Een groep van ruim vijftig demonstranten liep zondag het eerste deel van de A12-mars. De wandeling is georganiseerd door actiegroep Extinction Rebellion met als doel om aandacht te vragen voor de klimaatcrisis. De stoet vertrok rond tien uur 's ochtends vanaf station Oostvaarders in Almere Buiten en liep naar het station van Almere Poort.
"We gaan met z'n allen naar de A12 om te demonstreren tegen de fossiele subsidies", vertelt Coba Beugeling. "Deze mars is echt het lieve zusje van de klimaatacties. We houden ons helemaal aan de regels en we gaan gewoon een gezellig feestje vieren."
Op verschillende plekken in Nederland vertrokken zondag groepen demonstranten om uiteindelijk allemaal samen te komen op 9 september bij de A12 in Den Haag. "We lopen deze hele week ongeveer 20 kilometer per dag. Iedereen kan instappen en uitstappen wanneer ze willen. Er zijn mensen die maar vijf kilometer meelopen maar er zijn ook deelnemers die helemaal meegaan naar Den Haag."
Blokkade op A12
Dat veel mensen, die naar hun werk moeten, last krijgen van de actie op de A12, is volgens de organisatie het waard. "Als we doorgaan en het klimaat gaat zoals het nu gaat met bosbranden, overstromingen en dergelijke dan hebben veel meer mensen daar last van. Dus ja, het is het zeker waard", zegt één van de deelnemers.
Ook Chris Soebroto, klimaatburgemeester van Almere, loopt een stuk mee. "Het is heel belangrijk, zoals minister van Klimaat Rob Jetten zegt, dat iedereen iets doet tegen de klimaatverandering. Het is belangrijk om bewust te worden van de grote problemen die er zijn. En dat we daar al jarenlang te weinig tegen doen."
"Ik loop mee voor mezelf maar vooral voor onze kleinkinderen", vertelt een deelnemer. "We moeten echt nu veranderingen bewerkstelligen want het is vijf over twaalf."
De groep loopt morgen van Almere Poort naar het Mediapark in Hilversum. Daarna gaat de mars via Utrecht naar Den Haag om te eindigen op de A12.
ATHENE, 27 juli (Reuters) – Bij een munitiedepot in de kustplaats Nea Aghialos in Midden-Griekenland zijn donderdag explosies gehoord tijdens een natuurbrand in het gebied, meldde de door de staat gesubsidieerde publieke omroep ERT.
ERT verwees naar bronnen zonder naam en zei dat het munitiedepot toebehoorde aan de Griekse luchtmacht.
De luchtmacht zei dat de locatie, ongeveer 6 kilometer ten noorden van de luchtmachtbasis, ruim van tevoren was geëvacueerd en dat er geen gewonden waren gevallen. Verschillende dorpen in de wijdere omgeving werden uit voorzorg geëvacueerd.
Aanpassingen: laatste alinea verslaggeving van Associated Press, aangepast 17:41 uur.
De grootste fossiele bedrijven zijn honderden miljarden dollars aan herstelbetalingen verschuldigd voor de economische schade die klimaatverandering in de aankomende decennia aan zal richten. Dat stelt een recente studie in OneEarth. Het klinkt als veel geld, maar voor de fossiele bedrijven geldt dat de genoemde bedragen minder zijn dan hun recordhoge winsten gemaakt in 2022, het jaar van de energiecrisis. Wanneer zet ‘Big Oil’ de knop om?
Herstelbetalingen?
