De energietransitie in Europa moet sneller en socialer, betoogde Diederik Samsom maandag op de TU Eindhoven (TU/e). Niet alleen wegens klimaatverandering, maar ook om de concurrentie met andere werelddelen aan te kunnen. "China en de Verenigde Staten versnellen hun transitie en bedreigen onze industrie", zei de PvdA-prominent en Europese topfunctionaris tijdens de opening van het academische jaar. Mede daarom moet Europa niet afremmen, maar "met volle kracht vooruit gaan om onze problemen op te lossen", aldus Samsom. De politicus was de afgelopen jaren in Brussel de rechterhand van Eurocommissaris Frans Timmermans, die over het klimaatbeleid ging. In zijn toespraak verwees Samsom naar de klimaatextremen van afgelopen zomer, van bosbranden en hittegolven in Europa tot de uitzonderlijk hoge temperatuur van het water in het noorden van de Atlantische Oceaan. "Wetenschappers kunnen niet geloven wat ze zien als ze daarnaar kijken", zei Samsom, die de temperatuurstijgingen "verbijsterend en eng" noemde. "We nadere kantelpunten in ons klimaat, we moeten snel vooruit", vervolgde hij. Dat kan volgens hem ook, want wat wetenschappers de afgelopen jaren voor elkaar hebben gekregen op het gebied van schone energie en mobiliteit is volgens hem "spectaculair". Klimaattop Op zijn eigen positie ging Samsom niet expliciet in, al leek hij wel rekening te houden met zijn aanwezigheid bij de volgende klimaattop, de COP28. De conferentie begint op 30 november in Dubai. Mocht de vroegere PvdA-leider op zijn huidige post blijven, dan zou dat weleens onder CDA'er Wopke Hoekstra kunnen worden. Die is voorgedragen om Timmermans op te volgen. Timmermans legde op zijn beurt zijn positie als Eurocommissaris neer om bij de Tweede Kamerverkiezingen lijsttrekker te worden van GroenLinks-PvdA. Samsom reageerde met zijn betoog op uitspraken van TU/e-bestuurvoorzitter Robert-Jan Smits. De bestuurder van de universiteit heeft afgelopen tijd in interviews gewaarschuwd voor een te snelle transitie. Als Nederland het Duitse voorbeeld volgt, dan kan dat slecht uitpakken voor de maakindustrie, waarschuwde Smits maandag nog in Het Financieele Dagblad. "Onze infrastructuur is namelijk nog niet klaar voor de energietransitie - er wachten 6000 ondernemers hier in de regio op een aansluiting - en dat mag je de overheid verwijten" zei hij. Tijdens de opening nuanceerde Smits dat ook hij de transitie wel wil versnellen, mits de infrastructuur dat toelaat.
https://www.welingelichtekringen.nl/samenleving/4247394/samsom-versnel-energietransitie-om-klimaat-en-concurrentie.htmlKlimaatverkiezingen 2023 (Sargasso)
Hoewel ik zelf een van de aanstichters ben van het zomerthema Zonnige Zomerse Vergezichten, lukt het me niet om een positief Zonnig Zomers Vergezicht te schetsen. Het weer in Nederland is ouderwets Hollands, maar bij het horen van het nieuws over de hittegolven op drie continenten spoken telkens de beelden van Zelfs als alles eindigt door m’n hoofd. Toch zal ik proberen mijn Zonnige Zomerse Vergezicht positief te eindigen.
Zelfs als alles eindigt (het boek)
Ik las het boek van Jens Liljestrand vorig jaar op een warme, stoffige camping in Frankrijk, waar het waterpeil in het stuwmeertje fors lager lag dan toen we er een jaar of vijf geleden waren. Het boek speelt zich af in Zweden. In de tijd dat het verhaal speelt is Zweden stevig in de ban van klimaatverandering en daaruit voort komende bosbranden. Als het vuur oprukt moeten de hoofdpersonen hals over de kop hun vakantiewoning verlaten en op zoek naar een veilig heenkomen. Wat volgt is een opeenschakeling van problemen, maar vooral ook van reacties van andere mensen die ze tegenkomen en die koste wat kost hun vakantie willen voortzetten. Want dat is waarvoor ze naar Zweden zijn gekomen. De lokale inwoners doen hun best om de stroom vluchtelingen zo goed en zo kwaad als het gaat op te vangen, en van eten, drinken en een slaapplaats te voorzien.
Zelfs als alles eindigt (de werkelijkheid)
Uit onderzoek van World Weather Attribution initiative blijkt dat de extreme hitte in Europa, Amerika en Azië veel waarschijnlijker is door klimaatverandering. Dat wil niet zeggen dat hittegolven vroeger niet voorkwamen, wel dat ze vaker voorkomen en dat de maximum temperatuur tijdens hittegolven hoger ligt. Precies zoals de rapporten van het IPCC al jaren laten zien.
Met door mensen veroorzaakte klimaatverandering is de kans op dit soort hittegolven eens in de 15 jaar in de VS en Mexico, eens in de 10 jaar in Zuid-Europa en eens in de vijf jaar voor China. De hittegolf in China dit jaar zou eens in de 250 jaar voor kunnen komen zonder menselijke klimaatverandering.
De hittegolven zouden ook beduidend koeler zijn geweest zonder menselijke klimaatverandering. In China liggen de temperaturen tijdens hittegolven 1°C hoger dan zonder door mensen veroorzaakte klimaatverandering. In Noord-Amerika zijn de hittegolven 2°C warmer en in Zuid-Europa 2,5°C.
Hittegolven zullen in de toekomst vaker voorkomen en langer duren, tenzij de verbranding van fossiele brandstoffen snel wordt afgebouwd. Bij een stijging van de wereldwijde temperatuur van 2°C zou een hitgolf zoals de huidige eens in de 2 tot 5 jaar voor kunnen komen.
Dat maakt het urgent dat overheden hitteplannen maken en klimaatadaptieve maatregelen nemen. Vooral steden kunnen grote impact behalen met maatregelen om het urban heat island effect tegen te gaan. Dat is extra belangrijk met de toenemende verstedelijking, vergrijzing en klimaatverandering. Hittegolven zijn namelijk dodelijke natuurrampen.
Klimaatverandering leidt niet alleen tot hittegolven, maar de hitte vergroot op zijn beurt ook de kans op bosbranden. Dat geeft apocalyptische beelden van hotelgasten die naar het strand vluchten in Griekenland. Ook in het noorden van Afrika (uit zicht van veel westerse media) woeden forse bosbranden. Net als de bosbranden in Australië in 2019-2020 worden bosbranden niet veroorzaakt door klimaatverandering, maar de kans op bosbranden wordt wel groter door de hitte en doordat de grond en vegetatie uitgedroogd zijn kunnen bosbranden steviger om zich heen grijpen.
Ondertussen doen hittegolven zich niet alleen boven de zeespiegel voor, maar ook er onder. In de Atlantische Oceaan is sprake van een ‘onmogelijke hittegolf’. Statistisch zijn de huidige temperaturen onmogelijk, maar de werkelijkheid laat zich niet altijd vangen in een model. Een hogere watertemperatuur betekent ook kans op stevigere stormen en meer neerslag.
Zonnig Zomer Vooruitzicht
Ondanks alles ga ik afsluiten met het Zonnige Zomer Vooruitzicht dat een deel van de Nederlandse na terugkeer van vakantie een migratieles heeft geleerd. Met hopelijk een grijntje meer menselijkheid als gevolg. Daarnaast ligt het zeer voor de hand ligt dat klimaatverandering een groot thema wordt bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.
Het inmiddels demissionaire kabinet heeft de afgelopen maanden een stortvloed aan klimaat- en energieplannen geproduceerd: het concept Nationaal plan energiesysteem, het Programma energie hoofdinfrastructuur, de zonnnebrief, het Nationaal programma verduurzaming industrie, de routekaart verduurzaming industrie, het wetsvoorstel energiewet, het wetsvoorstel Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie en dan vergeet ik er vast nog een stel.
Daarnaast hebben alle regionale energiestrategieën voor de zomer hun voortgangsdocument in moeten leveren en komt PBL in aanloop naar de verkiezingen met een analyse van de RES voortgangsdocumenten en met de Klimaat en Energieverkenning 2023.
Belangrijker nog dan alle inhoudelijke beleidsontwikkelingen is dat Frans Timmermans zich heeft gemeld als kandidaat lijsttrekker voor de lijstcombinatie GroenLinksPvdA. Timmermans heeft de afgelopen jaren een aantal zeer zware inhoudelijke klimaatdossiers succesvol tot besluitvorming weten te brengen. Waaronder de Europese Green Deal, het Just Transition Fund Mechanism (dat zich richt op overheden, regio’s en werknemers die geraakt worden door klimaatbeleid) en recent de natuurherstelwet. Deze laatste is zeker niet zo sterk als dat ie had kunnen zijn, maar er worden wel stappen voorwaarts gezet. Ook acht ik Timmermans sterk genoeg als debater om de standaard anti-migratieriedel van rechts te draaien richting steviger klimaatbeleid en richting meer steun voor ontwikkelingssamenwerking.
