Categorie: klimaatonrecht

Geplaatst op

Waarom gaat ‘Stoptober’ niet over ontbossing en kinderarbeid? (OneWorld)

https://www.oneworld.nl/app/uploads/2021/10/iStock-1172880830-875x566.jpg

De Stoptober-campagnes reppen met geen woord over de klimaat- en sociale impact van roken.

De tabaksindustrie is verantwoordelijk voor kinderarbeid en grootschalige milieuvervuiling. Toch hebben we, ook tijdens ‘Stoptober’, nauwelijks aandacht voor die kant van het verhaal. ‘De helft van de ontbossing in Angola, Malawi, Tanzania en Zimbabwe komt door de tabaksindustrie.’

Het is de dodelijkste industrie ter wereld, nog fataler dan de wapenindustrie: de tabaksindustrie. Volgens Amnesty International sterven er wereldwijd jaarlijks een half miljoen mensen in gewapende conflicten. Roken jaagt jaarlijks wereldwijd maar liefst meer dan zeven miljoen mensen de dood in. In Nederland laten jaarlijks 20.000 mensen het leven door de gevolgen van roken. De helft van hen nog voordat zij met pensioen konden gegaan.

Voor de productie van sigaretten is een groter oppervlakte nodig dan Nederland

Niet zo vreemd dus dat er ontzettend veel aandacht is voor de gezondheidsrisico’s van roken. Deze maand, tijdens ‘Stoptober’, worden Nederlanders uitgedaagd te stoppen. De stopmaand is een initiatief van onder meer KWF Kankerbestrijding, de Hartstichting, het Longfonds, het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport en het Trimbos-instituut. Deze organisaties benadrukken dat stoppen met roken belangrijk is voor je gezondheid. Maar over de klimaat- en sociale impact van roken reppen zij in hun campagnes met geen woord. Waarom?

Ontbossing en andere milieuproblemen

Voor de productie van tabak wordt veel tropisch bos gekapt. Voor de productie van de 6 biljoen sigaretten, die de wereldbevolking jaarlijks oprookt, is bijvoorbeeld 5,3 miljoen hectare land nodig, meer dan de totale oppervlakte van Nederland. In de Miombo bossavanne – een enorm gebied verspreid over onder meer Angola, Malawi, Tanzania en Zimbabwe – wordt zeker de helft van de jaarlijkse ontbossing toegeschreven aan de tabaksindustrie.

De CO2-voetafdruk van de tabaksindustrie bijna zo groot als die van Peru of Israël

Behalve ontbossing veroorzaakte de industrie meer milieuproblemen. Voor het verbouwen van tabak zijn veel pesticiden nodig, die zowel slecht zijn voor de boer als voor de leefomgeving. Bij de productie van tabakswaar komt bovendien CO2 vrij, onder meer door het gebruik van fossiele grondstoffen. Onderzoekers van het Imperial College London berekenden in 2018 dat de tabaksindustrie jaarlijks 84 miljard kilo aan broeikasgassen uitstoot. Dat is ongeveer 0,2 procent van de jaarlijkse totale uitstoot van de hele wereld. Dat lijkt misschien weinig, maar, zo stellen de onderzoekers: “De CO2-voetafdruk van tabak is bijna net zo hoog als de uitstoot van hele landen, zoals Peru en Israël.”

Beperkte middelen en handelingsperspectief

Dat deze milieuvervuiling niet op de radar staat van goede doelen als KWF Kankerbestrijding en de Hartstichting, is begrijpelijk. Maar ook bij milieuorganisaties zoals Greenpeace, Milieudefensie en MilieuCentraal blijkt milieuschade van de tabaksindustrie buiten het vizier te vallen, zo blijkt uit navraag. Ondanks de vervuiling die de tabaksindustrie veroorzaakt, koppelt Milieudefensie roken vooral aan gezondheid. “In de eerste plaats is dit een gezondheidsissue en daar zijn andere ngo’s al mee bezig gelukkig”, aldus Jasperine Schupp, woordvoerder van Milieudefensie.

De anti-rokenlobby zorgde ervoor dat de tabaksindustrie geen reclame meer mag maken

Milieudefensie richt zijn pijlen vooral op industrieën met een grote CO2-uitstoot, zoals oliebedrijven en de zware industrie, net als Greenpeace. “Milieudefensie concentreert zich voornamelijk op onderwerpen waar grote klimaatwinst is te behalen”, verklaart Schupp. Zo besteedt de milieuorganisatie veel aandacht aan de Klimaatzaak tegen Shell. “Er zijn heel veel onderwerpen die onze aandacht verdienen, maar onze mensen en middelen zijn niet eindeloos. Wij focussen ons op de vervuilers met de allergrootste CO2-uitstoot, zoals de olie-industrie en bedrijven als Tata Steel, om zo de meeste impact te maken”, reageert Saskia van Aalst van Greenpeace. En dus belandt de tabaksindustrie op het bordje van goede doelen als KWF Kankerbestrijding, de Hartstichting en het Longfonds.

Van Aalst: “Gelukkig zijn er veel andere partijen die zich al met succes bezig houden met de lobby tegen roken.” Maar richten die zich niet te vaak op de consument in plaats van op de industrie? Nee, vindt Van Aalst: “De anti-rokenlobby heeft het voor elkaar gekregen dat de tabaksindustrie geen reclame mag maken en dat ze haar producten op steeds minder plekken mag verkopen. Ik weet zeker dat de industrie daar niet blij mee is. En wij als Greenpeace geloven in die aanpak van systeemverandering: niet de consument verantwoordelijk maken voor de omslag maar de industrie en de overheid.”

Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal, die praktische tips geeft voor een duurzamer leven, rept met geen woord over de klimaatimpact van roken. “Als Milieu Centraal kijken wij naar de milieuaspecten waar wij voor consumenten handelingsperspectief zien. Bij het stoppen met roken denken wij dat dit weinig helpt.” Milieudefensie sluit zich daarbij aan. Schupp verwacht niet dat aandacht voor de vervuiling, die de tabaksindustrie veroorzaakt, rokers zou stimuleren om te stoppen. “Verslaving is heel complex en het is voor rokers erg moeilijk om te stoppen omdat nicotine zeer verslavend is. Stoppen hangt samen met vele factoren, zoals genen, omgeving en stress”, verklaart Schupp.