Rijke mensen in het mondiale Noorden zijn onevenredig veel meer verantwoordelijk voor de opwarmende aarde. En de gevolgen van de klimaatcrisis treffen vooral armere mensen en gemarginaliseerde groepen in het mondiale Zuiden. Klimaatverandering is een groot onrecht. Aan dit onrecht hangt een prijskaartje, en tijdens de jaarlijkse VN klimaattoppen wordt er de laatste jaren steeds vaker over geld voor klimaatschade gesproken. In november vorig jaar leidde dat tot de historische afspraak voor het opzetten van een klimaatschadefonds, ook wel het ‘Loss and Damage’ fonds genoemd. Fatsoenlijke schattingen voor geleden schade zijn echter schaars, en overheden zijn het veelal niet eens over wie voor de kosten zou moeten opdraaien. Nationaal eigenbelang weegt vaak toch zwaarder dan internationale solidariteit, zo blijkt maar weer.
Toch proberen wetenschappers om schattingen van kosten te koppelen aan de vraag wie dat zou moeten betalen. In de recente studie in OneEarth worden schattingen gemaakt van de hoogte van deze herstelbetalingen (in het Engels: ‘reparations’). De auteurs leggen de verantwoordelijkheid bij de grootste uitstotende fossiele bedrijven, en berekenen hoeveel smartengeld zij de samenleving in de toekomst verschuldigd zijn. De methodes en resultaten zijn interessant, en zullen we hier behandelen.
Fossiele bedrijven zoals Shell en Exxon zijn direct, of indirect, verantwoordelijk voor de uitstoot van broeikasgassen. Ze dragen echter een extra verantwoordelijkheid doordat veel van deze bedrijven al decennialang wisten van de gevaarlijke gevolgen van hun producten, en desondanks hun vervuilende bedrijfsvoering hebben verdedigd en uitgebouwd. Van Shell en van Exxon staat vast dat zij al sinds de jaren ’70 en ’80 wisten van klimaatverandering en actief klimaatbeleid tegen hebben gewerkt door desinformatiecampagnes. Ook in Nederland is deze misinformatie over klimaatverandering het publieke debat in gesijpeld.
Fossiele bedrijven worden steeds vaker aansprakelijk gesteld voor hun schade, bijvoorbeeld via rechtszaken, maar nu is er ook een uitgebreide berekening gemaakt van de kosten die ze verschuldigd zijn aan de gemeenschappen die het meest geraakt worden door decennia uitstoot en leugens. De studie in OneEarth stelt dat de 21 grootste vervuilers, waaronder bedrijven als BP, Shell en ExxonMobil, verantwoordelijk zijn voor zeker 5,4 biljoen (!) dollar aan schade door extreme droogtes, bosbranden, zeespiegelstijging en veel meer dat aan klimaatverandering kan worden toegekend, over de periode 2025 tot 2050.
Wie betaalt wat en waarom?
De data die de studie gebruikt zijn gegevens over de uitstoot van fossiele bedrijven, en een raming van de kosten van klimaatverandering. De historische uitstoot van fossiele bedrijven komt uit de Carbon Majors database. Dat levert uitstoot per bedrijf op. De auteurs houden vervolgens 1988 aan als startjaar van de emissies die ze meenemen in de berekening van verantwoordelijkheid. 1988 is het jaar dat het IPCC werd opgericht (en van de getuigenis van klimaatwetenschapper James Hansen voor de senaat van de VS). Vanaf dat moment worden claims van de industrie dat ze geen verantwoordelijkheid hadden voor klimaatverandering, of dat het allemaal niet zo erg was, onhoudbaar geacht.
Het aandeel CO2 emissies en de hoeveelheid te betalen herstelbetalingen voor de top 21 uitstotende fossiele bedrijven. Data van de studie, figuur via The Guardian.
De te betalen bedragen zijn berekend op basis van een consensusverklaring van economen over de kosten van klimaatverandering. Zij schatten de te verwachten mondiale economische kosten op zo’n 99 biljoen dollar tussen 2025 en 2050. De uitstoot van fossiele brandstoffen is verantwoordelijk voor zo’n 69,6 biljoen. De studie kiest ervoor om een derde van deze toekomstige kosten aan de fossiele industrie toe te kennen. Ze kennen de andere twee derdes toe aan overheden en consumenten. Het is een redelijk arbitraire keuze, en misschien zelfs wel een beetje conservatief. Uiteindelijk houdt het in dat de mondiale fossiele industrie verantwoordelijk wordt gehouden voor ten minste 23,2 biljoen dollar aan klimaatgerelateerde economische verliezen over 25 jaar. Of, bijna 900 miljard per jaar.