Tot slot de link naar een lezenswaardig interview (betaalmuur) met Frans Timmermans bij De Correspondent.
Full disclosure: ik ben lid van GroenLinks en heb voor de gezamenlijke lijst gestemd. De laatste Tweede Kamerverkiezingen heb ik niet op GroenLinks of PvdA gestemd.
Lees meer berichten op Sargasso
https://sargasso.nl/klimaatverkiezingen-2023/ Annus Horribilis 2023 – De laatste stuiptrekking van de schrijvende aap Don Arturo (29) (GeenStijl)
Donderdag 20 juli
Wat een feest, vrienden. Ik ben erkend Timmermans-watcher (ik muntte zelfs zijn inmiddels door gans Nederland gebruikte koosnaam Frenske) en heb in nauw overleg met het politbureau van GeenStijl meteen besloten om zijn verkiezingscampagne voor de Linkse Walm op de voet te gaan volgen. Mijn bevindingen, analyses en voorspellingen kunt u na het zomerreces van de Tweede Kamer wekelijks lezen in het enige echte Frenske Journaal: vrij en onverveerd, fair & balanced.
De ware Frans Timmermans openbaarde zich aan mij in een ogenschijnlijk luchtige Facebook-posting, op 16 augustus 2014. Hij prees het boek Gevelde Eiken aan, met daarin gesprekken tussen de Franse schrijver/politicus André Malraux en oud-president Charles De Gaulle.
Ik vind het vreselijk wanneer een insipide klerk als Frenske dweept met mijn held Malraux. La condition humaine is verplicht leesvoer voor iedereen en luister naar deze schitterende potkast.
Frenske over Gevelde Eiken:
“Terecht en bijzonder dat Elsevier aandacht besteedt aan de vertaling van dit geweldige boek. Ik las het toen ik in Frankrijk studeerde en nadacht over welk beroep ik zou kiezen. Het gesprek tussen een groot schrijver en een groot staatsman leek mij vooraf interessant als stijlfiguur, maar lezend trof mij toch vooral de kracht van het menselijke retrospectief, de zelfkritiek van De Gaulle, die ik tevoren alleen maar voor grenzenloos arrogant hield. Een uniek boek dat ook 45 jaar na het gesprek de moeite waard is, want de essentie van internationale politieke verhoudingen komt er in terug. De titel verwijst naar het prachtige gedicht dat Victor Hugo schreef bij de dood van Théophile Gautier. In mijn woorden: “Oh, welk een woest lawaai maken de eiken die in de schemering worden geveld voor Hercules’ brandstapel!”
Timmermans die uit de losse pols Victor Hugo vertaalt, zich spiegelt aan twee Franse legendes en bewondering heeft voor zelfkritiek: zo zie ik hem graag. Wat de diplomatieke brille van Timmermans betreft: iedereen is vergeten dat Frenske als MinBuza een Venezolaans drugsbaas en tevens de rechterhand van Hugo Chávez liet ontsnappen van Aruba, doodsbang voor Caracas, dat dreigde met een militaire invasie op ons overzees grondgebied. De DEA en de VS waren woedend. Tot zover Frenske de diplomaat. Zo kennen we Frenske: likken naar boven en trappen naar onderen. Carvajal, bijgenaamd El Pollo, is overigens vorige week door Spanje uitgeleverd aan de VS.
Ik ontmoette Timmermans voor het eerst in het Europees Parlement. Hij was broodmager, kamde zijn laatste haartjes over zijn glimmende schedel en leek in niets op de mastodont die hij nu is. Hij drong zich overal op, en met name aan de entourage van de PvdA-delegatie. Opzichtig slijmen kon hij als de beste, net als schouderklopjes geven, en iedereen stoof weg zodra Frenske in aantocht was. Ik ben hem al snel gaan volgen op zijn Facebook-wandje, en vooral toen hij minister van Buitenlandse Zaken mocht worden, blij als Asha ten Broeke die manager is geworden van een Jamin-filiaal.
Een eigenaardige eigenschap van Frans Timmermans is dat hij alles - maar dan ook alles - naar zichzelf toetrekt, als middelpuntvliedende kracht van Europa. Frans de Super-Europeaan. Het is natuurlijk de sublimering van zijn minderwaardigheidscomplex, maar dat is voer voor psychologen.
De talloze postings over de Tweede Wereldoorlog op zijn FB-wandje eindigden altijd bij Frans Timmermans. Alles draait om hem.
“Vandaag met ons koningspaar op staatsbezoek in Polen. Mijn vader heeft zeer levendige herinneringen aan de bevrijding van Breda door de Poolse 1ste Pantserdivisie van generaal Maczek. Hij was zes en herinnert zich nog de gevechten in de straat en dat de Polen de bretels doorsneden van de Duitse soldaten die zich hadden overgegeven, zodat dezen hun broek moesten ophouden en niet weg konden rennen. Maar vooral herinnert hij zich de bij mijn grootouders ingekwartierde Poolse soldaten, die zo ontzettend verlangden naar de bevrijding van hun vaderland.”
En: “Dit weekend wordt veel aandacht besteed aan Operation Market Garden, precies 70 jaar geleden. Bijna 35 jaar geleden werd ik door mijn toenmalige schoonvader, een Arnhemmer die tijdens de oorlog was geëvacueerd, ingewijd in alle facetten van “A Bridge too Far. Het leidde er onder meer toe dat ik de rol van de Polen ging bewonderen. Vind nog steeds dat misschien wel mijn mooiste actie als kamerlid was om samen met Hans van Baalen te werken aan eerherstel van generaal Sosabowski en zijn moedige mannen. Vandaag wil ik wederom onze Poolse bevrijders eren.”
Ook de kersttoespraak van Beatrix trok Timmermans naar zich toe: “Schitterende kersttoespraak van onze vorstin. Vertrouwen is het cement van de samenleving. Maar je kan het niet opleggen, het moet groeien tussen mensen, tussen verschillende bevolkingsgroepen. Met hernieuwd vertrouwen kan Nederland de toekomst aan. Dus een goede toekomst hebben we als Nederlanders zelf in de hand. Daarom zeg ik: zalig kerstfeest voor u allen en al uw dierbaren!”
Echt stuitend werd het als Timmermans de holocaust er bij sleepte: “Buurvrouw vertelt tussen neus en lippen dat de toenmalige (en eerste) bewoner van ons huis tijdens de oorlog joodse onderduikers in de tuin heeft verstopt. Bij een bombardement is het onderkomen nog bijna geraakt, maar gelukkig hebben de onderduikers de oorlog overleefd. Ben er stil van. Mooi project, om dit eens helemaal uit te zoeken als ik in de toekomst weer vrije tijd heb.”
Vervolgens blijkt dat er zelfs een beroemde joodsche schilder in het huis van Frans Timmermans was ondergedoken. “Opmerkelijk verhaal over de Duitse schilder Rudi Zeller, die in de oorlog ondergedoken zat in het huis waar wij nu wonen. Tussen ’42 en ’48 maakte hij zijn portretten in de kamer waar nu Mare slaapt. Een bijzondere gedachte.”
Timmermans sleept vaders, schoonvaders, buurvrouwen en Beatrix aan de haren er bij om zijn punt te maken: alle wegen leiden naar Frenske. Toen hij verwekt en geboren werd, vonden er naar zijn zeggen zonsverduisteringen plaats in Maastricht. Kortom: Timmermans is de moddervette uitvoering van Harry Mulisch, maar dan zonder diens humor en zonder diens schrijftalent.
Frenske is een slecht, egomaan mens, met een aantal alarmerende kenmerken van een narcistische psychopaat. Dat moge duidelijk zijn. En wie dat niet ziet, heeft stront in de ogen. Enfin, ieder land krijgt de zonnekoning die het verdient.
Vrijdag 21 juli
Ik ben dol op Argentinië, Argentijnen, het Spaans dat ze spreken en op Lunfardo, het bargoens van de hoeren en de zeemannen en de criminelen van Buenos Aires. Het land heeft geweldige schrijvers voortgebracht: Roberto Arlt, Julio Cortázar, Jorge Luis Borges en last but not least Ernesto Sabato. Zijn boek El túnel herlees ik minstens 1 keer per jaar. Meneer Bol: '
Het zal wel volstaan als ik zeg dat ik Juan Pablo Castel ben, de schilder die María Iribarne heeft vermoord.' Hiermee begint het verhaal van de geobsedeerde liefde van een kunstschilder voor de enige vrouw die zijn werk begrijpt. En de enige voor wie hij zijn mensenhaat opzij kan zetten. Castel klampt zich aan hun zielsverwantschap vast en begint te geloven dat hij zijn liefde alleen kan perfectioneren als hij haar weet te reinigen van alle verwijten en beschuldigingen – door haar te doden. Met haar blinde echtgenoot, diens rokkenjagende neef Hunter en de onuitstaanbare Mimí als bizarre getuigen voltrekt zich een onvermijdelijk drama.
