3 catastrofale planeetproblemen: ook taak voor ICT & e-health? (ICT Health)

Bezinning en het de verantwoordelijkheid nemen voor ons voortbestaan, ofwel het tussen de oren hebben van de huidige catastrofale planeetproblemen, staan uiteraard voorop bij de wereldwijde effectieve aanpak. Naast de 1400 wetenschappers van het IPCC 2021 vroegen de redacties van 220 medische tijdschriften al aandacht voor de impact van de klimaatcrisis op onze gezondheid. Kort daarop ook de grote kerkgenootschappen die om het redden van de schepping vragen.

De boodschap: politiek en beleidsmakers moeten met spoed ingrijpen voordat het echt te laat is. Nederland blijft Europees gezien duidelijk achter bij de aanpak van de drie GPPs. Is dat politieke onkunde en onwil of spelen er andere belangen een rol? Meer dan mooie woorden en dooddoeners zoals alleen actie indien ‘haalbaar en betaalbaar’ zit er vaak niet in, enkele positieve uitzonderingen daargelaten.

De klimaatcrisis

De meest bekende van de grote drie planeetproblemen is de klimaatcrisis. Zeer complex, want het gaat om opwarming, CO2-uitstoot (broeikasgassen), orkanen, heftige (plaatselijke) regenval met overstromingen, zinderende hitte met extreme droogte, ernstige luchtverontreiniging, immense bosbranden, stijging van de zeespiegel, tot voorheen ongekende klimaatschommelingen en oprukkende tropische ziekten of andere epidemieën. Daaraan gekoppeld geopolitieke strijd en grote vluchtelingenstromen Het behoeft geen betoog dat dit allemaal heel slecht is voor de wereldgezondheid.

Onlangs kwam er een nieuw (2021) IPCC-rapport uit. Zo’n 1400 wetenschappers van de het Intergovernmental Panel on Climate Change verzamelde expliciet wetenschappelijk bewijs voor dat het echt heel slecht gaat met de leefbaarheid van de aarde. Wie dit rapport te taaie stof vindt, kan het beeldender en boeiender nalezen in boeken zoals 6 Graden en De onbewoonbare aarde.

220 medische redacties

De 220 redactionele commentaren in gerenommeerde medische vakbladen spreken van de grote problemen bij het overschrijden van de 1,5 graden Celsius opwarming (t.o.v. het pre-industriële tijdperk). En bij drie graden opwarming hebben we het zo ongeveer met onze gezondheid, welzijn en welvaart gehad.

Kijk verder dan corona, wordt benadrukt. COVID 19 konden we nog net aan. Wat er straks zonder actief ingrijpen komt, valt gewoon niet te behappen voor het huidige zorgsysteem. Dat stort onder deze condities helemaal in. Om het over helemaal onbetaalbaar worden nog maar niet te hebben.
Dan het item verborgen sterfte. Doden door corona, bosbranden met luchtverontreiniging (meer dan 35.000 doden wereldwijd), stormen en overstromingen vallen op. Die halen uitgebreid de pers en activeren de bevolking. Meer verborgen en vaak erger zijn het aantal doden door hitte, hongersnood, vluchtelingenproblematiek, drinkwatertekort, oprukkende (tropische) zieken en chemische vervuiling. En dan zijn er nog neveneffecten zoals aantasting van de psychische gezondheid met alle negatieve levenseffecten van dien.

IPCC rapport 2021 en gezondheid

De klimaatcrisis bedreigt de gezondheid in heel Europa. Het Nederlandse Milieu- en Natuurplanbureau rapporteerde al eerder in haar ‘Effecten van klimaatverandering in Nederland’ dat het er alleen niet slecht voorstaat maar waarschijnlijk bij niets doen nog veel erger wordt.

Het IPCC rapport 2021 toont dit nogmaals overtuigend aan. Hitte, overstromingen, tropische ziekten, luchtverontreiniging (fijnstof en stikstofverbindingen), overstromingen, voedseltekorten, gebrek aan drinkwater, conflicten hierover etc. Onze gezondheid en welzijn staan een ongekende en mogelijk niet meer te keren ecologische omslag met miljoenen tot wel 1,2 miljard zieken en doden te wachten. Er zijn volgens dit rapport echter ook enkele scenario’s om het tij alsnog te keren.

Aanpassen of met spoed couperen?

Mens en techniek zullen zich toch wel aanpassen aan gewijzigde klimaatomstandigheden? Tot op zeker hoogte wel. Stormkeringen, goede waarschuwingssystemen, noodplannen en opvang regelen doen best hun werk. En er wordt vast wel weer een vaccin tegen een volgende pandemie gevonden?

Al deze maatregelen kunnen echter geen wonderen verrichten. Ze zijn domweg eindig. Hoe hoog kan je dijken uiteindelijk maken? Een ander punt is dat de rampen steeds complexer worden en elkaar verder versterken. Bosbranden geven bijvoorbeeld meer CO2 en hitte af en minder bomen geven minder koeling en luchtzuivering.

Het enige dat echt adequaat helpt, is het wegnemen van de oorzaken voor de drie grote planeetproblemen. Dat vergt toch een heel andere opstelling van politici, beleidsmakers, industrie, landbouw en aandeelhouders. Grote spoed is vereist.

Probleem van biodiversiteit

Dit tweede GPP is eveneens behoorlijk complex, zowel qua gevolgen als oorzaken. Het algemene principe is: hoe minder soorten (flora en fauna), des te groter de kans dat pathogenen de overhand krijgen, nuttige gewassen en dieren uitsterven, er een gebrek aan medicijnen komt en hongersnood uitbreekt. Kortom, monoculturen zijn een ware pest voor gezondheid en welzijn.

De oorzaken van afnemende biodiversiteit liggen onder meer bij de klimaatcrisis (verdroging, hitte), luchtverontreiniging (stikstofuitstoot) en menselijk ingrijpen in de omgeving. Zie voor Nederland het PlanBureau voor de Leefomgeving (PBL) Medisch Contact pleitte in 2015 al voor het behoud van biodiversiteit met het oog op gezondheidseffecten. Leerzaam is eveneens het WHO-rapport.

Afnemende biodiversiteit is nadrukkelijk geen hobby meer van natuurwappies, maar vormt een serieuze bedreiging voor het voortbestaan van de mensheid en natuur. Argumenten zoals vooruitgang, economie en werkgelegenheid wegen niet op tegen de immense schade die wordt aangericht. Onbetaalbaar voor ons nageslacht! Het in een eerdere blog aangehaalde voorzorgprincipe wordt gewoon te weinig toegepast. ICT en AI-beeldvorming kunnen helpen om de gevolgen inzichtelijk te maken.

Probleem van chemische vervuiling

Veel van deze GPP speelt zich in het verborgene af. Niet opgemerkt, in de doofpot gestopt of gewoon gebrek aan kennis. De precieze gevolgen voor gezondheid en welzijn blijken vaak nog onvoldoende bekend en onderzocht. Hoewel grote hoeveelheden Big en Deep Data voor research aanwezig zijn. Tijd voor AI en patroonherkenning plus voorspelde effecten.

Voor Nederland staat momenteel de vervuiling door Tata Steel in de picture. Al jaren wordt de omgeving van IJmuiden, Velzen, Beverwijk en Wijk aan Zee door de staalindustrie ernstig vervuild met ziekmakende en kankerverwekkende stoffen die met name kinderen treffen.

De Volkskrant publiceerde recentelijk het artikel ‘Plastics en andere chemische stoffen stapelen zich op in de grond: een nieuwe planetaire crisis dreigt’. PFAS, bestrijdingsmiddelen, (micro)plastics , zware metalen en allerlei slecht afbreekbare koolwaterstoffen grijpen grootschalig om zich heen.

Het IRAS (risico assesment) van het UMC Utrecht pleit voor een zogenaamd exposoom, wat zijn de gevolgen van de blootstelling van ons genetisch materiaal aan toxische stoffen. Al met al valt zo’n 16 procent van de sterfgevallen te wijten aan chemische vervuiling. En er zijn ongeveer 156 miljoen chemicaliën op de wereld waarvan grotendeels nog onbekend is wat zij met gezondheid doen.

ICT en e-health

Een tijdlang werd de mondiale cybercrime als de inmiddels ingang zijnde Derde Wereldoorlog gezien. De ICT-techniek verovert het slagveld. Het lijkt er echter steeds meer op dat vanuit gezondheidsoogpunt de drie grote planeetproblemen deze wereldoorlog ontketenen. Kunnen ICT en e-health een mitigerende rol spelen?

In feite gaat het om drie ‘strijdterreinen’: Tijdig signaleren, couperen en voorkomen. Voor het signaleren en diagnosticeren zijn e-health, ICT en AI zonder meer geschikt. Ook het visualiseren daarvan lukt met GIS en andere beeldvormende technieken uitstekend. Dat maakt ingrijpen efficiënt en accuraat.

Het bestrijden van de gevolgen met bewaking (wearables), slim technisch ingrijpen in de leefomgeving (bijvoorbeeld het smart home en city) en (preventieve) behandeling zijn eveneens steeds meer het domein van ICT en e-ehealth. Een app die voor de leek de mate van luchtkwaliteit meet, geeft hem of haar al inzicht en bewustwording. Het blijft echter dweilen met de kraan open als er ook niet daadwerkelijk bij de bron(nen) wordt ingegrepen.

