Californië sleept oliebedrijven voor de rechter om ‘decennialange misleiding’ (NOS Buitenland)

De Amerikaanse staat Californië gaat bij de rechter de strijd aan met vijf grote olie- en gasconcerns, waaronder Shell en ExxonMobil. De bedrijven hebben zich volgens de openbaar aanklager schuldig gemaakt aan het decennialang bagatelliseren van de risico's van het gebruik fossiele brandstoffen. Ook houdt Californië de concerns verantwoordelijk voor de gevolgen van klimaatverandering, en noemt daarbij overstromingen, extreme hitte en verlies van biodiversiteit.

De bedrijven waar het om gaat zijn Chevron, BP, ConocoPhillips, Shell en ExxonMobil. Ook branchevereniging American Petroleum Institute wordt in San Francisco voor de rechter gesleept. Gouverneur Newsom van Californië zegt dat zijn staat "actie onderneemt om de grote vervuilers verantwoordelijk te houden".

Sinds de jaren 50

Volgens de aanklacht weten de bedrijven sinds de jaren 50 dat het gebruik van fossiele brandstoffen de aarde opwarmt, maar hebben ze ervoor gekozen om dat te ontkennen of te bagatelliseren. "Ze hebben ons leugens en onwaarheden voorgeschoteld om recordwinsten te boeken, ten koste van onze leefomgeving. Genoeg is genoeg", aldus de openbaar aanklager. Zo is er volgens de staat miljarden dollars uitgegeven aan het verspreiden van desinformatie over klimaatverandering.

De oliebedrijven moeten wat de aanklager betreft betalen voor de geleden schade en bijdragen aan een fonds. Daarmee zouden maatregelen moeten worden bekostigd om de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken, zoals het beschermen van huizen en infrastructuur tegen de stijgende zeespiegel.

'Greenwashing'

"Al meer dan vijftig jaren liegt Big Oil tegen ons", zegt de Democratische gouverneur Newsom. "De belastingbetalers in Californië zouden niet de rekening gepresenteerd mogen krijgen voor miljarden dollars aan schade: bosbranden die gemeenschappen wegvagen, giftige rook die onze lucht vervuilt, dodelijke hittegolven en droogte waardoor onze waterbronnen opdrogen."

Newsom zegt verder dat de bedrijven nog altijd bezig zijn met greenwashing, bijvoorbeeld door bepaalde soorten brandstof als milieuvriendelijk aan te prijzen.

Branchevereniging American Petroleum Institute zegt tegen persbureau Reuters dat het aan het Amerikaanse Congres is om te beslissen over klimaatbeleid, en niet aan de rechter. Shell komt met een soortgelijke reactie. "Wij geloven niet dat de rechtszaal de juiste plek is om klimaatverandering aan te pakken", aldus het olie- en gasconcern.

https://nos.nl/l/2490725

Annus Horribilis 2023 – De laatste stuiptrekking van de schrijvende aap Don Arturo (29) (GeenStijl)

https://image.gscdn.nl/image/71491d8d2d_1Annus_Horribilis_-_1024x900.jpeg?h=True&w=880&s=fa16c188e9094b649ecad5f0003e5c15

https://image.gscdn.nl/image/51cd81648d_1Annus_Horribilis_-_1024x900.jpeg?h=True&w=880&s=1c8be7c5f96afc689427a271e1542fc8

Donderdag 20 juli

Twiet van de dag

Wat een feest, vrienden. Ik ben erkend Timmermans-watcher (ik muntte zelfs zijn inmiddels door gans Nederland gebruikte koosnaam Frenske) en heb in nauw overleg met het politbureau van GeenStijl meteen besloten om zijn verkiezingscampagne voor de Linkse Walm op de voet te gaan volgen. Mijn bevindingen, analyses en voorspellingen kunt u na het zomerreces van de Tweede Kamer wekelijks lezen in het enige echte Frenske Journaal: vrij en onverveerd, fair & balanced

De ware Frans Timmermans openbaarde zich aan mij in een ogenschijnlijk luchtige Facebook-posting, op 16 augustus 2014. Hij prees het boek Gevelde Eiken aan, met daarin gesprekken tussen de Franse schrijver/politicus André Malraux en oud-president Charles De Gaulle. 

Ik vind het vreselijk wanneer een insipide klerk als Frenske dweept met mijn held Malraux. La condition humaine is verplicht leesvoer voor iedereen en luister naar deze schitterende potkast

Frenske over Gevelde Eiken: 

Terecht en bijzonder dat Elsevier aandacht besteedt aan de vertaling van dit geweldige boek. Ik las het toen ik in Frankrijk studeerde en nadacht over welk beroep ik zou kiezen. Het gesprek tussen een groot schrijver en een groot staatsman leek mij vooraf interessant als stijlfiguur, maar lezend trof mij toch vooral de kracht van het menselijke retrospectief, de zelfkritiek van De Gaulle, die ik tevoren alleen maar voor grenzenloos arrogant hield. Een uniek boek dat ook 45 jaar na het gesprek de moeite waard is, want de essentie van internationale politieke verhoudingen komt er in terug. De titel verwijst naar het prachtige gedicht dat Victor Hugo schreef bij de dood van Théophile Gautier. In mijn woorden: “Oh, welk een woest lawaai maken de eiken die in de schemering worden geveld voor Hercules’ brandstapel!” 

Timmermans die uit de losse pols Victor Hugo vertaalt, zich spiegelt aan twee Franse legendes en bewondering heeft voor zelfkritiek: zo zie ik hem graag. Wat de diplomatieke brille van Timmermans betreft: iedereen is vergeten dat Frenske als MinBuza een Venezolaans drugsbaas en tevens de rechterhand van Hugo Chávez liet ontsnappen van Aruba, doodsbang voor Caracas, dat dreigde met een militaire invasie op ons overzees grondgebied. De DEA en de VS waren woedend. Tot zover Frenske de diplomaat. Zo kennen we Frenske: likken naar boven en trappen naar onderen. Carvajal, bijgenaamd El Pollo, is overigens vorige week door Spanje uitgeleverd aan de VS.

Ik ontmoette Timmermans voor het eerst in het Europees Parlement. Hij was broodmager, kamde zijn laatste haartjes over zijn glimmende schedel en leek in niets op de mastodont die hij nu is. Hij drong zich overal op, en met name aan de entourage van de PvdA-delegatie. Opzichtig slijmen kon hij als de beste, net als schouderklopjes geven, en iedereen stoof weg zodra Frenske in aantocht was. Ik ben hem al snel gaan volgen op zijn Facebook-wandje, en vooral toen hij minister van Buitenlandse Zaken mocht worden, blij als Asha ten Broeke die manager is geworden van een Jamin-filiaal. 

Een eigenaardige eigenschap van Frans Timmermans is dat hij alles - maar dan ook alles - naar zichzelf toetrekt, als middelpuntvliedende kracht van Europa. Frans de Super-Europeaan. Het is natuurlijk de sublimering van zijn minderwaardigheidscomplex, maar dat is voer voor psychologen. 

De talloze postings over de Tweede Wereldoorlog op zijn FB-wandje eindigden altijd bij Frans Timmermans. Alles draait om hem. 

“Vandaag met ons koningspaar op staatsbezoek in Polen. Mijn vader heeft zeer levendige herinneringen aan de bevrijding van Breda door de Poolse 1ste Pantserdivisie van generaal Maczek. Hij was zes en herinnert zich nog de gevechten in de straat en dat de Polen de bretels doorsneden van de Duitse soldaten die zich hadden overgegeven, zodat dezen hun broek moesten ophouden en niet weg konden rennen. Maar vooral herinnert hij zich de bij mijn grootouders ingekwartierde Poolse soldaten, die zo ontzettend verlangden naar de bevrijding van hun vaderland.” 

En: “Dit weekend wordt veel aandacht besteed aan Operation Market Garden, precies 70 jaar geleden. Bijna 35 jaar geleden werd ik door mijn toenmalige schoonvader, een Arnhemmer die tijdens de oorlog was geëvacueerd, ingewijd in alle facetten van “A Bridge too Far. Het leidde er onder meer toe dat ik de rol van de Polen ging bewonderen. Vind nog steeds dat misschien wel mijn mooiste actie als kamerlid was om samen met Hans van Baalen te werken aan eerherstel van generaal Sosabowski en zijn moedige mannen. Vandaag wil ik wederom onze Poolse bevrijders eren.” 

Ook de kersttoespraak van Beatrix trok Timmermans naar zich toe: “Schitterende kersttoespraak van onze vorstin. Vertrouwen is het cement van de samenleving. Maar je kan het niet opleggen, het moet groeien tussen mensen, tussen verschillende bevolkingsgroepen. Met hernieuwd vertrouwen kan Nederland de toekomst aan. Dus een goede toekomst hebben we als Nederlanders zelf in de hand. Daarom zeg ik: zalig kerstfeest voor u allen en al uw dierbaren!” 