De Tunnel inspireerde Albert Camus tot het schrijven van De Vreemdeling.
En The Cure baseerde Killing an Arab weer op dat schitterende boek van Camus.
Standing on a beach
With a gun in my hand
Staring at the sea
Staring at the sand
Staring down the barrel
At the Arab on the ground
See his open mouth
But hear no sound
I’m alive I’m dead
I’m the stranger Killing an Arab
En verder ben ik gek op Roberto Emilio Goyeneche alias El Polaco, Carlos Gardel, Julio Sosa en natuurlijk Mercedes Sosa. En Maradona! En van dit geweldig lied van Rodrigo, La Mano de Dios, gezongen door Pluisje zelf, krijg ik tranen in mijn ogen. What a geezer! En ik reed met Rob Muntz en Willem Davids de Dakar Rally dwars door Argentinië en Chili: 15 delen voor de VPRO!
“Vanwaar deze fascinatie voor die gluiperige, pathetische en vooral hysterische Argentijnen, Don Arturo?” hoor ik de ongeschoolde reaguurders denken. Nou, jelui snappen dat of jelui snappen dat niet, chicos. Ik zat vandaag de serie op Netflix over de Argentijnse bokslegende Carlos Roque Monzón Ledesma te bingen en toen wist ik weer precies waarom ik zo van dat land hou. Er is geen stad ter wereld na New York met zoveel valse nichten en mensen van het Oude Volk, en dat geeft Buenos Aires, in combinatie met de vergane glorie, zijn unieke karakter.
De serie deed me denken aan die bloedstollende film noir: El Secreto de sus Ojos.
Bij het zien van zulke meesterwerkjes krijg ik spontane Fernweh naar Argentinië.
Elf jaar geleden had ik voor een habbekrats bijna een boerderijtje met alpaca’s gehuurd in San Salvador de Jujuy, een prachtig stadje met een geweldig klimaat, helemaal in het noorden van Argentinië, aan de voet van de Andes. Maar het werd dus de Algarve, omdat de familie van mijn toenmalige verloofde Paula eiste dat ze de Nieuwe Wereld inruilde voor het Avondland en daarom woon ik nu in de Algarve.
Snik….
Zaterdag 22 juli
Als ik het NOS journaal en het RTL Unilever Bulletin moet geloven, is Zuid-Portugal veranderd in een hel. De Death Valley van Europa. Eerder dit jaar had de weerman van RTL Unilever Nieuws schokkende beelden laten zien van de Arade-rivier, die uitmondt in een delta bij Portimão, op een uurtje rijden van mijn Villa Vischlugt. De treurbuisweerman, Maurice Middendorp, maakte de bankbintjes wijs dat de rivierbedding droog was komen te liggen door te weinig regen als gevolg van de klimaatcrisis. Mijn makker Erik de Vlieger, die vlak bij de delta woont, reageerde boos en schreef aan de weerclown dat de Arade bij deze monding geen zoetwaterrivier is, maar een zoute stroom die met de getijden meebeweegt. Het oeroude fenomeen van eb en vloed dus. Bovendien, aldus de Vlieger, was de afgelopen winter helemaal niet droog geweest maar juist veel natter dan de winter van het jaar daarvoor.
Als het hoernaille de kijkbuiskindertjes al voor de gek houdt met fopnieuws uit de Algarve, kunt u ervan uitgaan dat klimapocalypseberichten uit verre landen nog meer gefabriceerd zijn dan het fake news over de Algarve. Neem de Vlaamse klimaathystericus Wim Loodst. Die vloog naar Death Valley in de Verenigde Staten en klaagde daar - zwetend en puffend in zijn zwembroek - over de extreme hitte en werd het lachertje van Twitter. Het was 51 graden en dat kwam volgens meneer Loodts door de opwarming der aarde. “Je kan geen 10 minuten buiten staan of je voelt de zon al branden”, vertelde hij aan VTM Nieuws. Maar ho even, meneer, die temperaturen zijn daar normaal en daar dankt ‘the Valley’ haar naam aan.
Mij zullen ze niet zo snel horen klagen over het weer. Ik woonde vier jaar in Asunción, de hoofdstad van Paraguay, en daar was het regelmatig 48 graden in de schaduw. Als het kwik in de winter soms onder de twintig graden daalde, sprak men op het journaal over een koufront en trokken de inheemse indianen truien aan en zetten ze mutsen op.
Er zijn trouwens nog opvallend weinig bosbranden dit jaar, in Portugal. Ik kijk elke dag even naar Fogos.pt, waar alle fikkies tot in de details worden vermeld. Brandweerwagens staan natuurlijk dag en nacht paraat in de kazernes in de Algarve en de spuitgasten lummelen wat en maken gebbetjes met passerende schoolmeisjes. Senhor Bombeiro mag zijn slang overal in hangen, want het beroep staat hier bijna net zo hoog aangeschreven als profvoetballer. Wanneer er een brandweerman is gesneuveld tijdens het blussen, komt zijn begrafenis uitgebreid in het journaal. Verder heeft Portugal geen levende helden, op een handjevol Yolanthe Bacalhau-achtige zeepsterren en Ronalda na. Toen ik hier net woonde, fikte de hele bergketen achter mijn toenmalige hut af. De lucht was zwart, er heerste een Egyptische duisternis. Alles zat onder het roet, op de stranden was het een smeerboel. Het is nu net zo droog als toen en bovendien blaast er een verzengende föhn.
In de Algarve was het de hele afgelopen week tegen de veertig graden - vrij normaal voor de tijd van het jaar - en ik vreesde met grote vreze dat eerdaags Frenske Timmermans langs zou komen om klimaatslachtoffers de hand te schudden in het kader van zijn naderende lijsttrekkerschap van de Linkse Walm. De mollige Ridder der Climapocalypse wijzigde echter op het laatste moment het reisschema van zijn campaign trail en daalde af naar Chaudfontaine in België voor een audiëntie met het handjevol overlevenden van de gruwelijke overstromingen in 2021. Na afloop vloog de privé helikopter van Timmermans (voor de kenner: een Mil Mi-26) nog even door naar het met drie Michelinsterren gedoteerde restaurant Hof van Cleve in Kruisem, waar Frenske een persconferentie gaf voor een troep juichende journalisten uit België en Nederland.
Ik ben in de regel vrij zen, zoals de trouwe lezer van mijn Anus weet, maar vanochtend had ik een totaal onverwachte woede-uitbarsting in de Aldi van Almancil, naast de Apolónia, mijn favoriete kruidenier. Van de zes kassa’s was er slechts eentje geopend, en daar stond een rij van vijftien man voor. Het personeel, een mannetje en vrouwtje of vijf, stond op zijn gemakske pakken suiker te stapelen en de vloer te moppen. Mag er nog een kassa open, brulde ik, welhaast krankzinnig geworden van zoveel inefficiency. Werd iedereen woedend op mij! Inclusief de Portugese en niet-Portugese wachtenden! Why's Everybody Always Pickin' On Me?
Meestal kan ik wel tegen, maar nu even niet, met die hitte.
Professor Arie Pos schreef over dit typisch Portugese fenomeen het volgende in Portugal voor Bonvivanten.