De productie van tabak vergroot voedsel- en watertekorten in kwetsbare gemeenschappen

“Wel is het in het kader van zwerfafval een zeer belangrijk onderwerp”, aldus Mariska Joustra van Milieu Centraal. En dat mag de consument oplossen. Want zo tipt Milieu Centraal op haar website: ‘gooi afval, ook kleine dingen zoals kauwgom, sigarettenpeuken of tissues, altijd in een openbare vuilnisbak’.

Kinderarbeid

De tabaksindustrie is niet alleen vervuilend maar vergroot ook de sociale onrechtvaardigheid in de wereld. 90 procent van de tabak wordt verbouwd in armere landen als India, Zimbabwe, Pakistan en Malawi. Het zijn vooral kwetsbare gemeenschappen die last hebben van de druk die de tabakssector op ecosystemen en natuurlijke hulpbronnen legt. De productie van tabak vergroot het voedsel- en watertekort waar deze landen onder gebukt gaan, terwijl de tabak vooral bedoeld is voor de export.

Op zeven van de tien plantages die de journalisten bezochten waren kinderen aan het werk

Bovendien vindt er op de tabaksplantages kinderarbeid plaats. Onderzoeksjournalisten van The Guardian ontdekten in 2018 dat kinderen in Malawi door hun straatarme ouders van school werden gehaald om op de tabaksvelden te werken. En op zeven van de tien plantages die de journalisten in Mexico bezochten waren kinderen aan het werk. Naar aanleiding van het onderzoek van The Guardian spanden Britse advocaten namens duizenden Malawese tabaksarbeiders en hun families eind 2020 een rechtszaak aan tegen British American Tobacco en Imperial Brands. Deze loopt nog.

Uitbuiting door de tabaksindustrie lijkt typisch een kwestie voor OxfamNovib, een non-profitorganisatie die strijdt voor een rechtvaardige wereld zonder armoede. Toch zijn er geen campagnes van OxfamNovb tegen de tabaksindustrie. “Wij richten ons vooral op de voedingsindustrie en de financiële sector. Het is een strategische keuze om ons te focussen op een beperkt aantal onderwerpen en hebben gekozen voor deze twee”, vertelt Anouk Franck, beleidsmedewerker bij Oxfam Novib.

Overeenkomsten met koffie- en cacao-industrie

Het nadeel daarvan is, dat terwijl tabak een blinde vlek blijft, er veel overlap op andere gebieden. Zo richten zowel OxfamNovib, Greenpeace als Milieudefensie zich op de misstanden rondom palmolie, waaronder ontbossing, kinderarbeid en het overmatig gebruik van pesticiden. Franck ziet veel overeenkomsten met de misstanden in de voedingsindustrie. Ook op koffie- en cacaoplantages werken bijvoorbeeld nog steeds vaak kinderen, krijgen de boeren slecht betaald en worden er bossen gekapt voor de plantages. “Maar omdat je tabak niet kunt eten, valt dat buiten onze focus”, aldus Franck.

De kwetsbaarste mensen betalen voor de vervuiling van de tabaksindustrie

Ze wijst wel op algemene campagnes van OxfamNovib die zich richten op een systeemverandering. Zo pleit OxfamNovib voor meer klimaatrechtvaardigheid omdat zij constateert dat machthebbers en vervuilers de prijs voor klimaatverandering vaak bij de kwetsbaarste mensen neerleggen, zoals ook gebeurt door de tabaksindustrie. OxfamNovib dringt dan ook bij de overheid aan op meer klimaatsteun voor kwetsbare landen, waarmee ze zich kunnen beschermen tegen extreem weer. Denk aan geld voor dijken of nieuwe zaden en gewassen.

Greenpeace sluit niet uit zich in de toekomst aan te sluiten bij een campagne tegen de tabaksindustrie. “Voor schone lucht, gezondheid of het klimaat, we kijken altijd waar we een verschil kunnen maken”, zegt woordvoerder Van Aalst. Franck van Oxfam Novib ziet nog wel een pijnpuntje. “Als we campagne voeren voor betere arbeidsomstandigheden in de tabaksindustrie, houden we daarmee ook een industrie in stand die jaarlijks miljoenen doden op haar geweten heeft. Dat is wel een dilemma.”

Elk jaar meer vuur (tot de bossen op zijn)

Als kinderarbeid oogluikend wordt toegestaan

Irene van den Berg

Het bericht Waarom gaat ‘Stoptober’ niet over ontbossing en kinderarbeid? verscheen eerst op OneWorld.

https://www.oneworld.nl/lezen/klimaat/nog-een-reden-voor-stoptober-kinderarbeid-en-milieuvervuiling/
Geplaatst op

De apocalyps-verzekering van de superrijken (OneWorld)

https://www.oneworld.nl/app/uploads/2021/03/asha-ten-broeke-875x505.jpg

De ultrarijken, die zichzelf naar de ruimte laten vliegen en apocalyps-huizen kopen voor ‘je weet maar nooit’, hebben enorme invloed op de klimaatcrisis. Zij blijven te veel buiten schot, zegt Asha ten Broeke.

Ruim een week nadat de thermometers in het Canadese plaatsje Lytton bijna de 50 graden aantikten om vervolgens tot as te vergaan in een verwoestende bosbrand, vloog de Britse miljardair Richard Branson met zijn eigen schip de ruimte in. Een transportvliegtuig bracht hem met zijn bemanning naar 15 kilometer hoogte, waar ze VVS Unity lanceerden, die steeg naar 80 kilometer om de inzittenden op vier minuten gewichtloosheid te trakteren.

‘Welkom bij de dageraad van een nieuw ruimtetijdperk’, twitterde Branson. Het tijdperk, welteverstaan, waarin hij op deze manier andere stinkend rijke luitjes een peperdure ruimtereis gaat verkopen. De opbrengst van de kaartjes – zo’n 200.000 euro per stuk – is voor hem. De kosten van de CO2-uitstoot van deze tripjes zijn voor ons allemaal.

De rijken zullen praktisch overal welkom zijn, vluchtelingen bijna nergens

In dat licht is het meer dan een tikje cynisch dat Branson zijn ruimteschip ‘Unity’ heeft genoemd. Want van eenheid is nauwelijks meer sprake. De klimaatcrisis creëert twee klassen: de rijken en superrijken die de hoogste bijdrage leveren aan de uitstoot van broeikasgassen, en de arme en gemarginaliseerde mensen die er de hoogste prijs voor betalen. Zoals in Lytton, waar de First Nations – de oorspronkelijke bewoners van Canada die niet tot de Inuit of de Métis behoren – het zwaarst geraakt werden door een verzenging die op een 1,2 graden koelere aarde nagenoeg onmogelijk was geweest.

