Klimaatverandering heeft gevolgen voor je geestelijke gezondheid (Motherboard Vice)

“Mensen begrijpen het niet echt, totdat je daadwerkelijk de muur van vlammen op je af ziet komen,” zegt een vrouw van de Rural Fire Service van New South Wales. Ze heeft het in een video over het blussen van bosbranden, afgelopen maand in Australië. Zulke extreme weersomstandigheden komen steeds vaker voor: alleen al in de Verenigde Staten werden er dit jaar in vijf staten records verbroken. Maar niet alleen ongelukkige huiseigenaren hebben hier last van. Epidemiologen maken zich steeds meer zorgen over al het fijnstof dat in de lucht terechtkomt, omdat die zowel acute als chronische ziektes kan veroorzaken.

Bij dit soort milieurampen gaat het nog steeds vaak over de toekomstige gevolgen, maar klimaatverandering heeft nu al een enorme impact op de volksgezondheid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft onlangs een rapport met gegevens uit 101 landen uitgebracht, waarin de klimaatgerelateerde gezondheidsrisico’s worden besproken en duidelijk wordt dat de wereld er niet op voorbereid is.

Zo hebben kinderen meer risico op diarree, omdat de voedselvoorziening kwetsbaarder is voor ziekteverwekkers. Ook worden door hittegolven de arbeidsomstandigheden slechter, en is er een grotere kans om later in het leven ziek te worden, wegens de chronische blootstelling aan luchtvervuiling.

Klimaatverandering kan ook invloed hebben op je geestelijke gezondheid. In het rapport worden angst, depressie en andere psychische problemen genoemd als klimaatgevoelige aandoeningen, maar slechts zes landen benadrukten dat dit voor hen prioriteit had. Katie Hayes, een onderzoeker op het gebied van klimaatverandering en geestelijke gezondheid, publiceerde onlangs een artikel over de huidige en verwachte geestelijke gevolgen van de klimaatcrisis in het wetenschappelijk tijdschrift International Journal of Mental Health Systems. Hoewel het moeilijk is om klimaatverandering direct aan geestelijke gezondheid te koppelen, is het volgens haar duidelijk dat de impact van de klimaatverandering steeds groter wordt.

“Extreme weersomstandigheden, zoals overstromingen, orkanen en bosbranden, zijn in verband gebracht met depressie, angst, posttraumatische stressstoornis (PTSS) en zelfmoordgedachten,” schreef Hayes in International Journal of Environmental Research and Public Health. “Ziektes die door vectoren overgebracht worden, zoals het westnijlvirus en de ziekte van Lyme, kunnen de psychische klachten verergeren van mensen die op dat moment al geestelijke gezondheidsproblemen hebben. Daarom is het belangrijk om geestelijke gezondheidsproblemen aan klimaatverandering te koppelen. Deze evenementen zijn namelijk niet meer eenmalig: zo’n overstroming komt niet meer slechts eens in de honderd jaar voor.” Tara Neville, een van de hoofdonderzoekers van het WHO-rapport, zegt dat het belangrijk is “dat er nu landen zijn die deze psychische problemen specifiek als een gezondheidsrisico van de klimaatverandering zien."

Hayes benadrukt dat de bestaande sociale onrechtvaardigheden worden versterkt door klimaatverandering, en dat gemarginaliseerde mensen het kwetsbaarst zijn. Daar vallen ook de mensen onder die hun huis hebben moeten ontvluchten vanwege klimaatverandering, en de inheemse gemeenschappen die al worstelden om gezondheidszorg te krijgen. “Onze lichamelijke gezondheid, onze geestelijke gezondheid en onze gemeenschappelijke gezondheid zijn allemaal met elkaar verbonden,” zegt Hayes.

De conclusies van het WHO-rapport worden bevestigd door ander recent onderzoek. Lancet Countdown, een project dat gezondheid en klimaatverandering in de gaten houdt, bracht afgelopen maand hun jaarlijkse rapport uit: “We kunnen stellen dat de levens van alle kinderen die nu worden geboren op elk punt zullen worden beïnvloed door klimaatverandering,” zegt Nick Watts, de uitvoerend directeur van het project.