Echt stuitend werd het als Timmermans de holocaust er bij sleepte: “Buurvrouw vertelt tussen neus en lippen dat de toenmalige (en eerste) bewoner van ons huis tijdens de oorlog joodse onderduikers in de tuin heeft verstopt. Bij een bombardement is het onderkomen nog bijna geraakt, maar gelukkig hebben de onderduikers de oorlog overleefd. Ben er stil van. Mooi project, om dit eens helemaal uit te zoeken als ik in de toekomst weer vrije tijd heb.” 

Vervolgens blijkt dat er zelfs een beroemde joodsche schilder in het huis van Frans Timmermans was ondergedoken. “Opmerkelijk verhaal over de Duitse schilder Rudi Zeller, die in de oorlog ondergedoken zat in het huis waar wij nu wonen. Tussen ’42 en ’48 maakte hij zijn portretten in de kamer waar nu Mare slaapt. Een bijzondere gedachte.” 

Timmermans sleept vaders, schoonvaders, buurvrouwen en Beatrix aan de haren er bij om zijn punt te maken: alle wegen leiden naar Frenske. Toen hij verwekt en geboren werd, vonden er naar zijn zeggen zonsverduisteringen plaats in Maastricht. Kortom: Timmermans is de moddervette uitvoering van Harry Mulisch, maar dan zonder diens humor en zonder diens schrijftalent. 

Frenske is een slecht, egomaan mens, met een aantal alarmerende kenmerken van een narcistische psychopaat. Dat moge duidelijk zijn. En wie dat niet ziet, heeft stront in de ogen. Enfin, ieder land krijgt de zonnekoning die het verdient. 


Vrijdag 21 juli

Ik ben dol op Argentinië, Argentijnen, het Spaans dat ze spreken en op Lunfardo, het bargoens van de hoeren en de zeemannen en de criminelen van Buenos Aires. Het land heeft geweldige schrijvers voortgebracht: Roberto Arlt, Julio Cortázar, Jorge Luis Borges en last but not least Ernesto Sabato. Zijn boek El túnel herlees ik minstens 1 keer per jaar. Meneer Bol: '

Het zal wel volstaan als ik zeg dat ik Juan Pablo Castel ben, de schilder die María Iribarne heeft vermoord.' Hiermee begint het verhaal van de geobsedeerde liefde van een kunstschilder voor de enige vrouw die zijn werk begrijpt. En de enige voor wie hij zijn mensenhaat opzij kan zetten. Castel klampt zich aan hun zielsverwantschap vast en begint te geloven dat hij zijn liefde alleen kan perfectioneren als hij haar weet te reinigen van alle verwijten en beschuldigingen – door haar te doden. Met haar blinde echtgenoot, diens rokkenjagende neef Hunter en de onuitstaanbare Mimí als bizarre getuigen voltrekt zich een onvermijdelijk drama.

De Tunnel inspireerde Albert Camus tot het schrijven  van De Vreemdeling

En The Cure baseerde Killing an Arab weer op dat schitterende boek van Camus. 

Standing on a beach 
With a gun in my hand 
Staring at the sea 
Staring at the sand 
Staring down the barrel 
At the Arab on the ground 
See his open mouth 
But hear no sound
I’m alive I’m dead 
I’m the stranger Killing an Arab

En verder ben ik gek op Roberto Emilio Goyeneche alias El Polaco, Carlos Gardel, Julio Sosa en natuurlijk Mercedes Sosa. En Maradona! En van dit geweldig lied van Rodrigo, La Mano de Dios, gezongen door Pluisje zelf, krijg ik tranen in mijn ogen. What a geezer! En ik reed met Rob Muntz en Willem Davids de Dakar Rally dwars door Argentinië en Chili: 15 delen voor de VPRO

“Vanwaar deze fascinatie voor die gluiperige, pathetische en  vooral hysterische Argentijnen, Don Arturo?” hoor ik de ongeschoolde reaguurders denken. Nou, jelui snappen dat of jelui snappen dat niet, chicos. Ik zat vandaag de serie op Netflix over de Argentijnse bokslegende Carlos Roque Monzón Ledesma te bingen en toen wist ik weer precies waarom ik zo van dat land hou. Er is geen stad ter wereld na New York  met zoveel valse nichten en mensen van het Oude Volk, en dat geeft Buenos Aires, in combinatie met de vergane glorie, zijn unieke karakter. 

De serie deed me denken aan die bloedstollende film noir: El Secreto de sus Ojos

Bij het zien van zulke meesterwerkjes krijg ik spontane Fernweh naar Argentinië.

Elf jaar geleden had ik voor een habbekrats bijna een boerderijtje met alpaca’s gehuurd in San Salvador de Jujuy, een prachtig stadje met een geweldig klimaat, helemaal in het noorden van Argentinië, aan de voet van de Andes. Maar  het werd dus de Algarve, omdat de familie van mijn toenmalige verloofde Paula eiste dat ze de Nieuwe Wereld inruilde voor het Avondland en daarom woon ik nu in de Algarve.

Snik…. 

Social

Zaterdag 22 juli

Als ik het NOS journaal en het RTL Unilever Bulletin moet geloven, is Zuid-Portugal veranderd in een hel. De Death Valley van Europa. Eerder dit jaar had de weerman van RTL Unilever Nieuws schokkende beelden laten zien van de Arade-rivier, die uitmondt in een delta bij Portimão, op een uurtje rijden van mijn Villa Vischlugt. De treurbuisweerman, Maurice Middendorp, maakte de bankbintjes wijs dat de rivierbedding droog was komen te liggen door te weinig regen als gevolg van de klimaatcrisis. Mijn makker Erik de Vlieger, die vlak bij de delta woont, reageerde boos en schreef aan de weerclown dat de Arade bij deze monding geen zoetwaterrivier is, maar een zoute stroom die met de getijden meebeweegt. Het oeroude fenomeen van eb en vloed dus. Bovendien, aldus de Vlieger, was de afgelopen winter helemaal niet droog geweest maar juist veel natter dan de winter van het jaar daarvoor. 

Als het hoernaille de kijkbuiskindertjes al voor de gek houdt met fopnieuws uit de Algarve, kunt u ervan uitgaan dat klimapocalypseberichten uit verre landen nog meer  gefabriceerd zijn dan het fake news over de Algarve. Neem de Vlaamse klimaathystericus Wim Loodst. Die vloog naar Death Valley in de Verenigde Staten en klaagde daar - zwetend en puffend in zijn zwembroek - over de extreme hitte en werd het lachertje van Twitter. Het was 51 graden en dat kwam volgens meneer Loodts door de opwarming der aarde. “Je kan geen 10 minuten buiten staan of je voelt de zon al branden”, vertelde hij aan VTM Nieuws. Maar ho even, meneer, die temperaturen zijn daar normaal en daar dankt ‘the Valley’ haar naam aan.

Mij zullen ze niet zo snel horen klagen over het weer. Ik woonde vier jaar in Asunción, de hoofdstad van Paraguay, en daar was het regelmatig 48 graden in de schaduw. Als het kwik in de winter soms onder de twintig graden daalde, sprak men op het journaal over een koufront en trokken de inheemse indianen truien aan en zetten ze mutsen op. 

Er zijn trouwens nog opvallend weinig bosbranden dit jaar, in Portugal. Ik kijk elke dag even naar Fogos.pt, waar alle fikkies tot in de details worden vermeld. Brandweerwagens staan natuurlijk dag en nacht paraat in de kazernes in de Algarve en de spuitgasten lummelen wat en maken gebbetjes met passerende schoolmeisjes. Senhor Bombeiro mag zijn slang overal in hangen, want het beroep staat hier bijna net zo hoog aangeschreven als profvoetballer. Wanneer er een brandweerman is gesneuveld tijdens het blussen, komt zijn begrafenis uitgebreid in het journaal. Verder heeft Portugal geen levende helden, op een handjevol Yolanthe Bacalhau-achtige zeepsterren en Ronalda na. Toen ik hier net woonde, fikte de hele bergketen achter mijn toenmalige hut af. De lucht was zwart, er heerste een Egyptische duisternis. Alles zat onder het roet, op de stranden was het een smeerboel. Het is nu net zo droog als toen en bovendien blaast er een verzengende föhn.

In de Algarve was het de hele afgelopen  week tegen de veertig graden - vrij normaal voor de tijd van het jaar -  en ik vreesde met grote vreze dat eerdaags Frenske Timmermans langs zou komen om klimaatslachtoffers de hand te schudden in het kader van zijn naderende lijsttrekkerschap van de Linkse Walm. De mollige Ridder der Climapocalypse wijzigde echter op het laatste moment het reisschema van zijn campaign trail en daalde af naar Chaudfontaine in België voor een audiëntie met het handjevol overlevenden van de gruwelijke overstromingen in 2021.  Na afloop vloog de privé helikopter van Timmermans (voor de kenner: een Mil Mi-26) nog even door naar het met drie Michelinsterren gedoteerde restaurant Hof van Cleve in Kruisem, waar Frenske een persconferentie gaf voor een troep juichende journalisten uit België en Nederland. 