Dat onuitroeibare maar niet zelden contraproductieve improvisatietalent moet van bovenaf in toom worden gehouden door een ijzeren hiërarchie, strenge sturing en een strikte begrenzing van competenties. Dat is meteen het geheim van de lage productiviteit in Portugal. Iedereen wordt slechts geacht te doen wat hem van hogerhand is opgedragen en moet daar geen vragen over stellen of gaan improviseren. Eigen initiatief is streng verboden. Iedereen heeft zijn afgebakende functie en opdracht. Zo wordt de improvisatie en de daaruit als vanzelf voortvloeiende chaos beteugeld. Dat jij ongeduldig in een rij staat te wachten bij een kassa waar niemand zit terwijl drie man winkelpersoneel elders bezig is een pallet suiker uit te pakken, is geheel des Portugezen en is er moeilijk uit te rammen. Lang wachten en lang in de rij staan is men gewend. Het is een soort ritueel waar de Portugees de tijd voor neemt, met een praatje hier en een praatje daar, dat pas na lange tijd iets van gemopper krijgt. Ik vermaak me zeer om mensen die voordringen, meestal betrekkelijk welstellende oudere dames met rare kleurspoelingen. Die lopen meteen naar het begin van de rij met een ‘vraagje’, wat een kort praatje wordt, met aan het eind iets als ‘Ach, geeft u me even drie broodjes en een onsje ham, dan ben ik weg’. Er wordt geen
nee gezegd en als de rij gaat morren wacht de bediende besluiteloos af. Zeggen dat die of die eerder aan de beurt was is not done. Je zou er een klant door kunnen verliezen. Soms levert het minutenlang gebekvecht onder klanten op. De rij slaat het geamuseerd gade en wacht rustig door. En dan die pallet suiker. Je zal toch ook al wel eens in andere winkels hebben gemerkt dat Portugezen niet aan multitasken doen. Bij mijn bakkertje sta ik gerust tien minuten te wachten terwijl er maar één klant voor mij is, die door twee meisjes wordt bediend. De ene maakt tergend langzaam, maar met veel zorg en toewijding, een koffie verkeerd en neemt met de klant het hele kraslotenassortiment door, terwijl de andere zich naar de keuken spoedt om met evenveel zorg en toewijding een tosti te bereiden en niet meer verschijnt voordat die klaar is. Intussen groeit de rij wachtenden achter mij. Als de eerste gewoon het koffiekopje onder de automaat had gezet en mij de klaarliggende zak met vijf broodjes had aangereikt, was ik binnen twee minuten weggeweest. Het tostimeisje had in de tijd dat ze in de keuken wachtte een stuk of tien mensen aan brood kunnen helpen. Maar zo gaat dat dus niet. Men is met één ding voor één klant tegelijk bezig en daar neemt men de tijd voor. Je zou er de deugden van toewijding en onverdeelde aandacht in kunnen zien. Maar je hebt ook bakkers waar het wel vlot gaat. Daar heeft de baas of bazin dan meestal in dezelfde negotie gewerkt in Frankrijk of Zwitserland. En natuurlijk kunnen suikeruitpakkers niet zomaar even achter de kassa gaan zitten. Caissière m/v is een verantwoordelijk beroep waarvoor de doorgaans ongeschoolde jongeling het vertrouwen van de baas moet verwerven en langdurig ervaring moet opdoen. Het zou een chaos worden als iedere vakkenvuller maar achter de kassa kroop zodra er een rij klanten staat te wachten. Wie vult die vakken dan? Nee, Tuur, de jongens was opgedragen dat de suiker van de pallet moest en dan doen ze dat, ook al stort de hele Aldi rond ze in. En de kassière (vind ik nog altijd een hilarisch woord met dat houtenklazerige Hollandse ‘kassie’ en die frivole Franse uitgang) gaat pas achter de kassa zitten als de bedrijfsvoerder omroept ‘Juffrouw Ofélia, kassa 3’. Zo is het voor de Portugees zoals het moet, en zo is het goed.
Maandag 24 juli
Lummeldagje, in ene ruk de serie Halston uitgekeken. Wat een verademing op Netflix, tussen al die woke moraliserende shit. Zuipen, kettingroken, snuiven, pijpen, kontneuken zonder kapotjes, supervalse nichtenhumor, een geweldige soundtrack en geen enkele boodschap. Heerlijk! Heimwee naar de jaren tachtig.
Dinsdag 25 juli
Hoog bezoek! Cees Groenewegen komt mij in Villa Vischlugt interviewen voor zijn Portugal Portal. De reaguurders weten dat ik mediaschuw ben, maar voor KC maak ik een uitzondering. Het is natuurlijk een aardige opwarmer voor de feestelijke Portugese presentatie van Portugal voor Bonvivanten, aanstaande zondag in Oliejahoo. Komt allen!
https://www.geenstijl.nl/5171740/annus-horribilis-2023-de-laatste-stuiptrekking-van-de-schrijvende-aap-don-arturo-29/Geen tijd meer om te polderen (geannoteerd verhaal) (Investico)
http://files.platform-investico.nl/app/uploads/2023/03/08180735/ANP-448740609-875x655.jpg
Klimaatverandering zet ons watersysteem aan alle kanten onder druk. Waterschappen staan voor grote uitdagingen, maar bewandelen liever samen met de boeren de weg der geleidelijkheid. En als het Rijk nieuw waterbeleid wil opleggen, lobbyt de landbouw de concrete maatregelen eruit.
Een zwarte auto met een natgeregende rode zakdoek aan de achterbak draait het parkeerterrein van Kinderdijk op. Verderop, achter de dijk staan de negentien molens die in de achttiende eeuw de achterliggende Alblasserwaard droog pompten en tegenwoordig UNESCO Werelderfgoed zijn. In deze oer-Hollandse komen acht aspirant-politici van de BoerBurgerBeweging vandaag op werkbezoek bij de moderne versie van een molen: het J.U. Smitgemaal.
Corine Peek, gestoken in sjaal en jas voorzien van het felgroene partijlogo, is bij de aankomende waterschapsverkiezingen lijsttrekker voor waterschap Rivierenland, Dat waterschap strekt zich uit langs de grote rivieren over de breedte van Nederland, van de Biesbosch tot de Duitse grens. Zelf woont Peek in de Betuwe, waar ze 250 melkkoeien houdt.
‘Ik had niet verwacht dat ze me meteen lijsttrekker zouden maken’, zegt ze. Ze was nooit politiek actief, maar door de discussie over of boeren nog wel verzekerd zouden blijven van zogenoemde ‘geborgde zetels’ in het waterschap, stelde ze zich kandidaat. ‘De kennis van de boeren moet behouden blijven’, zegt ze, ‘je gaat ze missen als ze niet meer in het waterschap zitten.’ Ze is duidelijk wat de kerntaken van de waterschappen zouden moeten zijn: ‘Hoogwaterbescherming en zorgen voor schoon water. Niet allerlei natuurprojecten.’
Peek vreest voor al te veel Haagse bemoeienis met hoe het watersysteem hier wordt onderhouden. ‘Geen landelijke normen voor het waterpeil’, staat bijvoorbeeld in het verkiezingsprogramma1 van BBB Rivierenland. De toenemende droogte in ons land is ook voor de boeren een probleem, zo zegt het programma: ‘Bij extreme droogte is het besproeien van gewassen noodzakelijk voor een goede opbrengst.’
Veranderend klimaat, veranderend beleid
En extreme droogte wordt steeds gebruikelijker. De zomer van 2018 was de droogste sinds de jaren 70. Er viel zo weinig regen dat boeren hun gewassen zagen verpieteren, vaarwegen te ondiep werden voor de binnenvaart, en bos- en heidegebieden in brand vlogen. Zomers als deze komen eens in de dertig jaar voor, berekende het KNMI toen. Maar de zomers van 2019, 2020 en 2022 waren ook uitzonderlijk droog2. Eind vorig jaar stelde het KNMI officieel vast3 dat hier sprake is van gevolgen van klimaatverandering. En hoe meer het klimaat verandert, hoe droger het zal worden. Tegelijkertijd neemt de kans op rampzalige overstromingen, zoals in 2021 in Limburg toe.4
Afgelopen najaar kondigde minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat daarom nieuw waterbeleid aan dat radicaal breekt met het verleden. Waar Nederland eeuwenlang het watersysteem aanpaste aan de landbouw, woningbouw en industrie, moet dit nu andersom, schrijft de minister. Het grondwaterpeil moet omhoog, en regen moet langer worden vastgehouden in de bodem5.
“Concrete maatregelen en doelen werden uit de plannen van de minister gelobbyd door de landbouwsector”
Grote woorden, maar concrete maatregelen en doelen werden uit de plannen van de minister gelobbyd door de landbouwsector, blijkt uit onderzoek van Platform Investico voor De Groene Amsterdammer, Trouw en De Gelderlander. De minister speelt de bal voor moeilijke keuzes zo door aan de lagere overheden: provincies en waterschappen moeten de beslissingen gaan nemen wie waar nog ruimte krijgt in ons land6.
Maar de waterschappen komen voort uit een traditie van consensus met het boerenland, dus zetten ze vooral in op proefprojecten, met de partijen die dat willen. De echt pijnlijke keuzes blijven buiten beeld, ook omdat provincies, gemeenten en waterschappen op elkaar wachten bij het nemen van de eerste stap. Dat is dankzij klimaatverandering simpelweg niet langer houdbaar, zeggen betrokkenen. ‘Je kunt niet blijven polderen tot Sint-Juttemis.’
Natuurbehoud
‘Hier is het allemaal om te doen,’ zegt Wim van Opbergen. Hij zit op zijn knieën in het hoge gele gras tussen de dorre struiken, aan de rand van een kleine vijver. Van Opbergen is de voorman van actieclub Werkgroep Behoud de Peel, en probeert het natuurgebied met bezwaarschriften en rechtszaken te beschermen. Hij strekt zich uit, grijpt met twee handen in het water en vist er een stuk groen mos uit. Het is het enige stukje groen in een verder droge, bruine omgeving. Hij knijpt zijn handen samen en het water stroomt uit het mos alsof hij een spons uitwringt. ‘Dat water moet hier overal weer terugkomen.’