Het is een tweedeling die je ook zult zien als de opwarming van de aarde mensen van huis gaat verdrijven, schreef klimaatwetenschapper Peter Gleick vorige week in The Guardian. Welgestelden vragen hem of ze hun huis in Zuid-Californië niet beter kunnen verruilen voor een mooie woning aan de kust van Oregon of Washington, vanwege de stijgende zeespiegel, extreme hittegolven en bosbranden. Hier zien we dezelfde twee klassen: rijke mensen die kunnen verhuizen, weg van de gevolgen van een klimaatcatastrofe, en mensen die zich zo’n vastgoedwissel niet kunnen veroorloven en dus moeten vluchten. Om het extra schrijnend te maken, zullen de rijken praktisch overal welkom zijn, en vluchtelingen bijna nergens.

Superrijken weten: wanneer het echt misgaat wacht er een hoog, droog en zelfvoorzienend landgoed op ze

Zo is het nu al. Neem Nieuw-Zeeland: een land dat nauwelijks vluchtelingen opneemt, maar waar heel rijke buitenlanders met een miljoeneninvestering hun verblijfsrecht kunnen kopen. En dat doen ze ook in groten getale, blijkt uit een artikel in de New Yorker. Hedgefonds-managers van over de hele wereld kopen er landingsbanen en grond. Reid Hoffman, medeoprichter van LinkedIn, vertelde dat een optrekje aldaar onder superrijken geldt als een soort ‘apocalyps-verzekering’. ‘Zeggen dat je ‘een huis gaat kopen in Nieuw-Zeeland’ is een soort van knipoog, knipoog, wij weten genoeg.’

Het is niet moeilijk om te zien hoe zo’n apocalyps-verzekering roekeloosheid in de hand werkt. Superrijken kunnen zorgeloos doorgaan met hun niet geringe aandeel in het verwoesten van de planeet – investeren in olie, miljarden opstrijken uit vervuilende bedrijven, hun ego’s stutten met zelfgebouwde ruimtevaartuigen – want ze weten dat wanneer het echt misgaat, ze in hun privévliegtuig kunnen stappen en dat er in Nieuw-Zeeland een hoog, droog en zelfvoorzienend landgoed op ze wacht.

Terwijl gemarginaliseerde mensen afzien, denken de rijken vooral aan hun geld

En toch blijft deze groep in het klimaatdebat vaak buiten schot. Waar rechts preekt over eigen verantwoordelijkheid en links het heeft over het ‘het kapitalistische systeem’, blijven de superrijken buiten beeld. Terwijl zij aan veel knoppen draaien. Ze hebben de macht die komt met echt groot geld: hun investeringen en bedrijven beïnvloeden de economie, hun politieke donaties en connecties verzekeren hen ervan dat als zij bellen, ministers en presidenten luisteren naar wat ze te zeggen hebben.

Vorige week was het meer dan 33 graden in Samenland, op het randje van de poolcirkel. De klimaatcrisis is hier en nu. En terwijl gemarginaliseerde mensen afzien, denken de rijken vooral aan hun geld en aan zichzelf, en politiek leiders denken vooral aan de rijken. Het is hoog tijd om dit patroon te verstoren. Wil de klasse zonder vermogen of invloed een faire kans hebben wanneer de opwarming van de aarde catastrofaal wordt, dan moeten we nu de macht van het geld breken.

Hoe ‘het recht om uit te stoten’ een miljardenhandel werd

‘Klimaatalarmist’ Pier Vellinga: ‘Mensen wilden me kapot maken’

Asha ten Broeke

Het bericht De apocalyps-verzekering van de superrijken verscheen eerst op OneWorld.

https://www.oneworld.nl/lezen/column/de-apocalyps-verzekering-van-de-superrijken/
Geplaatst op

‘Erken milieuvervuiling als internationale misdaad’ (OneWorld)

https://www.oneworld.nl/app/uploads/2020/10/136226_Bodo-Nigeria--875x492.jpg

Predikant Christian Lekoya Kpandei bij zijn door olie verwoeste viskwekerij in de Nigerdelta.

Shell moet zijn milieubeleid drastisch aanpassen, oordeelde de rechter in een unieke uitspraak. Wat Katy Olivia van Tergouw, directeur van de Stop Ecocide Foundation, betreft blijft het daar niet bij. ‘Als ecocide een internationale misdaad is kunnen we de aarde, en al haar bewoners, beschermen.’

Update van de redactie, 2 juni 2021

Eind vorige maand deed de rechter uitspraak in een revolutionaire zaak van Milieudefensie tegen Shell. 17.379 mede-eisers en 6 milieuorganisaties sloten zich aan bij de eis dat Shell zich houdt aan de doelen van het klimaatakkoord van Parijs. De rechter stelde hen in het gelijk: Shell moet in 2030 45 procent minder CO2 uitstoten dan in 2019. Het is voor het eerst dat van een vervuilend bedrijf nieuw beleid wordt geëist om klimaatontwrichting tegen te gaan; voorheen draaide het altijd om geld.

Milieudefensie hoopte met deze uitspraak een precedent te scheppen, en dat lijkt gelukt. De Franse milieuorganisatie Notre Affaire à Tous (‘Onze gedeelde zaak’) is een soortgelijke zaak begonnen tegen het Franse oliebedrijf Total. Vier Zwitserse vrouwen, de ‘KlimaSeniorinnen’ (de jongste is 79, de oudste 89 jaar), spannen een rechtszaak aan tegen de Zwitserse staat. De vrouwen stellen dat het land onvoldoende bijdraagt aan het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 graden, zoals is afgesproken in het Parijsakkoord.

De kernvraag in de zaak: maken landen die te weinig doen tegen klimaatverandering zich schuldig aan mensenrechtenschendingen? Daar gaat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zich over buigen.

In Nigeria lekt al zestig jaar lang elke dag olie op het land en in de rivieren. Inmiddels zijn zeker 11 miljoen vaten weggelekt, waarmee dit de grootste olieramp aller tijden is. Het lek heeft verwoestende effecten gehad op de voedselvoorziening, de huisvesting en het drinkwater van veel Nigerianen. Naast de schade aan het milieu wordt hier dus ook het mensenrecht geschonden.

