Categorie: natuur & milieu

Geplaatst op

Het weer: droogte en groeiseizoen (MAX Vandaag)

Als we zoals nu vanaf halverwege maart tot en met afgelopen zaterdag 25 april vrijwel droog weer hebben gehad, dan telt de droogte in het groeiseizoen dubbel. Immers met een recordaantal zonuren en een vaak stevige oost- tot noordoostenwind werd droge lucht aangevoerd. Dus er was sprake van een hoge verdamping. Als ik naar de neerslagtekorten kijk vanaf 1 maart tot en met afgelopen weekend, dan zijn die niet schrikbarend hoog.

Uit de cijfers van het KNMI blijkt dat de tekorten aan regenwater over deze periode variëren van rond 15 mm in Maastricht tot ruim 30 mm in De Bilt. Twente kon een tekort noteren van 40 mm en Leeuwarden kwam tot een tekort van 55 mm. De droogte heeft onder andere gevolgen voor de boeren en de weidevogels die te weinig eten kunnen vinden. De eerste bosbranden zijn ook al in ons land voorgekomen en daaruit blijkt ook dat het in korte tijd kurkdroog is geworden.

De maanden januari en februari waren samen met de eerste 15 dagen van maart zeer nat, met grote hoeveelheden regen aan overschot. In De Bilt was het teveel aan regen tot en met 15 maart 114 mm. Leeuwarden kon bijna 100 mm aan te veel regen noteren en Maastricht 85 mm. Zo snel kan het dus gaan van nat naar kurkdroog in ruim een maand tijd. De ogen zijn wat regen betreft nu gericht op deze week. Eind april is vaak een periode waarin nog weleens een weersomslag kan plaatsvinden. Dus kans op óf heel mooi weer óf wisselvallig weer met buien en buitjes. We weten vanuit het verleden hoe verschillend het weer kan zijn op Koninginne-, Konings- en dit jaar Woningsdag.

Bron: MAX Magazine – Editie nr. 17 2020

Het bericht Het weer: droogte en groeiseizoen verscheen eerst op MAX Vandaag.

https://www.maxvandaag.nl/sessies/themas/natuur-milieu/het-weer-droogte-en-groeiseizoen/
Geplaatst op

Brand Deurnese Peel laat zien dat extreme droogte ook in Nederland leidt tot extreme bosbranden (NPO Radio 1)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/04/24_51e66ab0e3_ANP-409765181.jpg

De natuur is ernstig toe aan meer vernatting. Met droog weer zoals nu, valt een brand zoals in de Deurnese Peel misschien niet te voorkomen. "Maar als de natuur natter is, zijn de gevolgen ervan minder erg", zegt Wim van opbergen in Vroege Vogels.

{audiofragment audio="383368" caption="Extreme droogte leidt tot extreme natuurbranden" }

Wim van Opbergen van Werkgroep Behoud de Peel, ziet de verdroging van de Deurnese Peel al jaren met lede ogen aan. Afgelopen week werd Nederland geteisterd door zes bosbranden. De grootste bosbrand ooit in ons land woedde dagenlang in het Brabantse natuurgebied de Deurnese Peel. Maar zo'n hoogveengebied zou juist te nat moeten zijn om vlam te vatten. Door aanhoudende droogte en een te laag waterpeil heeft het vuur echter vrij spel.

Vernatting ernstig nodig

Van Opbergen: "Vernatting is nodig om een brand met zulke ernstige gevolgen te voorkomen. Met zulk droog weer valt de brand op zich misschien niet te vermijden, maar als de natuur natter is, zijn de gevolgen ervan minder erg. Dan brandt het bijvoorbeeld minder de grond in. Dat geldt voor de Peel het meest, maar ook voor gebieden als de Meinweg gaat dat op."