Social

Ik ben in de regel vrij zen, zoals de trouwe lezer van mijn Anus weet, maar vanochtend had ik een totaal onverwachte woede-uitbarsting in de Aldi van Almancil, naast de Apolónia, mijn favoriete kruidenier. Van de zes kassa’s was er slechts eentje geopend, en daar stond een rij van vijftien man voor. Het personeel, een mannetje en vrouwtje of vijf, stond op zijn gemakske pakken suiker te stapelen en de vloer te moppen. Mag er nog een kassa open, brulde ik, welhaast krankzinnig geworden van zoveel inefficiency. Werd iedereen woedend op mij! Inclusief de Portugese en niet-Portugese wachtenden! Why's Everybody Always Pickin' On Me?

Meestal kan ik wel tegen, maar nu even niet, met die hitte.  

Professor Arie Pos schreef over dit typisch Portugese fenomeen het volgende in Portugal voor Bonvivanten

Dat onuitroeibare maar niet zelden contraproductieve improvisatietalent moet van bovenaf in toom worden gehouden door een ijzeren hiërarchie, strenge sturing en een strikte begrenzing van competenties. Dat is meteen het geheim van de lage productiviteit in Portugal. Iedereen wordt slechts geacht te doen wat hem van hogerhand is opgedragen en moet daar geen vragen over stellen of gaan improviseren. Eigen initiatief is streng verboden. Iedereen heeft zijn afgebakende functie en opdracht. Zo wordt de improvisatie en de daaruit als vanzelf voortvloeiende chaos beteugeld. Dat jij ongeduldig in een rij staat te wachten bij een kassa waar niemand zit terwijl drie man winkelpersoneel elders bezig is een pallet suiker uit te pakken, is geheel des Portugezen en is er moeilijk uit te rammen. Lang wachten en lang in de rij staan is men gewend. Het is een soort ritueel waar de Portugees de tijd voor neemt, met een praatje hier en een praatje daar, dat pas na lange tijd iets van gemopper krijgt. Ik vermaak me zeer om mensen die voordringen, meestal betrekkelijk welstellende oudere dames met rare kleurspoelingen. Die lopen meteen naar het begin van de rij met een ‘vraagje’, wat een kort praatje wordt, met aan het eind iets als ‘Ach, geeft u me even drie broodjes en een onsje ham, dan ben ik weg’. Er wordt geen 

nee gezegd en als de rij gaat morren wacht de bediende besluiteloos af. Zeggen dat die of die eerder aan de beurt was is not done. Je zou er een klant door kunnen verliezen. Soms levert het minutenlang gebekvecht onder klanten op. De rij slaat het geamuseerd gade en wacht rustig door. En dan die pallet suiker. Je zal toch ook al wel eens in andere winkels hebben gemerkt dat Portugezen niet aan multitasken doen. Bij mijn bakkertje sta ik gerust tien minuten te wachten terwijl er maar één klant voor mij is, die door twee meisjes wordt bediend. De ene maakt tergend langzaam, maar met veel zorg en toewijding, een koffie verkeerd en neemt met de klant het hele kraslotenassortiment door, terwijl de andere zich naar de keuken spoedt om met evenveel zorg en toewijding een tosti te bereiden en niet meer verschijnt voordat die klaar is. Intussen groeit de rij wachtenden achter mij. Als de eerste gewoon het koffiekopje onder de automaat had gezet en mij de klaarliggende zak met vijf broodjes had aangereikt, was ik binnen twee minuten weggeweest. Het tostimeisje had in de tijd dat ze in de keuken wachtte een stuk of tien mensen aan brood kunnen helpen. Maar zo gaat dat dus niet. Men is met één ding voor één klant tegelijk bezig en daar neemt men de tijd voor. Je zou er de deugden van toewijding en onverdeelde aandacht in kunnen zien. Maar je hebt ook bakkers waar het wel vlot gaat. Daar heeft de baas of bazin dan meestal in dezelfde negotie gewerkt in Frankrijk of Zwitserland. En natuurlijk kunnen suikeruitpakkers niet zomaar even achter de kassa gaan zitten. Caissière m/v is een verantwoordelijk beroep waarvoor de doorgaans ongeschoolde jongeling het vertrouwen van de baas moet verwerven en langdurig ervaring moet opdoen. Het zou een chaos worden als iedere vakkenvuller maar achter de kassa kroop zodra er een rij klanten staat te wachten. Wie vult die vakken dan? Nee, Tuur, de jongens was opgedragen dat de suiker van de pallet moest en dan doen ze dat, ook al stort de hele Aldi rond ze in. En de kassière (vind ik nog altijd een hilarisch woord met dat houtenklazerige Hollandse ‘kassie’ en die frivole Franse uitgang) gaat pas achter de kassa zitten als de bedrijfsvoerder omroept ‘Juffrouw Ofélia, kassa 3’. Zo is het voor de Portugees zoals het moet, en zo is het goed.

Social

Maandag 24 juli

Lummeldagje, in ene ruk de serie Halston uitgekeken. Wat een verademing op Netflix, tussen al die woke moraliserende shit. Zuipen, kettingroken, snuiven, pijpen, kontneuken zonder kapotjes, supervalse nichtenhumor, een geweldige soundtrack en geen enkele boodschap. Heerlijk! Heimwee naar de jaren tachtig.

Social

Dinsdag 25 juli

Hoog bezoek! Cees Groenewegen komt mij in Villa Vischlugt interviewen voor zijn Portugal Portal. De reaguurders weten dat ik mediaschuw ben, maar voor KC maak ik een uitzondering. Het is natuurlijk een aardige opwarmer voor de feestelijke Portugese presentatie van Portugal voor Bonvivanten, aanstaande zondag in Oliejahoo. Komt allen!

Social

https://www.geenstijl.nl/5171740/annus-horribilis-2023-de-laatste-stuiptrekking-van-de-schrijvende-aap-don-arturo-29/

Wie schuld draagt, betaalt (Klimaatverandering blog)

De grootste fossiele bedrijven zijn honderden miljarden dollars aan herstelbetalingen verschuldigd voor de economische schade die klimaatverandering in de aankomende decennia aan zal richten. Dat stelt een recente studie in OneEarth. Het klinkt als veel geld, maar voor de fossiele bedrijven geldt dat de genoemde bedragen minder zijn dan hun recordhoge winsten gemaakt in 2022, het jaar van de energiecrisis. Wanneer zet ‘Big Oil’ de knop om?

Herstelbetalingen?

Rijke mensen in het mondiale Noorden zijn onevenredig veel meer verantwoordelijk voor de opwarmende aarde. En de gevolgen van de klimaatcrisis treffen vooral armere mensen en gemarginaliseerde groepen in het mondiale Zuiden. Klimaatverandering is een groot onrecht. Aan dit onrecht hangt een prijskaartje, en tijdens de jaarlijkse VN klimaattoppen wordt er de laatste jaren steeds vaker over geld voor klimaatschade gesproken. In november vorig jaar leidde dat tot de historische afspraak voor het opzetten van een klimaatschadefonds, ook wel het ‘Loss and Damage’ fonds genoemd. Fatsoenlijke schattingen voor geleden schade zijn echter schaars, en overheden zijn het veelal niet eens over wie voor de kosten zou moeten opdraaien. Nationaal eigenbelang weegt vaak toch zwaarder dan internationale solidariteit, zo blijkt maar weer.

Toch proberen wetenschappers om schattingen van kosten te koppelen aan de vraag wie dat zou moeten betalen. In de recente studie in OneEarth worden schattingen gemaakt van de hoogte van deze herstelbetalingen (in het Engels: ‘reparations’). De auteurs leggen de verantwoordelijkheid bij de grootste uitstotende fossiele bedrijven, en berekenen hoeveel smartengeld zij de samenleving in de toekomst verschuldigd zijn. De methodes en resultaten zijn interessant, en zullen we hier behandelen.

https://lh3.googleusercontent.com/PCuCXocqzxqJ2y3qbQTvPgLmVcWfTk5MHsyE4p7nDBk4ncb61FzuwTlqBoFG_41fsS6feR6cVkiEX8c0KSk36l_enMkTEjVi9I9oTLUBLg21fcm74lIJqbTcyhnQMPjk6u7apn_oszx-YlkNBlvexTo

Olietekorten bij BP in het VK. Foto door Red Dot via Unsplash

De vervuiler betaalt

Fossiele bedrijven zoals Shell en Exxon zijn direct, of indirect, verantwoordelijk voor de uitstoot van broeikasgassen. Ze dragen echter een extra verantwoordelijkheid doordat veel van deze bedrijven al decennialang wisten van de gevaarlijke gevolgen van hun producten, en desondanks hun vervuilende bedrijfsvoering hebben verdedigd en uitgebouwd. Van Shell en van Exxon staat vast dat zij al sinds de jaren ’70 en ’80 wisten van klimaatverandering en actief klimaatbeleid tegen hebben gewerkt door desinformatiecampagnes. Ook in Nederland is deze misinformatie over klimaatverandering het publieke debat in gesijpeld. 