Vijf meter verderop staan de zwartgeblakerde restanten van een boom. ‘Die heeft het niet overleefd’. Twee jaar geleden woedde hier in De Peel de grootste natuurbrand ooit in Nederland. 800 hectare van het beschermde Natura2000-gebied ging daarbij verloren7. Om de boom staan dorre, bruine varens. Ook de regen van de afgelopen wintermaanden heeft het gebied niet doen opleven. Staatsbosbeheer heeft de bomen gerooid om een meters brede ‘brandbaan’ aan te leggen, die moet een eventuele volgende natuurbrand afremmen. Het is een naar gezicht, die kale strook, vindt Van Opbergen. ‘Je kunt er ook voor zorgen dat het hier nat genoeg is, dan fikt het niet.’
“Terwijl zij overleggen welke maatregelen nodig zijn, ligt de natuur er ieder jaar droger bij.”
De droogteproblematiek in de Peel is niet uniek, noch is die nieuw of onbekend. Al in 1989 formuleert toenmalig minister van Verkeer en Waterstaat Neelie Kroes de ambitie om het verdrogen van de natuur in tien jaar tijd met 25 procent terug te brengen8. Vier jaar later concludeert het volgende kabinet al dat dit doel niet zal worden gehaald9. In plaats daarvan komt er een ambitieuzer doel, voor later in de tijd: het verdroogde oppervlak moet nu in 2010 met 40 procent zijn teruggebracht10. In 2005 schrijven wetenschappers dat het effect van de bestrijding van verdroging ‘niet waarneembaar’ is.
In 2010 maakt staatssecretaris Henk Bleker de provincies verantwoordelijk voor het natuurbeleid11. Droogtebestrijding wordt een gedeelde taak van 12 provincies en 24 waterschappen. Terwijl zij overleggen welke maatregelen nodig zijn, ligt de natuur er ieder jaar droger bij.
Onbeperkt oppompen
‘Niemand weet precies hoeveel grondwater wordt opgepompt, en niemand houdt bij wanneer het op is,’ zegt hydroloog Gé van den Eertwegh12. Het klinkt heel basaal: om droogte te bestrijden zou het waterschap in ieder geval moeten weten hoeveel water er wanneer wordt onttrokken. En voor de echt grote hoeveelheden, die worden opgepompt door bijvoorbeeld drinkwaterbedrijven of grote fabrieken, is het betrekkelijk goed geregeld, zegt hij. Die hebben een vergunning van de provincie. Boeren die hun gewassen willen besproeien hoeven daarvan meestal slechts melding te maken13 bij het waterschap. Hoeveel ze daadwerkelijk oppompen controleert vrijwel niemand.
Waterschappen hebben die meldingen bovendien slecht in beeld, blijkt uit een uitvraag14 die Investico deed onder alle waterschappen die kampen met droogte. De regels voor wanneer een onttrekking een vergunning nodig heeft, en waar een boer een waterpomp mag plaatsen verschillen 15per waterschap. De waterschappen Limburg, en Vallei en Veluwe kunnen bijvoorbeeld niet vertellen hoeveel water in totaal is opgepompt in zulke kleine onttrekkingen16. Het waterschap Hunze en Aa’s, in Drenthe en Groningen, weet überhaupt niet om hoeveel meldingen het gaat: ‘Veel meldingen worden gedaan op basis van direct contact tussen een onttrekker en een van onze peilbeheerders, bijvoorbeeld via een appje of een belletje.’
Al die ‘kleine’ onttrekkingen tellen op tot een groot volume, zegt Van den Eertwegh. Hij berekende samen met collega-wetenschappers hoeveel water boeren en tuinders in Brabant in de droge zomer van 2018 nodig hadden voor hun gewassen17, en vergeleek dat met de administratie van de Brabantse waterschappen. Uit hun berekeningen blijkt dat boeren bijna 40 procent meer grondwater onttrokken om hun gewassen te beregenen dan in de registratie van de waterschappen stond. ‘Dat gaat om tientallen miljoenen ongeziene kubieke meters water. Iemand moet gaan boekhouden.’
Omgang met de droogte
Sinds de historisch droge zomer van 2018 beseffen de waterschappen in ieder geval dat maatregelen nodig zijn. ‘Elk waterschap heeft droogtebeleid, Maar het gaat om wat er echt gebeurt,’ zegt Piet Verdonschot, zoetwaterecoloog en zelfverklaard ‘luis in de pels van de waterschappen’. Zijn leerstoel aan de universiteiten van Amsterdam en Wageningen wordt deels betaald door STOWA, het kenniscentrum van de verzamelde waterschappen18. ‘Dat heb ik maar opgevat als reden om extra kritisch te zijn.’ De opgave is duidelijk, zegt hij: het grondwaterpeil moet omhoog. ‘Maar dat wordt nauwelijks aangepakt. Het zijn vooral pilots, kleine snippertjes, niet landschapsbreed19.’
Investico vroeg20 alle waterschappen die kampen met droogte wat zij doen om het grondwaterpeil structureel te verhogen. Waterschappen zeggen bijvoorbeeld stuwen te plaatsen, verstelbare barrières om zo meer water in sloten en greppels vast te houden. Ze laten begroeiing in de sloten staan, en sluiten leidingen af met planken, zandzakken of ballonnen om te voorkomen dat het water wegstroomt.
‘Goed bedoeld’, zegt Verdonschot daarover, ‘maar heel lokaal, en dus onvoldoende.’ De maatregelen vinden vooral binnen de natuurgebieden plaats, zegt hij, terwijl waterschappen het hele jaar door, in het hele gebied meer water moeten vasthouden. ‘Dan moet je echt stukken landbouwgebied natter gaan zetten’
“In veel gebieden speelt een grotere vraag, zegt ze: moet alle landbouw nog wel overal kunnen?”
Mirjam Hack is positiever over de droogte-aanpak van waterschappen. Zij is teamleider Bodem, Water en Landgebruik aan de Wageningen Universiteit. ‘Er is sinds 2018 in ieder geval steeds meer bewustwording dat droogte een groot probleem is. Er wordt steeds meer gedaan om water te vast te houden, maar zulke veranderingen kosten tijd21.’
In veel gebieden speelt een grotere vraag, zegt ze: moet alle landbouw nog wel overal kunnen? ‘Aardappelen telen op droge zandgronden in het zuiden van Brabant bijvoorbeeld, die boeren beregenen zich helemaal suf.’ Verdonschot is het daarmee eens. Stel dat één boer op een perceel gladiolen teelt, zegt hij, dan moet het waterschap het waterpeil verlagen, anders gaan de bloembollen rotten. ‘Maar dan staat het water dus overal in dat gebied laag.’
Waterschappen denken nog steeds vooral mee met de boer. ‘Wij doen het met de omgeving’, zegt Chrit Wolfhagen22 van Waterschap Limburg. ‘Als iemand vroeg in het jaar bieten wil zaaien, en het peil staat daar te hoog voor, dan laten we het peil zakken.’ ‘Een fruitteler moet zelf uitmaken of hij kan blijven boeren’, zegt ook Bert de Groot, van hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden, ‘daar hebben wij als waterschap weinig over te zeggen, al maken we wel afspraken met ze over bijvoorbeeld waterkwaliteit23.’
“Door klimaatverandering lopen we tegen grenzen aan.”
‘Het is niet onze taak om ons te bemoeien met de ruimtelijke ordening’, zegt Rogier van de Sande, dijkgraaf van Hoogheemraadschap Rijnland, en voorzitter van de Unie van Waterschappen. Op papier klopt dat. De provincie en gemeente stellen voor elk gebied in bestemmingsplannen vast waar het land voor mag worden gebruikt, en de waterschappen moeten het daarbij passende waterpeil verzorgen24. Maar dat geldt ook voor natuurgebieden: als die verdrogen dan moet het waterschap dus ingrijpen. ‘Door klimaatverandering lopen we tegen grenzen aan. We moeten assertiever worden,’ erkent ook Van der Sande.
‘Je moet dit combineren met de aanpak van de stikstofcrisis’, zegt hydroloog Gé van den Eertwegh. Stel dat een veeboer nu stopt omdat die naast een natuurgebied te veel stikstof uitstoot, en er komt bijvoorbeeld een boomteler voor terug. ‘Die stoot dan misschien weinig stikstof uit, maar vraagt veel grondwater, juist wanneer er weinig regen valt.’ En dan krijgt die boomteler over een paar jaar te horen dat hij vanwege een grondwatertekort weg moet. ‘Dan weet ik al wat de reactie op het platteland zal zijn. Als je het allebei tegelijk doet, dan doet het ook maar één keer pijn.’
