Categorie: televisie

Geplaatst op

Brandweer: natuurbranden in Nederland worden onbeheersbaar door klimaatverandering (Nieuwsuur)

Natuurbeheerders moeten hun natuurgebieden de komende jaren anders gaan inrichten. Anders kan de brandweer natuurbranden niet meer onder controle krijgen. Daarvoor waarschuwt Jelmer Dam, nationaal coördinator natuurbrandbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid. "Het is niet de vraag of natuurbranden in ons land onbeheersbaar worden. Maar wanneer", aldus Dam in Nieuwsuur.

Door de klimaatverandering neemt de brandbaarheid van de natuur toe. De jaartemperaturen liggen hoger, het groeiseizoen wordt langer en er ligt meer dood hout in de bossen. Ook groeit er nu meer dan voorheen vegetatie die snel vlamvat.

Grote natuurbranden komen vaak tegelijkertijd voor, legt Dam uit. Zoals vorig jaar eind april in de Deurnese Peel in Noord-Brabant, het Nationaal Park De Meinweg in Limburg en een bosbrand in de buurt van Tilburg. "Bij meerdere natuurbranden, die soms dagen kunnen duren, hebben we niet voldoende mensen, niet voldoende water in de buurt en kunnen we nu niet goed ter plekke komen.''

Hierdoor kunnen grote stukken bos of heide in de vlammenzee verloren gaan. Maar het is ook gevaarlijk voor mensen, want de natuur wordt in Nederland druk bezet. "Er staan verpleeghuizen in het bos, campings en psychiatrische inrichtingen'', vult Anton Slofstra aan, commandant Gelderland-Midden en portefeuillehouder natuurbranden bij Brandweer Nederland. "Soms met brandbaar struikgewas tot aan de voordeur. Dat moet echt anders.''

De brandweer probeert grote natuurbranden als het kan te vertragen. Dat ziet er zo uit:

Er moet veel meer gedaan worden aan preventie, benadrukken beiden. Slofstra wil dat er wettelijke voorschriften komen voor natuurgebieden op het gebied van brandveiligheid. "Bij de bouw van huizen, kantoren en fabrieken zijn er strenge regels. Maar voor natuurgebieden ligt er niets.''

In sommige gebieden zijn natuurbeheerders al bezig om aanpassingen te maken. Slofstra waarschuwt dat het niet vrijblijvend moet zijn. "Dit onderwerp moet urgentie krijgen. Ook in politiek Den Haag." Eerder kaartte de Rekenkamer aan dat er te weinig specialisten zijn en materieel om branden in de natuur goed te bestrijden.

Betere bereikbaarheid voor de brandweer kan worden bereikt door de aanleg van bijvoorbeeld meer verharde paden waarover het zware brandweermaterieel kan rijden. Ook het verwijderen van hout en het planten van loofbomen in een naaldbos kan zorgen dat een brand minder snel om zich heen kan slaan en onbeheersbaar wordt.

"Het is een enorme opgave om dit overal voor elkaar te krijgen'', erkent Slofstra. "Zoiets realiseer je niet in een paar maanden of een paar jaar. Daarom zijn er regels nodig. Je wil niet dat iemand over vijf jaar besluit dat het toch niet zo belangrijk is."

'Dood hout zit vol insecten'

Bij Staatsbosbeheer inventariseert Marc Brosschot welke aanpassingen nodig zijn in de natuurgebieden. Hij is doordrongen van de noodzaak maar geeft ook aan dat de wensen van de brandweer soms pijn doen. "Dood hout zit vol met insecten, pissebedden en mossen. Een van onze doelstellingen is biodiversiteit dus we gaan het zeker niet allemaal weghalen.'' Hij zegt dat maatwerk nodig is omdat natuurgebieden (zand, veen en bos) onderling erg verschillen. "Dat vang je niet in één wet.''

Volgens Slofstra is duidelijke wetgeving de oplossing en moet de minister van Veiligheid en Justitie de eindverantwoordelijkheid krijgen. Het ministerie van Veiligheid en Justitie laat weten met het ministerie van LNV te bekijken welke preventieve maatregelen nodig zijn. Dit doen ze samen met provincies, de veiligheidsregio's en natuureigenaren. Ook wordt nagegaan of 'nadere regelgeving bij het beheer van natuurgebieden passend is', aldus een woordvoerder.

