Categorie: luchtvaart

In Rusland nemen de veenbranden elk jaar toe. Dat verergert de klimaatcrisis. Maar met de juiste kennis kunnen veenbranden voorkomen worden. Grigory van Greenpeace Rusland vertelt hoe dat zit.

‘Hoe je veenbranden moet blussen wisten de mensen hier in de Sovjettijd heel goed,’ zegt onze Russische collega Grigory. ‘Sommige bedrijven hadden zelfs tieners in dienst die rondfietsten op zoek naar de geur van een beginnend brandje dat dan snel gedoofd kon worden.’

Veenbranden verergeren klimaatcrisis

Grigory Kushkin is het Hoofd Brandbestrijding bij Greenpeace Rusland en heeft net de laatste hand gelegd aan een handleiding voor veenrestauratie. Veenbranden in gedraineerde, verdroogde gebieden kunnen het jaar rond doorsmeulen. Door de klimaatcrisis valt er in de winter minder sneew en zijn de zomers er droger en waarmer. Het risico dat de veenbranden eeuwig doorsmeulen wordt daardoor alleen maar groter. En de grote CO2-uitstoot van de veenbranden verergert de klimaatcrisis verder.

Greenpeace Rusland doet er met lokale groepen alles aan om deze vicieuze cirkel te doorbreken. Ze geven voorlichtingscampagnes over natuurbrandpreventie, ze blussen branden, en ze herstellen aangetaste veengebieden zodat dit weer nat, vuurbestendig moerasgebied wordt.

Hoe restaureer je veen?

Nadat de bodem en waterlopen in kaart zijn gebracht leggen de vrijwilligers dammen aan zodat droge gebieden weer nat blijven, en niet opnieuw in brand zullen gaan.

‘We kunnen wat dat betreft een voorbeeld nemen aan het verleden’, stelt Grigory, kortweg Grisha. ‘Als er ergens vuur ontstond was iedereen geoefend en toegerust om daarop adequaat te reageren. Het waterpeil kon worden aangepast, met reservoirs, leidingen en hydraulische pompen. Soms kon zo een smeulend gebied helemaal onder water worden gezet.’

De veengebieden, die werden afgegraven om het turf als brandstof te gebruiken, waren goed toegankelijk en de te blussen branden dus ook. Maar in de jaren tachtig nam aardgas steeds meer de rol van het turf over als brandstof. De veenafgravingen werden verlaten, kennis over brandblussen en -preventie zakte weg, maar de gebieden waren wel ontwaterd (gedraineerd) en dus vatbaar voor vlammen.

Ontoegankelijk gebied

Tegenwoordig zijn deze gebieden helemaal overgroeid en nauwelijks toegankelijk. Maar een sigarettenpeuk die op een paadje achterblijft kan ontaarden in een smeulende veenbrand die zich uitstrekt tot ver in ontoegankelijk gebied. Ook de grasbranden in het voorjaar, van boeren die ten onrechte denken dat dit goed is voor hun land, veroorzaken veenbranden.

‘We zijn daarom begonnen de oude kennis en vaardigheden opnieuw te vergaren. We spraken met veteranen van de brandweer en konden de kennis die we zelf de afgelopen twintig jaar opdeden daaraan toevoegen.’

Steun uit Nederland

Grisha en zijn collega’s realiseerden zich dat informatie over hoe je watervoorraden aanlegt en hoe je branden voorkomt, net zo belangrijk is als informatie over het blussen van de veenbranden. Greenpeace en de vrijwilligersgroepen combineren nu de kennis van toen met technologieën van nu. Mede dankzij de Nationale Postcode Loterij zijn ze uitgerust met drones om ontoegankelijke gebieden mee te verkennen, warmtesensoren om mogelijke brandhaarden te lokaliseren, en informatie die door satellieten wordt verzameld.

Handboek in begrijpelijke taal

‘Een paar jaar geleden leek het ons fantastisch maar onbereikbaar om zulke technieken te kunnen gebruiken, maar feit is dat de meeste lokale groepen hier inmiddels over beschikken,’ zegt Grisha.

‘We besloten ons boek over het blussen van veenbranden uit 2014 opnieuw uit te geven, met alle nieuwe kennis en technieken erin verwerkt, en opgezet als een praktische handleiding in plaats van als een studieboek.’ Samen met wetenschappers en brandweermensen werd de inhoud bepaald en werd deze toegankelijk gemaakt. ‘Brandweerlieden zijn geen moeraswetenschappers en vice versa,’ zegt Grisha over het belang van begrijpelijke taal in de handleiding.

Voorkomen is beter…

Lokale groepen in Rusland kunnen nu met de handleiding aan de slag. ‘Het is heel moeilijk om de natuur terug te brengen in oorspronkelijke staat, als het veen eenmaal gedraineerd is geweest,’ weet Grisha. ‘Maar je kunt op veel plekken vel proberen het moeras in ere te herstellen, zodat het niet meer opnieuw in brand zal gaan. Ons doel is dat veel groepen met het handboek aan de slag zullen gaan.’

Op verschillende continenten gaan de bossen in brand, het is een wereldwijd probleem. De Russische branden hebben ook gevolgen voor Nederland. Samen met heldhaftige vrijwilligers beschermt Greenpeace de natuur in Rusland. Dit hoopvolle project werd de afgelopen 3 jaar mede mogelijk gemaakt door de steun van de  Nationale Postcode Loterij. Meer weten over bosbescherming.