De proefprojecten
Honderden ganzen stijgen luid gakkend op uit een Fries polderlandschap, gestoord door de mensen die over de naastgelegen akker komen aanlopen. De vogels vliegen een rondje door de grijze lucht en strijken één perceel verder neer. ‘Ik hoop dat ze snel weer doorvliegen’, zegt Marten Dijkstra, ‘die beesten eten al het gras weg.’ Dijkstra is zesde generatie melkveehouder, hier op boerderij De Skâns in Oldeboorn houdt hij zeventig biologische melkkoeien25. In de Friese veenpolders spelen andere problemen dan in de verdroogde beekdalen van Limburg en Brabant. Maar ook hier wordt het klimaatprobleem alsmaar dringender.
We lopen naar een met houten paaltjes afgezette rechthoek op een van Dijkstra’s weides. Hij wijst naar een aantal kastjes met kleine zonnepanelen erop: ‘Sensoren, die meten het grondwaterpeil, bodemvocht, en de uitstoot van CO2.’ Op zijn akkers experimenteert het Friese waterschap Wetterskip Fryslan met een hoger grondwaterpeil, om de veengrond waarop we staan minder snel te laten vergaan. De lage grondwaterstand zorgt er namelijk voor dat er zuurstof bij het veen komt en de boel begint te rotten26. Hierdoor ontstaan bodemdalingen en verzakkingen, en bij het rottingsproces komt bovendien veel broeikasgas vrij.
Jaarlijks stijgt ruim 6 megaton CO2 op uit de Nederlandse veengronden27, evenveel broeikasgas als uit twee kolencentrales28. In 2019 werd in het landelijke Klimaatakkoord afgesproken dat die uitstoot met 1 megaton teruggebracht moest29. Daarom moeten de waterstanden in de veengebieden omhoog. Maar boeren zijn bang dat hun koeien en trekkers wegzakken in drassige weiden. Het Friese waterschap ging daarom op zoek naar boeren die open stonden voor een pilot. In boer Dijkstra, tevens Statenlid voor de VVD in Friesland, vond men een enthousiaste deelnemer30.
“Terwijl dit soort proefprojecten lopen zijn er in Friesland geen gebieden waar het Wetterskip structureel een hoger waterpeil heeft ingesteld.”
‘Dat is echt een verkenning samen met de boeren. Het is heel complex, zegt Frank Jorna, bestuurslid bij het Wetterskip, binnen in de Skâns aan de keukentafel.’ In vijf andere gebieden bleken de boeren minder enthousiast. ‘Die kijken wat meer de kat uit de boom. Daar doen we dus nog even niks.’ Terwijl dit soort proefprojecten lopen zijn er in Friesland geen gebieden waar het Wetterskip structureel een hoger waterpeil heeft ingesteld.
Ook in andere waterschappen op het veen blijft het voornamelijk bij kleinschalige projecten, blijkt uit een uitvraag van Investico31. Zo laat hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard weten dat het vooral aan ‘passieve verhoging’ van het grondwater doet: door de waterstanden niet verder te verlagen als de bodem zakt. In de Zuidplaspolder bij Nieuwerkerk aan den IJssel bijvoorbeeld, al kon het daar ook niet anders: Zuidplas is de laagste plek van ons land, waar de bodem zo snel daalt dat de grond openbarst.
Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden, dat het zuiden van Utrecht en een stukje Zuid-Holland beslaat, geldt als voorloper als het gaat om het verhogen van het waterpeil. Maar ook hier gebeurt dat niet zonder overleg, zegt dagelijks bestuurslid Bert de Groot. ‘Dan voeren we een heleboel keukentafelgesprekken. Je wil er altijd met het gebied uit komen.’
Beleid en de boerenlobby
Na jaren van koffiedrinken en draagvlakgesprekken lijkt er in november 2022 eindelijk een doorbraak te komen. Minister Harbers, van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) trekt het waterbeleid naar zich toe. Hij stuurt dan een langverwachte brief naar de Tweede Kamer over het nieuwe water- en bodembeleid van het Rijk32.
De inleiding van de brief liegt er niet om. De ‘maakbaarheid’ van het Nederlandse landschap heeft z’n langste tijd gehad, niet alles kan meer overal: het water en de bodem moeten ‘sturend’ worden bij hoe we het land inrichten. Maar zo ambitieus als de inleiding van de brief is, zo weinig concreet zijn de maatregelen. De enige harde eisen zijn dat Europese wetgeving moet worden gevolgd33, van alle andere doelen kan door lagere overheden in ‘gebiedsprocessen’ worden afgeweken.
Interne documenten34 die tegelijk met de Kamerbrief werden gepubliceerd bieden een eerste verklaring hoe dat kan. Ambtenaren van I&W schrijven dat twee maatregelen ‘zeer belangrijk voor LNV/LTO’ zijn. Boerenlobbyorganisatie LTO en landbouwministerie LNV zijn namelijk tegen een vergunningplicht voor alle onttrekkingen van grondwater, en een verbod op onttrekkingen rondom kwetsbare natuurgebieden. In de uiteindelijke brief zijn die passages geschrapt, of sterk afgezwakt.
“De eerdere versies van het beleid waren veel ambitieuzer”
Die geschrapte maatregelen zijn nog maar het begin, blijkt uit vertrouwelijke conceptteksten35 van de brief van Harbers, die in handen zijn van Investico. De eerdere versies van het beleid waren veel ambitieuzer, en explicieter over de gevolgen van nieuw waterbeleid voor de landbouw.
‘Landbouw mag, mits’, staat er bijvoorbeeld in de eerste conceptversie van de brief. En die landbouw zal een ‘transformatie’ moeten ondergaan en ‘extensiever’, ofwel minder intensief, moeten. Het heeft de brief allemaal niet gehaald. ‘Sommige teelten zullen praktisch niet meer te realiseren zijn’ is afgezwakt tot ‘het is nodig goed te kijken wat je teelt’. Van bijna alle ‘structurerende keuzes’ die Harbers maakt, kan bovendien per gebied worden afgeweken: die verantwoordelijkheid legt de minister bij de provincies en de waterschappen.
‘Zo wordt de suggestie gewekt dat we hier pijnvrij uit kunnen komen, terwijl dit veel partijen pijn gaat doen’, zegt Bas Breman, onderzoeker klimaatadaptatie aan de Wageningen Universiteit. Hij was betrokken bij een wetenschappelijke commissie die het ministerie adviseerde in aanloop naar de Kamerbrief. De wetenschappelijke commissie schrijft dat het afschuiven naar lagere overheden nieuwe geitenpaadjes op dreigt te leveren: ‘Voorkomen moet worden dat uitzonderingen makkelijk worden en daardoor de regel worden36.’
“LTO is niet blij met de bemoeienis vanuit Den Haag. We hebben zeker onze mening hierover gegeven richting ambtenaren en de minister.”
‘De doelen die Harbers stelt, worden nauwelijks juridisch vastgelegd. Straks halen we Europese verplichtingen niet, en belanden we in een volgende crisis.’ Dat zegt Marleen van Rijswick37, hoogleraar Europees en nationaal waterrecht aan de Universiteit Utrecht. Natuurlijk is elk gebied anders, zegt ze, en werkt niet alles overal. Maar provincies en waterschappen die bij het oude willen blijven, of willen vertragen, kunnen de brief naast zich neerleggen. In dit soort gebiedsprocessen worden de doelen vaak naar beneden bijgesteld, zegt ze. ‘En de enige die echt tijd en geld heeft om in zulke gebiedsprocessen te participeren en invloed uit te oefenen is de landbouw.’
LTO laat in een schriftelijke reactie weten dat er geen ‘formeel bestuurlijk overleg’ is geweest met het ministerie. Maar in een webinar aan haar leden laat zegt LTO-bestuurder Joris Baecke, boerenzakdoek in zijn borstzak: ‘We hebben zeker onze mening hierover gegeven richting ambtenaren en de minister38.’ LTO is niet blij met de bemoeienis vanuit Den Haag, zegt hij in het webinar: ‘Het is heel veel top-down’. Maar het had allemaal een stuk erger kunnen zijn, legt hij uit als hij opsomt welke maatregelen de brief niet hebben gehaald. Geen vergunningplicht, geen verbod op onttrekkingen rondom de natuur, en geen aparte doelen voor het waterverbruik in de landbouw.
LTO is blij dat er veel verantwoordelijkheid bij de lagere overheden in de ‘gebiedsprocessen’ wordt neergelegd. Daar zien ze kansen voor ‘maatwerk’. We hebben met veel waterschappen contact, zegt Baecke tijdens het webinar. ‘Die lijn zullen we voortzetten.’
De eindeloze weg der geleidelijkheid
Wie waterschappen vraagt wat ze gaan doen tegen de gevolgen van klimaatverandering, krijgt antwoorden over zandzakken in greppels en maaibeheer langs sloten. Ze bewandelen de weg van de geleidelijkheid, terwijl de opgave waar ze voor staan enorm is. Net als in de stikstofcrisis gaat de oplossing hier waarschijnlijk niet komen van kleine innovaties of technische verbeteringen. Als het water en de bodem echt ‘sturend’ worden voor hoe ons land is ingericht, dan zullen er boeren moeten worden uitgekocht, en zullen bouwplannen voor wijken moeten worden stopgezet, zeggen deskundigen. Toch blijft het taboe voor dijkgraven en heemraden om te zeggen dat er geen ruimte is voor waterslurpende landbouw naast een verdroogd natuurgebied.