NOS op 3 dook afgelopen zomer in het groeiende gevaar van bosbranden in Nederland:

https://nos.nl/l/2383750
Geplaatst op

De uitzending van 30 januari: Advies: de basisscholen weer open / Het verhaal van ‘Shuggie Bain’ / Hoe ‘coal is king’ klimaatverandering verergert in Australië (Nieuwsuur)

OMT-advies: de basisscholen kunnen weer open

Basisscholen en kinderopvang kunnen weer open. Dat staat in het advies van het Outbreak Management Team aan het demissionaire kabinet, dat in handen is van de NOS. Een deel van het kabinet praat morgen in het Catshuis over de coronamaatregelen. Gisteren bleek dat het kabinet erop aanstuurt dat de basisscholen en de kinderopvang maandag 8 februari weer opengaan. Volgens Haagse bronnen vinden de ministers de schade voor de kinderen zo groot dat een langere sluiting onverantwoord is. Hoe doen andere landen dat: we bekijken de situatie in Spanje, Frankrijk, Groot-Brittannië, België en Duitsland.

Het verhaal van 'Shuggie Bain'

Het boek Shuggie Bain van de Schotse debutant Douglas Stuart won de Booker Prize van 2020, Groot-Brittannië's meest prestigieuze boekenprijs. Na eerst 32 keer te zijn afgewezen door een uitgever. Het gaat over de jonge Shuggie die opgroeit in het Schotse Glasgow van de jaren 80 als Margaret Thatcher de fabrieken en mijnen sluit. Een verhaal over armoede, een aan alcohol verslaafde moeder en de worsteling met zijn geaardheid. Allemaal gebaseerd op Stuarts eigen jeugd in Glasgow. We spreken de schrijver in zijn huidige woonplaats New York.

Hoe 'coal is king' klimaatverandering verergert in Australië

2019 was het warmste jaar ooit gemeten in Australië. Ongekend hevige bosbranden, verwoestten miljoenen hectare bos en er vielen tientallen doden. Oorzaak: klimaatverandering zeggen deskundigen, die daarbij de beschuldigende vinger wijzen naar Australie's enorme steenkoolindustrie. Terwijl de Australische regering worstelt met de grootschalige mijnbouw in het land, is het leed in de getroffen dorpen en steden nog lang niet voorbij.

https://nos.nl/l/2366597
Geplaatst op

Hoe ‘coal is king’ klimaatverandering verergert in Australië (Nieuwsuur)

2019 was het warmste jaar ooit gemeten in Australië. In combinatie met de droogte leidde het tot de ergste bosbranden in de geschiedenis van het land. En dat hebben mens èn dier geweten. Er ging een gebied ter grootte van 2,5 keer Nederland in vlammen op. Meer dan 30 mensen en mogelijk 1 miljard dieren kwamen om. De oorzaak: klimaatverandering, zeggen deskundigen.

Van alle landen wereldwijd wordt juist Australië door de klimaatverandering heel kwetsbaar voor natuurrampen. Werk aan de winkel, zou je zeggen, voor de Australische regering. Maar die steekt vooralsnog de kop in het zand.

Want een van de belangrijkste veroorzakers van de CO2-uitstoot daar is heilig: de steenkoolindustrie. De exportcijfers en politieke belangen zijn voor de regering van premier Scott Morrison zo belangrijk, dat ze het klimaatprobleem voor zich uit schuiven.

Correspondent Eva Gabeler gaat een jaar later terug naar het getroffen gebied:

https://nos.nl/l/2364611
Geplaatst op

Onze uitstoot daalde hard, maar de klimaatcrisis is niet weg (integendeel) (Nieuwsuur)

In 2020 zou er een recordhoeveelheid broeikasgassen uit worden gestoten, was de verwachting. Het werd - door de uitbraak van het coronavirus - een recorddaling. De coronacrisis verdreef de klimaatcrisis van de voorpagina's.

Maar die crisis is niet weg. Het klimaat blijft ondanks de lagere uitstoot van dit jaar veranderen. Zo zit ook 2020 weer vol signalen dat de opwarming van de aarde doorzet. Aan het einde van dit jaar - waarschijnlijk het één-na-warmste ooit gemeten - maakt Nieuwsuur de balans op:

Begin 2020 staan grote delen van Australië al maanden in brand. Wetenschappers vinden het lastig een specifieke brand direct te linken aan klimaatverandering, want branden zijn er altijd wel. Maar een warmere, drogere wereld vergroot de kans op meer en destructievere natuurbranden.

Ook bosbranden aan de andere kant van de planeet. Siberië - een gebied waarbij je aan kou denkt - staat deze zomer in vuur en vlam. Het is er ook een stuk warmer dan normaal.

Bijkomend effect is dat de permafrost, bevroren toendragebieden die zo'n 20 procent van de planeet beslaan, sneller begint te ontdooien. In de bevroren Siberische bodem liggen broeikasgassen als CO2, methaan en lachgas opgeslagen, al duizenden jaren.