Van doem naar doen

Het confronteren met doemscenario’s leidt al snel tot wegkijken door het grote publiek en overheid. Er valt toch niets aan te doen en men gaat verder tot de orde van de dag. Dat slaapt rustiger.

Psychologisch gezien is het dan ook slimmer om met sprekende oplossingen te komen waarbij de ontvangers zich kunnen inleven in de problematiek en ook duidelijk resultaten gepresenteerd krijgen. Die worden onder meer al omschreven bij de easac, WHO COP24 en de IPCC-adviezen voor beleidmakers.

De British Medical Association roept dokters en de nationale gezondheidsdienst op om actie te ondernemen op basis van COP 24, BIG Data, AI, beleving via VR, het wegnemen van ongelijkheden en de COVID-19 ervaringen.

Voldoende interventiemogelijkheden

Talmen kan gewoon niet meer bij de drie GPP’s. De dreigende gezondheidsschade en kosten gaan op relatief korte termijn astronomisch worden. Documenten zoals het IPPC-rapport 2021 en COP24 bieden al ruim voldoende interventiemogelijkheden.

Het zich verschuilen achter ‘haalbaar en betaalbaar’ en allerlei politieke en korte termijn economische belangen gaat nu echt de kant uit van eco-criminaliteit bij gezondheid en welzijn plus natuur. In vroeger tijden kon je dergelijke politici, industriëlen en beleggers nog gerold in pek en veren de stadspoort uitjagen. Heden ten dage is het aan de wetenschap, medici en de bevolking om een passende aanpak af te dwingen! Bijvoorbeeld via social media en VR/AR.

Het bericht 3 catastrofale planeetproblemen: ook taak voor ICT & e-health? verscheen eerst op ICT&health.

https://www.icthealth.nl/blog/3-catastrofale-planeetproblemen-ook-taak-voor-ict-e-health/

LIVE | Dodental overstromingen in Duitsland loopt op tot 49, België 9 (Telegraaf)

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. In Roosteren en omliggende dorpen zijn bewoners geëvacueerd. Het kabinet houdt donderdagavond crisisoverleg over de overstromingen in Limburg. Blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen in dit liveblog.

Noodkreten in België: ’Kom ons alstublieft redden, het water blijft stijgen’ Dodental door noodweer in Duitsland loopt op 10.000 inwoners Maastricht moeten huis verlaten: waterhoogtes tot 5 meter verwacht Brug in centrum Valkenburg ingestort, auto’s verdwijnen in water Valkenburg geëvacueerd: ’Onze vrienden verdrinken!’ Formule 1-circuit Spa ook getroffen door overstromingen: ’Weg ingestort en tunnels ontoegankelijk’

00.40 - Meerssen besluit tot evacuaties

De gemeente Meerssen, in het Limburgse Heuvelland, adviseert een deel van haar inwoners dringend te evacueren. Het gaat om het gebied ten noorden van de Geul en ten oosten van het Julianakanaal. Doordat het water in de Maas blijft stijgen, kan de Geul niet daarin afwateren. Het waterpeil in de rivier zal daarom naar verwachting vrijdagnacht nog enkele decimeters stijgen. Delen van Meerssen zijn nu al overstroomd.

De gemeente vraagt mensen in het betrokken gebied onderdak te zoeken bij vrienden of familie. Voor wie dat niet kan, wordt opvang geregeld in een gemeenschapshuis. Volgens de gemeente is er geen reden tot paniek en is er voldoende tijd om te vertrekken.

Een woordvoerder van de Veiligheidsregio laat op L1, die als calamiteitenzender fungeert, weten dat ongeveer 2300 mensen in het te evacueren gebied wonen.

22.50 - Team Defensie op weg naar Valkenburg voor plaatsen noodbrug

Enkele tientallen militairen van de genie zijn donderdagavond onder leiding van de Koninklijke Marechaussee naar Valkenburg vertrokken om daar een militaire noodbrug over de Geul aan te leggen. Een woordvoerder van Defensie zei dat de noodbrug naar verwachting vrijdagmorgen gereed is.

De noodbrug komt op de plek waar een brug door woest stromend water is weggeslagen. Daardoor is een een deel van Valkenburg een eiland geworden, wat de hulpverlening bemoeilijkt.

De militairen die naar Valkenburg zijn vertrokken behoren tot de eenheid 105 Geniecompagnie waterbouw. „Door brugdelen op te bouwen gaan ze een overspanning van 10 meter realiseren”, aldus de zegsman.

In Valkenburg liggen tientallen bruggen. Enkele andere bruggen over de rivier zijn instabiel, zei burgemeester Daan Prevoo van Valkenburg eerder donderdag.

Veiligheidsregio Limburg-Noord meldde dat militairen van Defensie ook op andere wijze helpen tegen de wateroverlast. Ze zijn momenteel bezig met het vullen van zandzakken om de dijken te verstevigen. Die verspreiden ze in de regio.

22.00 - Dodental overstromingen in Duitsland loopt op tot 49

Zeker 49 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Minister van Binnenlandse Zaken Roger Lewentz van de westelijke deelstaat Rijnland-Palts heeft van de brandweer vernomen dat er vermoedelijk nog negen slachtoffers worden geborgen. In zijn deelstaat worden ook nog tientallen mensen vermist.

Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld. Velen zochten bescherming tegen de overstromingen op bomen en daken van huizen. Reddingswerkers brachten mensen in veiligheid met boten en helikopters. Uitval van het mobiele netwerk maakt het niet makkelijker. „We hebben nog nooit zo’n ramp meegemaakt. Het is echt slopend” zei premier Malu Dreyer (SPD).

De hulpdiensten worden ondersteund door honderden militairen. De strijdkrachten hebben gepantserde voertuigen ingezet om wegen vrij te maken die zijn geblokkeerd door aardverschuivingen en omgevallen bomen. De autoriteiten laten ook helikopters uitvliegen om mensen te redden die een veilig heenkomen hebben gezocht op daken.

Bondskanselier Angela Merkel reageerde vanuit de Verenigde Staten, waar ze donderdag president Biden en vicepresident Harris ontmoet, „geschokt” op de ramp. Ze zei mee te leven met de nabestaanden van de slachtoffers en bedankte de „onvermoeibare” hulpdiensten voor hun inzet. Vicekanselier Olaf Scholz onderbrak zijn vakantie vanwege de overstroming.

In België zijn negen mensen om het leven gekomen door overstromingen. Vier anderen zijn nog vermist en de materiële schade is groot. Het stijgende waterpeil van de Maas zorgt voor een echte crisissituatie, zei de Limburgse gouverneur Jos Landmeeters.

21.59 - Roermond en Maasgouw kondigen noodverordening af

Roermond en buurgemeente Maasgouw kondigen per donderdagavond een noodverordening af. Op die manier hebben de gemeenten onder meer een stok achter de deur om ramptoerisme aan te pakken. Mensen kunnen preventief gefouilleerd worden, en iedereen die in een bepaald gebied niks te zoeken heeft, moet daaruit vertrekken.

Ramptoeristen komen op het hoge water af en lopen hulpdiensten en door hoogwater getroffen bewoners voor de voeten. De Veiligheidsregio Limburg Noord roept mensen op niet naar rampgebieden te komen en de wegen vrij te houden voor de hulpdiensten.

De noodverordening bepaalt ook dat mensen in bedreigde gebieden verplicht zijn hun woning te verlaten. Volgens de gemeenten moet rekening worden gehouden met verstoring van de openbare orde. Hulpverleners en onderzoekers moeten ongestoord hun werk kunnen doen. Om dat te kunnen kan mensen die er niks te zoeken hebben de toegang tot het gebied ontzegd worden. De noodverordening geldt tot 19 juli.

21.30 - Inwoners dorpen Echt-Susteren verplicht geëvacueerd

De gemeente Echt-Susteren verplicht inwoners van de dorpen Visserweert en Aasterberg en omgeving hun huizen te verlaten. Om te zorgen dat er in het te evacueren gebied niemand achterblijft, gaan toezichthouders van de gemeente sinds donderdagavond 21.00 uur alle huizen langs die geëvacueerd moeten worden.

Het evacuatiebevel is onderdeel van de noodverordening die geldt voor het hele gebied tussen de Maas en het Julianakanaal. Alleen hulpdiensten en inwoners mogen dit gebied nog in. Eerder op donderdag waren inwoners van de dorpen al opgeroepen te vertrekken.

20.50 - Opnamestop ziekenhuis Venlo, houdt rekening met evacuatie

Het Venlose ziekenhuis VieCuri Medisch Centrum heeft donderdag per direct een opnamestop afgekondigd. Tot nader order neemt het ziekenhuis geen nieuwe patiënten meer op. Wel blijft de eerste opvang voor acute zorg gehandhaafd, maakte VieCuri donderdagavond bekend.

Het ziekenhuis is vanwege het wassende water van de naburige Maas „in opperste staat van paraatheid.” VieCuri houdt rekening met een eventuele evacuatie. Alle niet-spoedeisende operaties voor vrijdag worden afgezegd. Poli-afspraken, diagnostiek en dagbehandelingen gaan vrijdag wel nog door, maar ook dat kan veranderen.

„VieCuri is voorbereid op hoge waterstanden van de Maas, zelfs op een eventuele evacuatie”, legt het ziekenhuis uit. Daarbij maakt het gebruik van een ’hoogwaterprotocol’ dat daarin voorziet.