Natuurlijk kunnen de waterschappen die keuzes niet alleen maken, en zijn ze afhankelijk van Rijk, provincies en gemeenten. En de waterschappen, de typisch Nederlandse bestuurslaag, hebben ook een echt Nederlandse vorm van besturen. Vooral op basis van vertrouwen, ieder met zijn eigen beleid en eigen administratie. Maar nu het ministerie de moeilijke keuzes van zich afschuift, is het toch weer aan provincies en waterschappen om de vlucht naar voren te nemen. Lukt het ze om te breken met een eeuwenlange traditie van polderen?
Wat betreft de Unie van Waterschappen wel: ‘Je kunt niet blijven polderen tot Sint-Juttemis’, zegt voorzitter Rogier van der Sande. ‘Als er op een plek iets niet meer kan, is het beter dat men het nu en snel weet. Wij zijn als waterschap eeuwenlang de facilitator van andermans wensen geweest. Maar de watertekorten nemen toe. We moeten ook een keer nee gaan verkopen.’
Dit onderzoek is tot stand gekomen in samenwerking met De Groene Amsterdammer, Trouw en De Gelderlander. Het verkorte nieuwsbericht is hier te vinden.
Bijou van der Borst, Romy van Dijk, Emiel Woutersen
- Het verkiezingsprogramma voor BBB Rivierenland is hier te lezen. De twee geciteerde uitspraken staat in paragraaf 2 ‘Gezond en voldoende zoet water’. ︎
- KNMI, ‘Meerjarige droogtes in Nederland waterland’, 2 augustus 2022 ︎
- KNMI, ‘Droge zomer op noordelijk halfrond waarschijnlijker door klimaatverandering’, 5 oktober 2022. ︎
- Wikipedia, Overstromingen in Europa in juli 2021 ︎
- Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Kamerbrief ‘Water en Bodem Sturend’, 25 november 2022. ︎
- In zijn Kamerbrief legt de minister heel veel verantwoordelijkheden bij de zogenaamde ‘gebiedsprocessen’, waarin provincies, waterschappen en gemeenten per gebied kijken wat er daar precies nodig is. Van de meeste structurerende keuzes die de minister formuleert, kan in zo’n gebiedsproces nog worden afgeweken. ︎
- Lees er bijvoorbeeld over in het Eindhovens Dagblad ︎
- “De Kamer verzocht de regering haar beleid te richten op een vermindering van het areaal verdroogde bodem in het jaar 2000, met tenminste 25% ten opzichte van 1985.” ︎
- Rijkswaterstaat, Evaluatienota water: nota van antwoord op inspraak en adviezen, 1994. ︎
- Ministerie van VROM, Nationaal milieubeleidsplan 3. 1997. ︎
- Bleker was staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie in het kabinet Rutte I. Dat kabinet legde het natuurbeheer bij de provincies neer, en Bleker voerde die taak met verve uit. Vanaf 2014 werden de provincies ook daadwerkelijk verantwoordelijk voor de natuur, en met beduidend minder geld dan daarvoor, schrijft De Volkskrant bijvoorbeeld: er werd 600 miljoen euro bezuinigd op natuurbeleid. ︎
- Interview met Investico, 21 december 2022 ︎
- Er zijn grofweg 4 categorieën. De grootste onttrekkers, die meer dan 150 miljoen liter per jaar oppompen, moeten daarvoor een vergunning aanvragen bij de provincie. Grondwateronttrekkers die minder gebruiken moeten bij het waterschap zijn, dat weer onderscheid maakt tussen vergunde en gemelde onttrekkingen. Bij de meeste waterschappen ligt de grens daartussen op 60 duizend liter per uur: daaronder volstaat een melding, daarboven is een vergunning nodig bij het waterschap. Van hele kleine onttrekkingen, bijvoorbeeld om een tuin te sproeien met water uit een put, hoeft ook geen melding gemaakt te worden. ︎
- Investico vroeg de waterschappen Vallei en Veluwe, Brabantse Delta, Aa en Maas, Hunze en Aa’s, De Dommel, Vechtstromen, Limburg, en Rijn en IJssel naar hun registratie van grondwateronttrekkingen. Dit zijn alle waterschappen die zandgronden bevatten die het meest vatbaar zijn voor droogte. ︎
- Sommige waterschappen leggen de meldingsplichtige grens op een hoeveelheid per uur (variërend tussen duizend en 60 duizend liter per uur), terwijl sommige een jaarhoeveelheid aanhouden. ︎
- Een aantal organisaties vroeg bij Waterschap Vallei en Veluwe op hoeveel water werd onttrokken uit waterputten rond Ede, Wageningen en Renkum tussen 2010 en 2022. Een verzoek met beroep op de Wet open overheid liep op niets uit: het waterschap weet het simpelweg niet. Lees er hier meer over. ︎
- Perry de Louw, Janneke Pouwels (Deltares), Flip Witte (FWE), Gé van den Eertwegh (KnowH2O), Effecten van beregening uit grondwater op het watersysteem tijdens de droogte van 2018, 3 maart 2022. ︎
- Piet Verdonschot, Universiteit van Amsterdam, 22 augustus 2013 ︎
- Interview met Investico 4 januari 2023 ︎
- De selectie waterschappen die Investico ondervroeg is dezelfde als bij de eerdere uitvraag over grondwateronttrekkingen: Vallei en Veluwe, Brabantse Delta, Aa en Maas, Hunze en Aa’s, De Dommel, Vechtstromen, Limburg, en Rijn en IJssel. ︎
- Interview met Investico 3 januari 2023 ︎
- Interview met Investico 27 januari 2023 ︎
- Interview met Investico 31 januari 2023. Lees hier meer over de afspraken die Stichtse Rijnlanden maakte met de fruittelers in haar omgeving. ︎
- Meer specifiek stelt de provincie de ruimtelijke ordening vast in een Structuurvisie en geeft de gemeente daar meer invulling aan in een Omgevingsvisie. ︎
- Lees hier meer over Marten Dijkstra en De Skâns. ︎
- Kenniscentrum Bodem en Funderingen, Waarom is bodemdaling een probleem? ︎
- Lees er hier meer over op de website van het CBS. ︎
- Het hangt er natuurlijk vanaf hoe groot de kolencentrale in kwestie is. We hebben hier gekozen voor die van de Onyx-centrale op de Maasvlakte, een gemiddeld grote. De uitstoot daarvan is ongeveer 3 megaton per jaar. ︎
- Lees er hier meer over op de website van het Klimaatakkoord. ︎
- In het programma ‘Foarút mei de Fryske Feangreiden’ identificeren de provincie en het Wetterskip twee gebieden die aan de slag willen ‘Aldeboarn - De Deelen’ (waar Marten Dijkstra boert) en ‘Hegewarren’. Vijf andere gebieden (Idzegea, Brekkenpolder, Groote Veenpolder en Grouster Leechlân) zijn ook kansrijk om de peilen te verhogen, maar daar willen de boeren er nog niet aan. ︎
- Investico stuurde een uitvraag aan alle waterschappen met veengronden in hun gebied, te weten Wetterskip Fryslan, Noorderzijlvest, Drentse en Overijsselse Delta, Rijnland, Schieland en Krimpenerwaard, Delfland, Amstel, Gooi & Vecht en Stichtse Rijnlanden. Hieruit blijkt dat veel waterschappen aan ‘passieve verhoging’ van het grondwaterpeil doen, en dat actief verhogen eigenlijk alleen in natuurgebieden gebeurt. ︎
- Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Kamerbrief ‘Water en Bodem Sturend’, 25 november 2022. ︎
- Zo moet Nederland in 2027 voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water, de Nitraatrichtlijn, en de Natura 2000-doelen. ︎
- Het gaat hier om de zogenoemde Beslisnota’s, die in het kader van de ‘nieuwe bestuurscultuur’ sinds juli 2021 worden gepubliceerd bij grote Kamerbrieven. Deze door ambtenaren geschreven documenten bevatten meer achtergrondinformatie op basis waarvan de ministers en staatssecretarissen hun keuzes maken. In de beslisnota van 3 november staat te lezen dat deze twee maatregelen ‘zeer belangrijk voor LNV/LTO’ zijn, en dat de ‘tekst van de structurerende keuze is verzacht’ c.q. ‘de maatregel niet in de brief is opgenomen’. ︎
- Het gaat om twee conceptteksten voor de Kamerbrief, van 4 augustus 2022 en 20 september 2022. Met name de tekst van het eerste concept is een stuk vergaander en explicieter. ︎
- Lees het kernpuntenverslag van de wetenschappelijke reviewcommissie hier terug. De geciteerde passage staat onder paragraaf 5 ‘Doorwerking’. ︎
- Interview met Investico 10 februari 2023 ︎
- LTO, Webinar over de Kamerbrief ‘Water en Bodem Sturend’ , 2022 ︎
The post Geen tijd meer om te polderen (geannoteerd verhaal) appeared first on Investico.