Met deze olieramp als hoofdreden is Shell in december 2020 door de Nederlandse Milieudefensie voor de rechter gedaagd. Op 29 januari van dat jaar werd de oliegigant – in hoger beroep – veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding aan verschillende Nigeriaanse boeren. Het hof eist ook dat Shell in een van de gebieden een olielekdetectiesysteem aanlegt, waardoor toekomstige lekkages eerder worden ontdekt. Zoals Milieudefensie het verwoordt: ‘Shell moet zelf zijn troep in Nigeria opruimen.’

Zou zo’n grootschalige milieubeschadiging strafbaar zijn, dan zaten de bazen van Shell allang achter slot en grendel.

 

“Het is mijn doel om van ecocide een internationale misdaad te maken”

Dat is precies waar de Stop Ecocide Foundation voor pleit: misdaden tegen het milieu strafbaar stellen onder de term ‘ecocide’. Volgens Katy Olivia van Tergouw, directeur bij de stichting, is de wereldwijde wetgeving er op dit moment niet op gericht de natuur en de ecosystemen effectief te beschermen. “Het is mijn doel om van ecocide een internationale misdaad te maken en de aarde, en al haar bewoners, te beschermen”, zegt Van Tergouw.

De vijfde misdaad

Een grote natuurramp veroorzaakt door de mens, zoals de olieramp in Nigeria, wordt op dit moment niet gezien als een internationaal misdrijf – in tegenstelling tot genocide, oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid en het misdrijf agressie. Medewerkers van bedrijven die ecocide plegen kunnen dus niet strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld. Als het aan de Stop Ecocide Foundation ligt, wordt ecocide als vijfde aan dat rijtje toegevoegd. “De mensen die binnen die vervuilende bedrijven op knopjes drukken en verantwoordelijk zijn, kunnen dan persoonlijk worden vervolgd”, aldus Van Tergouw.

De totstandkoming van het internationaal strafrecht (1998)

Toen begin jaren 90 de verdragspartijen van het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof binnen het kader van de Verenigde Naties onderhandelden, werd ecocide wel degelijk overwogen. Maar na bezwaren van verschillende landen, waaronder Nederland, werd het uiteindelijk geschrapt. De misdaden die nu in het internationale verdrag staan, gelden voor 123 landen. Om ecocide als misdrijf toe te voegen, moet een van deze landen een amendement indienen bij het Internationaal Strafhof. De Stop Ecocide Foundation bekijkt momenteel hoe de wet het beste kan worden vormgegeven.

De sneeuwbal blijft rollen

De Stop Ecocide Foundation krijgt van verschillende kanten bijval. In 2019 riep Paus Franciscus uit dat het vernietigen van de aarde een zonde is en een misdaad zou moeten zijn. Ook hij vindt dat ecocide moet worden opgenomen in het Statuut van Rome. Andere invloedrijke personen als Paul McCartney sloten zich als Aardebeschermer aan bij Stop Ecocide en steunden zo de campagne. Topmodel Cara Delevingne moedigt mensen in een video aan hetzelfde te doen.

En al die aandacht werpt z’n vruchten af, vertelt Van Tergouw. “Het gaat nu heel hard. Er rolt een gigantische sneeuwbal van de berg die we bijna niet meer hoeven te duwen.” Ze is optimistisch over de weg naar nieuwe wetgeving en verwacht dat de ecocide-wetgeving er over drie tot vijf jaar zal zijn.

De overheid doet te weinig en komt haar verplichtingen niet na

Ondertussen zijn ook andere organisaties bezig ecologische misdaden via de juridische weg te bestrijden. Want we moeten niet achteroverleunen totdat de ecocidewetgeving er is, zegt bijvoorbeeld ‘klimaatjurist’ Dennis van Berkel. Zelf werkt hij aan de klimaatzaak van Urgenda, een organisatie die tot doel heeft om Nederland duurzamer te maken. “De overheid doet gewoon te weinig en komt haar verplichtingen niet na”, aldus Van Berkel.

In juni 2015 won Urgenda, samen met 900 mede-eisers, een zaak tegen de Nederlandse staat. De uitspraak: Nederland moet in 2020 25 procent minder broeikasgassen hebben uitgestoten dan in 1990. Dankzij corona is dit doel mogelijk gehaald. In 2019 was de uitstoot nog slechts 17 procent lager.

Het succes van de klimaatzaak heeft volgens Van Berkel drie oorzaken. Allereerst legden de advocaten heel precies de gevaren van klimaatverandering uit wanneer er geen verdere maatregelen zouden worden genomen. Daarnaast stelden ze dat het een schending van de mensenrechten is wanneer de overheid haar verplichting om inwoners te beschermen niet nakomt. “Dat argument had nog nooit eerder iemand in de rechtbank gemaakt.”

Tot slot benadrukte Urgenda dat de overheid zelf had erkend dat de uitstoot met minimaal 25 procent moest worden verminderd om de opwarming van de aarde tegen te gaan. “Inmiddels weten we dat de gevaarsgrens veel meer richting de 1,5 graden Celsius ligt (dan bij 2 graden, zoals lang werd gedacht, red.). We moeten dus eigenlijk nog sneller naar beneden dan we toen wisten.”

Jongeren

Ook burgers staan niet stil. Zo stapten zes Portugese jongeren tussen de 8 en 21 jaar oud begin september 2020 naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met een aanklacht tegen 33 landen, waaronder Nederland. De jongeren begonnen zich in het klimaat te verdiepen na dodelijke bosbranden die Portugal in 2017 teisterden, veroorzaakt door hoge temperaturen. Ze vinden dat de 33 Europese landen hun toekomst in gevaar brengen en zich te weinig aan het Parijs-akkoord houden. Ze doen een beroep op de mensenrechten en de plicht van het Europees Hof om die na te streven.

Een bijzondere stap, omdat veel klimaatzaken bij de rechter in eigen land beginnen en niet meteen bij het Europees Hof. Een klimaatzaak op grond van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is bovendien nog nooit voorgekomen.

 

De jongere generatie ervaart de grootste impact van klimaatverandering

Logisch dat jongeren naar de rechter stappen, vindt Van Berkel. “De jongere generatie ervaart de grootste impact van klimaatverandering.” Doordat de politiek wordt gedreven door kortetermijnbelangen, worden de belangen en rechten van jongeren te weinig behartigd, voegt hij eraan toe. “Maar die rechten hébben ze wel, dat maakt dit een ontzettend krachtige beweging.”