{twitter url="https://twitter.com/RikWesterbaan/status/1252618905496977408" }

Voedselarm karakter van gebied gaat verloren

Een hoogveengebied zoals de Peel is heel arm aan voedingsstoffen. Er zit weliswaar veel voeding in de opgestapelde, slechts deels vergane plantenresten, maar omdat die onder zuur veenwater zitten, blijft het geconserveerd, "zoals augurken in zuur", zegt van Opbergen.

"Als er lucht bij komt, dan oxideert het veen en komen de voedingstoffen vrij", legt van Opbergen uit. "Als het veen verbrandt, zoals nu, dan is dat nog veel erger. Door de explosie van vrijkomende voedingsstoffen en mineralen, gaat het voedselarme karakter van het gebied verloren en gaan er planten groeien zoals grassen, varens, berkenbomen, bramen. Die horen daar niet thuis."

{articles "Peelbrand is grote klap voor hoogveenlandschap" id="23298" }

{articles "Inwoners Herkenbosch mogen nog niet naar huis, natuurbrand nog niet onder controle" id="23264" }

Voedingsstoffen afvoeren duurt tientallen jaren

Van Opbergen: "Ten gevolge van droogte en stikstof uit de veehouderij gebeurt dat ook al, maar met zo'n brand wordt dat nog veel en veel erger. Om die voedingsstoffen die vrijkomen vervolgens weer kwijt te raken is erg lastig."

"De enige manier die ik kan bedenken, is het gebied heel erg goed vernatten", zegt van Opbergen, "zodat je 's winters water -met daarin de voedingsstoffen- kunt afvoeren. Dan nog duurt dat heel lang, tientallen jaren, en zal het niet voor heel het gebied zomaar lukken."

{twitter url="https://twitter.com/DMGdeurne/status/1252962887636783106" }

Landbouwgronden houden waterpeil bewust laag

Kortom, vernatten van gebieden zoals de Peel is essentieel. Niet alleen om branden te voorkomen, ook voor het geval dat er wel een brand woedt, zodat de gevolgen minder ernstig zijn. Werkgroep Behoud de Peel pleit er al tientallen jaren voor dat er meer wordt gedaan aan de bestrijding van verdroging in de natuur. Naast klimaatverandering wordt het probleem veroorzaakt doordat in de landbouwgronden het waterpeil bewust laag wordt gehouden.

Rond de Peel en de meeste Nederlandse natuurgebieden zijn er lage waterstanden vanwege de omringende landbouwgebieden. Terwijl de waterstand in de Peel hoog en vooral stabiel moet zijn, ziet de landbouw liever veel lagere waterstanden. Daarom werden vooral vanaf de jaren '70 de waterstanden in de landbouwgronden steeds verder verlaagd door het graven van sloten en het leggen van drainagebuizen.

Landbouw boven natuur

Van Opbergen: "Ondanks dat het steeds meer bekend wordt dat dit probleem door de klimaatverandering alleen maar erger wordt en dat er meer water geconserveerd zal moeten worden, gebeurt hier nog steeds veel te weinig aan. De politiek geeft bewust de landbouw het voordeel boven de natuur. Men praat over droogtebestrijding en noodzakelijk natuurherstel, maar er wordt nog steeds amper naar gehandeld."

{quote caption="Men praat over droogtebestrijding en noodzakelijk natuurherstel, maar er wordt nog steeds amper naar gehandeld." author="Wim van opbergen" }

Door die lagere waterstanden heeft de landbouw 's zomers weer snel last van droogte. Er moet dan water opgepompt worden voor beregening, dus om de gewassen te besproeien, waardoor het grondwater nog verder zakt.

Van Opbergen: "Het beregenen uit grondwater wordt ondanks het door ons gewonnen beroep bij de rechter gewoon weer toegelaten. Die grondwateronttrekkingen kunnen in een droog jaar de waterstand in de natuur nog met zo'n 20 tot zelfs 50 cm extra verlagen."

Fotoboek over de Deurnese Peel

Net voor dat de branden uitbraken in de Deurnese Peel besloot fotograaf Jan van de Kam alvast een digitale versie van zijn fotoboek over dit schitterende gebied te publiceren. Een centrale rol in het boek heeft de berk. Een fotogenieke boom die wordt gezien als typisch voor het gebied.