20.25 - Poetin condoleert nabestaanden Duitse noodweerslachtoffers

Vladimir Poetin heeft de nabestaanden van mensen die zijn overleden door de overstromingen in het westen van Duitsland gecondoleerd met hun verlies. Hij vroeg in een telegram bondskanselier Angela Merkel en president Frank-Walter Steinmeier de boodschap over te brengen. Hij wenste mensen die gewond zijn geraakt een spoedig herstel.

In de deelstaten Rijnland-Palts en Noordrijn-Westfalen zijn volgens Duitse media inmiddels 49 mensen overleden. Er worden nog tientallen mensen vermist.

De 68-jarige Poetin was ooit een Russische spion in Duitsland en spreekt vloeiend Duits. Hij onderhoudt een hartelijke relatie met Merkel.

19.35 - Gratis frieten voor gedupeerde Valkenburgers

Veel horecagelegenheden in Valkenburg waren zo getroffen door de waterramp dat ze de deuren moesten sluiten. Bij Pompes Haute Friture bij de Berkelpoort gooiden ze de deuren juist open, met een groot bord Gratis Frites.

Het is om te helpen, vertelt verkoper Andy Balsing. „Onze zaak is net niet getroffen door het water, we hebben alleen even geen stroom gehad. Dus hebben we ’s middags besloten de frites gratis weg te geven.”

Van dit gebaar maakten heel wat bewoners en inwoners gretig gebruik. Balsing: „Ik zie veel mensen die komen helpen, dat is wel weer het mooie dat uit zo’n nare situatie.”

19.13 - Inwoners Roermond begrijpen evacuaties niet: ’Dit is pure paniekvoetbal’

Terwijl inwoners van Roermond op het punt staan om te evacueren, weten Dijkwachters Hein en Wil helemaal van niets. „Dit is pure paniekvoetbal. Ik kan me echt niet voorstellen dat het hier mis gaat”, verzucht Hein.

Het water aan rivier de Maas staat hoog, maar ook weer niet zó hoog, vertelt een inwoonster van Roermond. „In de winter staat het wandelpad hier regelmatig onder water. Zo ver zijn we nog niet eens.”

Toch maakte burgemeester Rianne Donders bekend dat vijfhonderdwoningen rond het zijriviertje de Hambeek geëvacueerd gaan worden. Dijkwachters Hein en Wil van Waterschap Limburg weten donderdagmiddag echter van niets. „Ach, dat meen je niet!”, roept Hein wanneer hij het nieuws hoort. „Hier geloof ik helemaal niets van. Evacueren? Hier?”

Wanneer ze lezen dat de Rijkswaterstaat een nog hogere instroom verwacht dan tijdens de watersnoodramp bij de overstromingen van de Maas in 1993 en 1995, slaken ze beide een kreet. „Waar hebben ze die dijken dan voor versterkt? Dan kunnen ze weer opnieuw beginnen”, stelt Hein.

Wil was erbij tijdens de overstromingen in ’93. „Toen stond het tot daar blank”, vertelt hij, wijzend naar een hoge muur welke ten minste een meter of vier hoger is dan waar het water op dat moment komt. „Als het hier al eens twee meter stijgt, en dat is echt veel, dan is er nog niks aan de hand”, vertelt hij.

Volgens Hein is het dan ook een potje ’paniekvoetbal’. „In Valkenburg is een brug ingestort, in Meerssen stond het blank. Ze willen het zekere voor het onzekere nemen. Maar de Geul die daarlangs gaat is wel even wat anders dan onze Maas. Dat is maar een smal riviertje, die kan dat niet zo aan”, stelt Hein.

„Toch kunnen we het de burgemeester niet kwalijk nemen hoor”, zegt Wil. „Die wordt ook geadviseerd en wil waarschijnlijk het zekere voor het onzekere nemen. En laten we wel zijn: mocht het toch mis gaan, dan ben je morgen met zo’n beslissing alweer te laat.”

19.07 - 4500 Duitsers geëvacueerd uit vrees voor doorbraak stuwdam

Meer dan 4500 dorpelingen uit de Duitse regio Steinbachtalsperre in Noordrijn-Westfalen zijn geëvacueerd uit vrees voor doorbraak van een stuwdam. Het gebied ten zuidwesten van Bonn kan daardoor te maken krijgen met een vloedgolf. Een deskundige omschrijft de dam in Duitse media als „zeer instabiel.”

In de buurt ligt Euskirchen, waar zeker vijftien mensen zijn omgekomen door het noodweer. In totaal zijn in het westen van Duitsland minstens 43 mensen overleden. Er worden nog tientallen mensen vermist in de deelstaten Rijnland-Palts en Noordrijn-Westfalen.

Veel plekken zijn afgesloten van de buitenwereld. De politie en het leger proberen mensen van daken te halen met helikopters. Als het water zakt kunnen ook boten worden ingezet.

Er zijn veel meldingen van gebouwen die dreigen in te storten. Daarnaast is er een grote stroomstoring, waardoor 200.000 huishoudens zonder elektriciteit zitten. In sommige gebieden is het noodnummer 112 niet bereikbaar. In een aantal steden in het Ruhrgebied moeten inwoners hun drinkwater koken.

18.44 - Dodental in België loopt op tot acht, vier mensen vermist

Bij het noodweer in België zijn tot nu toe acht personen omgekomen. Vier mensen zijn nog steeds vermist.

In de Belgische stad Eupen kwam woensdag een 22-jarige man om het leven. De twintiger sprong met een zwemband in het snel stromende water in de wijk Nispert en werd vervolgens een tijdlang vermist. Later vonden de hulpdiensten zijn lichaam in een beek in de buurt van de Rotenberg. Hij kon niet meer gereanimeerd worden.

In Aywaille, een plaats in de provincie Luik, vonden de hulpdiensten donderdagochtend het lichaam van een 50-jarige man in de kelder van zijn huis. Volgens de hulpdiensten probeerde de man zelf een oplossing te vinden voor het overstromingsprobleem in zijn huis en ging hij poolshoogte nemen in de kelder.

In de stad Verviers werden donderdag vijf lichamen aangetroffen, volgens de lokale autoriteiten. De slachtoffers kwamen om het leven door de zware regenval. Het is nog onduidelijk wie de slachtoffers zijn en waar de stoffelijke resten zijn gevonden.

De burgemeester van Pepinster, een plaats in de provincie Luik, meldde donderdagavond dat er een levenloos lichaam was gevonden onder een gedeeltelijk ingestorte brug.

Er zijn ook vier vermisten. In Marcourt, in de gemeente Rendeux in de provincie Luxemburg, werd woensdag een meisje van vijftien meegesleurd door de Ourthe. Zij is nog altijd niet teruggevonden.

Bij een reddingsoperatie in Pepinster raakten drie mensen vermist toen donderdagmiddag een reddingsboot omsloeg. Aan boord zaten vijf brandweerlieden en drie bewoners. Burgemeester Philippe Godin vreest het ergste voor de drie vermisten.

18.29 - Koning en koningin bezoeken Valkenburg

18.24 - Inwoners Roosteren en omliggende dorpen moeten huizen uit

De gemeente Echt-Susteren doet een dringend beroep op inwoners van dorpen en buurten tussen de Maas en het Julianakanaal om hun woningen te verlaten. Het gaat om inwoners van Illikhoven, Visserweert, Aasterberg, Kokkelert en Roosteren.

„Als u in bovengenoemde dorpen woont, loopt u het risico dat uw woning onder water komt te staan”, aldus de gemeente. „Zorg daarom voor uw eigen veiligheid en dat u vanavond, vannacht en een groot deel van morgen verblijft in een ander onderkomen bij vrienden of familie. Het dringende advies is duidelijk: bereid u voor op evacuatie.”

„Het verzoek aan de inwoners van Roosteren en omstreken om hun woning te verlaten is een dringend advies. Vanavond om 20.30 uur wordt dit dringende advies opnieuw onder de loep genomen en wordt besloten of dit advies wordt omgezet in een officieel bevel tot evacuatie.”

18.11 - Defensie stuurt honderden militairen extra naar Limburg

Defensie stuurt honderden militairen extra naar Limburg om te helpen bij de bestrijding van de wateroverlast. Dat meldt een woordvoerder. Woensdag waren al 68 militairen naar het gebied gestuurd. Inclusief politieondersteuning van de Koninklijke Marechaussee gaat het inmiddels om zo’n driehonderd manschappen in totaal.

17.49 - Centraal infonummer voor mensen met wateroverlast in Zuid-Limburg

Voor mensen in Zuid-Limburg die vragen hebben over wateroverlast en hoogwater is er vanaf donderdagmiddag een centraal informatienummer dat gebeld kan worden. Het nummer is 0800-1351.

Dat maakte de Veiligheidsregio Zuid Limburg bekend. Mensen die niet-dringende hulpvragen hebben kunnen gewoon bellen met hun gemeente. De Veiligheidsregio roept mensen op alleen in zeer dringende noodsituaties 112 te bellen.

In Valkenburg werd eerder donderdag een speciaal telefoonnummer ingesteld voor mensen die dringende vragen hebben over evacuaties. Dat nummer is 043-6099234, maar geldt alleen voor inwoners van dit heuvellandstadje.

