Het afgelopen jaar stond natuurlijk in het teken van corona, maar ondertussen zagen we het hele jaar de gevolgen van een ander probleem: klimaatverandering. Gelukkig waren er af en toe sprankjes hoop, in de vorm van grote bedrijven en regeringen die stappen zetten om wat tegen de klimaatcrisis te doen.
We hebben de belangrijkste gebeurtenissen op klimaatgebied van 2020 op een rijtje gezet die je ofwel hebt gemist, of expres hebt genegeerd omdat je al genoeg kopzorgen had.
Januari: de zwarte zomer van Australië
Toen het nieuwe jaar begon, zat Australië midden in het meest desastreuze bosbrandseizoen ooit. Het leverde apocalyptische beelden op van rode luchten en vuurstormen, en natuurlijk enorm veel brandschade. Als gevolg van de ongekende hittegolf werd een stuk grond verschroeid ter grootte van Portugal, werden meer dan drieduizend huizen verwoest en kwamen bijna drie miljard dieren om of raakten ontheemd.
Februari: regenrecords in het Verenigd Koninkrijk
Het Verenigd Koninkrijk staat bekend als plek waar het geregeld met bakken uit de lucht komt vallen, en die reputatie maakte het in februari meer dan waar: het was de natste februari sinds 1862, toen het voor het eerst werd bijgehouden. Er viel gemiddeld 209,1 millimeter regen, 237 procent boven het gemiddelde. En doordat er ook nog meerdere stormen uitbraken – Ciara, Dennis en Jorge – kwamen hele delen van Midlands en Yorkshire onder water te staan.
Maart: de Europese klimaatwet wordt gepresenteerd
Frans Timmermans presenteerde namens de Europese Commissie de klimaatwet van de Europese Unie, als onderdeel van de Green Deal. Het doel is om in 2050 het eerste klimaatneutrale continent te zijn. Greta Thunberg vond het plan niet zo overtuigend, en schreef in een open brief dat het was alsof ze de handdoek in de ring hadden gegooid. “We moeten geen doelen stellen voor 2030 of 2050,” zei ze. “We hebben vooral doelen nodig voor 2020, en elke maand die ons nog te wachten staat.” De brief werd ondertekend door veel andere klimaatactivisten.
April: de wereld gaat in lockdown
In april werden de gevolgen van de coronapandemie over de hele wereld voelbaar: ziekenhuizen raakten overvol en economieën kwamen tot stilstand. Het had ook zijn weerslag op het klimaat: doordat fabrieken moesten sluiten en er minder auto’s op de weg reden werd de stikstofvervuiling in Europa met 40 procent gereduceerd, waarmee alleen al in april 11.000 doden aan luchtvervuiling zouden zijn voorkomen.
Mei: de olieprijzen storten in
Doordat we minder vaak de auto pakten, stortten de olieprijzen helemaal in – in de Verenigde Staten zakte de olieprijs zelfs voor het eerst in de geschiedenis onder de nul, tot bijna min 40 dollar. Netflix boerde wat dat betreft een stuk beter, met een aandelenkoers die naar een nieuw record steeg van 448 dollar. Wanneer het normale leven weer een beetje terugkeert zullen we pas weten welke gevolgen de opdonder die olie kreeg precies gaat hebben, maar volgens deskundigen is de kans groot dat energiebedrijven zich minder afhankelijk zullen opstellen van olie en meer in groenere alternatieven gaan investeren.
Juni: een hittegolf op de Noordpool
De afgelegen Siberische stad Verchojansk staat bekend om zijn extreme kou, maar op 20 juni steeg het kwik naar 38 graden. Helemaal nieuw is dat niet: de temperatuur op de Noordpool stijgt sneller dan waar dan ook. Dat is slecht nieuws voor het zeeijs en de dieren die daar afhankelijk van zijn, maar betekent ook nog eens dat het continent minder goed in staat is om de hitte van de zon terug te kaatsen en zo de wereldwijde temperatuur in toom te houden – ook wel bekend als het albedo-effect. Warmere temperaturen kunnen er ook toe leiden dat bevroren methaanafzettingen vrijkomen, wat een verwarmend effect heeft dat tachtig keer zo sterk is als kooldioxide, over een periode van twintig jaar.
Juli: Apple wil CO2-neutraal worden
Apple maakte zijn plannen bekend om tegen 2030 “de hele bedrijfsvoering, productietoeleveringsketen en levenscyclus van producten” CO2-neutraal te maken. Een ambitieus doel, als je bedenkt dat de huidige voetafdruk van het bedrijf 25,1 miljoen ton CO2 bedraagt (wat ongeveer de helft is van de uitstoot van Portugal in 2019). Om het plan te laten slagen wil Apple onder andere zijn hele toeleveringsketen op 100 procent hernieuwbare energie te laten draaien, en alleen gerecyclede en duurzame materialen gebruiken.