De auteurs kiezen ervoor om een dimensie aan rechtvaardigheid mee te nemen in de toekenning van de kosten aan de top 21 vervuilers. Vervuilers gevestigd in lage inkomenslanden, zoals Coal India, worden vrijgesteld van herstelbetalingen. Bedrijven uit midden inkomens, zoals PetroChina, worden de halve kosten toegekend, en de top vervuilers uit rijke landen, waaronder Exxon en Shell, mogen het volledige bedrag uitkeren. Deze top 21 vervuilers worden gezamenlijk dus voor 5,4 biljoen dollar (van die 23,2 biljoen dollar in totaal) aansprakelijk gesteld, waarbij die vrijstellingen zijn verrekend.
Gezien de rijkste 1% van de wereld voor meer dan 2 keer zo veel uitstoot verantwoordelijk is dan de armste 50%, is het meenemen van rechtvaardigheid in de berekeningen een goed voornemen, mijn inziens. Toch vind ik het wel een beetje arbitrair waar je dan de grens precies trekt. Je zou ook een soort glijdende schaal kunnen definiëren, waarbij de hoogte van de herstelbetalingen afhankelijk is van het BNP van een land. Of niet het land van vestiging, maar de landen van de aandeelhouders of bedrijfstop aanhouden. Daarnaast zou het ook rechtvaardiger zijn om al die uitstoot van voor 1988 wel mee te nemen, maarja, dan kun je weer stellen dat de Shells en BPs niet ‘wisten’ dat hun producten voor gevaarlijke klimaatverandering zouden zorgen… Uiteindelijk zijn dit ook allemaal ietwat arbitraire keuzes. Voor de auteurs was het vooral van belang om in hun methodes de bedrijven uit landen in ontwikkeling enigszins vrij te stellen.
Percentage van de mondiale emissies tussen 1988 – 2022 versus het BNP van het land waar het bedrijf gevestigd is. Data van de studie, figuur via The Guardian.
We zien dat Saudi Aramco met kop en schouders bovenaan staat in termen van emissies. Aramco alleen is voor bijna 5% van de mondiale CO2 emissies vanaf 1988 tot nu verantwoordelijk. Op basis daarvan zou het meer dan 1 biljoen dollar aan herstelbetalingen verschuldigd zijn, over de periode 2025 – 2030. ExxonMobil en Shell staan op plek 5 en 6 van meeste uitstoot, maar op plek 3 en 4 in termen van de meeste herstelbetalingen, omdat de grote uitstoters Coal India en National Iranian Oil volgens de methodes van de studie worden vrijgesteld.
Het geld is er
Het klinkt als grote bedragen waar de studie mee aan komt zetten. Maar als we kijken wat een aantal van deze grote bedrijven in het afgelopen jaar aan winst hebben geboekt, dan is het absoluut niet onbetaalbaar. De oliereuzen BP en Shell hebben in 2022 respectievelijk zo’n 28 miljard en 40 miljard dollar winst gemaakt, voor beide een record. Samen zouden ze ongeveer 31 miljard dollar per jaar aan herstelbetalingen moeten uitkeren. ExxonMobil gaat daar flink overheen en heeft een recordwinst van 56 miljard dollar geboekt in 2022. Ze worden voor 18 miljard dollar per jaar aan klimaatsmartengeld verantwoordelijk gehouden. Saudi Aramco, het staatsbedrijf dat qua emissies én qua herstelbetalingen absoluut bovenaan staat met een geschatte 43 miljard dollar per jaar, heeft in 2022 een zodanig kolossale winst gemaakt dat het vier jaren aan herstelbetalingen in één jaar zou kunnen uitkeren. Hun recordwinst van zo’n 161 miljard dollar is bijna de helft van de begroting van Nederland in 2022.