17.38 - Rode Kruis breidt aantal noodbedden in Limburg uit naar 1250

Het Rode Kruis breidt het aantal noodbedden in het door wateroverlast getroffen Limburg uit van een paar honderd naar 1250. Ook zijn er vanuit heel Nederland extra teams met vrijwilligers onderweg naar het zuiden.

Volgens een woordvoerder is er vanuit verschillende gemeenten erg veel vraag naar bedden voor noodopvang van gedupeerden, onder meer uit Heerlen, Voerendaal, Simpelveld en Margraten. De gemeenten wijzen zelf de locaties aan waar de bedden kunnen worden neergezet, bijvoorbeeld in sporthallen.

17.37 - Ziekenhuis Maastricht minder goed bereikbaar, zegt afspraken af

Ziekenhuis MUMC+ in Maastricht roept mensen op een bezoek aan het ziekenhuis uit te stellen. Niet dringende afspraken worden afgezegd.

Het ziekenhuis is minder goed bereikbaar omdat er in verband met het hoge water dijkjes worden opgeworpen rond het terrein, zei een woordvoerder. Die vormen een belemmering voor de toegankelijkheid van het terrein.

Geplande operaties worden vrijdag in een aantal gevallen uitgesteld. Acute ingrepen gaan wel door.

Door het hoge water zijn veel wegen niet of slecht berijdbaar en dat kan ertoe leiden dat personeel te laat komt. Personeel is gevraagd langer te werken, totdat de aflossing er is.

Donderdagavond en in de nacht van donderdag op vrijdag zijn de apotheek en huisartsenpost bij het MUMC+ gesloten.

Het ziekenhuis belt patiënten met een poli-afspraak voor vrijdag af. Alleen dringende afspraken gaan door.

17.36 - Limburgse boeren kunnen naar verwachting dagen hun land niet op

Limburgse boeren in door het noodweer getroffen gebieden kunnen waarschijnlijk dagenlang niet werken op hun land. Bestuurder Peter van Dijck van de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB) benadrukt dat de overlast van het noodweer voorlopig nog niet voorbij is. Als dat achter de rug is, duurt het in het meest gunstige geval nog een dag of vier à vijf voordat boeren en tuinders weer het land op kunnen.

„En dan is het maar de vraag in welke staat ondernemers hun percelen gaan aantreffen”, zegt Van Dijck. „Er ligt dan vaak veel modder op en rommel die het water heeft achtergelaten. Planten kunnen zijn weggespoeld of verzopen en het vochtige en warme weer kan leiden tot een verhoogde schimmeldruk”, legt hij uit. „Of gewassen hiervan kunnen herstellen, weten we pas over een paar weken. Al met al is de verwachting dat de schade aanzienlijk is.”

De belangenbehartiger stelt dat het nu nog te vroeg is om de balans op te maken wat betreft geleden schade. „We zitten er nog middenin en houden ons hart vast voor wat er komen gaat. Bedrijven en percelen in de uiterwaarden van de Maas krijgen de komende uren te maken met een enorme hoeveelheid water die onze kant op komt. Voor een deel is dat water uit Zuid-Limburg, maar het stroomgebied van de Maas omvat ook delen van België en Duitsland, waar ook extreem veel water is gevallen.”

17.23 - Merkel belooft steun aan slachtoffers overstromingen

De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft de overstromingen in haar land een catastrofe genoemd. Tijdens een bezoek aan Washington zegde ze donderdag toe dat de regering met steunmaatregelen zal komen. Ze overlegt met de ministers van Financiën en Binnenlandse Zaken over de steun.

„Voor de mensen in overstroomde gebieden zijn dit verschrikkelijke dagen. Ze kunnen erop vertrouwen dat alle overheden, de bondsregering, de deelstaten en de gemeenten er samen alles aan doen om levens te redden en gevaren af te wenden.”

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld. Tientallen mensen worden nog vermist in de deelstaat Rijnland-Palts.

17.10 - Meisje (15) dat op zomerkamp meegesleurd werd door rivier is al 20 uur spoorloos

Het 15-jarige meisje dat woensdagavond meegesleurd werd door een rivier in Marcoulet, was daar op zomerkamp met de organisatie ’United World Colleges’ (UWC). Dat is ook de organisatie waarmee prinses Elisabeth in Wales ging studeren. Het meisje is ondertussen al meer dan 20 uur spoorloos.

17.07 - Test- en priklocatie in Maastricht is dicht vanwege hoogwater

De test- en vaccinatielocatie bij het MECC in Maastricht is donderdag gesloten wegens de wateroverlast. Ook vrijdag blijft de ruimte dicht, alle afspraken zijn geannuleerd, laat de GGD Zuid-Limburg weten. Het is nog niet duidelijk of de locatie op zaterdag weer open kan gaan.

De GGD neemt contact op met mensen die een afspraak hadden om te worden gevaccineerd tegen het coronavirus. Mensen die zich wilden laten testen, kunnen zelf bellen om een nieuwe afspraak te maken.

De overige teststraten en prikplekken in het zuiden van Limburg blijven open en zijn bereikbaar.

16.35 - Maas gestremd voor alle scheepvaart tussen Ternaaien en Sambeek

De Maas tussen Ternaaien in het uiterste zuiden van Limburg en Sambeek in Noord-Limburg is vanaf donderdag 18.00 uur gestremd voor alle scheepvaart. Door het hoogwater staat er een sterke stroming en er zwerft veel drijfhout in het water. Dat maakt varen op de rivier gevaarlijk, aldus Rijkswaterstaat.

De markering van de vaargeul is ook niet overal goed zichtbaar volgens de dienst. Daarom moeten alle schippers de Maas voorlopig mijden.

16.28 - Burgemeester Luik roept op om stad te verlaten

In Luik, ruim 30 kilometer onder Maastricht, worden mensen die langs de overstromende Maas wonen geëvacueerd. Zij krijgen het advies de stad te verlaten of naar hogere verdiepingen van hun woning te gaan. Winkels moeten dicht en de kades worden afgesloten. Toeristen krijgen het advies de stad te verlaten. Politievoertuigen met luidsprekers rijden rond om in een aantal wijken bewoners aan te sporen weg te gaan.

„De situatie is kritiek, we verwachten dat het water nog met 1,5 meter zal stijgen”, zegt waarnemend burgemeester Christine Defraigne tegen Belgische media. Mensen die niet weten waar ze heen moeten, kunnen naar een opvangcentrum in Grivegnée. Ook zijn kamers ter beschikking gesteld in hotels.

In het nabijgelegen Chaudfontaine werden eerder al 1700 woning geëvacueerd. Koning Filip brengt een bezoek aan de plaats.

Het noodweer heeft in België zeker zes mensen het leven gekost. In Verviers waren het er vier. In die plaats wordt vanwege plunderingen een avondklok ingevoerd. Inwoners mogen van 21.00 uur tot vrijdag 06.00 hun huis niet verlaten zonder goede reden, zo is hun te kennen gegeven via een waarschuwingssysteem. De stad van 55.000 inwoners ligt ten oosten van Luik.

16.22 - Donderdagavond crisisoverleg kabinet om overstromingen Limburg

Een deel van het kabinet komt donderdagavond bijeen voor crisisoverleg vanwege de overstromingen in Zuid-Limburg. Aanwezig zijn de demissionair premier Mark Rutte en ministers Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Ank Bijleveld (Defensie) en staatssecretarissen Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) en Raymond Knops (Binnenlandse Zaken). Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) woont het overleg digitaal bij.

De bewindspersonen praten met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) op het ministerie van Justitie en Veiligheid.

16.20 - Veiligheidsregio: bereidt u voor op situatie als 1993 en 1995

„Bereidt u voor op een situatie als in 1993 en 1995.” Dat zei voorzitter Antoin Scholten van de Veiligheidsregio Limburg-Noord donderdagmiddag tijdens een persconferentie over het hoogwater in Venlo.

Scholten zei dat een groot aantal woningen in Roermond in de buurt van de monding van de Roer in de Maas ontruimd worden. Het gaat daarbij volgens Scholten om zo’n 5000 bewoners. Dat is volgens bestuurslid Jos Teeuwen van het waterschap Limburg nodig omdat de Maas en Roer vrijdagmiddag tegelijkertijd hun hoogste piek bereiken. Dat betekent dat de Roer het water niet kwijt kan in de Maas en fors overstroomt.

Nooit eerder heeft de Maas zo’n hoog niveau bereikt als nu, benadrukte Scholte. Er wordt donderdagavond volgens hem een afvoer verwacht van maar liefst 3700 kuub. In 1993 en 1995 lag die afvoer bijna 1000 kuub lager. Toen deden zich grote overstromingen voor, die grote delen van Limburg onder water zetten.

De veiligheidsregio vraagt mensen in gebieden die ontruimd worden zelf alvast maatregelen te nemen. Er is een verschil met 1993 en 1995; er is veel gebeurd is aan de Maas, zei Scholten. Maar die maatregelen zijn gebaseerd op de winter, en niet op de zomer met veel vegetatie. Dat veroorzaakt veel onzekerheden. Bovendien gaat er nu aanzienlijk meer water door de Maas dan in ’93 en ’95, aldus Scholten.

„Dit is een ongekende situatie”, zei Scholten. „We hebben nog nooit meegemaakt dat zoveel water door de Maas wordt afgevoerd. Dat vraagt alertheid.” Ook de Roer is nooit eerder zo hoog geweest. Hij sluit niet uit dat ook elders geëvacueerd zal moeten worden.