Kolencentrales sluiten

Wat kunnen dergelijke klimaatzaken concreet opleveren? In het geval van het Urgenda-vonnis is het duidelijk: de staat heeft onmiddellijk extra maatregelen doorgevoerd om aan de uitspraak te voldoen, en maakt daarvoor gebruik van het maatregelenpakket dat Urgenda voorlegde; 30 van de 54 voorgestelde maatregelen voor CO2-reductie worden overgenomen en geïmplementeerd.

Als de Portugese jongeren hun zaak, die vorig jaar september van start ging, ook winnen, dan zullen alle 33 landen verplicht worden om actie te ondernemen tegen klimaatverandering. Zo zullen onder meer kolencentrales worden gesloten en zal er meer geld gaan naar hernieuwbare energie.

Weinig plastic gebruiken, minder lang douchen: daar gaan we het niet mee redden

“Hiermee zou het doel (van het Parijsakkoord, red.) gehaald moeten kunnen worden”, zegt Van Berkel. Toch zijn we er nog niet, vindt hij. “Steken we het geld om de economie na de coronacrisis te verbeteren in KLM of in de duurzame economie? De overheid heeft de macht en de middelen om de noodzakelijke verandering door te voeren.”

De overheid heeft de middelen

“Mensen zijn bang dat de economie zal instorten door grote veranderingen op het gebied van klimaatmaatregelen. Maar het tegendeel is waar”, zegt Van Tergouw. Het zou een enorme impact hebben als alle subsidies die nu nog naar de fossiele industrie gaan (in 2020 ruim 8 miljard euro per jaar), naar groene energie zouden stromen. Het zou bedrijven en CEO’s dwingen om beter te handelen.“De focus ligt nu nog erg op de consument: weinig plastic gebruiken, minder lang douchen. Daar gaan we het niet mee redden. De echte grote vervuiler is de industrie.”

Van Berkel is het daarmee eens; de coronacrisis laat zien dat ontzettend veel maatregelen mogelijk zijn, als de urgentie maar groot genoeg is. “Het probleem is veel te groot om bij de burgers neer te leggen. Ze kunnen dit nooit zelf oplossen. De overheid heeft bovendien de middelen. Vanaf nu moeten we elk jaar zeggen: hoe kunnen we nog een stapje verder?”

De oorspronkelijke versie van dit artikel verscheen in oktober 2020.

‘De natuur vernietigen moet strafbaar worden’

Vandaag in de rechtbank: het klimaat vs de Staat

Nienke Taalman

Het bericht ‘Erken milieuvervuiling als internationale misdaad’ verscheen eerst op OneWorld.

https://www.oneworld.nl/lezen/klimaat/klimaatonrecht/erken-milieuvervuiling-als-internationale-misdaad/
Geplaatst op

Moet de directeur van Shell straks de gevangenis in voor ‘ecocide’? (OneWorld)

https://www.oneworld.nl/app/uploads/2020/10/136226_Bodo-Nigeria--875x492.jpg

Burgers gaan steeds vaker bij de rechter de strijd aan met overheden en bedrijven die het milieu beschadigen. En de Stop Ecocide Foundation wil dat ‘milieumisdaden’ internationaal erkend worden. ‘Wie bij vervuilende bedrijven aan de knoppen draait, kan dan persoonlijk worden vervolgd.’

In Nigeria lekt al zestig jaar lang, elke dag olie op het land en in de rivieren: de grootste olieramp ter wereld. Shell en andere oliebedrijven die deze vervuiling hebben veroorzaakt, hebben tot op de dag van vandaag niets opgeruimd. Daarom moest Shell vandaag voor de rechter verschijnen. De oliegigant is – in hoger beroep – veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding aan verschillende Nigeriaanse boeren. Zou zo’n grootschalige milieubeschadiging strafbaar zijn, dan zaten de bazen van Shell allang achter slot en grendel.

Medewerkers van bedrijven die ecocide plegen kunnen nu niet strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld

Dat is precies waar de Stop Ecocide Foundation voor pleit: misdaden tegen het milieu strafbaar stellen onder de term ‘ecocide’. Volgens Katy Olivia van Tergouw, directeur bij de stichting, is de wereldwijde wetgeving er op dit moment niet op gericht de natuur en de ecosystemen effectief te beschermen. “Het is mijn doel om van ecocide een internationale misdaad te maken en de aarde, en al haar bewoners, te beschermen”, zegt Van Tergouw.

De vijfde misdaad

Een grote natuurramp veroorzaakt door de mens, zoals de olieramp in Nigeria, wordt op dit moment niet gezien als een internationaal misdrijf – in tegenstelling tot genocide, oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid en het misdrijf agressie, allen wél internationale misdrijven. Medewerkers van bedrijven die ecocide plegen kunnen dus niet strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld. Als het aan de Stop Ecocide Foundation ligt verandert dat, en wordt ecocide als vijfde internationale misdaad aan dat rijtje toegevoegd. “De mensen die binnen die vervuilende bedrijven op knopjes drukken en verantwoordelijk zijn, kunnen dan persoonlijk worden vervolgd”, legt Van Tergouw uit.

De totstandkoming van het internationaal strafrecht (1998)

Waarom valt ecocide niet al onder het strafrecht? Toen begin jaren 90 de verdragspartijen van het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof binnen het kader van de Verenigde Naties onderhandelden, werd ecocide wel degelijk overwogen. Uiteindelijk werd het uit het concept geschrapt. De misdaden die nu in het internationale verdrag staan, gelden voor 123 landen. Om ecocide als misdrijf toe te voegen, moet een van deze landen eerst een amendement indienen bij het Internationaal Strafhof. De Stop Ecocide Foundation bekijkt momenteel hoe de wet het beste kan worden vormgegeven.

De sneeuwbal blijft rollen

De Stop Ecocide Foundation staat niet alleen in hun missie; van verschillende kanten komt bijval. Vorig jaar riep Paus Franciscus uit dat het vernietigen van de aarde een zonde is en een misdaad zou moeten zijn. Ook hij vindt dat ecocide moet worden opgenomen in het Statuut van Rome. Andere invloedrijke personen als Paul McCartney sloten zich als Aardebeschermer aan bij Stop Ecocide, om de campagne te steunen. Topmodel Cara Delevingne moedigt mensen in een video aan om zich aan te melden bij de campagne.