Bijna de helft van de onderzochte landen heeft de kwetsbaarheid van de gezondheid getest en naar mogelijke aanpassingen gekeken, maar slechts 20 van die 48 landen zeggen dat hun bevindingen rechtstreeks hebben geleid tot financieringsmaatregelen om de gevolgen van klimaatverandering voor de volksgezondheid aan te pakken. Er zijn steeds meer zorgen over klimaatgerelateerde risico’s die worden geassocieerd met extreme weersomstandigheden, zoals ziektes die je van eten of water kunt krijgen of ziektes die door insecten als muggen kunnen worden overgedragen. Maar toch hebben nog maar weinig landen belangrijke beleidswijzigingen doorgevoerd.

“Onze zorg is dat overheden simpelweg niet snel genoeg handelen,” zegt Watts.

Ziektes kunnen verstrekkende gevolgen hebben, zoals het oprukkende zikavirus een paar jaar geleden aantoonde. “Het is belangrijk om te benadrukken dat geen enkel land en geen enkele bevolking immuun is,” zegt Watts over ziektes. “De wereld is heel erg verbonden.”

Mensen die in de gezondheidszorg werken worstelen nu al met de gevolgen van onze opwarmende planeet, maar zullen ook te maken krijgen met nieuwe onzekerheden. Waar je ook ter wereld woont, de zorgstelsels zijn gebouwd op de “veronderstelling dat het klimaat stabiel zou blijven,” zegt Watts. “Dat is geen goede veronderstelling meer – of we het nou hebben over de overstromingen in Venetië of de bosbranden in Californië.”

Sean McDermott is een freelance journalist en fotograaf.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.

https://www.vice.com/nl/article/xwee84/klimaatverandering-geestelijke-gezondheid

De mens maakt de Amazone nu kapot, maar heeft het ook tot een succes gemaakt (Motherboard Vice)

Meld je aan voor onze Climate Coverage Now-nieuwsbrief als je onze klimaatverhalen van over de hele wereld wil ontvangen. Als je geen zin hebt om te wachten: lees hier wat we tot nu toe hebben geschreven over de klimaatcrisis .

In het Amazoneregenwoud zijn inmiddels duizenden vierkante kilometers aan bos verschroeid. De lucht boven São Paulo is pikkedonker en over de hele wereld maken mensen zich veel zorgen over het lot van het meest biodiverse gebied ter wereld.

Tienduizenden losse branden hiervan zijn bewust aangestoken door mensen, wat gesteund wordt door de Braziliaanse president Jair Bolsonaro. Je zou op het eerste gezicht dus zeggen dat de vernietiging van het regenwoud vooral aan de mens te danken is, maar daarmee ga je wel aan één belangrijk gegeven voorbij: juist de mens heeft ook veel invloed gehad op de vorming van het Amazoneregenwoud. En door daarbij stil te staan, zouden we misschien ook makkelijker iets aan de huidige malaise kunnen doen.

De afgelopen jaren hebben wetenschappers veel bewijs gevonden dat het huidige ecologische landschap al gestalte kreeg toen de Europeanen er nog lang geen voet hadden gezet. Het werd gevormd door inheemse volkeren, die er minstens tienduizend jaar geleden al leefden, en het transformeerden tot belangrijke luchtzuiveringsinstallatie voor de atmosfeer van de aarde.

“De Amazone wordt al heel lang beschouwd als een ‘natuurlijke’ ruimte, die voornamelijk wordt ingenomen door oerbos,” zegt Helena Pinto Lima, onderzoeker en curator archeologie van het Museu Paraense Emílio Goeldi in Belém. “Maar het ongerepte regenwoud is een mythe, die veel mensen heeft verblind. Het wordt steeds duidelijker dat het eigenlijk gewoon een cultureel gevormd gebied is.”

https://video-images.vice.com/_uncategorized/1567795889846-brazil-nolabels.jpeg

Satellietbeelden van de branden op 20 augustus 2019. Afbeelding: NASA

Archeologen zijn nog maar net begonnen om de mysteries van de complexe precolumbiaanse beschavingen te ontrafelen, maar uit recent bewijs blijkt dat er miljoenen mensen in het Amazonegebied woonden voor de komst van de Europeanen. Deze volken hebben ervoor gezorgd dat het gebied heel vruchtbaar werd en een grote biodiversiteit kreeg.