Het weglopen van hun verantwoordelijkheid voor decarbonisatie en het lobbyen voor het voortbestaan van hun fossiele bedrijfsvoering zijn ze overigens nog niet verleerd. Zo is er ook nu nog sprake van innige banden van de fossiele industrie met de politiek (zo hielp Rutte Shell via allerlei geitenpaadjes aan miljoenen euro’s subsidies); de nieuwe CEO van Shell spreekt openlijk uit dat ze hun olie- en gasproductie niet willen afbouwen; en Big Oil’s mooie plannen voor net-zero blijken veelal gestoeld op dubieuze compensatieprojecten.

Fossiele bedrijven worden steeds vaker aansprakelijk gesteld voor hun schade, bijvoorbeeld via rechtszaken, maar nu is er ook een uitgebreide berekening gemaakt van de kosten die ze verschuldigd zijn aan de gemeenschappen die het meest geraakt worden door decennia uitstoot en leugens. De studie in OneEarth stelt dat de 21 grootste vervuilers, waaronder bedrijven als BP, Shell en ExxonMobil, verantwoordelijk zijn voor zeker 5,4 biljoen (!) dollar aan schade door extreme droogtes, bosbranden, zeespiegelstijging en veel meer dat aan klimaatverandering kan worden toegekend, over de periode 2025 tot 2050. 

Wie betaalt wat en waarom?

De data die de studie gebruikt zijn gegevens over de uitstoot van fossiele bedrijven, en een raming van de kosten van klimaatverandering. De historische uitstoot van fossiele bedrijven komt uit de Carbon Majors database. Dat levert uitstoot per bedrijf op. De auteurs houden vervolgens 1988 aan als startjaar van de emissies die ze meenemen in de berekening van verantwoordelijkheid. 1988 is het jaar dat het IPCC werd opgericht (en van de getuigenis van klimaatwetenschapper James Hansen voor de senaat van de VS). Vanaf dat moment worden claims van de industrie dat ze geen verantwoordelijkheid hadden voor klimaatverandering, of dat het allemaal niet zo erg was, onhoudbaar geacht.

https://lh6.googleusercontent.com/CrkSvszBDQO8wB34Wmn-CNwaAwoaRZZBDn_rArJzHpgoMtQ9DFmiaABFRcDepYsFOyKq1538s7M49ASzO3NWd6sJgnNyZZws4yBq9fgpads7wFgCG-vZN0jB6rF97iFHaFD6j0cn3DLmCo8uCAG7UYc

Het aandeel CO2 emissies en de hoeveelheid te betalen herstelbetalingen voor de top 21 uitstotende fossiele bedrijven. Data van de studie, figuur via The Guardian

De te betalen bedragen zijn berekend op basis van een consensusverklaring van economen over de kosten van klimaatverandering. Zij schatten de te verwachten mondiale economische kosten op zo’n 99 biljoen dollar tussen 2025 en 2050. De uitstoot van fossiele brandstoffen is verantwoordelijk voor zo’n 69,6 biljoen. De studie kiest ervoor om een derde van deze toekomstige kosten aan de fossiele industrie toe te kennen. Ze kennen de andere twee derdes toe aan overheden en consumenten. Het is een redelijk arbitraire keuze, en misschien zelfs wel een beetje conservatief. Uiteindelijk houdt het in dat de mondiale fossiele industrie verantwoordelijk wordt gehouden voor ten minste 23,2 biljoen dollar aan klimaatgerelateerde economische verliezen over 25 jaar. Of, bijna 900 miljard per jaar. 

De auteurs kiezen ervoor om een dimensie aan rechtvaardigheid mee te nemen in de toekenning van de kosten aan de top 21 vervuilers. Vervuilers gevestigd in lage inkomenslanden, zoals Coal India, worden vrijgesteld van herstelbetalingen. Bedrijven uit midden inkomens, zoals PetroChina, worden de halve kosten toegekend, en de top vervuilers uit rijke landen, waaronder Exxon en Shell, mogen het volledige bedrag uitkeren. Deze top 21 vervuilers worden gezamenlijk dus voor 5,4 biljoen dollar (van die 23,2 biljoen dollar in totaal) aansprakelijk gesteld, waarbij die vrijstellingen zijn verrekend. 

Gezien de rijkste 1% van de wereld voor meer dan 2 keer zo veel uitstoot verantwoordelijk is dan de armste 50%, is het meenemen van rechtvaardigheid in de berekeningen een goed voornemen, mijn inziens. Toch vind ik het wel een beetje arbitrair waar je dan de grens precies trekt. Je zou ook een soort glijdende schaal kunnen definiëren, waarbij de hoogte van de herstelbetalingen afhankelijk is van het BNP van een land. Of niet het land van vestiging, maar de landen van de aandeelhouders of bedrijfstop aanhouden. Daarnaast zou het ook rechtvaardiger zijn om al die uitstoot van voor 1988 wel mee te nemen, maarja, dan kun je weer stellen dat de Shells en BPs niet ‘wisten’ dat hun producten voor gevaarlijke klimaatverandering zouden zorgen… Uiteindelijk zijn dit ook allemaal ietwat arbitraire keuzes. Voor de auteurs was het vooral van belang om in hun methodes de bedrijven uit landen in ontwikkeling enigszins vrij te stellen.

https://lh6.googleusercontent.com/HZQZGQgrw4bgjyzeU7tKfu07dP5iD8rGT4DMLhtUydpy5y_HdGeEX61yDBl2fVdqalbKMaPdcUvXqH31p-_fAVQNZ1Ssb1DtZ36bCM46M29GJWXfcG2TDWvhctuwu2Ikn5KOkFqRDGMMxHA_1FXuUvI

Percentage van de mondiale emissies tussen 1988 – 2022 versus het BNP van het land waar het bedrijf gevestigd is. Data van de studie, figuur via The Guardian

We zien dat Saudi Aramco met kop en schouders bovenaan staat in termen van emissies. Aramco alleen is voor bijna 5% van de mondiale CO2 emissies vanaf 1988 tot nu verantwoordelijk. Op basis daarvan zou het meer dan 1 biljoen dollar aan herstelbetalingen verschuldigd zijn, over de periode 2025 – 2030. ExxonMobil en Shell staan op plek 5 en 6 van meeste uitstoot, maar op plek 3 en 4 in termen van de meeste herstelbetalingen, omdat de grote uitstoters Coal India en National Iranian Oil volgens de methodes van de studie worden vrijgesteld. 

Het geld is er 

Het klinkt als grote bedragen waar de studie mee aan komt zetten. Maar als we kijken wat een aantal van deze grote bedrijven in het afgelopen jaar aan winst hebben geboekt, dan is het absoluut niet onbetaalbaar. De oliereuzen BP en Shell hebben in 2022 respectievelijk zo’n 28 miljard en 40 miljard dollar winst gemaakt, voor beide een record. Samen zouden ze ongeveer 31 miljard dollar per jaar aan herstelbetalingen moeten uitkeren. ExxonMobil gaat daar flink overheen en heeft een recordwinst van 56 miljard dollar geboekt in 2022. Ze worden voor 18 miljard dollar per jaar aan klimaatsmartengeld verantwoordelijk gehouden. Saudi Aramco, het staatsbedrijf dat qua emissies én qua herstelbetalingen absoluut bovenaan staat met een geschatte 43 miljard dollar per jaar, heeft in 2022 een zodanig kolossale winst gemaakt dat het vier jaren aan herstelbetalingen in één jaar zou kunnen uitkeren. Hun recordwinst van zo’n 161 miljard dollar is bijna de helft van de begroting van Nederland in 2022

https://lh6.googleusercontent.com/zM9cKVWMsjrcouKQqYJG3rrz4x_13FTw2JA8qKhQ-Ir3VWurAZE_fUkLAr1v_zCdEGDli4N38UcXa_KPLDExspLzfriLMTpobLYCMRTQUY8BKFsq7eTz_cYOBXjLbq62lhquB6_e878js4pjxIaHgFQ

De recordhoge winsten van ExxonMobil, Shell, Chevron en BP samen zijn nog minder dan de torenhoge winst van Saudi Aramco in 2022. Via CarbonBrief.