En al die aandacht werpt z’n vruchten af, vertelt Van Tergouw. “Het proces gaat nu heel hard. Er rolt een gigantische sneeuwbal van de berg die we bijna niet meer hoeven te duwen.” Ze is optimistisch over de weg naar nieuwe wetgeving en verwacht dat de ecocide-wetgeving er over drie tot vijf jaar zal zijn.

De overheid doet gewoon te weinig en komt haar verplichtingen niet na

Ondertussen zijn ook andere organisaties bezig om ecologische misdaden via de juridische weg te bestrijden. Belangrijk, vindt ‘klimaatjurist’ Dennis van Berkel; we moeten niet achteroverleunen totdat de ecocidewetgeving er is. Zelf werkt hij aan de klimaatzaak van Urgenda, met als doel om Nederland duurzamer te maken. In juni 2015 won Urgenda, samen met 900 mede-eisers, de zaak tegen de Nederlandse staat. Nederland moet daarom dit jaar 25 procent minder broeikasgassen hebben uitgestoten dan in 1990. Zo’n zaak was nodig, zegt Van Berkel. “De overheid doet gewoon te weinig en komt haar verplichtingen niet na.”

Het succes van de klimaatzaak heeft volgens Van Berkel drie oorzaken. Allereerst legden de advocaten precies uit hoe groot de gevaren van klimaatverandering zijn wanneer er geen verdere maatregelen genomen zouden worden. Daarnaast stelden ze dat het een schending van de mensenrechten is, wanneer de overheid de verplichtingen niet nakomt om de inwoners te beschermen. “Dat argument had nog nooit eerder iemand in de rechtbank gemaakt.” Tot slot benadrukte Urgenda dat de overheid zelf had erkend dat de uitstoot met minimaal 25 procent moest worden verminderd om de opwarming van de aarde tegen te gaan. “Inmiddels weten we dat de gevaarlijke grens veel meer richting de 1,5 graden Celsius ligt. We moeten dus eigenlijk nog sneller naar beneden dan we toen wisten.”

Jongeren

Ook burgers staan niet stil. Zes Portugese jongeren tussen de 8 en 21 jaar oud stapten begin september naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met een aanklacht tegen 33 landen, waaronder Nederland. Een bijzondere stap, omdat veel klimaatzaken bij de rechter in eigen land beginnen en niet meteen bij het Europees Hof.

De jongeren vinden dat de 33 Europese landen hun toekomst in gevaar brengen en zich te weinig aan het Parijs-akkoord houden. Daarin staat dat landen de opwarming van de temperatuur op aarde moeten beperken tot 2 graden Celsius en daarvoor hun CO2-uitstoot moeten terugdringen.

De jongere generatie ervaart de grootste impact van klimaatverandering

De jongeren begonnen zich te verdiepen in het klimaat na dodelijke bosbranden die Portugal in 2017 teisterden, veroorzaakt door hoge temperaturen. Ze vinden dat landen hun recht op leven schenden door te weinig te doen tegen de klimaatcrisis. Logisch dat jongeren nu naar de rechter stappen, vindt Van Berkel.

“Vooral de jongere generatie ervaart de grootste impact van klimaatverandering.” De politiek wordt bovendien gedreven door kortetermijnbelangen en de belangen en rechten van jongeren worden te weinig behartigd, voegt hij toe. “Maar die rechten hébben ze wel, dat maakt dit een ontzettend krachtige beweging.”

Kolencentrales sluiten

Wat kunnen dergelijke klimaatzaken concreet opleveren? In het geval van het Urgenda-vonnis is het duidelijk: nog dit jaar heeft de staat extra maatregelen doorgevoerd om aan de uitspraak te voldoen. De overheid maakt daarvoor gebruik van het maatregelenpakket dat Urgenda voorlegde; 30 van de 54 maatregelen worden overgenomen en geïmplementeerd.

Als de Portugese jongeren hun zaak winnen, moeten de 33 aangeklaagde landen verplicht actie ondernemen tegen klimaatverandering

Zo worden onder meer kolencentrales gesloten en gaat er meer geld naar hernieuwbare energie. “Hiermee zou het doel gehaald moeten kunnen worden”, zegt Van Berkel. Toch zijn we er nog niet, vindt hij. “Steken we het geld om de economie na de coronacrisis te verbeteren in KLM of in de duurzame economie? De overheid heeft de macht en de middelen om de verandering door te voeren die noodzakelijk is.”

In de Portugese klimaatzaak doen de jongeren een beroep op de mensenrechten en de plicht van het Europees Hof om die na te streven. Dat is nog nooit eerder voorgekomen: een klimaatzaak op grond van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Als de jongeren deze zaak winnen, zullen alle 33 landen verplicht worden om actie te ondernemen tegen klimaatverandering.

Troep opruimen

Met de olieramp in Nigeria als hoofdreden is Shell in december voor de rechter verschenen. Volgens aanklager Milieudefensie is Shell de grootste vervuiler van Nederland; ze eist daarom dat Shell de olie opruimt en een schadevergoeding betaalt aan de vele getroffen boeren. Het lek heeft namelijk verwoestende effecten gehad op de voedselvoorziening, maar ook de huisvesting en het drinkwater van veel Nigerianen. Naast de schade aan het milieu wordt hier dus ook het mensenrecht geschonden.

De uitspraak in dit proces volgde op 29 januari. Milieudefensie heeft de zaak gewonnen, wat betekent dat Shell een schadevergoeding zal moeten betalen die de boeren compenseert voor de schade. De hoogte van deze schadevergoeding wordt later bekendgemaakt. Het hof eist ook dat Shell in een van de gebieden een olielekdetectiesysteem aanlegt, waardoor toekomstige lekkages eerder worden ontdekt. ‘Shell moet zelf zijn troep in Nigeria opruimen’, aldus Milieudefensie.

Het nieuwe normaal

Volgens Van Tergouw is het hoog tijd voor de overstap van het huidige systeem naar een groen systeem. “Mensen zijn bang dat de economie zal instorten door grote veranderingen op het gebied van klimaatmaatregelen. Maar het tegendeel is waar”, zegt ze. Het zou juist een enorme positieve impact hebben als alle subsidies die nu nog naar de fossiele industrie gaan (ruim 8 miljard euro per jaar), naar groene energie zouden stromen. Het zal overheden en ceo’s dwingen om beter te handelen. “Als er niet meer op grote schaal ontbost mag worden, dan moeten we wel op zoek gaan naar andere manieren om geld te verdienen.”