{twitter url="https://twitter.com/RikWesterbaan/status/1252563152128147457" }

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur. 

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/23319-brand-deurnese-peel-laat-zien-dat-extreme-droogte-ook-in-nederland-leidt-tot-extreme-bosbranden
Geplaatst op

Peelbrand is grote klap voor hoogveenlandschap (NPO Radio 1)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/04/23_0c99fbfb29_ANP-409765191.jpg

800 hectare van het 1000 hectare grote natuurgebied de Deurnse Peel is ten prooi gevallen aan een natuurbrand. "Dat is een hele grote klap voor een natuurgebied als dit", vertelt boswachter Lieke Verhoeven in Nieuws en Co.

{videofragment video="63933" caption="Natuurbrand Deurnese Peel twee keer groter dan gedacht" image="466865" }

De brand was al aangemerkt als de grootste Nederlandse natuurbrand in veertig jaar tijd. 800 hectare staat gelijk aan 8 vierkante kilometer. "Het is lastig om in te schatten wat de exacte schade is", zegt Verhoeven. "Het gebied is nog niet vrijgegeven door de brandweer."

De Deurnese Peel heeft een hoogveenlandschap. "Daar is niet veel meer van over in Nederland dus de soorten die hier thuishoren zijn voorlopig hun leefomgeving kwijt." De boswachter noemt het veenmos, lavendelhei en de roodborsttapuit.

{articles "Waarom hebben sommige slakken een huisje?" id="23149" }

Dieren

"Ik verwacht dat grotere dieren zoals dassen en vossen wel gevlucht zijn. Kleinere dieren die minder gemakkelijk bewegen zoals reptielen en amfibieën, zullen misschien in de grond hebben geschuild. Maar het kan best zijn dat veel het niet overleefd hebben."

De brandweer zegt steeds meer grip te krijgen op de brand, maar is de brand nog niet 'meester'. De vlammen zijn geblust, maar ondergronds smeult het veen nog. Omdat dit een hardnekkig soort brand is, denkt de brandweer nog weken bezig te zijn met nablussen.

{audiofragment audio="383180" caption="Natuurbrand Deurnese Peel twee keer groter dan gedacht" }

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.

{articles "Roofvogels hebben zeer goede ogen: geldt dat ook voor de ijsvogel?" id="22993" }

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/23298-peelbrand-is-grote-klap-voor-hoogveenlandschap
Geplaatst op

Frans Timmermans: ‘Moeder natuur laat dagelijks weten dat ze het zat is’ (NPO Radio 1 Natuur & Milieu)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/03/16_24a4a1a596_Frans-Timmermans-VV.jpg

"Ook de klimaatcrisis zal alle aspecten van ons leven en onze economie raken." Dat zegt Eurocommissaris en vice-voorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans in Vroege Vogels. Volgens hem is er in dat opzicht duidelijk een parallel te trekken met de huidige crisis rond het coronavirus, dat zich ook niet aan landsgrenzen houdt. 

{audiofragment audio="379529" caption="Frans Timmermans: moeder natuur laat dagelijks weten dat ze het zat is" }

In december 2019 werd de Green Deal gelanceerd door de Europese Commissie. Timmermans is op dit moment bezig met het stuk voor stuk onthullen van de wetten en strategieën die nu ontwikkeld worden in het kader van die Green Deal.

Inzet van de Commissie is dat in 2050 heel Europa klimaatneutraal moet zijn. Als onderdeel van de Green Deal presenteerde Timmermans inmiddels al de klimaatwet. Andere puzzelstukken, zoals een biodiversiteitsstrategie, volgen later. 