De inheemse stammen werden na de Europese kolonisatie uitgeroeid door ziektes en genocides, en ook in de eeuwen erna vond er nog gruwelijk geweld plaats. Sommige stammen hebben zich in de afgelopen decennia kunnen herstellen, en tegenwoordig wonen er ongeveer een miljoen inheemse mensen in het Braziliaanse Amazonegebied. Sommige stammen bestaan uit duizenden mensen, zoals de Guajajara en de Ticuna, maar er zijn ook gemeenschappen met nog niet eens honderd personen. Dat blijkt uit gegevens van het Instituto Socioambiental, een onderzoekscentrum in São Paulo dat zich inzet voor de rechten van inheemse volkeren.

Sommige stammen leven geïsoleerd in het bos en hebben geen contact met de buitenwereld. En ook de stammen die een sterke sociale band met niet-inheemse gemeenschappen hebben opgebouwd, houden zich nog vaak vast aan de tradities van hun voorouders. En juist aan die tradities heeft het regenwoud veel te danken: de stammen teelden planten, staken gecontroleerde branden aan en deden aan bodemverrijking, waardoor het Amazonegebied nu veel wilde dieren heeft en veel CO2 kan opnemen.

“Wat we zien in het Amazonegebied gaat niet zozeer over ‘cultuur versus natuur’, maar eerder over twee verschillende manieren waarop mensen er hebben gewoond,” zegt Gabriel Soares, die bezig is met zijn doctoraat bij het Nationaal Museum van Brazilië in Rio de Janeiro.

“De ene groep mensen heeft in de loop van duizenden jaren voor veel biodiversiteit gezorgd en de planeet op meerdere manieren een stuk bewoonbaarder gemaakt,” zegt hij. “De andere groep, die deze branden heeft veroorzaakt, heeft waarschijnlijk juist een enorm negatieve invloed op de planeet.”

Wetenschappers hebben de invloed van de inheemse volkeren onderzocht door plantensoorten te onderzoeken op duizenden archeologische plekken. Uit een onderzoek uit 2017, dat in Science werd gepubliceerd, blijkt dat de planten die werden geteeld door de inheemse volkeren – zoals de paranotenboom, de maripapalm en de cacaoboom – vijf keer vaker voorkwamen in de buurt van deze vroegere nederzettingen.

Veel planten die door de inheemse volkeren werden geteeld halen veel CO2 uit de lucht. Alleen al de paranotenbomen – die wel vijftig meter hoog en duizend jaar oud kunnen worden – slaan volgens schattingen 1,3 procent van de CO2 van het Amazoneregenwoud op.

De gevolgen van dit teeltproces zijn nu al duizenden jaren merkbaar. Er is een CO2-opslag ontstaan die essentieel is geworden om de klimaatcrisis tegen te gaan. De paranotenbomen, palmen en andere planten hebben daarnaast ook bijgedragen aan de grote biodiversiteit van het Amazonegebied, omdat het fruit en de noten veel diersoorten hebben aangetrokken.

Een ander belangrijk voorbeeld van de impact van inheemse volkeren op het Amazonegebied is terra preta, een zwarte grondsoort die is ontstaan toen zij er leefden. De mensen maakten houtskool van planten uit de omgeving, en mengden dat met de compost, mest, aardewerk en dode planten. Daarmee werd de bodem van het regenwoud met voedingsstoffen verrijkt.

“Het Amazoneregenwoud kan worden beschouwd als natuurlijk-cultureel erfgoed van wereldbelang,” zegt Carolina Levis, een ecoloog aan de Federale Universiteit van Santa Catarina in Florianópolis. Zij ziet echter een enorm verschil tussen de moderne ‘slash-and-burn’-technieken die nu het woud vernietigen en de gecontroleerde branden van destijds.

“Nu wordt er illegaal brand gesticht om ruimte te maken voor landbouw en andere grootschalige agrarische activiteiten, terwijl het toen veel meer binnen de perken bleef,” zegt ze. “De inheemse samenlevingen hadden zeer geavanceerde methodes van brandbeheer ontwikkeld, zonder grootschalige ontbossing te veroorzaken.”

De huidige inheemse volkeren maken kleine, smeulende vuurtjes van plantaardige biomassa, bedekt met modder of stro, en rouleren elk seizoen naar een ander stuk land. Zo lopen ze niet alleen minder risico op ongecontroleerde bosbranden, maar vangen ze ook de helft van de CO2 van de biomassa in de grond op, zodat er minder broeikasgassen vrijkomen. Daar zouden niet-inheemse mensen ook nog wat van kunnen leren: volgens een onderzoek uit 2016 kan de koolstofuitstoot die door mensen wordt veroorzaakt hierdoor namelijk sterk worden gecompenseerd.