Nu was 2022 een uitzonderlijk jaar voor ‘Big Oil’. Door de Russische invasie in Oekraïne schoten de energieprijzen de lucht in. Dat heeft in Nederland en vele landen om ons heen voor een ‘cost of living’ crisis gezorgd. Wij konden de gasrekening niet meer betalen, er werden fondsen opgetuigd om mensen met hun torenhoge energierekeningen te helpen, en ons werd aangeraden om wat korter te douchen en de verwarming lager te zetten. Ondertussen boekte Big Oil ongekende recordwinsten en werden er gretig bonussen uitgedeeld aan de top van de fossiele energieconcerns. Ik vind dat een grove schande.

Van plicht naar praktijk

Vanuit een moreel standpunt kun je begrijpen dat de grote vervuilers een reparatieverantwoordelijkheid hebben voor schade die is en zal worden aangedaan door emissies waar zij voor verantwoordelijk zijn. Dit onderzoek laat zien dat de top uitstoters een behoorlijke kluif aan herstelbetalingen zouden moeten betalen, maar dat dat met hun recente recordwinsten geen probleem hoeft te zijn. Ja, er is wat af te dingen op de methodes die de onderzoekers gebruiken, maar ook met andere keuzes in de methodologie is het duidelijk dat onbeperkt olie oppompen niet zonder gevolgen mag zijn. Het is echter de vraag of we nu en in de toekomst een redelijk niveau van rechtvaardigheid of moreel besef kunnen verwachten van Big Oil. In het afgelopen jaar hebben onder meer BP, ExxonMobil en Shell hun toezeggingen om olie- en gasproductie af te schalen, zelfs teruggedraaid… Met het soort onderzoek dat we in deze blog hebben behandeld, kan de fossiele industrie wel meer en meer op een onderbouwde manier ter verantwoording worden geroepen. Want maak mij maar wakker wanneer ze vanuit zichzelf een reparatiebesef gaan voelen. 

https://klimaatveranda.nl/2023/07/17/wie-schuld-draagt-betaalt/

Zorgen om desinformatiewet Turkije: ‘Wat kunnen we nog zeggen?’ (NOS Buitenland)

Toen Sedef Kabas in januari werd opgepakt en naar de zwaarbewapende vrouwengevangenis in het Istanbulse district Bakirkoy werd afgevoerd, was ze niet eens verbaasd. De bekende tv-presentator en politiek commentator had eerder justitie op haar dak gehad vanwege haar kritische commentaren. Onder toeziend oog van draaiende camera's werd ze geboeid door twee vrouwelijke agenten de gevangenis ingeduwd. De rechter was van mening dat ze een vluchtrisico was, en dat ze haar proces in de cel moest afwachten.

Haar veronderstelde misdrijf? In een live tv-programma had ze een spreekwoord gebruikt dat werd opgevat als een belediging aan het adres van de Turkse president. "Als een os het paleis binnengaat, wordt hij geen koning, maar wordt het paleis een stal", had ze gezegd. "En daarvoor hebben ze me 49 dagen in een cel gestopt", zegt Kabas in een interview met NOS.

Een rechter veroordeelde Kabas tot 28 maanden cel. In afwachting van haar hoger beroep liet de rechter haar in maart voorlopig vrij. Haar arrestatie was een waarschuwing aan alle journalisten, activisten en andere critici van de regering, zegt Kabas. "Ze hebben me opgepakt om me het zwijgen op te leggen, maar ook om te laten zien aan het publiek: dit is wat er gebeurt als je doet wat zij doet."

"Ik doe dit omdat ik in vrijheid geloof", zegt Kabas:

Kabas werd veroordeeld op basis van de wet die het beledigen van de president strafbaar stelt, een oude wet die onder president Erdogan vaker is ingezet dan ooit tevoren. Journalisten worden in Turkije ook op basis van andere wetten aangeklaagd en veroordeeld, zoals terrorismewetgeving.

Maar nu heeft Erdogan een nieuw juridisch wapen in handen, dat mogelijk nog meer mensen gaat raken. In oktober werd de langverwachte wet op het verspreiden van desinformatie aangenomen in het parlement. De wet richt zich op de (sociale) media en maakt het verspreiden van desinformatie strafbaar.

Critici zien de wet als pure censuur. "Want wat is desinformatie in de ogen van deze regering? Wie bepaalt dat? Wat kunnen we nog zeggen of schrijven? Dat is allemaal heel onduidelijk. Dus loopt iedereen gevaar", zegt Kabas. "En het zijn dit keer niet alleen journalisten die moeten oppassen. Ook ons publiek, onze kijkers, onze volgers. De boodschap is: als je kritische journalisten volgt en hun berichten deelt, dan kan ook jij de gevangenis in gaan."

De regering vindt het noodzakelijk dat de verspreiding van nepnieuws wordt aangepakt. President Erdogan noemde sociale media eerder een "bedreiging voor de democratie" en spreekt geregeld van "socialemediaterreur".

Erdogan maakte bekend dat hij de desinformatiewet wilde na de hevige bosbranden in de zomer van 2021. Er was toen, vooral op sociale media, veel kritiek op het handelen van autoriteiten bij de bluswerkzaamheden. 172 mensen werden voor de rechter gesleept vanwege hun kritische posts en ook online nieuwswebsites kregen justitie achter zich aan voor het 'verkeerd' verslag doen van de nasleep van de branden.

De desinformatiewet criminaliseert het delen van "misleidende informatie". Wie dat doet met als doel "paniek te veroorzaken of de orde, veiligheid en volksgezondheid te bedreigen" kan tussen de 1 en 3 jaar celstraf krijgen.

De wet reguleert ook socialemediabedrijven, die 'misleidende' content moeten verwijderen als de Turkse autoriteiten daarom vragen. Daarnaast zijn ze verplicht accountinformatie van gebruikers vrij te geven.

Omdat de definitie van 'desinformatie' vaag en breed is geformuleerd in de wet, kan alles dat niet geheel in lijn is met de regering nu eenvoudig dat stempel krijgen, zegt advocaat Veysel Ok. Hij stond verschillende prominente journalisten bij in de rechtbank. "Ze laten een rechter bepalen wat nepnieuws is en wat niet. En we weten dat rechters in Turkije volledig onder controle van de regering staan. Deze wet bedreigt niet alleen persvrijheid en vrijheid van meningsuiting, maar ook het verkiezingsproces."

Grote druk op Erdogan voor verkiezingen

In juni 2023 staan presidents- en parlementsverkiezingen gepland en de regering van Erdogan staat onder grote druk het land uit de economische malaise te trekken. Volgens Ok heeft de introductie van deze wetgeving daar alles mee te maken. "Omdat bijna alle reguliere media onder controle van de regering staan, volgen veel mensen sociale media en internetmedia. Dat weet de regering. Nu willen ze ook daar grip op krijgen. Met deze macht willen ze straks de verkiezingen winnen."

Ook vreest dat er de komende tijd meer rechtszaken en arrestaties zullen komen. "In de tijd na de mislukte staatsgreep in 2016 hadden we zo'n 180 journalisten in de gevangenis, en honderden politici, advocaten en activisten. In de jaren erna werden veel mensen vrijgelaten. Maar nu begint het weer. Vanwege de verkiezingen zal de repressie groter worden."

https://nos.nl/l/2454940

Wordt klimaatactie in Nederland ondermijnd door misinformatie? (Klimaatverandering blog)

In de loop van de jaren tachtig kregen publiek en overheden in de gaten wat de fossiele industrie al een tijdje wist: de verbranding van fossiele brandstoffen heeft verwoestende gevolgen voor het klimaat en de kwaliteit van het leven op aarde. De roep om effectief klimaatbeleid en het draagvlak voor hernieuwbare energiebronnen als zonne-energie werd dan ook snel groter. En dus staken een aantal bedrijven die hun geld verdienden met het oppompen van fossiele brandstoffen miljarden dollars in een reeks misleidende campagnes gericht op het publiek en beleidsmakers. Daarin werd bijvoorbeeld het wetenschappelijk bewijs voor klimaatverandering in twijfel getrokken, de urgentie gebagatelliseerd, ambitieuze klimaatactie geveinsd of de hoofdverantwoordelijkheid voor klimaatactie verschoven naar de individuele burger.

Deze manipulatieve acties lijken tot dusver succes te hebben gehad; terwijl wetenschappers in steeds steviger bewoordingen alarm slaan over de gevolgen van de uitstoot van broeikasgassen, blijven bedrijven megawinsten boeken met de verkoop van fossiele brandstof …

Maar zou het manipuleren van de overtuigingen en attitudes van het publiek op dit moment ook nog steeds een significant verschil kunnen maken voor de mate van opwarming van de aarde? En heeft het eigenlijk zin om het publiek weerbaarder te maken tegen misleidende informatie over het klimaat? Of is dat inmiddels óók een misleidend idee dat, net als de greenwashing campagne van BP, de verantwoordelijkheid verschuift van bedrijven en overheden naar het individu?