Biodiversiteit gaat harder achteruit dan gedacht

De biodiversiteit gaat harder achteruit dan we dachten, kijk bijvoorbeeld alleen al naar de teruggang in insecten als bijen en vlinders: in 30 jaar tijd is de hoeveelheid met 75% afgenomen. Timmermans is zich bewust van de noodzaak ook op dit terrein in te grijpen: "Het uitsterven van een miljoen soorten heeft rechtstreeks effect op de natuur en onze gezondheid."

{quote caption="Als we temperatuurstijging onder de in Parijs afgesproken 1,5 graad weten te houden, hebben we nog controle over de situatie." author="Frans Timmermans" }

Timmermans: "We hebben er alle belang bij om anders met ons land om te gaan, minder pesticiden te gebruiken. Probleem is dat biodiversiteit lastiger te meten is dan de uitstoot van CO2. We willen daarom graag dat wetenschappers ons helpen die zo precies mogelijk te kwantificeren. Ik doe hierbij een oproep aan de wetenschap. Wát moeten onze doelpalen zijn?"

Landbouwbeleid moet duurzamer

Het Europese landbouwbeleid moet daarom duurzamer, vindt Timmermans. Volgens een brief die 3600 wetenschappers onlangs opstelden, dreigt het huidige beleid de Green Deal zelfs te ondermijnen. De Europese klimaatman is het daar mee eens: "Daarom komen we binnenkort ook met een nieuwe strategie: van boer tot bord."

Timmermans: "Minder gebruik van pesticiden, maar ik vind ook dat boeren moeten een goeie bescherming moeten krijgen, zeker boeren die duurzaam produceren. We moeten bewuster worden van onze keuzes, hoe we leven en wat we eten."

{quote caption="Als mijn kleinkind als hij 20 jaar is vraagt: opa, wat heb je gedaan aan de klimaatcrisis? Dan wil ik tegen mijn kleinkind kunnen zeggen: ik heb me er echt voor ingezet. " author="Frans Timmermans" }

'Klimaatcrisis laat niemand onberoerd'

"De klimaatcrisis laat niemand onberoerd", zegt Timmermans. "We moeten vrij forse voorstellen doen, dat maakt me niet overal populair. Mijn taak is om te laten zien dat de urgentie er is, maar ook dat het kán. Moeder natuur herinnert ons er regelmatig aan dat we een probleem hebben. Ze is het zát hoe we met elkaar omgaan."

"Je ziet onvoorspelbare weerpatronen, grote bosbranden, overstromingen, woestijnvorming in Spanje. Als we temperatuurstijging onder de in Parijs afgesproken 1,5 graad weten te houden, hebben we nog controle over de situatie."

Verantwoordelijk gedragen voor komende generaties

Wat drijft de Eurocommissaris? "Ik wordt dit jaar als het meezit voor het eerst grootvader, als mijn kleinkind als hij 20 jaar is vraagt: opa, wat heb je gedaan aan de klimaatcrisis? Dan wil ik tegen mijn kleinkind kunnen zeggen: ik heb me er echt voor ingezet en heb geprobeerd iedereen mee te krijgen. Dít is het moment om te laten zien of we in staat zijn om ons verantwoordelijk te gedragen ten opzichte van komende generaties."

{articles "50.000 bomen geplant door boeren voor biodiversiteit" id="22305" }

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur. 

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/22348-frans-timmermans-moeder-natuur-laat-dagelijks-weten-dat-ze-het-zat-is
Geplaatst op

Deze criminoloog vecht tegen illegale houtkap in het Amazonewoud (NPO Radio 1 Natuur & Milieu)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/03/11_af65fff74b_Awa-people-4.jpg

Het Amazonewoud is enorm. Het bos is goed voor zo’n veertig procent van de zuurstof die we elke dag ademen, en strekt zich uit over maar liefst negen landen. Maar nu staat is het in gevaar. Criminoloog Tim Boekhout van Solinge komt op voor de lokale stammen en rust ze uit met GPS-camera’s — om illegale houtkap op heterdaad te betrappen.