Terra preta wordt beschouwd als een van de meest vruchtbare bodemsoorten op aarde. “En wat voor de tropen vooral interessant is, is dat het erg stabiel is: er gaan geen voedingsstoffen verloren,” zegt Eduardo Góes Neves, een archeoloog aan de Universiteit van São Paulo.

De pech is alleen dat juist de plekken waar dit soort inheemse invloeden zichtbaar zijn, vooral in het zuiden van het Amazonegebied liggen – en juist daar vinden de meeste ontbossingen en bosbranden nu plaats.

https://video-images.vice.com/_uncategorized/1567795145289-1920px-Amazon_fire_satellite_image.png

Kaart met branden, 15-22 augustus 2019. Afbeelding: Joshua Stevens/NASA

Het merendeel van de branden is bedoeld om ruimte te maken voor boerderijen, ranches en grondstofwinning. Dat gebeurt elk jaar in het Amazonegebied, maar dit jaar was het bijzonder intens, omdat Bolsonaro weigert milieuwetten en -beschermingen te handhaven. Daarom was er veel meer ontbossing in de aanloop naar het brandseizoen, waardoor de branden alleen nog maar erger werden.

Het is tragisch dat de verwoesting zo’n bedreiging vormt voor de inheemse culturen die het regenwoud juist zo hebben verrijkt – maar dit is ook weer geen grote verrassing, als je bedenkt dat Bolsonaro zich in zijn verkiezingscampagne vijandig uitsprak tegen deze stammen en gemeenschappen.

“Deze situatie laat zien wat je krijgt als mensen als Bolsonaro aan de macht komen,” zegt Neves. “Dit is dan de wereld waarin we leven: een wereld zonder constructiviteit, medeleven of ideeën over de toekomst. Alleen maar vernietiging.”

Bolsonaro is zowel binnen als buiten Brazilië veel op de vingers getikt, en daar is hij zo verontwaardigd over dat hij ngo’s ervan heeft beschuldigd dat ze de branden hebben veroorzaakt – waar hij verder trouwens geen enkel bewijs voor heeft. Daarnaast bleek uit een uitgelekte overheidspresentatie dat hij van plan is om veel snelwegen en bruggen te bouwen, waarmee hij de internationale inspanningen om de Amazone te beschermen teniet zou doen.

Die inspanningen zijn er vaak juist op gericht om inheemse volkeren te helpen, om zo de biodiversiteit te beschermen. “Het is van levensbelang om in hen te investeren, omdat ze zo hun eigen plannen om natuurlijke hulpbronnen te beheren kunnen ontwikkelen,” zegt Alex Antram van Rainforest Trust, een Amerikaanse ngo die wereldwijd al meer dan 9 miljoen hectare regenwoud heeft beschermd.

De samenwerkingen tussen ngo’s en inheemse gemeenschappen staan niet alleen onder druk vanwege de grote bouwprojecten, maar ook doordat het er nogal rommelig aan toegaat bij het landbeheer in het Amazoneregenwoud. Het barst van de mensen die ten onrechte grond claimen of het illegaal verhandelen. In sommige gevallen worden er zelfs inheemse mensen aangevallen of vermoord. “Vooral aan de grenzen van de uitdijende gebieden waar landbouw wordt bedreven en grondstoffen worden gewonnen vindt steeds meer geweld plaats,” zegt Lima.

Inheemse mensen en natuurorganisaties hopen dat er dankzij de internationale aandacht meer inspanningen verricht zullen worden. Ook is het belangrijk dat de milieuwetten strenger gehandhaafd worden, en zou het inheemse land- en bosbeheer op een veel grotere schaal moeten worden toegepast.

“We zeggen nee tegen mijnbouw in ons land en nee tegen de ontbossing,” aldus O-É Kaiapo Paiakan van het inheemse Xinguvolk, in een video die onlangs online werd gezet door Instituto Socioambiental. “Geen invasies of gebrek aan respect meer. Geen bestrijdingsmiddelen in onze rivieren en bossen. Geen criminele branden in het woud. Wij komen op voor de Amazone.”