Weinig plastic gebruiken, minder lang douchen: daar gaan we het niet mee redden

We zullen moeten wennen aan dat ‘nieuwe normaal’, zegt Van Tergouw. En een nieuw systeem dwingt overheden om hun verantwoordelijkheid te nemen. “De focus ligt nu nog erg op de consument: weinig plastic gebruiken, minder lang douchen. Daar gaan we het niet mee redden, want de echte grote vervuiler is de industrie.”

Van Berkel is het daarmee eens; de coronacrisis laat zien dat er ontzettend veel maatregelen genomen kunnen worden als de urgentie maar groot genoeg is, ziet hij. “De overheid heeft de middelen. Het probleem is veel te groot om zomaar bij de burgers neer te leggen. Ze kunnen dit zelf nooit helemaal oplossen. Vanaf nu moeten we elk jaar zeggen: hoe kunnen we nog een stapje verder?”

De oorspronkelijke versie van dit artikel verscheen in oktober 2020.

‘De natuur vernietigen moet strafbaar worden’

Vandaag in de rechtbank: het klimaat vs de Staat

Nienke Taalman

Het bericht Moet de directeur van Shell straks de gevangenis in voor ‘ecocide’? verscheen eerst op OneWorld.

https://www.oneworld.nl/lezen/klimaat/klimaatonrecht/moet-de-directeur-van-shell-straks-de-gevangenis-in-voor-ecocide/
Geplaatst op

Moet de directeur van Shell straks de gevangenis in voor ‘ecocide’? (OneWorld)

https://www.oneworld.nl/app/uploads/2020/10/136226_Bodo-Nigeria--875x492.jpg

Burgers gaan steeds vaker bij de rechter de strijd aan met overheden en bedrijven die het milieu beschadigen. En de Stop Ecocide Foundation wil dat ‘milieumisdaden’ internationaal erkend worden. ‘Wie bij vervuilende bedrijven aan de knoppen draait, kan dan persoonlijk worden vervolgd.’

In Nigeria lekt al zestig jaar lang, elke dag olie op het land en in de rivieren: de grootste olieramp ter wereld. Shell en andere oliebedrijven die deze vervuiling hebben veroorzaakt, hebben tot op de dag van vandaag niets opgeruimd. Van de aanbevelingen voor schadeherstel die de VN negen jaar geleden aan Shell deed, is weinig terecht gekomen. Zou zo’n grootschalige milieubeschadiging strafbaar zijn, dan zaten de bazen van Shell allang achter slot en grendel.

Medewerkers van bedrijven die ecocide plegen kunnen nu niet strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld

Dat is precies waar de Stop Ecocide Foundation voor pleit: misdaden tegen het milieu strafbaar stellen onder de term ‘ecocide’. Volgens Katy Olivia van Tergouw, waarnemend directeur bij de stichting, is de wereldwijde wetgeving er op dit moment niet op gericht de natuur en de ecosystemen effectief te beschermen. “Het is mijn doel om van ecocide een internationale misdaad te maken en de aarde, en al haar bewoners, te beschermen”, zegt Van Tergouw.

De vijfde misdaad

Een grote natuurramp veroorzaakt door de mens, zoals de olieramp in Nigeria, wordt op dit moment niet gezien als een internationaal misdrijf – in tegenstelling tot genocide, oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid en het misdrijf agressie, allen wél internationale misdrijven. Medewerkers van bedrijven die ecocide plegen kunnen dus niet strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld. Als het aan de Stop Ecocide Foundation ligt verandert dat, en wordt ecocide als vijfde internationale misdaad aan dat rijtje toegevoegd. “De mensen die binnen die vervuilende bedrijven op knopjes drukken en verantwoordelijk zijn, kunnen dan persoonlijk worden vervolgd”, legt Van Tergouw uit.

De totstandkoming van het internationaal strafrecht (1998)

Waarom valt ecocide niet al onder het strafrecht? Toen begin jaren 90 de verdragspartijen van het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof binnen het kader van de Verenigde Naties onderhandelden, werd ecocide wel degelijk overwogen. Uiteindelijk werd het uit het concept geschrapt. De misdaden die nu in het internationale verdrag staan, gelden voor 123 landen. Om ecocide als misdrijf toe te voeren, moet een van deze landen eerst een amendement indienen bij het internationaal strafrecht. De Stop Ecocide Foundation bekijkt momenteel hoe de wet het beste kan worden vormgegeven.

De sneeuwbal blijft rollen

De Stop Ecocide Foundation staat niet alleen in hun missie; van verschillende kanten komt bijval. Vorig jaar riep Paus Franciscus uit dat het vernietigen van de aarde een zonde is en een misdaad zou moeten zijn. Ook hij vindt dat ecocide moet worden opgenomen in het Statuut van Rome. Andere invloedrijke personen als Paul McCartney sloten zich als ‘Aardebeschermer’ aan bij Stop Ecocide, om de campagne te steunen. Topmodel Cara Delevingne moedigt mensen in een video aan om zich aan te melden bij de campagne.

En al die aandacht werpt z’n vruchten af, vertelt Van Tergouw. “Het proces gaat nu heel hard. Er rolt een gigantische sneeuwbal van de berg die we bijna niet meer hoeven te duwen.” Ze is optimistisch over de weg naar nieuwe wetgeving en verwacht dat de ecocide-wetgeving er over drie tot vijf jaar zal zijn.

De overheid doet gewoon te weinig en komt haar verplichtingen niet na

Ondertussen zijn ook andere organisaties bezig om ecologische misdaden via de juridische weg te bestrijden. Belangrijk, vindt ‘klimaatjurist’ Dennis van Berkel; we moeten niet achteroverleunen totdat de ecocidewetgeving er is. Zelf werkt hij aan de klimaatzaak van Urgenda, met als doel om Nederland duurzamer te maken. In juni 2015 won Urgenda, samen met 900 mede-eisers, de zaak tegen de Nederlandse staat. Nederland moet daarom dit jaar 25 procent minder broeikasgassen hebben uitgestoten dan in 1990. Zo’n zaak was nodig, zegt Van Berkel. “De overheid doet gewoon te weinig en komt haar verplichtingen niet na.”

