eeuw met 5ºC stijgen.
Water op rantsoen
Voor deze zomer hebben de autoriteiten al de nodige maatregelen genomen. De buitenzwembaden gaan eerder open en er komt belastingverlichting voor boeren en tuinders met tegenvallende oogsten. Premier Pedro Sánchez zei vorige week in het parlement dat de droogte de komende jaren centraal zal staan in het politieke debat. Door de huidige beperkingen mogen de steden van Catalonië slechts 230 liter water per persoon per dag gebruiken. Dat omvat persoonlijk gebruik en ook openbare diensten zoals fonteinen of straatreiniging. Dat quotum zou nog kunnen dalen tot 200 liter. De gemiddelde persoon verbruikt alleen al voor huishoudelijk gebruik ongeveer 116 liter per dag. De regering van de regio overweegt nu boetes in te voeren voor steden die te veel water verbruiken. De gemeente L’Espluga de Francoli, 100 kilometer ten westen van staat al op rantsoen. Elke nacht tussen 22.00 uur en 07.00 uur wordt de huishoudelijke watervoorziening voor de 3.600 inwoners afgesloten. Drie keer per week brengt een tankwagen water om de voorraden aan te vullen. Aan de overkant van de MIddellandse Zee, in Tunesië, geldt een dergelijke rantsoenering inmiddels al voor de gehele bevolking. Het land heeft al vier jaar met extreme droogte te kampen. Ook in vier Franse regio’s zijn eerder dit jaar maatregelen genomen om te bezuinigen op het gebruik van water.
Italië kende vorig jaar onder de ergste droogte in 70 jaar. De Po – de langste rivier van het land – veranderde in een lange strook zand. Een abnormaal droge winter bracht weinig verlichting voor de boeren. Het Gardameer bereikte zijn laagste winterniveau in meer dan 30 jaar en onthulde een zandpad naar het afgelegen eiland San Biago. Het langdurige droge weer verwoest de gewassen van het land. Volgens de belangrijkste boerenorganisatie van Italië heeft de sector vorig jaar zo’n 6 miljard euro verloren en de verwa chting is dat 300.000 bedrijven nog meer zouden verliezen als de droogte niet stopt.
Voedselvoorziening
De droogte gaat gevolgen hebben voor heel Europa. Spanje heeft een belangrijke functie in de voedselvoorziening van de rest van Europa. Spaanse ecologen waarschuwen dat het land binnenkort misschien niet in staat zal zijn om graangewassen zoals tarwe en gerst te verbouwen. “Er is onomkeerbare schade aangericht aan meer dan 3,5 miljoen hectare gewassen”, waarschuwt de belangrijkste Spaanse boerenorganisatie COAG. Tekorten aan populaire Spaanse groenten en fruit en dus prijsstijgingen dreigen – ook in de noordelijke landen. Droogteperiodes kenmerken het Middellandse Zee gebied. Maar het probleem is volgens de ecoloog Sergio Vicente-Serrano, “dat we de afgelopen jaren ook last hebben gehad van een gebrek aan neerslag tegen de achtergrond van een opvallende temperatuurstijging.”
Bosbranden
In Zuid-Frankrijk brak vorige week zondag de eerste bosbrand van het nieuwe seizoen uit en verbrandde meer dan 1.000 hectare land langs de Middellandse Zeekust. Het vuur en verspreidde zich over de grens naar het noordoosten van Spanje. Tijdens een bezoek aan het gebied zei de Franse minister van Binnenlandse Zaken, Gérald Darmanin: “Het brandseizoen begint vroeg vanwege de opwarming van het klimaat.” De droogte die Frankrijk vorig jaar trof, is verergerd door een tekort aan regen de afgelopen winter, waardoor de toch al dorre bossen een nog groter risico lopen. En dat verhoogt de risico’s voor toeristen komende zomer. Vorig jaar moesten in de buurt van Bordeaux in Frankrijk 11.000 mensen worden geëvacueerd. In Spanje is in totaal 267.939,64 hectare natuur verwoest wat drie keer zo veel is dan het jaar daarvoor in 2021. Gevreesd moet worden dat landen rond de Middellandse Zee ook dit jaar weer te maken zullen krijgen met enorme brandschade, maar ook met teruglopende inkomsten uit de toerisme-industrie.