De recordhoge winsten van ExxonMobil, Shell, Chevron en BP samen zijn nog minder dan de torenhoge winst van Saudi Aramco in 2022. Via CarbonBrief.
Nu was 2022 een uitzonderlijk jaar voor ‘Big Oil’. Door de Russische invasie in Oekraïne schoten de energieprijzen de lucht in. Dat heeft in Nederland en vele landen om ons heen voor een ‘cost of living’ crisis gezorgd. Wij konden de gasrekening niet meer betalen, er werden fondsen opgetuigd om mensen met hun torenhoge energierekeningen te helpen, en ons werd aangeraden om wat korter te douchen en de verwarming lager te zetten. Ondertussen boekte Big Oil ongekende recordwinsten en werden er gretig bonussen uitgedeeld aan de top van de fossiele energieconcerns. Ik vind dat een grove schande.
Van plicht naar praktijk
Vanuit een moreel standpunt kun je begrijpen dat de grote vervuilers een reparatieverantwoordelijkheid hebben voor schade die is en zal worden aangedaan door emissies waar zij voor verantwoordelijk zijn. Dit onderzoek laat zien dat de top uitstoters een behoorlijke kluif aan herstelbetalingen zouden moeten betalen, maar dat dat met hun recente recordwinsten geen probleem hoeft te zijn. Ja, er is wat af te dingen op de methodes die de onderzoekers gebruiken, maar ook met andere keuzes in de methodologie is het duidelijk dat onbeperkt olie oppompen niet zonder gevolgen mag zijn. Het is echter de vraag of we nu en in de toekomst een redelijk niveau van rechtvaardigheid of moreel besef kunnen verwachten van Big Oil. In het afgelopen jaar hebben onder meer BP, ExxonMobil en Shell hun toezeggingen om olie- en gasproductie af te schalen, zelfs teruggedraaid… Met het soort onderzoek dat we in deze blog hebben behandeld, kan de fossiele industrie wel meer en meer op een onderbouwde manier ter verantwoording worden geroepen. Want maak mij maar wakker wanneer ze vanuit zichzelf een reparatiebesef gaan voelen.
Vijf maanden was het stil aan de Van Kinsbergenstraat 8. De plek die Schenkers achterliet, is nu weer opgevuld. Jongerencafé Lighthouse opende 8 juli feestelijk de deuren.
Lighthouse moet een goede, prettige plek zijn waar je ‘gewoon kan zijn’. We spreken Sebastiaan Kruyswijk (44), die samen met zijn vrouw Wietske (41) initiatiefnemer is van het christelijk jongerencafé. “We zijn lid van de Tabernakelkerk en daar zien we dat sommige jongeren in een vriendengroep zitten en andere niet. Bij events als de EO Jongerendag en Opwekking zie je een groot groepsgevoel ontstaan. Maar vervolgens gaat iedereen weer verder op zichzelf, bij zijn eigen kerk.”
Positieve vibe
“We wilden die positieve vibe en dat groepsgevoel vasthouden, het hele jaar door. Zo kwamen we op het idee van een jongerencafé.” Via-via hoorden Sebastiaan en Wietske dat Schenkers leeg zou komen te staan. Een plek die in 1865 is bestempeld als een plek waar jongeren zich welkom voelen, aldus Matt van Maastricht, eigenaar van Schenkers. Voordat dit café zich in 2015 het pand vestigde, zat christelijk Café Williams erin. “Het is mooi dat we hier iets opzetten in geest van Café Williams”, zegt Sebastiaan.