De meeste mensen zullen volgens Scholten naar kennissen en familie gaan. Voor wie dat geen oplossing is, zoekt de gemeente een alternatieve opvang. „Mensen kunnen nu al weg”, zei hij. „Zoek een andere plek.”

16.19 - Bewoners Maasoever in Luik gevraagd stad te verlaten

In Luik, ruim 30 kilometer onder Maastricht, worden mensen die langs de overstromende Maas wonen geëvacueerd. Zij krijgen het advies de stad te verlaten of naar hogere verdiepingen van hun woning te gaan. Winkels moeten dicht en de kades worden afgesloten. Toeristen krijgen het advies de stad te verlaten. Politievoertuigen met luidsprekers rijden rond om in een aantal wijken bewoners aan te sporen weg te gaan.

„De situatie is kritiek, we verwachten dat het water nog met 1,5 meter zal stijgen”, zegt waarnemend burgemeester Christine Defraigne tegen Belgische media. Mensen die niet weten waar ze heen moeten, kunnen naar een opvangcentrum in Grivegnée. Ook zijn kamers ter beschikking gesteld in hotels.

In het nabijgelegen Chaudfontaine werden eerder al 1700 woning geëvacueerd. Koning Filip brengt een bezoek aan de plaats.

Het noodweer heeft in België zeker zes mensen het leven gekost. In Verviers waren het er vier.

16.01 - Maastricht UMC+ overweegt afschalen zorg vanwege slechte bereikbaarheid door hoog water

Het Maastricht UMC+ bereidt zich voor op een scenario waarin de zorg tijdelijk zal moeten worden afgeschaald omdat het ziekenhuis door het wassende water niet (goed) bereikbaar is.

Het ziekenhuis ligt weliswaar op ruime afstand van de Maas, maar als het waterpeil in de rivier als gevolg van aanhoudende regenval zo snel blijft stijgen, kunnen nabije aanrijroutes onbegaanbaar worden. „Het gevolg kan zijn dat patiënten die hier al zijn niet meer terug naar huis kunnen, maar ook dat personeel er niet in slaagt op hun werk te komen”, schetst een woordvoerder het dilemma.

Donderdagochtend werd de snelweg A2 ter hoogte van Meerssen in beide richtingen gesloten vanwege overstromingsgevaar van de Kleine Geul die onder de weg stroomt. Aan het begin van de middag, toen het water iets was gezakt, ging de weg weer open. De A76 en A79 zijn wel nog steeds deels dicht.

Eerder op de dag riep het MUMC+ patiënten al op hun bezoek aan het ziekenhuis uit te stellen als dit niet noodzakelijk is. Mensen die een niet dringende afspraak hebben op een van de poli’s wordt gevraagd deze uit te stellen.

15.47 - Zeker 24 doden door overstromingen Noordrijn-Westfalen

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld.

De politie van Keulen meldde dat in de regio twintig mensen zijn omgekomen door het noodweer, van wie vijftien in de stad Euskirchen. Ook zijn mensen om het leven gekomen in ondergelopen kelders en verongelukten zeker twee brandweerlieden tijdens reddingsoperaties.

Ook het gebied Ahrweiler in Rijnland-Palts is zwaar getroffen. Daar zijn zeker zes woningen verwoest in de plaats Schuld en overleden zeker achttien mensen.

De autoriteiten in Rijnland-Palts zeggen dat nog vijftig tot zeventig mensen worden vermist in het rampgebied. Het is nog onduidelijk of zij allemaal het slachtoffer zijn geworden van de watersnood. Het gaat mogelijk ook om mensen die met vakantie zijn en daarom niet thuis waren.

15.43 - Afvoer Maaswater donderdagavond nog groter dan gedacht

De afvoer van de Maas bij Sint Pieter is donderdagavond naar verwachting nog groter dan eerder werd aangenomen, meldt Rijkswaterstaat. Naar verwachting zal de afvoerpiek van de rivier uitkomen op 3375 kubieke meter water per seconde. Eerder dacht Rijkswaterstaat dat de piek op 3000 kubieke meter per seconde terecht zou komen.

Als de piek op 3375 meter water per seconde eindigt, staat het hoogwater in de top 3 van hoogste standen van de Maas ooit. Zo’n grote afvoer komt gemiddeld eens in de honderd jaar voor en is nooit eerder in de zomer voorgekomen.

Er circuleren scenario’s met nog hogere waterstanden, aldus Rijkswaterstaat. Die zijn volgens de dienst echter gebaseerd op weersverwachtingen waaraan Rijkswaterstaat minder gewicht toekent.

15.30 - Meerdere campings in Midden-Limburg ontruimd

Meerdere campings in Midden-Limburg zijn donderdagmiddag aan het ontruimen vanwege de ernstige wateroverlast. De gemeente Roermond meldt dat van de vijf campings aan de Maasplassen er twee al zijn ontruimd en de andere drie op het moment hun gasten evacueren. Dit doen ze volgens de gemeente op eigen initiatief. Ook in Maasgouw en Ohé en Laak evacueren campings hun gasten.

Onder meer De Sangershoeve in Ohé en Laak en Camping Roermond en Camping Hatenboer in Roermond zijn donderdagmiddag druk met het dreigende hoogwater van de Maas. „We zijn volop bezig”, aldus Camping Hatenboer. Op het moment worden de laatste gasten geëvacueerd. „De meeste gasten gaan naar huis.”

De gemeente Maasgouw meldde donderdagochtend al dat in het Midden-Limburgse dorp Wessem een camping bezig was met ontruimen. In jachthavens in Maasgouw worden maatregelen getroffen om te voorkomen dat boten losraken of onder water komen te staan.

In Zuid-Limburg hadden veel campings woensdag al hun gasten geëvacueerd. Voor camping De Gronselenput in Wijlre was het spannend, want de enige toegangsweg naar de camping stond eerder onder water dan de camping zelf. „Het was lastig om weg te gaan”, aldus een woordvoerder van de camping. „Veel gasten vertrokken te voet met wat handbagage via een klein paadje.”

Volgens Rijkswaterstaat bereikt de Maas donderdag om 18.00 uur de hoogste waterstand. Deze waterhoogte verplaatst zich de komende dagen van Zuid- naar Noord-Limburg. De verwachting is dat vrijdag om 18.00 uur Roermond de piek beleeft.

15.19 - Honderden woningen ontruimd in Roermond

In Roermond worden honderden woningen ontruimd. Dat heeft alles te maken met de snel stijgende Roer en zijriviertje de Hambeek. Alle woningen die rond de Hambeek in Roermond liggen worden geëvacueerd. Het zou gaan om vijfhonderd woningen.

Dat heeft burgemeester Rianne Donders van Roermond donderdagmiddag bekendgemaakt. Zij riep bewoners op alvast spullen te pakken en in veiligheid te brengen. Meer wordt bekendgemaakt tijdens een persconferentie van de Veiligheidsregio Limburg Noord in Venlo donderdagmiddag om 15.30 uur.

Volgens de laatste prognoses van Rijkswaterstaat bereikt de Maas donderdagavond rond 18.00 uur de hoogste waterstand bij Maastricht met een instroom van ongeveer 3350 kuub per seconde. Dat is veel meer dan tijdens de watersnoodramp bij de overstromingen van de Maas in 1993 en 1995, toen de instroom rond de 3000 kuub was. Sindsdien zijn dijken versterkt en het stroomgebied van de Maas verbreed, waardoor overstromingen minder vaak moeten voorkomen.

Naar verwachting bereikt de piek vrijdag om 18.00 uur Roermond. Zaterdagavond heeft deze piek Venlo en zondagavond Mook-Middelaar bereikt.

15.15 - ME bewaakt grens Valkenburg

De Mobiele Eenheid gaat de gemeentegrens van Valkenburg bewaken om ramptoeristen uit het overstroomde heuvellandstadje te weren. Burgemeester Daan Prevoo kondigt daartoe donderdagmiddag een noodverordening af.

„Wij krijgen meldingen van hotels dat ze gebeld worden door mensen die een kamer willen om te komen kijken. Je gelooft het niet!”, zei Prevoo in een toelichting tegen rampenzender L1.

Tegelijkertijd zijn militairen van een brigade uit Oirschot in Valkenburg druk in de weer met de evacuatie van mensen uit woningen en een zorgcentrum. Dat zei een woordvoerder van de brigade donderdagochtend. „De nood is hier aan de man.”

De militairen maken gebruik van zware viertonners, die door het hoge water in Valkenburg kunnen rijden en veel mensen tegelijk kunnen vervoeren. „We ondersteunen op die manier de andere hulpdiensten daar en helpen mensen hun huis uit en brengen ze naar het droge.”

Tekst gaat verder onder de tweet

De militairen hebben in de nacht van woensdag op donderdag in Elsloo duizenden zandzakken gevuld. Die zijn vervolgens naar kwetsbare plaatsen gebracht langs met name de Geul en de Gulp. Beide riviertjes zijn veranderd in brede stromen, die op veel plaatsen voor overstromingen zorgen. Zo heeft de Geul het centrum van Valkenburg onder water gezet en bedreigt vanaf 11.00 uur de dorpen Meerssen en Bunde.

Een woordvoerder van de Veiligheidsregio noemde Valkenburg donderdagochtend „het grote knelpunt” in de hulpverlening. „We richten ons daar vooral op de bewoners”, zei hij. In Valkenburg en het naburige Houthem moeten vierhonderd mensen hun huis uit omdat ze geen stroom hebben.