https://www.platform-investico.nl/artikel/geen-tijd-meer-om-te-polderen-geannoteerd-verhaal/Geert Dales – NOS en Rob Jetten kwijlen bij WK-opmars Marokko (ThePostOnline)
https://tpo.nl/wp-content/uploads/2022/12/WK-voetbal-2022-Qatar-kwart-finale-marokko.jpg
OPINIE
Nicole le Fever, reporter van het NOS Journaal, kreeg bijna een orgasme toen ze op zaterdagavond 10 december 2022 in een bioscoop te Helmond een groep jonge Nederlanders van Marokkaanse komaf bezig zag de overwinning van het Marokkaanse WK-voetbalteam op Portugal te vieren. Gillend, huilend en zwaaiend met Marokkaanse vlaggen vielen ze elkaar in de armen. Zonder uitzondering waren ze jonger dan twintig en ongetwijfeld allemaal geboren in Nederland, als klein- of achterkleinkind van een immigrant uit Marokko. ‘Hun land’ had gewonnen! Nicole stond erbij, keek ernaar en het kwijl liep langs haar mondhoeken. Ach wat zijn die Marokkaantjes leuk. Geen moment had ze in de gaten hoe belachelijk en zelfs bedenkelijk die vertoning was. Inclusief haar eigen optreden, live uitgezonden door de NOS.
‘Zorgwekkende uiting van vaderlandshaat en falende integratie die diepgravend blootgelegd en bestreden dient te worden’
Dit gebeurde daags na de nederlaag van Nederland tegen Argentinië. Waarvoor geen enkele Marokkaan -al dan niet van Nederlandse komaf- op een vergelijkbare emotionele wijze zijn of haar teleurstelling liet blijken. Er waren die avond ook geen rellen met bijbehorende vernielingen op het Amsterdamse Mercatorplein, in het Utrechtse Lombok of aan de Haagse Vaillantlaan. Evenmin stonden hordes Nederlanders van Nederlandse komaf ‘alle Marokkanen zijn criminelen’ te scanderen.
‘Alle joden zijn homo’s’
Hoe anders was het nadat het Marokkaanse elftal in actie kwam. Elke keer als dat gespeeld had sloegen Marokkaanse Nederlanders de boel kort en klein. Ook al had ‘hun land’ gewonnen. Zelfs nadat Marokko doordrong tot de halve finale van het WK werden in Amsterdam, Utrecht en Rotterdam vernielingen aangericht en moest de ME uitrukken. Op het Amsterdamse Mercatorplein scandeerde een horde Nederlanders van Marokkaanse komaf ‘alle joden zijn homo’s’. Een politieagent met Marokkaanse looks handhaafde niet de orde maar haakte aan bij de groepsdans.
Laat dit even op u inwerken: uitschakeling van een team dat het land representeert waar je geboren en getogen bent en dat, met alle tekortkomingen, geldt als een van de meest welvarende ter wereld laat de jonge Nederlander van Marokkaanse komaf koud. Geen raam gaat aan diggelen. Geen auto wordt vernield. De Mobiele Eenheid kan in de kazerne blijven en klaverjassen. Fijn, maar opmerkelijk in het licht van wat gebeurt als Marokko aan de bal is.
Artikel gaat verder na afbeelding.
https://tpo.nl/wp-content/uploads/2022/12/AP22344627294237-scaled.jpg
AP Photo/Martin Meissner.
Het voetballen door een team dat een land representeert waar ze geboren noch getogen zijn, dat ze nooit bezocht hebben en waar sprake is van schrijnende armoede, onaanvaardbare sociale tegenstellingen en ernstige schendingen van mensenrechten brengt jonge Nederlanders van Marokkaanse komaf in vervoering. Ramen gaan aan diggelen. Auto’s worden vernield. De Mobiele Eenheid moet uitrukken en krijgt stenen naar zijn hoofd. Niet ver van het historisch beladen Amsterdamse centrum klinkt ‘alle joden zijn homo’s’.
Dit zijn geen ‘kleine relletjes’ zoals het gros van de vaderlandse media dat stuitende vandalisme en de weerzinwekkende kreten trachtte te downplayen. Dit is een zorgwekkende uiting van vaderlandshaat en falende integratie die diepgravend blootgelegd en bestreden dient te worden.
De baard van Rob Jetten
Als ik naar de beelden van die vernielzuchtige Marokkanen kijk loopt er geen multiculturele kwijl langs mijn mondhoeken, maar word ik laaiend over dit vertoon van neerbuigendheid naar Nederland. Wat is dit voor waanzin om hysterisch toeterend en zwaaiend met Marokkaanse vlaggen door Nederlandse steden te trekken als een land gewonnen heeft waar je helemaal niet vandaan komt en waar je geen enkele binding mee hebt anders dan dat een groot- of overgrootouder er ooit geboren werd?
‘We zijn twintig jaar verder. Onder leiding van Cohen zijn er hectoliters thee gedronken’
Mijn roots liggen in Doetinchem, Gelderland. Een kwart van mijn leven heb ik er gewoond. Desalniettemin zou het totaal idioot zijn als ik na een wedstrijd van FC De Graafschap zwaaiend met een Gelderse vlag en toeterend door Amsterdam zou trekken. Toch is dat exact wat die Nederlandse Marokkanen of -zo u wilt- Marokkaanse Nederlanders doen. Het is absurd.
In plaats van een diepgravende analyse te geven van deze zorgwekkende Nederlandhaat en integratieproblemen vond minister Rob Jetten het nodig om zijn baard te laten staan. “Zolang Marokko nog in de wedstrijd zit blijft die. Dat brengt geluk”, sprak dit lid van de Nederlandse regering in het tv-programma WNL op Zondag, waar de vernielingen ook al werden weggezet als “een beetje ongeregeldheden” die te betreuren waren, maar verder niets afdeden aan de feestvreugde. Presentator en erkend D66-likker Rick Nieman stelde uiteraard geen lastige vragen aan de bebaarde Jetten.
Artikel gaat verder na video.
‘Kutmarokkanen’
‘Kutmarokkanen’ oordeelde de toenmalige PvdA-lijsttrekker Rob Oudkerk op de avond van de gemeenteraadsverkiezingen van 2002 over de grote aantallen probleemveroorzakende allochtone jongeren in de hoofdstad. Bij toeval werd Oudkerks uitspraak, gedaan tijdens een onderonsje met burgemeester Job Cohen, vastgelegd door een cameraploeg, waarna zijn ontboezeming een eigen leven ging leiden in het maatschappelijk debat over integratieproblemen van de tweede en derde generatie jongeren van niet-westerse komaf.
We zijn twintig jaar verder. Onder leiding van Cohen zijn er hectoliters thee gedronken. Veel heeft het niet geholpen. Integratie Marokkanen in Nederland is een doorslaand succes, schreven Rob Jetten en de huidige D66-fractievoorzitter in de Tweede Kamer Jan Paternotte op 14 mei 2019 in De Volkskrant. Natuurlijk zijn er successen te melden. Maar ‘Integratie Marokkanen laat nog ernstig te wensen over’ is ook een waarheid en eentje die ons verder brengt dan een kwijlende Nicole le Fever, een politiek correcte NOS of de baard van Rob Jetten.
Als de jongste generatie Nederlanders van Marokkaanse komaf zwaaiend met Marokkaanse vlaggen door onze straten trekt, zich meer verbonden voelt met het Marokkaanse voetbalteam dan het Nederlandse en Marokko ziet als ‘hun land’ is er reden voor grote zorg. Dit is geen onschuldig vertier van verveelde jongeren. Dit is een veenbrand van gebrekkige loyaliteit die ons nog ernstig zal opbreken als er niet op tijd ingegrepen wordt.
De in dit artikel geuite meningen en standpunten zijn die van de auteur en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de meningen of standpunten van TPO.
Lees meer van Geert Dales en doneer!
In het voorjaar van 2023 verschijnt www.geertdales.com/rechtse-privileges-voor-een-linkse-burgemeester/hoe-femke-halsema-van-activist-regent-werd. Bij voorintekening 10 euro. In de winkel 14,50.
Vond je dit artikel leuk? Neem dan een abonnement! Daarmee ondersteun je TPO, krijg je toegang tot nog veel meer leuks en kun je al dat leuks voortaan lezen zonder last te hebben van hinderlijke banners en privacyschende trackers of cookies!
Geert Dales – NOS en Rob Jetten kwijlen bij WK-opmars Marokko
https://tpo.nl/2022/12/11/geert-dales-nos-en-rob-jetten-kwijlen-bij-wk-opmars-marokko/