{audiofragment audio="379052" author="Focus met criminoloog Tim Boekhout van Solinge"}

Vuur met vuur bestrijden, dat werkt niet. Maar met camera’s dan? Volgens Tim Boekhout van Solinge kunnen die een sleutelrol spelen in het temmen van de houtkap in het Amazone-woud.

Hij rust de lokale bevolking uit met de nieuwste technische snufjes. Met GPS-camera’s kunnen de stammen het bos monitoren en illegale brandstichting onmiddellijk doorgeven aan justitie. "Als je de Amazone wil beschermen, met je samenwerken met de lokale bevolking."

{uploadvideo video="r1video_5e67a7cda62a2" caption="Tim Boekhout van Solingen legt uit hoe hij op de GPS-camera uitkwam" }

Tim is opgeleid als criminoloog. Daardoor heeft hij een haarscherp beeld op de georganiseerde misdaad die hieronder broeit. Als "groene criminoloog" adviseert hij de Braziliaanse overheid, maar gaat hij dus ook het veld in, op jacht naar illegale ontbossers.

Waarom?

Bosbranden zijn tot op zekere hoogte natuurlijk. Maar de branden die de afgelopen zomer woedden zijn niet alleen het resultaat van droogte en hoge temperaturen.

Ook illegale ontbossing speelt een enorme rol in het ontstaan van die branden. Boeren branden het bos "schoon" om zo vruchtbare grond vrij te maken. Vers platgebrande bosgrond is namelijk ideaal voor veeteelt en landbouw.

{quote caption="Ik ben een beetje verliefd geworden op de Amazone" author="Tim Boekhout van Solingen" }

Daarbij gaat vaak veel natuurlijk erfgoed verloren. Zo zag Tim hoe een boom van vijfhonderd jaar oud geveld werd. "Ik vind het wel pijnlijk als je een boom van drie, vier meter ziet liggen op zo’n vrachtwagen, bomen van meer dan vijfhonderd jaar, echte woudreuzen." Soms wonen er wel duizend soorten insecten in één zo'n boom.

Commercialisering Amazone

Brazilië bevat het grootste deel van de Amazone. De nieuwe president Jair Bolsonaro is allesbehalve strijdvaardig bij het doven van de branden. Zo zei hij dat de lokale bevolking teveel van de bosgrond bezit.

Hij ziet de Amazone het liefst gecommercialiseerd, en moedigt ontbossing, bebouwing en illegale houtkap stiekem aan. Vermoedelijk speelt zijn beleid een rol in de dramatische groei van de bosbranden in het Amazone-gebied.

Gevaar voor eigen leven

Opkomen tegen een malafide regering en georganiseerde misdaad is niet zonder risico. Stamhoofd Odair 'Dadá' Borari uit het Maró-gebied van de lage Amazone weet daar alles van. Boekhout van Solinge werkt nauw met hem samen om de illegale kap tegen te gaan. Maar Dadá heeft het geweten: hij overleefde meerdere aanslagen op zijn leven.

Ook andere mensen met wie Boekhout van Solinge werkte zijn meerdere keren bedreigd. Zelfs het fotograferen van criminele activiteit is levensgevaarlijk. "Tijdens vergadering in inheemse dorpen kwamen ze soms aanrijden met fourwheeldrives. Ze dragen geen vuurwapens, maar waarschijnlijk liggen die wel in de auto. Ik ben blij als ik met anderen ben."

Maar Tim is onverschrokken. De Amazone laat hem niet los. "Ik ben gewoon een beetje verliefd geworden, ik vind het zo mooi." Voor de toekomst wil hij met zijn stichting Forest Forces de camera’s in nog meer handen van bewoners krijgen, en zo samen met de lokale bevolking het geliefde bos te beschermen.

Focus 

Je hoort Focus iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur op NPO Radio 1. En wanneer je maar wilt in de podcasts Focus Wetenschap en Lezen in het Donker

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/22239-deze-criminoloog-vecht-tegen-illegale-houtkap-in-het-amazonewoud