De hotels zitten vol evacués, maar de voedselaanvoer is gestokt. Die ligt stil omdat de vrachtwagens door het hoge water Valkenburg niet meer kunnen bereiken. Een woordvoerder van de veiligheidsregio zei dat nog gezocht wordt naar een oplossing voor de aanvoerproblemen.

15.11 - Voedseltekort dreigt in Valkenburg

In Valkenburg dreigt een voedseltekort. Als gevolg van het hoogwater kunnen vrachtwagens met voedsel Valkenburg niet bereiken, zei burgemeester Daan Prevoo donderdagochtend tegen regionale omroep L1.

„De hotels zitten vol met evacués, maar de leveranties kunnen door het water Valkenburg niet bereiken”, aldus Prevoo.

15.10 - Staatssecretaris: alles op alles zetten om te helpen

„We gaan alles op alles zetten om te helpen.” Dat zei demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat, D66) donderdagmiddag tijdens een bezoek aan Valkenburg. „We gaan zo snel mogelijk hulp leveren”, vervolgde ze.

Ze gaf iedereen die hard werkt aan het bestrijden van de wateroverlast haar complimenten. „Ik fietste hier zes weken geleden op de mountainbike. Heel indrukwekkend om dit hier te zien.”

Terwijl ze sprak, reed aan de overkant van de Geul een vrachtwagen met een open laadbak vol in gele hesjes geklede evacués weg. De staatssecretaris zag het, greep naar haar buik en zei: „Hier krijg ik buikpijn van. Dit is heel indrukwekkend.”

Ze sprak een bewoner bij wie het water tot aan zijn huis staat. De bewoner heeft geen stroom en kan daardoor het nieuws niet volgen. De staatssecretaris zei: „Het ergste is voorbij.”

Van Veldhoven wenste iedereen in Valkenburg nog veel sterkte.

13.45 - Koning Willem-Alexander betuigt steun aan Limburg

Koning Willem-Alexander heeft in een telefoongesprek met de commissaris van de Koning, Johan Remkes, zijn steun betuigd aan de inwoners van Limburg. Hij wenst de inwoners van de provincie sterkte met de moeilijke omstandigheden waarin zij verkeren vanwege de grote wateroverlast, als gevolg van de zware regenval de afgelopen dagen.

In het gesprek werd de koning geïnformeerd over de huidige situatie, de schade en de verwachtingen voor de komende dagen. Het is nog niet duidelijk of de koning ook een bezoek gaat brengen aan Limburg.

Zuid-Limburg kampt na flinke regenbuien met enorme wateroverlast. Ook de overlast in de regio, in België en Duitsland, is groot. Er wordt nog veel meer water verwacht. Duizend huishoudens in Valkenburg zitten volgens de Veiligheidsregio Zuid-Limburg zonder stroom. Die roept de mensen nog steeds op hun huizen te verlaten en gas en elektra af te sluiten. Verschillende wegen zijn afgesloten en mensen worden geëvacueerd.

12.08 - Von der Leyen: Brussel kan helpen bij noodweer Nederland

Voorzitter Ursula von der Leyen leeft mee met de slachtoffers van het noodweer in Nederland en omringende landen. „Mijn gedachten zijn bij de families en slachtoffers van de verwoestende overstromingen in België, Duitsland, Luxemburg en Nederland, en met degenen die hun huis zijn kwijtgeraakt”, twittert de Duitse. „De EU staat klaar om te helpen.”

Von der Leyen wijst erop dat getroffen lidstaten een beroep kunnen doen op het Europese mechanisme voor civiele bescherming (rescEU). Wanneer de omvang van een noodsituatie in een EU-land de responscapaciteit van een land overstijgt, kan dat land via het mechanisme om bijstand verzoeken. Die kan bestaan uit het sturen van hulpgoederen, deskundigen, teams voor civiele bescherming en gespecialiseerde apparatuur.

De rampenbestrijdingsdienst van de EU is vorig jaar uitgebreid, onder meer omdat Brussel meer noodsituaties door bosbranden of overstromingen door klimaatverandering verwacht. De lidstaten werken hierin samen om hulp aan andere landen te bieden. Ze beschikken over een gezamenlijke reservepool voor onder meer helikopters, boten, waterpompen, veldhospitalen en medische teams.

12.04 - Nieuwe stroomstoring in Valkenburg: meer mensen huis uit

Valkenburg is opnieuw getroffen door een stroomstoring. Een station van netbeheerder Enexis heeft het donderdagochtend begeven. Daardoor zitten nog eens duizend huishoudens zonder stroom, bovenop de vierhonderd die eerder al door een stroomstoring werden getroffen. Al deze mensen krijgen het dringende advies hun woningen te verlaten en elders onderdak te zoeken.

Thuisblijven zonder stroom is niet te doen volgens de veiligheidsregio. Wel zei een woordvoerder dat het belangrijk is dat mensen die hun woning verlaten eerst het gas afsluiten.

Hoe lang de storing duurt is nog niet te zeggen.

9.21 - Waarschuwing aan inwoners Bunde

Mensen die in de buurt van het riviertje de Geul wonen worden gewaarschuwd. De Geul stijgt snel, omdat de hoogwatergolf vanaf Valkenburg richting Meerssen en Bunde oprukt, aldus de veiligheidsregio. De hoogste waterstand in de Geul wordt donderdagochtend rond 11.00 en 12.00 uur verwacht in Meerssen en Bunde.

De autobezitters krijgen het dringende advies hun auto, eenmaal naar veiliger oorden verplaatst, op de handrem te zetten. Dat verkleint het risico dat de voertuigen bij hoogwater onverhoopt wegdrijven.

Mensen die daar in de buurt wonen krijgen ook het advies hun spullen naar hoger gelegen verdiepingen te verplaatsen, voor als het water hun huizen bereikt. Ook wordt geadviseerd de gordijnen op de begane grond op te binden.

Code rood opgeheven

Het KNMI heeft code rood die in Limburg gold vanwege de hevige regenval beëindigd. In de nacht van woensdag op donderdag is het minder hard gaan regenen, al geldt vanwege de wateroverlast nog wel code geel. Het was voor het eerst dat er code rood was afgegeven vanwege de regen.

Ook in de rest van het land geldt bijna overal code geel. Ook daar kan veel regen vallen, waarschuwt het KNMI. Op veel plaatsen valt in 24 uur 20 tot 40 millimeter en lokaal kan er meer dan 50 millimeter vallen. Alleen voor de westelijke provincies Zeeland en Zuid- en Noord-Holland, evenals de Waddeneilanden, is geen waarschuwing van kracht.

Op donderdag worden geen extreme hoeveelheden regen meer verwacht, meldt Meteo Limburg.

Hoewel er geen grote hoeveelheden regen wordt verwacht in Limburg, duurt de wateroverlast voort. Straten en huizen staan blank en kelders zijn volgelopen. Het wassende water zorgt er voor gevaarlijke situaties. Hulpverleners van het Rode Kruis hebben de hele nacht doorgewerkt om ondersteuning te bieden bij de overstromingen, en bewoners van twee verzorgingstehuizen en een hospice werden geëvacueerd.

Netbeheerder Enexis meldt dat er door het hoge water in Valkenburg twee stroomstoringen zijn. Daardoor zitten 433 huishoudens zonder stroom. „We kunnen de stroomvoorziening pas herstellen op het moment dat het water gezakt is. Wanneer iedereen weer elektriciteit heeft, is onbekend”, aldus Enexis. Daarnaast hebben 115 huishoudens in Mechelen op dit moment geen gas. Het is ook onduidelijk wanneer dat hersteld is.

In verband met de wateroverlast is de A79 tussen Hulsberg en Heerlen voorlopig nog dicht, meldt Rijkswaterstaat. Het is nog onduidelijk tot hoelang de weg dicht blijft. Ook de A76 is dicht tussen de Duitse grens en Kunderberg.

Wegens overstromingen in België rijden er donderdag geen treinen naar Luik, meldt de NS. Ook is beperkt treinverkeer naar Aken en Keulen.

’Situatie in Hoensbroek onder controle’

De situatie in Hoensbroek lijkt donderdagochtend redelijk onder controle, meldt een woordvoerder van de Veiligheidsregio Zuid-Limburg. Woensdagavond waarschuwde de gemeente bewoners van de lager gelegen delen van het stadsdeel van Heerlen rekening te houden met flinke wateroverlast, omdat een groot waterbekken gevuld met 120.000 kuub water op het punt stond om door te breken.

Militairen hielpen woensdagavond bij het stutten van het waterbekken en het vullen van zandzakken om de waterbuffer te verstevigen. Ook werd er water uit de buffer gepompt, waardoor de druk op de randen minder is geworden, aldus de woordvoerder van de veiligheidsregio. „De kans dat het doorbreekt is daardoor een stuk minder geworden.”

Het weggepompte water is wel in de omgeving terecht gekomen. Het is niet duidelijk hoe groot de wateroverlast daardoor is in de nabijgelegen wijk, maar niemand heeft elders onderdak hoeven zoeken, aldus de veiligheidsregio.

8.49 - 400 huishoudens in Valkenburg moeten elders onderdak zoeken

Zo’n vierhonderd huishoudens die in Valkenburg als gevolg van het hoogwater zonder stroom zitten, moeten elders ondank zoeken. Enexis is niet in staat het probleem op korte termijn op te lossen.