Toen ik Neves sprak was hij net terug van een reis door het regenwoud, waar hij de schrijnende gevolgen van de bosbranden van dichtbij had gezien. Maar hij voelde zich ook gesterkt doordat de Brazilianen zich zo inzetten om het regenwoud te beschermen.

“Ik heb veel verwoeste stukken grond gezien, maar ook dat de inheemse volken van zich laten horen en een grotere stem krijgen,” zegt hij. “Juist zij kunnen ons helpen om dit prachtige woud weer terug te krijgen. Er is nog hoop.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US

https://www.vice.com/nl/article/gyzypm/de-mens-maakt-de-amazone-nu-kapot-maar-heeft-het-ook-tot-een-succes-gemaakt

Volgens Australiërs komen hun bosbranden niet door klimaatverandering (Motherboard Vice)

Meld je aan voor onze Climate Coverage Now-nieuwsbrief als je onze klimaatverhalen van over de hele wereld wil ontvangen. Als je geen zin hebt om te wachten: lees hier wat we tot nu toe hebben geschreven over de klimaatcrisis .

Toen Len Archer, de greenkeeper van recreatievereniging Guyra, door golfers werd opgebeld omdat de negende hole in de fik stond, was hij in eerste instantie sceptisch. De golfbaan van Guyra is namelijk gebouwd op een drooggelegd stukje van de Mother of Ducks Lagoon in Australië, waar normaal gesproken veel mensen op forel vissen of vogels spotten in het drassige land.

De afgelopen maanden is er echter nauwelijks regen gevallen. Toen Len bij de negende hole aankwam, zag hij de aarde smeulde: het uitgedroogde veen had vlam gevat, en bleef daarna nog “een goede drie weken” branden, zei hij tegen The Australian.

“Het is duidelijk erg heet onder de grond, maar we weten niet precies hoe diep en ver dit reikt, dus we moeten het bestrijden op ons gevoel,” zei de vicepresident van de vereniging, David Wilcox, destijds tegen de krant The Guyra Argus. “We hopen dat het op een natuurlijke manier weer over gaat, we zullen zien wat Moeder Natuur gaat doen.”

Sommigen noemen het Moeder Natuur, anderen een teken dat het klimaat verandert. Maar iedereen is het erover eens dat Guyra, dat onlangs “ground zero” werd genoemd omdat er zo weinig water meer was, wat het weer betreft een historische fase doormaakt. In 99 procent van de deelstaat Nieuw-Zuid-Wales is er officieel sprake van droogte. Stanthorpe en Tenterfield, twee plaatsen ten noorden van Guyra, staan op het punt om als eerste van het land volledig zonder water te zitten en de leidingen dicht te draaien. De laatste plaats heeft volgens schattingen nog nauwelijks enkele honderden dagen aan watervoorziening over.

“Het is allemaal gewoon verdord,” vertelde Mary Hollingworth uit Tenterfield een paar weken geleden aan de telefoon. “De bomen gaan dood. Er zijn nog wel wat bloesems die dapper weerstand bieden: wat narcissen en wilde appelbomen hier en daar. Maar over het algemeen is het heel droog en somber.”

https://video-images.vice.com/_uncategorized/1568787182471-2017-08-24T220315Z_766790042_RC114E399CC0_RTRMADP_3_AUSTRALIA-STONEHENGE.jpeg

Door de extreme droogte zijn de dammen in Stonehenge, ten zuiden van Tenterfield, helemaal uitgeput. Foto: David Gray via Reuters

Nadat we haar spraken vatte het landschap vlam. De vuren woedden vraatzuchtig door het land, en lieten stukken grond waar eerst nog gewoon gegraasd werd, verkoold achter. Huizen brandden af, en inwoners kregen te horen dat het “te laat was om weg te gaan”.

Sindsdien is meer dan 50.000 hectare aan grond in Australisch New England door branden verwoest. In de deelstaat New South Wales zijn minstens negen huizen in de as gelegd, en in Queensland zeventien. Honderden mensen moesten worden geëvacueerd om te ontsnappen en honderden brandweermannen werden ingezet om het vuur terug te dringen. In sommige gemeenschappen, waar sowieso al veel droogte heerste, heeft het vuur hele stuwmeren uitgedroogd.