Individu of collectief?

In een studie, geleid door klimaateconoom Frances Moore, werd onlangs onderzocht hoe gedrag, politieke besluitvorming en technologische ontwikkeling van invloed kunnen zijn op door de mens veroorzaakte klimaatverandering. Haar simulaties laten zien dat met name de publieke perceptie van klimaatverandering wel eens grote invloed zou kunnen hebben op de mate waarin het klimaat de komende decennia zal veranderen.

Daarnaast lijken onder andere de verwachte kosten en doeltreffendheid van oplossingen, de mate waarin mensen geneigd zijn zich aan te passen aan sociale normen én de geloofwaardigheid van mensen die pleiten voor collectieve verandering een belangrijke rol te spelen.

Een voorbeeld: als iemand ontdekt wat de gevolgen van klimaatverandering zijn en daarom stopt met het eten van dierlijke producten, is het effect van deze gedragsverandering op de opwarming van de aarde maar klein, zelfs als iedereen hetzelfde zou doen. Maar stoppen met het eten van dierlijke producten maakt die persoon wel een veel geloofwaardiger en overtuigender pleitbezorger van de wáárden die ten grondslag liggen aan de motivatie om vaker plantaardig te eten, of we de zogenaamde heiligheidseis nu vervloeken of niet. En zo kan een kleine actie toch een grote schaduw hebben en een verschuiving in publieke opinie aanwakkeren.

Simulaties in de studie van Moore laten zien dat juist wanneer waarden en publieke opinie verschuiven, een domino-effect op kan treden dat uiteindelijk kan leiden tot grootschalige gedragsverandering. Onder druk van de publieke opinie kunnen immers niet alleen de bedrijven, maar vooral ook overheden plotseling een veel ambitieuzer en effectiever klimaatbeleid gaan voeren. Ze kunnen bijvoorbeeld zorgen voor betere systemen voor energie, huisvesting, transport en voedselproductie, wat het gebruik van schone technologieën kan stimuleren, wat weer kan zorgen voor lagere kosten, meer draagvlak, enzovoort.

Dat effect zou in Nederland wel eens éxtra groot kunnen zijn omdat grootschalige gedragsverandering in welvarende landen een grote bijdrage kan leveren aan emissiereductie. Volgens het laatste IPCC-rapport kan gedragsverandering voor een daling van maar liefst 40-70% in 2050 zorgen ten opzichte van 2020.

De gebruikte icoontjes zijn gemaakt door Eucalyp

Met de studie van Moore en haar team in het achterhoofd, is het bijna onmogelijk om individu, collectief en bedrijven los van elkaar te zien. Het individu is immers van groot belang voor morele, sociale en politieke besmetting, maar alleen het collectief en de bedrijven kunnen grootschalige gedragsverandering in gang zetten door middel van zeer ambitieus en effectief klimaatbeleid. Het is én, én, én.

Klimaatzombies

Naast het direct beïnvloeden van beleid via bijvoorbeeld lobbyen, is het voor tegenstanders van ambitieus klimaatbeleid dan ook heel interessant om te spelen met de factoren die in het onderzoek van Moore belangrijk lijken te zijn voor een verschuiving in publieke opinie. En dat zie je duidelijk terug in de ‘klimaatzombie’ taxonomie van Skeptical Science oprichter John Cook en collega’s, waarin hardnekkig terugkerende beweringen door tegenstanders van effectief klimaatbeleid in kaart werden gebracht.

De beweringen in de eerste drie categorieën in deze taxonomie richten zich vooral op de perceptie van de klimaatcrisis; er is niets aan de hand, het is niet onze schuld, en het doet er niet toe. De beweringen in de laatste twee categorieën richten zich meer op de effectiviteit en betaalbaarheid van oplossingen en het in twijfel trekken van de geloofwaardigheid van klimaatdeskundigen en -beweging. Precies die factoren noemt Moore ook.

https://klimaatverandering.files.wordpress.com/2022/08/fig_1_-computer-assisted-classification-of-contrarian-claims-about-climate-change.jpg?w=964

Figuur 1 uit Computer-assisted classification of contrarian claims about climate change

Dit soort ronduit onjuiste of inhoudelijk en retorisch misleidende beweringen worden vaak door belanghebbenden de wereld in geholpen en vervolgens bedoeld óf onbedoeld gedeeld door nationale denktanks vermomd als academische instellingen, klimaatsceptici die verkiezingsprogramma’s, publiek en organisaties proberen te beïnvloeden, lobbyisten, pr-bureaus, bots, astroturfers, stennisschoppers, grappenmakers, puzzelaars, bezorgde burgers, docenten, verveelde pensionado’s, journalisten, politici, complotdenkers en influencers die uit zijn op clicks.

Hoewel de luidruchtige stroom commentaar die ontstaat soms de indruk wekt dat er veel steun of belangstelling is voor dit soort misleidende ideeën, kijken we in werkelijkheid naar een poging om de uitvoering van effectief klimaatbeleid zo lang mogelijk uit te stellen door het zaaien van tweedracht en twijfel. De gevolgen van misleidende claims sijpelen zo langzaam door in het gedachtegoed en het gesprek van alledag.

Is de Nederlandse publieke opinie beïnvloed door misinformatie over het klimaat?

Er zijn natuurlijk veel factoren die de overtuigingen en attitudes van een persoon en het publiek beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan persoonlijke en culturele voorkeuren, ervaringen, denk- en beoordelingsfouten, copingstrategieën, algoritmes en psychologische barrières zoals afstand en tijd. Maar zou de misleidende boodschap van de twijfelbrigade ook terug te zien zijn in de Nederlandse publieke opinie?

In juni 2022 publiceerde het Yale Program on Climate Change Communication in samenwerking met Meta een studie waarin werd gekeken naar de overtuigingen en attitudes ten aanzien van klimaatverandering van bijna 100.000 Facebook-gebruikers. De deelnemers vertegenwoordigen 192 landen en gebieden, waaronder Nederland. 

Een beetje inzoomen op de verschillende overtuigingen en attitudes van Nederlanders met de taxonomie van klimaatzombies als leidraad, kan misschien wat inzicht geven in de speerpunten en effectiviteit van misleidende strategieën in Nederland en in de hiaten in klimaatcommunicatie:

1. Het is echt waar; onze planeet warmt op.
Met onder andere thermometers en satellieten meten we de opwarming van het aardoppervlak en de warmteontwikkeling in de atmosfeer en oceanen. Overal op onze planeet zijn de directe gevolgen van de opwarming van de aarde al merkbaar. In Nederland zorgt klimaatverandering nu al voor een sterke toename van zomerhitte, een grotere kans op meerjarige droogtes en extremere buien met een hogere kans op valwinden. Het is duidelijk waarneembaar dat onze planeet opwarmt, inmiddels al met 1,2 graad ten opzichte van de negentiende eeuw, en als we ons mitigatiebeleid wereldwijd niet drastisch aanscherpen kan de temperatuur zelfs met 3,2 graden gestegen zijn als de kinderen van nu opa en oma zijn.

Wat denkt Nederland?
Gelukkig laten zowel de hierboven genoemde studie van Yale, als een peiling van het CBS ter controle, zien dat de meeste Nederlanders zich ervan bewust zijn dat het klimaat verandert. Uit de peilingen wordt echter niet duidelijk of Nederlanders voldoende inzicht hebben in de mate van opwarming en in de al waarneembare, directe gevolgen van klimaatverandering, zoals een grotere kans op extreme weersomstandigheden.

Figuur 1.2 uit Appendix II van International Public Opinion on Climate Change 2022

2. Het ligt aan ons; de mens veroorzaakt de huidige klimaatcrisis.
Onze planeet heeft een aangenaam natuurlijk dekentje dat haar op een leefbare temperatuur houdt. Maar omdat wij te veel fossiele brandstoffen verbranden en teveel van ons voedsel op een manier produceren die niet duurzaam is, maken we er een viezig dik donzen dekbed van. Resultaat; de temperatuur op onze planeet is nog nooit zo snel gestegen. Onze onmisbare moeder aarde heeft een ernstige koorts te pakken. Maar liefst 97% van de klimaatwetenschappers is het erover eens dat de mens, voor het eerst in de geschiedenis van de planeet, de veroorzaker is van deze klimaatverandering.

Wat denkt Nederland?
Uit zowel de Yale-peiling als de CBS-peiling ter controle blijkt dat slechts een kleine meerderheid van de Nederlanders denkt dat de huidige klimaatverandering grotendeels door de mens wordt veroorzaakt.