Lighthouse Café opende 8 juli in Apeldoorn. Foto: Lighthouse
Allemaal enthousiast
“We hebben een enquête uitgestuurd binnen ons netwerk om erachter te komen of er animo is en hadden binnen een uur tweehonderd reacties.” Al snel was er een appgroep met honderd jongeren en de barlijsten zijn rond. Ook de dochter (14) en zoon (17) van Sebastiaan en Wietske helpen mee. “Het leeft heel erg, de jongeren zijn allemaal enthousiast. De naam Lighthouse is bedacht door de jongeren zelf en verwijst naar Mattheus 5:14 uit de Bijbel: “Jij bent het licht van de wereld”, zegt Sebastiaan.
Ga je als oud-bezoeker van Schenkers een drankje doen bij Lighthouse? Verwacht dan wél de koffie van Matts koffiemerk Bosbrand, maar geen fancybaristaskils, aldus Sebastiaan. Verder is de drankenkaart tamelijk hetzelfde als bij Schenkers. Qua eten “We hebben wel bitterballen, panini’s en tosti’s. We kijken waar behoefte aan is en beginnen simpel.”
Kloof dichten
De ondernemer (hij en zijn vrouw hebben een hulpverleningsproject in seksuele vorming van jongeren, red.) benadrukt dat Lighthouse geen initiatief van de kerk is. “Best veel jongeren hebben zowel vrienden binnen als buiten de kerk. Met dit café willen we die kloof dichten. Iedereen is welkom.”
“Dat betekent dat als een groepje ouderen hier een koffieochtend wil houden, dat ook moet kunnen. Woensdag en donderdag wordt het pand onderverhuurd aan Campus Woudhuis, die werken met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij gaan maaltijden koken voor horecamedewerkers.”
Lighthouse is de komende tijd vrijdagmiddag van 13.00 tot 18.00 uur, vrijdagavond van 20.00 tot 23.00 uur en zaterdagavond van 20.00 tot 0.00 uur geopend. De openingstijden worden later eventueel nog uitgebreid.
De Europese Commissie stuurt bijna 5 miljoen euro naar Den Haag voor extra steun aan de boeren. Het bedrag zal rechtstreeks worden verdeeld om boeren te compenseren voor de dalende prijzen van landbouwproducten en andere economische verliezen, bijvoorbeeld als gevolg van marktverstoringen. De regering mag de subsidie tot maximaal 200 procent aanvullen.
Het dagelijks EU-bestuur maakt in totaal 330 miljoen euro extra beschikbaar uit de Europese landbouwbegroting voor boeren in 22 EU-landen. De lidstaten hadden bij de commissie aangeklopt vanwege de moeilijke tijd waarmee verschillende landbouwsectoren worden geconfronteerd. Ook boeren die te kampen hebben met de gevolgen van ongunstige klimatologische omstandigheden, zoals extreme droogte of juist veel neerslag, komen in aanmerking voor de subsidie.
Daarnaast krijgen de vier buurlanden van Oekraïne (Polen, Slowakije, Hongarije, Roemenië) plus Bulgarije bij elkaar 100 miljoen euro extra steun. De graanprijzen op hun lokale markten zijn fors gezakt omdat de goedkope Oekraïense producten sinds de Russische invasie grotendeels via Europa worden uitgevoerd maar deels in Oost-Europa blijven. Nederland en elf andere landen waren het aanvankelijk niet eens met de steun die de Europese Commissie voor de vijf landen voor ogen had. Maar de lidstaten hebben er nu toch mee ingestemd, volgens EU-bronnen omdat er nu dus ook voor hun eigen boeren extra steun is uitgetrokken.
De twee nieuwe uitgaven komen uit een landbouwfonds dat is bedoeld om tegenslagen in de landbouw op te vangen. De zogeheten landbouwreserve is daardoor voor dit jaar uitgeput, terwijl grote delen van Europa vrezen voor bijvoorbeeld droogte en natuurbranden.