Hulpverleners moesten met bulldozers en handgereedschap stukken grond uitgraven om de brand in te dammen. In Tenterfield werd rioolwater ingezet, om de al steeds schaarser wordende waterbronnen niet te hoeven aanspreken. “Het is heel belangrijk dat we geen leidingwater gebruiken,” zegt burgemeester Peter Petty. “Dat kunnen we ons niet veroorloven.”

https://video-images.vice.com/_uncategorized/1568787352876-2019-09-10T000000Z_855124046_RC1C326FF950_RTRMADP_3_AUSTRALIA-BUSHFIRES.jpeg

EEr zijn meer dan honderd branden uitgebroken in de gebieden in het noorden van Nieuw-Zuid-Wales en het zuiden van Queensland (dat op de foto te zien is). Foto: John Park, via APP en Reuters

Eigenlijk vinden er twee milieurampen tegelijkertijd plaats: een vuurstorm in een gebied dat al enorm droog is, en een gebrek aan water om daar wat tegen te doen. Jackie Trad, de plaatsvervangend premier van Queensland, zei begin september dat “er geen twijfel is dat, als de temperatuur verder blijft stijgen, dit soort gebeurtenissen vaker zullen plaatsvinden en nog heftiger zullen zijn”. Andrew Sturgess, die namens de brandweer van Queensland onderzoekt waar bosbranden mogelijk kunnen ontstaan, voegde daar nog aan toe dat dit alles “een voorteken lijkt, een waarschuwing”.

Het afgelopen jaar heeft Australië al meerdere voortekens gezien. In december vielen er duizenden vleermuizen dood uit de lucht, vanwege een subtropische hittegolf. Een maand later stierven er honderdduizenden baarsen en kabeljauwen omdat er in het Murray–Darling basin een algenbloei was ontstaan. Bij beide gebeurtenissen speelden meerdere factoren een rol, maar wetenschappers noemden de opwarming van de aarde als voornaamste oorzaak.

Afzonderlijk kunnen dode vleermuizenkolonies of een moerasland dat uit zichzelf in de fik vliegt als botte pech overkomen, maar als je alles bij elkaar optelt lijkt er toch wat meer aan de hand. Voor veel Australiërs is klimaatverandering ineens iets heel voelbaars. Levensechte horror, die je kunt ruiken, aanraken en zien met je eigen ogen. En plekken als Guyra, Tenterfield en Stanthorpe zijn de stoelen op de eerste rij.

Opvallend genoeg hebben de mensen die zich midden in deze droogte bevinden helemaal niet het idee dat er iets verandert, en het belangrijk is om daar wat tegen te doen. Er heerst veel klimaatontkenning onder conservatieve stemmers in het binnenland. Barnaby Joyce, die in New England opgroeide en deze regio sinds 2013 in het parlement vertegenwoordigt, trekt regelmatig uitspraken van milieudeskundigen in twijfel en noemt klimaatverandering een “zorg van de elite”. En hij is lang niet de enige die er zo in staat.

“Het idee dat we iets tegen klimaatverandering kunnen doen is idioot,” schreef hij onlangs op Facebook, waarbij hij de Nieuw-Zeelandse geoloog David Shelley citeerde. Hij zei ook dat onze aarde beter kan opwarmen dan dat we in een nieuwe ijstijd terechtkomen. “Het zeeniveau stijgt al duizenden jaren, maar als de volgende ijstijd weer intreedt gaat dat gewoon weer omlaag – en die komt er ook gewoon weer aan. En als je mag kiezen tussen deze twee problemen, dan lijkt een hogere temperatuur me toch het minst erg.”

Joyce formuleert het overdreven, maar dit sentiment is alomtegenwoordig. Ook burgemeester Petty, die weliswaar zei dat hij de situatie in Tenterfield “vreselijk” vindt, en je niet zou geloven “hoe erg de bosbranden zijn totdat je het met je eigen ogen ziet,” denkt niet dat dit komt door klimaatverandering. “Soms heb je een goed jaar, soms een slecht jaar. Ze zeggen dat het weer heftiger wordt en de droger langer en ernstiger, maar dat moet nog maar blijken. Ik ben verder geen klimaatscepticus, maar ik geloof wel dat het in cycli verloopt.”

In een bepaald opzicht heeft Petty ook gelijk: ontwikkelingen in het weer verlopen cyclisch, en als het een jaar veel slechter is betekent dat niet automatisch dat het door klimaatverandering komt. Maar dat is niet het hele verhaal, zegt professor Mark Howden, de directeur van het Climate Change Institute aan de Australian National University. De extreme situatie die we tegenwoordig zien, zijn gevolg van de temperatuurstijgingen – een ontwikkeling die ons op “onbekend terrein” brengt.