Het succes van de klimaatzaak heeft volgens Van Berkel drie oorzaken. Allereerst legden de advocaten precies uit hoe groot de gevaren van klimaatverandering zijn wanneer er geen verdere maatregelen genomen zouden worden. Daarnaast stelden ze dat het een schending van de mensenrechten is, wanneer de overheid de verplichtingen niet nakomt om de inwoners te beschermen. “Dat argument had nog nooit eerder iemand in de rechtbank gemaakt.” Tot slot benadrukte Urgenda dat de overheid zelf had erkend dat de uitstoot met minimaal 25 procent moest worden verminderd om de opwarming van de aarde tegen te gaan. “Inmiddels weten we dat de gevaarlijke grens veel meer richting de 1,5 graden Celsius ligt. We moeten dus eigenlijk nog sneller naar beneden dan we toen wisten.”

Jongeren

Ook burgers staan niet stil. Zes Portugese jongeren tussen de 8 en 21 jaar oud stapten begin september naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met een aanklacht tegen 33 landen, waaronder Nederland. Een bijzondere stap, omdat veel klimaatzaken bij de rechter in eigen land beginnen en niet meteen bij het Europees Hof.

De jongeren vinden dat de 33 Europese landen hun toekomst in gevaar brengen en zich te weinig aan het Parijs-akkoord houden. Daarin staat dat landen de opwarming van de temperatuur op aarde moeten beperken tot 2 graden Celsius en daarvoor hun CO2-uitstoot moeten terugdringen.

De jongere generatie ervaart de grootste impact van klimaatverandering

De jongeren begonnen zich te verdiepen in het klimaat na dodelijke bosbranden die Portugal in 2017 teisterden, veroorzaakt door hoge temperaturen. Ze vinden dat landen hun recht op leven schenden door te weinig te doen tegen de klimaatcrisis. Logisch dat jongeren nu naar de rechter stappen, vindt Van Berkel.

“Vooral de jongere generatie ervaart de grootste impact van klimaatverandering.” De politiek wordt bovendien gedreven door kortetermijnbelangen en de belangen en rechten van jongeren worden te weinig behartigd, voegt hij toe. “Maar die rechten hébben ze wel, dat maakt dit een ontzettend krachtige beweging.”

Kolencentrales sluiten

Wat kunnen dergelijke klimaatzaken concreet opleveren? In het geval van het Urgenda-vonnis is het duidelijk: nog dit jaar heeft de staat extra maatregelen doorgevoerd om aan de uitspraak te voldoen. De overheid maakt daarvoor gebruik van het maatregelenpakket dat Urgenda voorlegde; 30 van de 54 maatregelen worden overgenomen en geïmplementeerd.

Als de Portugese jongeren hun zaak winnen, moeten de 33 aangeklaagde landen verplicht actie ondernemen tegen klimaatverandering

Zo worden onder meer kolencentrales gesloten en gaat er meer geld naar hernieuwbare energie. “Hiermee zou het doel gehaald moeten kunnen worden”, zegt Van Berkel. Toch zijn we er nog niet, vindt hij. “Steken we het geld om de economie na de coronacrisis te verbeteren in KLM of in de duurzame economie? De overheid heeft de macht en de middelen om de verandering door te voeren die noodzakelijk is.”

In de Portugese klimaatzaak doen de jongeren een beroep op de mensenrechten en de plicht van het Europees Hof om die na te streven. Dat is nog nooit eerder voorgekomen: een klimaatzaak op grond van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Als de jongeren deze zaak winnen, zullen alle 33 landen verplicht worden om actie te ondernemen tegen klimaatverandering.

Troep opruimen

Met de olieramp in Nigeria als hoofdreden zal ook Shell in december voor de rechter verschijnen. Volgens aanklager Milieudefensie is Shell de grootste vervuiler van Nederland; ze eist daarom dat Shell de olie opruimt en een schadevergoeding betaalt aan de vele getroffen boeren. Het lek heeft namelijk verwoestende effecten gehad op de voedselvoorziening, maar ook de huisvesting en het drinkwater van veel Nigerianen. Naast de schade aan het milieu wordt hier dus ook het mensenrecht geschonden.

De uitspraak in dit proces zal naar verwachting begin 2021 volgen. Als Milieudefensie de zaak wint, zal Shell een schadevergoeding moeten betalen die de boeren compenseert voor de schade. Ook wil Milieudefensie dat Shell haar pijpleidingen beter onderhoudt en de verantwoordelijkheid niet langer afschuift op anderen. ‘Shell moet zelf zijn troep in Nigeria opruimen’, aldus Milieudefensie.

Het nieuwe normaal

Volgens Van Tergouw is het hoog tijd voor de overstap van het huidige systeem naar een groen systeem. “Mensen zijn bang dat de economie zal instorten door grote veranderingen op het gebied van klimaatmaatregelen. Maar het tegendeel is waar”, zegt ze. Het zou juist een enorme positieve impact hebben als alle subsidies die nu nog naar de fossiele industrie gaan (ruim 8 miljard euro per jaar), naar groene energie zouden stromen. Het zal overheden en ceo’s dwingen om beter te handelen. “Als er niet meer op grote schaal ontbost mag worden, dan moeten we wel op zoek gaan naar andere manieren om geld te verdienen.”

Weinig plastic gebruiken, minder lang douchen: daar gaan we het niet mee redden

We zullen moeten wennen aan dat ‘nieuwe normaal’, zegt Van Tergouw. En een nieuw systeem dwingt overheden om hun verantwoordelijkheid te nemen. “De focus ligt nu nog erg op de consument: weinig plastic gebruiken, minder lang douchen. Daar gaan we het niet mee redden, want de echte grote vervuiler is de industrie.”

Van Berkel is het daarmee eens; de coronacrisis laat zien dat er ontzettend veel maatregelen genomen kunnen worden als de urgentie maar groot genoeg is, ziet hij. “De overheid heeft de middelen. Het probleem is veel te groot om zomaar bij de burgers neer te leggen. Ze kunnen dit zelf nooit helemaal oplossen. Vanaf nu moeten we elk jaar zeggen: hoe kunnen we nog een stapje verder?”

‘De natuur vernietigen moet strafbaar worden’

Vandaag in de rechtbank: het klimaat vs de Staat

Nienke Taalman

Het bericht Moet de directeur van Shell straks de gevangenis in voor ‘ecocide’? verscheen eerst op OneWorld.

https://www.oneworld.nl/lezen/klimaat/moet-de-directeur-van-shell-straks-de-gevangenis-in-voor-ecocide/