Volgens een woordvoerder van de Veiligheidsregio kunnen de aansluitingen pas hersteld worden als het water helemaal verdwenen is. „En dat kan dagen duren”, zei hij. Tot die tijd krijgen mensen het dringende advies onderdak te zoeken bij familie, vrienden en kennissen.

Netbeheerder Enexis meldde eerder dat door het hoge water in Valkenburg ook een stroomstoring is veroorzaakt. Daardoor zitten volgens Enexis 374 huishoudens zonder stroom. „We zijn op dit moment aan het onderzoeken wanneer we dit kunnen herstellen”, aldus Enexis rond 01.30 uur op Twitter.

De gemeente Valkenburg waarschuwt mensen om niet door overstroomde straten te lopen en om binnen te blijven. Putdeksels kunnen zijn weggespoeld en in het modderige water is dat niet te zien. Bovendien kan het water vervuild zijn met rioolwater.

In het centrum van Valkenburg stond woensdagavond laat al meer dan een halve meter water. Op Twitter circuleren beelden waarop te zien is dat een auto door de straten drijft en door de sterke stroming wordt meegevoerd.

7.47 - Delen A2 in Noord-Brabant en Limburg dicht om wateroverlast

De verbindingsweg van de A2 vanuit Eindhoven naar de A65 richting Tilburg is dicht door water op de weg, meldt Rijkswaterstaat. Ook de afrit Sint Michielsgestel op de A2 vanuit Eindhoven is afgesloten, net als de afrit Meerssen op de A2 richting Maastricht.

Rond 09.00 uur stond er zo’n 50 kilometer aan file op de wegen. Op de meeste plekken ging het om korte files waar buien vallen, met uitzondering van een aantal uitschieters. Rond 10.00 uur namen de vertragingen weer af, meldt Rijkswaterstaat.

Verder zijn sommige rijstroken op snelwegen afgesloten vanwege plassen water, bijvoorbeeld op de A28 richting Amersfoort bij De Bilt en op de A2 vanuit Utrecht ter hoogte van het knooppunt Hintham.

In het midden en het oosten van het land heeft het KNMI donderdag voor de hele dag code geel afgegeven wegens zware regenval. Lokaal kan er tot 40 millimeter regen vallen, met name in de ochtend en middag. Het verkeer kan hier hinder van ondervinden en Rijkswaterstaat adviseert weggebruikers voor vertrek de actuele verkeersinformatie te raadplegen. „Daarnaast is het verstandig om (tijdens buien) extra alert te zijn en je rijstijl aan te passen.”

In het zuiden van het land is op dit moment de meeste wateroverlast. De A79 tussen Hulsberg en Heerlen, die woensdag werd afgesloten vanwege water op de weg, blijft ook donderdag dicht. Ook de A76 is afgesloten tussen de Duitse grens en knooppunt Kunderberg.

7.43 - Ook België zet militairen in na zware regenval

De Belgische minister van Defensie, Ludivine Dedonder, heeft na zware regenval toestemming gegeven om het leger in te zetten. Militairen voerden volgens Belgische media al ondersteunende operaties uit in de provincies Luik, Namen, Luxemburg en Belgisch-Limburg. Er zijn onder meer vrachtwagens ingezet om mensen te evacueren.

„Verzoeken om assistentie en inzet van materiaal zullen op provinciaal niveau worden afgehandeld in overleg met de hulpdiensten ter plaatse”, zegt de woordvoerder van minister Dedonder. „Defensie kan helpen door onder meer de inzet van zodiacs, waterpompen, transport en huisvesting en andere middelen. Het personeel staat met de nodige middelen klaar om binnen de twee uur in te grijpen.”

De regenval zorgde ook in België voor grote overlast. De autoriteiten evacueerden preventief zo’n 1700 mensen in Chaudfontaine, een plaats in de provincie Luik. Die grenst aan de zwaar getroffen Nederlandse provincie Limburg. De burgemeester van de gemeente Trooz in Luik noemde de situatie woensdag „catastrofaal” en deed een beroep op het leger.

Ook in Nederland kwam het leger in actie om te helpen bij het bestrijden van de wateroverlast. De militairen helpen onder meer bij het vullen van zandzakken.

7.14 - 30 vermisten na instorting huizen door regenval in Rijnland-Palts

Ongeveer dertig mensen worden vermist nadat in de nacht van woensdag op donderdag zes huizen waren ingestort in de West-Duitse deelstaat Rijnland-Palts als gevolg van overstromingen en hevige regen, meldde de regionale omroep SWR donderdag.

De zes ingestorte huizen stonden in de plaats Schuld, nabij Adenau, in de heuvelachtige regio Eiffel. Nog ongeveer 25 andere huizen staan er op instorten. Volgens een politiewoordvoerder is de situatie in Schuld onoverzichtelijk.

3.58 -Hulpverleners Rode Kruis vangen bezorgde Limburgers op

Hulpverleners van het Rode Kruis zijn heel de nacht in de weer om te ondersteunen bij de overstromingen in Zuid-Limburg. Naar meerdere plaatsen zijn veldbedden gestuurd en met gemeenten en andere organisaties wordt overlegd waar welke hulp nodig is. Er wordt rekening gehouden met mogelijke opschaling naar andere delen van Limburg.

In Gulpen-Wittem zijn 50 veldbedden neergezet om geëvacueerden op te vangen. Daarvan zijn er 25 bezet, laat een woordvoerster weten. Vrijwilligers zijn ter plaatse om mensen op te vangen en vragen te beantwoorden. Vijf bedden zijn naar Simpelveld onderweg voor medewerkers van de gemeente. Ook zijn er 50 bedden gestuurd naar een opvanglocatie in Valkenburg, waar volgens het Rode Kruis het oplopende water tot zorgen leidt bij de inwoners.

In Houthem, naast Valkenburg, stonden volgens de woordvoerster bewoners buiten om te kijken wat er in hun straat gebeurde. Twee van hen gaven aan vooral uit voorzorg buiten te staan: „Onze huizen zijn gelukkig nog droog, maar dit water blijft natuurlijk staan. Nu is er wat minder regen, maar als het weer toeneemt, kan dat zo weer anders zijn”, citeert de zegsvrouw hen.

Eind. Het liveblog van gisteren vind je hieronder.

https://www.telegraaf.nl/nieuws/1033483960/live-dodental-overstromingen-in-duitsland-loopt-op-tot-49-belgie-9

LIVE | Dodental overstromingen in Duitsland loopt op tot 49, België 9 (Telegraaf Binnenland)

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. In Roosteren en omliggende dorpen zijn bewoners geëvacueerd. Het kabinet houdt donderdagavond crisisoverleg over de overstromingen in Limburg. Blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen in dit liveblog.

Noodkreten in België: ’Kom ons alstublieft redden, het water blijft stijgen’ Dodental door noodweer in Duitsland loopt op 10.000 inwoners Maastricht moeten huis verlaten: waterhoogtes tot 5 meter verwacht Brug in centrum Valkenburg ingestort, auto’s verdwijnen in water Valkenburg geëvacueerd: ’Onze vrienden verdrinken!’ Formule 1-circuit Spa ook getroffen door overstromingen: ’Weg ingestort en tunnels ontoegankelijk’

22.50 - Team Defensie op weg naar Valkenburg voor plaatsen noodbrug

Enkele tientallen militairen van de genie zijn donderdagavond onder leiding van de Koninklijke Marechaussee naar Valkenburg vertrokken om daar een militaire noodbrug over de Geul aan te leggen. Een woordvoerder van Defensie zei dat de noodbrug naar verwachting vrijdagmorgen gereed is.

De noodbrug komt op de plek waar een brug door woest stromend water is weggeslagen. Daardoor is een een deel van Valkenburg een eiland geworden, wat de hulpverlening bemoeilijkt.

De militairen die naar Valkenburg zijn vertrokken behoren tot de eenheid 105 Geniecompagnie waterbouw. "Door brugdelen op te bouwen gaan ze een overspanning van 10 meter realiseren", aldus de zegsman.

In Valkenburg liggen tientallen bruggen. Enkele andere bruggen over de rivier zijn instabiel, zei burgemeester Daan Prevoo van Valkenburg eerder donderdag.

Veiligheidsregio Limburg-Noord meldde dat militairen van Defensie ook op andere wijze helpen tegen de wateroverlast. Ze zijn momenteel bezig met het vullen van zandzakken om de dijken te verstevigen. Die verspreiden ze in de regio.

22.00 - Dodental overstromingen in Duitsland loopt op tot 49

Zeker 49 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Minister van Binnenlandse Zaken Roger Lewentz van de westelijke deelstaat Rijnland-Palts heeft van de brandweer vernomen dat er vermoedelijk nog negen slachtoffers worden geborgen. In zijn deelstaat worden ook nog tientallen mensen vermist.

Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld. Velen zochten bescherming tegen de overstromingen op bomen en daken van huizen. Reddingswerkers brachten mensen in veiligheid met boten en helikopters. Uitval van het mobiele netwerk maakt het niet makkelijker. „We hebben nog nooit zo’n ramp meegemaakt. Het is echt slopend” zei premier Malu Dreyer (SPD).

