Categorie: onweer

De term ‘onweer’ is raar. Het voorvoegsel ‘on’ suggereert ontkenning: onjuist is niet juist, onmenselijk niet menselijk. Onweer daarentegen is geen niet-weer, het is meer weer. Een overtreffende trap, schrijft Simon Rozendaal.

Zit je er middenin, dan is het huiveringwekkend, merkte Paul Auster. Toen hij veertien jaar was, kroop hij onder prikkeldraad door toen de bliksem insloeg. Een vriendje voor hem werd gedood en sindsdien is de Amerikaanse schrijver in de ban van het toeval. In al zijn ­romans speelt het een rol. Nu leef je, straks kan het zo maar over zijn.

Ik las bij klimaatwetenschapper Richard Lindzen dat in een flinke onweerswolk evenveel energie huist als in een atoombom. Tijdens onweer treden dan ook unieke chemische processen op. In lucht zit distikstof (N2) en in dat molecuul houden de atomen elkaar stevig vast. Het grove geweld van bliksem verbreekt die binding, wat voor de natuur goed is, want in de regen na een onweersbui zit nitraat, mest voor planten.

Helemaal bijzonder zijn orkanen en tornado’s, zoals ze die in Oost-Azië en de Verenigde Staten kennen. Amerika wordt de laatste weken geteisterd door een reeks tornado’s. De afgelopen maand waren er meer dan vijfhonderd, veel meer dan normaal.

Dat roept vanzelfsprekend de vraag op of dit komt door de opwarming. Komt dit ‘natuurgeweld’ door de wispelturige natuur of is het onze schuld?

Volgens de NOS komen er meer orkanen

Menigeen neemt automatisch aan dat er door de opwarming van de aarde steeds meer orkanen en tornado’s zullen komen. Vooral in de media gebeurt dat aan de lopende band.

Zo meldde Marieke de Vries op 23 september vorig jaar in het NOS Journaal vanuit Hongkong in een reportage over orkaan Mangkhut, dat dit soort orkanen door de opwarming zal toenemen. Ik heb de hoofdredacteur nog gevraagd waar zij die inside-informatie vandaan had, maar heb daar nooit antwoord op gekregen.

In theorie is het overigens denkbaar. Opwarming pompt immers meer energie in de atmosfeer. Daar ­tegenover staat een andere logica, verwoord door de eerder genoemde Lindzen, emeritus hoogleraar meteorologie aan de Amerikaanse universiteit MIT, dat extreem weer verband houdt met het temperatuurverschil tussen evenaar en polen. Welnu, dat verschil wordt door de opwarming van de aarde juist minder – de opwarming is sinds 1900 wereldwijd 1 graad Celsius, maar aan de polen algauw een graad of 3.

Zeke Hausfather, klimaatonderzoeker aan de University of California in Berkeley (Verenigde Staten), schreef op de website CarbonBrief over de relatie tussen opwarming en extreem weer. Hij laat zien dat het aantal tornado’s de afgelopen maand wel groot was, maar dat er de afgelopen decennia geen trend is. Ingewikkeld is dat tegenwoordig elke wervelwind braaf wordt geregistreerd en dit vroeger niet zo was.

Wanneer de kleintjes, met een grotere kans dat die vroeger niet werden gemeld, uit de statistieken worden weggelaten, is er tussen 1950 en nu geen toename. Wanneer alleen naar de zwaarste categorie wordt gekeken, lijkt zelfs sprake van een lichte afname.

Hausfather toont tevens een grafiek over de relatie tussen allerlei soorten extreem weer en opwarming, plus de wetenschappelijke zekerheid die daarover bestaat. Er blijkt een redelijk vertrouwen te zijn dat een afname van extreme kou en een toename van extreme hitte en extreme regen te maken hebben met opwarming, maar dat dit vertrouwen aanzienlijk minder is bij bosbranden, cyclonen en extreme sneeuwval.

Wetenschap is ook weetnietkunde

Noah Diffenbaugh, hoogleraar klimaatwetenschap aan Stanford University, zei vorig jaar in The New York Times: ‘Tornado’s zijn een voorbeeld van een extreme gebeurtenis waarbij we het minste vertrouwen hebben in ons vermogen om de kans op die gebeurtenis toe te schrijven aan de opwarming.’

Zo hoort het. Wanneer je iets niet weet, zeg je dat eerlijk. Wetenschap is ook weetnietkunde.

En waar milieubeweging en media doorgaans met veel aplomb beweren dat de wetenschap het klimaat goed begrijpt, blijkt dat, wanneer je gaat inzoomen, dit lang niet altijd zo is.