Figuur 1.3 uit Appendix II van International Public Opinion on Climate Change 2022

Hoewel het waarschijnlijk veel beter zou zijn voor het draagvlak voor ambitieus en effectief klimaatbeleid als meer Nederlanders zouden begrijpen dat de huidige klimaatcrisis door de mens wordt veroorzaakt, ‘scoort’ Nederland met haar 51% toch nog niet zo slecht. De hoogste score, een schamele 65% ten opzichte van de 97% consensus onder wetenschappers, wordt gehaald door Spanje.

Dat maar een kleine meerderheid van de deelnemers denkt dat klimaatverandering grotendeels door de mens veroorzaakt wordt, zou het gevolg kunnen zijn van ongeloof, maar ook van een desinformatiecampagne over consensus die in de Verenigde Staten begon. Deze campagne maakte van de oorzaak van klimaatverandering een politieke in plaats van een wetenschappelijke kwestie, en lijkt nu nog steeds wereldwijd zijn uitwerking te hebben.

Klein lichtpuntje; nog ongeveer een derde van de Nederlanders denkt dat klimaatverandering evenveel door de mens als door de natuur veroorzaakt wordt en dat de mens dus ook invloed heeft. En dat is belangrijk, want wie iets veroorzaakt kan immers ook iets veranderen.

3. Het is foute boel; de opwarming van de aarde is schadelijk voor ons.
De klimaatverandering die we al veroorzaakt hebben is al schadelijk voor de gezondheid van iedereen, ook die van Nederlanders. Hitte zorgt ook hier voor oversterfte. Het maakt luchtvervuiling erger en dat kan problemen met de ademhaling en bloedsomloop veroorzaken. Organisme-, water– en voedselgerelateerde infectieziekten zoals Lyme, blauwalg en salmonella nemen toe. Extremere buien kunnen leiden tot levensbedreigende overstromingen en tot meer verkeersongevallen. De klimaatcrisis kan bovendien gevoelens van angst en depressie veroorzaken bij mensen die beseffen hoe hoog de nood eigenlijk is.

De gevolgen van onze uitstoot van broeikasgassen kun je ook al stevig gaan voelen in je portemonnee. Denk aan hogere medische kosten, maar ook aan hogere verzekeringspremies, zelf op moeten draaien voor schade en stijgende kosten door schaarste van hulpbronnen als drinkwater en elektriciteit. Daarnaast maken we nu al kosten voor de pogingen om ons te beschermen tegen de onontkoombare gevolgen van al veroorzaakte klimaatverandering, zowel op lokaal als op nationaal en internationaal niveau.

Verdere opwarming van de aarde kan leiden tot nog meer verlies van essentiële biodiversiteit en natuur waar we in onze vrije tijd zo van genieten, tot voedseltekorten, allesvernietigende natuurbranden, zeespiegelstijging, wereldwijde sociale onrust, ongelijkheid tussen én in landen, pandemieën, internationale oorlogen, financiële crises en storingen in elektriciteitsnetwerken.

Daarnaast wordt de kans steeds groter dat bepaalde gevolgen, zoals het smelten van ijs, het ontdooien van grond of het verdwijnen van bossen, niet meer te stoppen zijn. Er kan dan een gevaarlijke neerwaartse spiraal ontstaan waarvan de klimatologische, politieke en economische gevolgen nauwelijks nog te voorspellen zijn en waar technologische oplossingen absoluut niet tegen opgewassen zullen zijn.

Maar op dit moment is er, ook in Nederland, nog een enorme kloof tussen wat we zouden moeten doen, wat we beloven te doen en wat we werkelijk doen om verdere klimaatontwrichting te voorkomen en burgers te beschermen. We lijken onze eigen waarnemingen en beloften absoluut niet serieus te nemen. Voor iedereen die een veilige en comfortabele toekomst voor zichzelf en dierbaren wil zou dit toch voldoende reden moeten zijn om zich serieus zorgen te maken over de klimaatcrisis. Maar doen we dat ook?

Wat denkt Nederland?
De uitslagen van de peilingen van Yale en het CBS rondom dit thema verschillen nogal. Opvallend in de peiling van Yale is ook hoe Nederland scoort in vergelijking met andere landen.

Figuur 2.1 uit Appendix II van International Public Opinion on Climate Change 2022

Het verschil in de peilingen zou kunnen komen door de vraagstelling; in de peiling van het CBS vindt 62% van de respondenten klimaatverandering een groot probleem, maar in de peiling van Yale maakt maar 13% zich veel zorgen* over klimaatverandering en is 46% enigszins bezorgd. Dat je iets als een groot probleem ziet, hoeft natuurlijk ook niet te betekenen dat je je ook veel zorgen maakt. 

(* in een peiling van I&O research uit april 2022 geeft 29% van de respondenten aan zich veel zorgen te maken over klimaatverandering, een hoger % dan in de peiling van Yale.)

Misschien besef je nog onvoldoende wat de directe en indirecte gevolgen van klimaatverandering zijn of dat de gevolgen van klimaatverandering nu al schadelijk zijn voor jou en je dierbaren. Of misschien gok je er op dat overheden en experts in jouw welvarende, uitzonderlijke kikkerlandje dat al eeuwen strijd levert tegen de elementen, er in zullen slagen haar burgers ook in de toekomst te beschermen met innovatieve maar nu nog niet bestaande oplossingen, en dat de onomkeerbare gevolgen van nog meer klimaatverandering zo steeds opnieuw kunnen worden “afgekocht”.

Figuren 2.2, 2.3, 2.4 en 2.5 uit Appendix II van International Public Opinion on Climate Change 2022

Dat iemand zich niet zoveel zorgen maakt over zo’n urgente situatie zou ook kunnen komen doordat iemand onderschat hoeveel zorgen anderen zich maken en hoe belangrijk anderen natuur & klimaat vinden. Als er door familie, vrienden en collega’s, maar ook door media en politieke leiders relatief weinig wordt gesproken over de zorgen die zij hebben, over het belang dat zij hechten aan behoud van natuur en over de concrete maatregelen die dringend moeten worden genomen om klimaatverandering tegen te gaan, dan kun je denken dat er weinig is om je druk over te maken. Zeker als daar relatief veel verhalen met abstracte beloften, slecht voorstelbare klimaatellende in andere landen, grote bedragen, adaptatiemogelijkheden en geruststellende technologische doekjes voor het bloeden tegenover staan.

4. Goed klimaatbeleid is betaalbaar, effectief en levert voordeel op.
Omdat klimaatontwrichting wordt veroorzaakt door onze uitstoot van broeikasgassen, bepalen wij ook hoeveel groter onze problemen als gevolg van die uitstoot nog zullen worden. Wij hebben de komende paar jaar nog de vrije keus om onze eigen uitstoot en die van andere landen voldoende terug te brengen en zo onder die eigenlijk al te hoge 1,5 graad Celsius opwarming te blijven.

Het beperken van onze uitstoot is niet alleen een verstandige keus omdat we dat nu eenmaal hebben afgesproken of omdat de rechter dat zegt, maar vooral omdat het op korte én lange termijn beter is voor ons en iedereen om ons heen. Door nu ambitieus en effectief klimaatbeleid te gaan voeren kunnen we zorgen dat er straks nog van alles mag en kan, in een wereld die gezonder, mooier en veiliger is dan zonder klimaatbeleid het geval zou zijn. Rechtvaardig klimaatbeleid vermindert daarnaast energiearmoede, geeft burgers zelf zeggenschap over hun basisbehoeften en laat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.

Het klimaatbeleid van Nederland kost op dit moment ongeveer 0,5% van het BBP. Ambitieus en effectief klimaatbeleid kost meer. Maar een wereld waarin geen kosten gemaakt worden om klimaatverandering tegen te gaan én geen schade plaatsvindt door klimaatontwrichting bestaat niet. Beweren dat klimaatbeleid economische groei zal verminderen en banen zal kosten is feitelijk klimaatverandering ontkennen. De schade die klimaatverandering met zich mee zal brengen is veel groter dan de kosten die gepaard gaan met het tegengaan van de klimaatcrisis.

Nog steeds actuele cartoon uit 2009 door Joel Pett voor USA Today

Omdat elk beetje uitstoot ertoe doet, móéten alle landen samenwerken in de race tegen de klok om verdere klimaatontwrichting tegen te gaan. Maar onder meer wantrouwen en klimaatontkenning lijken ons er, sinds de eerste internationale klimaatconferentie in 1989, regelmatig van te hebben weerhouden om internationale afspraken te maken over het terugdringen van de CO2 uitstoot. 

Het klimaatakkoord van Parijs zorgde in 2015 gelukkig voor een doorbraak; er werd een doel gesteld, maar wel onder voorwaarde dat de 195 landen zelf hun bijdrage mogen formuleren. Stap voor stap kunnen landen die al veel aan vervuiling bijdroegen of nu steeds vervuilender worden omdat zij bijvoorbeeld onze consumptiegoederen zijn gaan produceren, elkaar laten zien wat zij bereid zijn te doen. Tot nu toe gaat dat echter veel te langzaam en zijn de toezeggingen en uitvoering nog volstrekt onvoldoende om het doel te halen.