Augustus: bosbranden in de meest biodiverse regio op aarde
Terwijl er in Californië al bosbranden uitbraken van ongekende proporties, ging er elders een gebied in vlammen op dat tot de meest afgelegen en biodiverse ter aarde behoort. In het draslandgebied Pantanal, dat zich uitstrekt over Brazilië, Paraguay en Bolivia, waren twee keer zoveel branden als in 2019. De verwachting is dat dit vooral kwam door een combinatie van ontbossing, droogte en zeer brandbare ondergrondse turf.
Ongeveer een kwart van de uitgestrekte riviervlakte – wat twee keer zo groot is als het gebied van de bosbranden in Californië – is tot nu toe bezweken aan de branden. En daarmee ook een groot deel van het leefgebied van bedreigde diersoorten, zoals jaguars en reuzenotters.
September: de heetste september ooit
Volgens de Copernicus Climate Change Service van de EU was afgelopen september de heetste september ooit. Wereldwijd was het 0,05 graden Celsius warmer dan in 2019, wat volgens de betrokken wetenschappers duidelijk te maken had met uitstoot van de mens.
Oktober: het Groot Barrièrerif verbleekt
Omdat de zeeën vanwege klimaatverandering zijn opgewarmd, is het Groot Barrièrerif volgens een studie sinds 1995 de helft van zijn koraal verloren. Het grootste koraalrif ter wereld beleefde in de zomer zijn derde grote koraalverbleking in vijf jaar – het proces waarbij koraal zijn symbiotische algen kwijtraakt, als gevolg van veranderingen in de omgeving, waardoor ook de kleuren verloren gaan.
November: het orkaanseizoen slaat toe
Centraal-Amerika kreeg binnen nog geen twee weken twee orkanen uit de vierde categorie te verwerken: Eta en Iota. Dat leidde tot verwoestende overstromingen en een grote humanitaire crisis, want het coronavirus maakte de situatie er niet makkelijker op.
Diezelfde maand raasden er ook twee tyfonen over de Filipijnen en Vietnam: Vamco en Goni, die met windsnelheden van meer dan 285 kilometer per uur de zwaarste tyfoon van het jaar was. Uit onderzoek bleek dat dit soort stormen door klimaatverandering nog veel intenser en vernietigender zijn dan voorheen. En als de oceanen verder opwarmen zal die trend zich alleen maar voortzetten.
December: Denemarken doet fossiele brandstoffen in de ban
De Deense regering kondigde aan dat het zal stoppen met olie- en gaswinning in de Noordzee en in 2050 volledig af wil zijn gestapt van fossiele brandstoffen – een grote mijlpaal voor de grootste olieproducent van de EU (dus niet van Europa, want het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen hadden dan ook meegeteld).
“We maken een einde aan het fossiele tijdperk,” zei de Deense klimaatminister Dan Jørgensen in een verklaring. Hij noemde het besluit “noodzakelijk” als het land daadwerkelijk zijn klimaatdoelen wil behalen, om de uitstoot in 2030 met 70 procent te hebben verlaagd en in 2050 klimaatneutraal te zijn. Als onderdeel van het plan zullen er ook nieuwe banen komen in de Deense windenergiesector, die hard aan het groeien is.
Goed, dat was 2020. Wat kunnen we verwachten van de komende jaren? Als we zo door blijven gaan, zullen de jaaroverzichten er in ieder geval niet veel rooskleuriger op worden.
“De gemiddelde wereldwijde temperatuur ligt ongeveer 1,2 graden Celsius boven het pre-industriële niveau (1850-1900). Er is een kans van minstens een op de vijf dat het in 2024 tijdelijk boven de 1,5 graden uit zal stijgen,” zei secretaris-generaal Petteri Taalas van de Wereld Meteorologische Organisatie in juli in een verklaring. “We verwelkomen alle recente toezeggingen van regeringen om de broeikasgasuitstoot te verminderen, want we liggen momenteel niet op schema en er zijn meer inspanningen nodig.”
“Optimisme was een zeldzaam goed in 2020, maar er zijn genoeg redenen om hoop te houden,” zegt Doug Parr, beleidsman van de Britse tak van Greenpeace, tegen VICE. “De pandemie heeft het politieke tijdschema voor het klimaat dan wel vertraagd, met name de klimaattop in Glasgow, maar het heeft wel voor een versnelling gezorgd in ons collectieve bewustzijn. Veel mensen realiseren zich nu dat het beteugelen van de pandemie slechts de helft van het werk is – we moeten ook iets beters gaan opbouwen.”
“De belangrijkste les: als we te makkelijk denken over de bedreigingen die ons te wachten staan, krijgen we het nog zwaar te verduren.”
Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE UK.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram
https://www.vice.com/nl/article/g5bj5b/2020-jaar-klimaat-nieuws-per-maand