Al die gassen komen langzaam maar zeker vrij, wat weer bijdraagt aan het broeikaseffect en daarmee de mondiale opwarming. Dat zorgt op zijn beurt weer dat de bodem sneller opwarmt, en dat er dus meer broeikasgassen vrijkomen - met alle gevolgen van dien. Bij het vrijkomen van methaan ontstaan soms enorme explosies, met gigantische gaten tot gevolg.

Rond de Noordpool zien we ook wat bijzonders dit jaar. Het ijs op de Noordpool krimpt en groeit elk jaar. In de zomer is er minder ijs, in de winter meer. Maar er komt de laatste jaren steeds minder ijs terug. "Als het zo doorgaat zit je over vijftien jaar op nul zee-ijs op de Noordpool in de zomer en dan heb je dus een volledig ijsvrije Noordpool", zegt weerman en poolonderzoeker Peter Kuipers Munneke.

Een warmere aarde betekent extremer weer. In eigen land zien we daar ook voorbeelden van. De hitte van afgelopen zomer is zo'n voorbeeld.

Dit jaar is het volgens de Wereld Meteorologische Organisatie gemiddeld 1,2 graden warmer dan halverwege de 19de eeuw. Daarmee ligt 2020 op koers om in de top-drie te komen van warmste jaren ooit gemeten.

In het Klimaatakkoord van Parijs is afgesproken dat we de opwarming liefst tot anderhalve graad moeten beperken - en in ieder geval ruim onder de twee graden moeten houden om zo gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen.

Maar dat zal niet lukken, blijkt uit een recente analyse:

Hoeveel warmer het uiteindelijk wordt, hangt af van de vraag of het lukt te stoppen met het verbranden van steenkool, olie en gas. Het is die verbranding die zorgt voor meer broeikasgassen die leiden tot opwarming.

"Dat de concentratie CO2 in de atmosfeer blijft stijgen betekent dat het in de toekomst warmer zal worden", zegt onderzoeker Ralph Keeling, die werkt bij het meetstation Mauna Loa op Hawaï.

"Het is nu al warmer door de stijging uit het verleden. Daar moeten we ons zorgen over maken. Het betekent dat we op weg zijn naar een wereld waarvan we niet goed weten hoe die eruit zal zien."

De uitstoot van CO2 stijgt al jaren. Maar ook hier zorgt de coronacrisis voor een trendbreuk.

Dat klinkt als goed nieuws, maar het betekent niet dat het probleem is opgelost. Klimaatwetenschappers berekenen dat als de coronadip eenmalig is, het halverwege deze eeuw slechts 0,01 graad opwarming scheelt, Als de dip blijvend is, heeft het wel effect. Het probleem is dat uitgestoten broeikasgassen lang in de atmosfeer blijven.

Stel de atmosfeer voor als een emmer en zie de emmer de afgelopen dertig jaar versneld vollopen, richting de anderhalvegradengrens. In het huidige tempo, met de uitstoot van 2020 daarbij, is die emmer binnen tien jaar vol.

Wat brengt 2021?

En hoe nu verder? 2021 wordt een jaar van herstel, zegt klimaatonderzoeker Kuipers Munneke. "Het is belangrijk dat het economische herstel ook groen en duurzaam is. Veel klimaatwetenschappers hopen dat we sectoren die getroffen zijn door de crisis zó opbouwen, dat we het goed doen."

"Het zou zonde zijn om nu veel te investeren om terug te gaan naar exact dezelfde situatie, terwijl we in 2030 veel minder broeikasgassen moeten uitstoten", zegt Kuipers Munneke. "In de coronacrisis is de economie een stuk lokaler geworden en zoeken mensen naar bedrijven uit de buurt. Dat is goed om vast te houden."

Maar er zullen ook harde keuzes gemaakt moeten worden, zegt de klimaatwetenschapper. "Nu worden veel bedrijven nog overeind gehouden. Op enig moment moet de overheid prioriteiten stellen. Dan denk ik dat je ook oog moet houden voor klimaatbeleid en geen sectoren moet steunen waar geen toekomst voor is."

Overheden hebben de afgelopen maanden gigantisch veel geld geleend om de crisis te lijf te gaan. "Je kunt je voorstellen dat ze de komende jaren de hand op de knip willen houden, maar eigenlijk moeten ze nu fors investeren in de klimaattransitie", zegt Kuipers Munneke.

"2021 wordt een belangrijk jaar. Hopelijk ook een jaar waarin klimaat weer iets vaker op de voorpagina's staat. Daar is alle reden toe, als je de cijfers bekijkt."

https://nos.nl/l/2362510