Een economisch sterk land als Nederland, met zelfs voor Europa een hoge uitstoot per hoofd van de bevolking, kan door veel grotere stappen te zetten in mitigatiebeleid en uitvoering, andere landen bewegen om ook grotere stappen te zetten. Net zoals een geloofwaardige individuele pleitbezorger het collectief in beweging kan zetten, kan een klein vervuilend land andere landen ertoe bewegen hun uitstoot sneller terug te dringen.

Wat denkt Nederland?
In de peiling van het CBS van juni 2021 geeft maar 42%* van de respondenten aan dat het klimaatbeleid van de overheid niet ver genoeg gaat.

(* in een peiling van I&O research uit april 2022 geeft 51% van de respondenten aan dat het kabinet meer zou moeten doen.)

De antwoorden op vragen in de peiling van Yale laten zien dat Nederlanders er in vergelijking met andere Europese landen minder vertrouwen in hebben dat het verminderen van klimaatverandering goed zal zijn voor de economie. Daarnaast vinden Nederlandse respondenten dat hun land niet zo verantwoordelijk is voor het terugbrengen van de uitstoot.

Figuren 4.1 en 3.3 uit Appendix II van International Public Opinion on Climate Change 2022

Het voor het kabinet zo belangrijke draagvlak voor ambitieuzer klimaatbeleid wordt vast niet groter door lekker bekkende uitspraken als “het moet wel haalbaar en betaalbaar blijven” en “laten we elkaar nou niet de maat nemen of we op dit postzegeltje wel genoeg doen”.

Dit laaggelegen doorvoerland, over wiens vestigingsklimaat we zo graag opscheppen en waar eeuwenlang knetterhard gewerkt is aan dijken, polders, natuurgebieden, steden en dorpen, deels teruggeven aan het water omdat je wantrouwend “liever niet eerst wil” terwijl je dat wel kunt, lijkt niet alleen heel kinderachtig maar ook oliedom.

5. Vertrouwen, geloofwaardigheid en maatschappelijke goedkeuring
In de studie van Moore, waarin werd gekeken naar factoren die van invloed kunnen zijn op toekomstige klimaatverandering, kwam naar voren dat de geloofwaardigheid van mensen die pleiten voor effectief klimaatbeleid ook een rol zou kunnen spelen.

En bij het samenstellen van de taxonomie van klimaatzombies bleek dat juist het betwisten van de betrouwbaarheid van deskundigen, journalisten, wetenschappelijke technieken en pleitbezorgers veruit het grootste cluster van misleidende beweringen vormde. Tegenstanders van effectief en ambitieus klimaatbeleid zijn zich er heel goed van bewust dat we minder geneigd zijn iets aan te nemen van iemand die we wantrouwen.

https://klimaatverandering.files.wordpress.com/2022/08/efy8pr9ueaabcpw.jpg?w=1024

Cranky Uncle cartoon door John Cook

Een eenvoudig retorisch trucje als “op de persoon spelen” is zeer geschikt om de geloofwaardigheid te ondermijnen. Denk bijvoorbeeld aan klimaatwetenschappers of pleitbezorgers met een alarmerende boodschap die ten onrechte alarmistisch worden genoemd. Of aan ‘stropoppen’ over bibberende geitenwollensokkendragers en zwart-witfoto’s waarin duurzaam gedrag gekoppeld wordt aan karikaturen.

Tijdens de coronapandemie hebben we gezien dat dit soort manipulatie, pestgedrag en zelfs intimidatie ook in Nederland extreme vormen aan kan nemen wanneer overheden maatregelen moeten nemen waar sommige burgers moeite mee hebben. Zowel op sociale media, in het persoonlijke leven, als in het politieke debat.

Wat denkt Nederland?
De peiling van Yale gaat helaas niet in op overtuigingen ten aanzien van de betrouwbaarheid van deskundigen en pleitbezorgers. Uit onderzoek van het Rathenau Instituut blijkt gelukkig dat het vertrouwen in de wetenschap in 2021 was toegenomen. Er werd echter niets gezegd over mogelijke terughoudendheid van wetenschappers als gevolg van intimiderend gedrag.

Een peiling van het CBS laat een vergelijkbaar beeld zien wat betreft het vertrouwen in de pers. Ook dat steeg in 2021. Misleidende strategieën die zich richten op geloofwaardigheid zouden er echter wel toe kunnen leiden dat journalisten zich vaker dan nodig gedwongen voelen om ook dat ‘andere geluid’ te laten horen, of in een poging onpartijdig te zijn, proberen om een bericht niet ‘te alarmistisch’ te laten klinken. Daardoor kan het publiek de indruk krijgen dat er meer twijfel is dan daadwerkelijk het geval is of zich onterecht gerustgesteld voelen.

Luidruchtige retorische trucjes als op de persoon spelen en stropoppen kunnen er ook toe leiden dat bezorgde burgers aarzelen om zich uit te spreken omdat ze denken dat ze hun keuzes moeten rechtvaardigen, onderschatten hoe bezorgd anderen zijn of omdat er veel twijfel of polarisatie lijkt te bestaan over klimaatverandering. Terwijl het voor een verschuiving in publieke opinie en ambitieuzer beleid juist zo belangrijk is dat mensen zich wel uitspreken en zichtbaar maken hoe bezorgd ze zijn over klimaatverandering en het ontbreken van ambitieus mitigatiebeleid.

Weerbaarheid tegen misinformatie is belangrijk

Om verdere klimaatverandering tegen te gaan, is een onmiddellijke versnelling van klimaatactie nodig, ook in Nederland. Er is helaas geen tijd meer om dit probleem stapje voor stapje aan te pakken, de klimaatcrisis vraagt om een grote sociale en technologische transitie. Draagvlak voor, en luidere roep om dergelijk ambitieus klimaatbeleid is onder meer afhankelijk van goed geïnformeerde burgers. De Nederlandse deelnemers aan de peilingen lijken, zeker in vergelijking met andere landen, onvoldoende te bevatten dat de klimaatcrisis foute boel is en dat ook Nederland ambitieuzer beleid kan en zou moeten voeren om verdere klimaatontwrichting tegen te gaan, al was het maar in haar eigen belang.

Of deze toch wat zorgeloze en afwachtende houding het directe gevolg is van opzettelijk verspreide misleidende boodschappen is lastig vast te stellen. Allerlei psychologische processen, het te simplistisch voorstellen van het probleem en de oplossingen, persoonlijke voorkeuren en het ontbreken van een eenduidige, urgente boodschap spelen ongetwijfeld ook een rol. Maar ook die factoren kunnen weer beïnvloed zijn door twijfel zaaiende berichten. Opvallend is in ieder geval dat de hardnekkige klimaatzombies lijken na te galmen in de overtuigingen en attitudes van de Nederlanders die deelnamen aan de peilingen.

Misleidende boodschappen zijn schadelijk, watervlug en blijven heel gemakkelijk hangen. Tegen de tijd dat factcheckers en debunkers hun belangrijke werk gedaan hebben, heeft misinformatie zich al als een virus verspreid en blijft onbewust het denken beïnvloeden.

En nu de gevolgen van klimaatverandering, wetenschappelijke bevindingen, treuzelend klimaatbeleid en internationale onrust steeds meer impact hebben op het dagelijks leven, zien gehaaide belanghebbenden en hun marketeers weer nieuwe mogelijkheden voor het verspreiden van misleidende informatie. Deskundigen zien momenteel bijvoorbeeld een gevaarlijke verschuiving naar misinformatie over het klimaat die gericht is op het vergroten van een tweedeling. De verraderlijke illusie wordt gewekt dat er een strijd over klimaatverandering gaande is tussen bevolkingsgroepen. Welke doet er eigenlijk niet toe. Zolang die denkbeeldige kloof maar bestaat, worden er nauwelijks beslissingen genomen en is het op z’n minst ‘business as usual’.

Gelukkig zijn er naast factchecken en debunken nog meer mogelijkheden om het schadelijke effect van misinformatie te bestrijden. Communicatieprofessionals kunnen door het leren herkennen van inhoudelijke en retorische patronen anticiperen op misinformatie en zo hun boodschap beter beschermd de wereld insturen. Daarnaast kan het publiek haar weerbaarheid tegen misinformatie vergroten door het leren herkennen van misleidende trucjes. Manipulatieve boodschappen krijgen zo minder kans om schade aan te richten. En dat zou wel eens hard nodig kunnen zijn.

https://klimaatveranda.nl/2022/08/31/wordt-klimaatactie-in-nederland-ondermijnd-door-misinformatie/