“Ja, dit soort dingen hebben ook in het verleden plaatsgevonden,” vertelt hij VICE aan de telefoon. “Maar als je dat als argument gebruikt ga je voorbij aan iets cruciaals: er verandert écht iets. Als we er alleen van uitgaan dat het iets is dat schommelt, in plaats van dat het definitief verandert, dan onderschatten we het risico en kunnen we er niet doeltreffend op reageren. Dan zullen we de gevolgen ondervinden: branden krijgen die amper te bedwingen zijn, en enorme schade.”

https://video-images.vice.com/_uncategorized/1568787515193-2019-09-13T062454Z_126758578_RC1A6361C860_RTRMADP_3_AUSTRALIA-BUSHFIRES.jpeg

De Australische minister-president Scott Morrison bij de restanten van een huis, tijdens een bezoek in Queensland op 13 september 2019. Foto: Dave Hunt via APP en Reuters

Strikt genomen zijn de branden in New England ook niet direct ontstaan door klimaatverandering. Volgens burgemeester Petty is het vuur bij Tenterfield ontstaan door “harde wind vanuit het westen en hoogspanningslijnen die elkaar in het droge land hebben geraakt”. Maar dat het land zo droog is, komt doordat er te weinig regen is gevallen – en dat is wel degelijk in verband gebracht met de recent gestegen broeikasgasuitstoot.

Zoals professor Howden het zegt: “Je kunt niet zeggen dat klimaatverandering deze branden heeft veroorzaakt, maar wat zeker wel klopt is dat zodra ze ontstaan, ze dankzij klimaatverandering heviger worden en ze zich sneller verspreiden. Dus klimaatverandering speelt wel degelijk een belangrijke rol.”

Dat de extreme weersomstandigheden over de hele wereld het gevolg van klimaatverandering zijn is op zich geen radicaal standpunt. Wetenschappers, activisten en mensen als Leonardo DiCaprio vertellen ons al jaren dat dit soort dingen gebeuren als we de broeikasgassen hun gang maar laten gaan. Toch blijft er veel klimaatscepsis heersen – zelfs nu er ijskappen smelten, eilanden in de zee verdwijnen en regenwouden afbranden.

Het is een feit dat zowel de wereldwijde temperatuur als het zeeniveau stijgt, en dat de mens daar sterk aan heeft bijgedragen. Maar feiten zijn niet genoeg om mensen van gedachten te doen veranderen. Als iemand oprecht gelooft dat we klimaatverandering niet serieus moeten nemen, is er wel wat meer nodig om diegene te overtuigen dan een paar wetenschappers en peer-reviewed papers.

In 1975 toonde een psychologisch experiment aan hoe moeilijk mensen het vinden om nieuwe informatie te accepteren die in strijd is met hun eigen overtuigingen. Onderzoekers gaven studenten een aantal zelfmoordbrieven, en vroegen ze een onderscheid te maken tussen brieven die echt en nep waren – een onderzoeksmethode die tegenwoordig trouwens waarschijnlijk een stuk minder snel geaccepteerd zou worden. Sommige studenten bleken er goed in, anderen minder. Maar later kregen ze te horen dat ook deze uitslagen zelf waren verzonnen.

Vervolgens moesten ze inschatten hoeveel zelfmoordbrieven ze éigenlijk goed hadden, en hoeveel ze dachten dat de gemiddelde student er goed zou hebben. De studenten die eerst dachten dat ze goed hadden gescoord, geloofden nog steeds dat ze het goed hadden gedaan, terwijl de studenten met een lage score nog steeds dachten dat ze er vooral naast zaten – zelfs als er gewoon bewijs was dat dit helemaal niet klopte. “Zodra we ergens een indruk van hebben, zijn ze heel hardnekkig,” aldus de onderzoekers.

De cognitiewetenschappers Hugo Mercier en Dan Sperber borduurden voort op dit idee in hun boek The Enigma of Reason, en keken vooral naar het fenomeen ‘confirmation bias’. Dat houdt in dat mensen geneigd zijn om informatie die hun eigen overtuigingen bevestigt te omarmen, en informatie die daar haaks op staat juist af te wijzen. Mercier en Sperber noemden dit een ernstige tekortkoming in het menselijke denken, en stelden het voor als “een muis die stug vol blijft houden dat er geen katten in de buurt zijn” – terwijl er in werkelijkheid een hongerige poes in de kamer zit die wel trek heeft in een hapje muis.

Die poes is in dit geval een dreigende klimaatramp, waarvan mensen over de hele wereld denken dat het uiteindelijk wel meevalt; zoals ook de Australiërs die in deze uitgedroogde gebieden wonen zich vasthouden aan hun eigen (en misschien zelfs gevaarlijke) overtuigingen.

Amanda Harrold, secretaris van de Kamer van Koophandel van Stanthorpe en Granite Belt, staat ook sceptisch tegenover de stedelingen en hun onheilspellende klimaatretoriek. Als ik haar vraag naar de extreme droogte en bosbranden rondom Stanthorpe, zegt ze dat het gewoon de overmacht van de natuur is.

“We hebben altijd al branden, overstromingen en perioden van droogte gehad,” zegt ze. “Ik ben er niet van overtuigd dat de mens dit allemaal veroorzaakt heeft. Ik vind het nogal makkelijk om het altijd maar weer op klimaatverandering af te schuiven.”

Zowel Harrold als burgemeester Petty blijven erbij dat de recente milieuproblematiek hun scepsis niet heeft weggenomen. “Denk je dat het helpt als je tegen mensen die hun huis zijn kwijtgeraakt gaat zeggen: ‘Sorry, het is klimaatverandering?’ We hebben altijd droogte gehad, altijd overstromingen gehad en altijd branden gehad,” zegt Harrold.

Tot op zekere hoogte is dat natuurlijk waar: al die dingen hebben ook plaatsgevonden voordat de mens er überhaupt was. Maar zoals professor Howden het zegt, maken mensen vaak de fout door ervan uit te gaan dat het alleen maar fluctueert: dat de temperatuur stijgt, maar ook weer daalt, en we droge, maar ook weer vochtigere periodes krijgen. “Dat klopt ook, maar wat we nu zien is dat het gemiddelde ook verandert,” zegt hij. “De gemiddelde temperatuur stijgt, en daarmee ook het brandrisico.”

“Dat het gemiddelde en de variabiliteit verandert is heel belangrijk om te beseffen,” gaat hij door. “Het zit veel complexer in elkaar dan ‘dat het een keer eerder is gebeurd’. Want wat er nu gebeurt is nog nooit eerder voorgekomen – dit is onbekend terrein.”

Zoals het er nu naar uitziet, blijven we dat onbekende terrein nog wel even verder verkennen. Deskundigen verwachten dat de temperatuur om verschillende redenen nog zal blijven stijgen – vooral redenen waar mensen verantwoordelijk voor zijn. En volgens een recent rapport van de Verenigde Naties gaat de wereldwijde natuur in een sneller tempo achteruit dan de mensheid ooit heeft meegemaakt, en zal dit grote gevolgen hebben voor het levensonderhoud van mensen over de hele wereld.

Sir Robert Watson van het Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten (IPBES) zei dat dit rapport een “onheilspellend beeld” laat zien. “De ecosystemen waar wij en andere soorten zo afhankelijk van zijn, gaan sneller achteruit dan ooit. We zagen aan de stoelpoten van onze economieën, voedselveiligheid, gezondheid en kwaliteit van leven.”

Ondertussen blijven de branden op de kurkdroge vlaktes van Guyra, Tenterfield en Stanthorpe maar voortwoeden. Niets wijst erop dat het op korte termijn gaat regenen, en als het zo door blijft gaan kan er in meerdere gemeenschappen in deze regio binnen een jaar niemand meer leven.

Gemeenten proberen andere oplossingen te bedenken: vrachtwagenladingen vol water transporteren vanuit andere plekken (wat zo twee miljoen dollar per maand kan kosten), een pijpleiding bouwen om water rond te pompen, of gewoon heel diep naar water graven.

“We zijn hier nu putten aan het boren,” zegt burgemeester Petty. “Met de eerste boring is het al goed gegaan, dat heeft ook water opgeleverd. Maar we weten dat als dat op is, we nog maar tweehonderd dagen over hebben.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE AU.

https://www.vice.com/nl/article/mbm78a/volgens-australiers-komen-hun-bosbranden-niet-door-klimaatverandering