De hulpdiensten worden ondersteund door honderden militairen. De strijdkrachten hebben gepantserde voertuigen ingezet om wegen vrij te maken die zijn geblokkeerd door aardverschuivingen en omgevallen bomen. De autoriteiten laten ook helikopters uitvliegen om mensen te redden die een veilig heenkomen hebben gezocht op daken.

Bondskanselier Angela Merkel reageerde vanuit de Verenigde Staten, waar ze donderdag president Biden en vicepresident Harris ontmoet, „geschokt” op de ramp. Ze zei mee te leven met de nabestaanden van de slachtoffers en bedankte de „onvermoeibare” hulpdiensten voor hun inzet. Vicekanselier Olaf Scholz onderbrak zijn vakantie vanwege de overstroming.

In België zijn negen mensen om het leven gekomen door overstromingen. Vier anderen zijn nog vermist en de materiële schade is groot. Het stijgende waterpeil van de Maas zorgt voor een echte crisissituatie, zei de Limburgse gouverneur Jos Landmeeters.

21.59 - Roermond en Maasgouw kondigen noodverordening af

Roermond en buurgemeente Maasgouw kondigen per donderdagavond een noodverordening af. Op die manier hebben de gemeenten onder meer een stok achter de deur om ramptoerisme aan te pakken. Mensen kunnen preventief gefouilleerd worden, en iedereen die in een bepaald gebied niks te zoeken heeft, moet daaruit vertrekken.

Ramptoeristen komen op het hoge water af en lopen hulpdiensten en door hoogwater getroffen bewoners voor de voeten. De Veiligheidsregio Limburg Noord roept mensen op niet naar rampgebieden te komen en de wegen vrij te houden voor de hulpdiensten.

De noodverordening bepaalt ook dat mensen in bedreigde gebieden verplicht zijn hun woning te verlaten. Volgens de gemeenten moet rekening worden gehouden met verstoring van de openbare orde. Hulpverleners en onderzoekers moeten ongestoord hun werk kunnen doen. Om dat te kunnen kan mensen die er niks te zoeken hebben de toegang tot het gebied ontzegd worden. De noodverordening geldt tot 19 juli.

21.30 - Inwoners dorpen Echt-Susteren verplicht geëvacueerd

De gemeente Echt-Susteren verplicht inwoners van de dorpen Visserweert en Aasterberg en omgeving hun huizen te verlaten. Om te zorgen dat er in het te evacueren gebied niemand achterblijft, gaan toezichthouders van de gemeente sinds donderdagavond 21.00 uur alle huizen langs die geëvacueerd moeten worden.

Het evacuatiebevel is onderdeel van de noodverordening die geldt voor het hele gebied tussen de Maas en het Julianakanaal. Alleen hulpdiensten en inwoners mogen dit gebied nog in. Eerder op donderdag waren inwoners van de dorpen al opgeroepen te vertrekken.

20.50 - Opnamestop ziekenhuis Venlo, houdt rekening met evacuatie

Het Venlose ziekenhuis VieCuri Medisch Centrum heeft donderdag per direct een opnamestop afgekondigd. Tot nader order neemt het ziekenhuis geen nieuwe patiënten meer op. Wel blijft de eerste opvang voor acute zorg gehandhaafd, maakte VieCuri donderdagavond bekend.

Het ziekenhuis is vanwege het wassende water van de naburige Maas "in opperste staat van paraatheid". VieCuri houdt rekening met een eventuele evacuatie. Alle niet-spoedeisende operaties voor vrijdag worden afgezegd. Poli-afspraken, diagnostiek en dagbehandelingen gaan vrijdag wel nog door, maar ook dat kan veranderen.

"VieCuri is voorbereid op hoge waterstanden van de Maas, zelfs op een eventuele evacuatie", legt het ziekenhuis uit. Daarbij maakt het gebruik van een ‘hoogwaterprotocol’ dat daarin voorziet.

20.25 - Poetin condoleert nabestaanden Duitse noodweerslachtoffers

Vladimir Poetin heeft de nabestaanden van mensen die zijn overleden door de overstromingen in het westen van Duitsland gecondoleerd met hun verlies. Hij vroeg in een telegram bondskanselier Angela Merkel en president Frank-Walter Steinmeier de boodschap over te brengen. Hij wenste mensen die gewond zijn geraakt een spoedig herstel.

In de deelstaten Rijnland-Palts en Noordrijn-Westfalen zijn volgens Duitse media inmiddels 49 mensen overleden. Er worden nog tientallen mensen vermist.

De 68-jarige Poetin was ooit een Russische spion in Duitsland en spreekt vloeiend Duits. Hij onderhoudt een hartelijke relatie met Merkel.

19.35 - Gratis frieten voor gedupeerde Valkenburgers

Veel horecagelegenheden in Valkenburg waren zo getroffen door de waterramp dat ze de deuren moesten sluiten. Bij Pompes Haute Friture bij de Berkelpoort gooiden ze de deuren juist open, met een groot bord Gratis Frites.

Het is om te helpen, vertelt verkoper Andy Balsing. „Onze zaak is net niet getroffen door het water, we hebben alleen even geen stroom gehad. Dus hebben we ’s middags besloten de frites gratis weg te geven.”

Van dit gebaar maakten heel wat bewoners en inwoners gretig gebruik. Balsing: „Ik zie veel mensen die komen helpen, dat is wel weer het mooie dat uit zo’n nare situatie.”

19.13 - Inwoners Roermond begrijpen evacuaties niet: ’Dit is pure paniekvoetbal’

Terwijl inwoners van Roermond op het punt staan om te evacueren, weten Dijkwachters Hein en Wil helemaal van niets. „Dit is pure paniekvoetbal. Ik kan me echt niet voorstellen dat het hier mis gaat”, verzucht Hein.

Het water aan rivier de Maas staat hoog, maar ook weer niet zó hoog, vertelt een inwoonster van Roermond. „In de winter staat het wandelpad hier regelmatig onder water. Zo ver zijn we nog niet eens.”

Toch maakte burgemeester Rianne Donders bekend dat vijfhonderdwoningen rond het zijriviertje de Hambeek geëvacueerd gaan worden. Dijkwachters Hein en Wil van Waterschap Limburg weten donderdagmiddag echter van niets. „Ach, dat meen je niet!”, roept Hein wanneer hij het nieuws hoort. „Hier geloof ik helemaal niets van. Evacueren? Hier?”

Wanneer ze lezen dat de Rijkswaterstaat een nog hogere instroom verwacht dan tijdens de watersnoodramp bij de overstromingen van de Maas in 1993 en 1995, slaken ze beide een kreet. „Waar hebben ze die dijken dan voor versterkt? Dan kunnen ze weer opnieuw beginnen”, stelt Hein.

Wil was erbij tijdens de overstromingen in ’93. „Toen stond het tot daar blank”, vertelt hij, wijzend naar een hoge muur welke ten minste een meter of vier hoger is dan waar het water op dat moment komt. „Als het hier al eens twee meter stijgt, en dat is echt veel, dan is er nog niks aan de hand”, vertelt hij.

Volgens Hein is het dan ook een potje ’paniekvoetbal’. „In Valkenburg is een brug ingestort, in Meerssen stond het blank. Ze willen het zekere voor het onzekere nemen. Maar de Geul die daarlangs gaat is wel even wat anders dan onze Maas. Dat is maar een smal riviertje, die kan dat niet zo aan”, stelt Hein.

„Toch kunnen we het de burgemeester niet kwalijk nemen hoor”, zegt Wil. „Die wordt ook geadviseerd en wil waarschijnlijk het zekere voor het onzekere nemen. En laten we wel zijn: mocht het toch mis gaan, dan ben je morgen met zo’n beslissing alweer te laat.”

19.07 - 4500 Duitsers geëvacueerd uit vrees voor doorbraak stuwdam

Meer dan 4500 dorpelingen uit de Duitse regio Steinbachtalsperre in Noordrijn-Westfalen zijn geëvacueerd uit vrees voor doorbraak van een stuwdam. Het gebied ten zuidwesten van Bonn kan daardoor te maken krijgen met een vloedgolf. Een deskundige omschrijft de dam in Duitse media als „zeer instabiel.”

In de buurt ligt Euskirchen, waar zeker vijftien mensen zijn omgekomen door het noodweer. In totaal zijn in het westen van Duitsland minstens 43 mensen overleden. Er worden nog tientallen mensen vermist in de deelstaten Rijnland-Palts en Noordrijn-Westfalen.

Veel plekken zijn afgesloten van de buitenwereld. De politie en het leger proberen mensen van daken te halen met helikopters. Als het water zakt kunnen ook boten worden ingezet.

Er zijn veel meldingen van gebouwen die dreigen in te storten. Daarnaast is er een grote stroomstoring, waardoor 200.000 huishoudens zonder elektriciteit zitten. In sommige gebieden is het noodnummer 112 niet bereikbaar. In een aantal steden in het Ruhrgebied moeten inwoners hun drinkwater koken.

18.44 - Dodental in België loopt op tot acht, vier mensen vermist

Bij het noodweer in België zijn tot nu toe acht personen omgekomen. Vier mensen zijn nog steeds vermist.

In de Belgische stad Eupen kwam woensdag een 22-jarige man om het leven. De twintiger sprong met een zwemband in het snel stromende water in de wijk Nispert en werd vervolgens een tijdlang vermist. Later vonden de hulpdiensten zijn lichaam in een beek in de buurt van de Rotenberg. Hij kon niet meer gereanimeerd worden.

In Aywaille, een plaats in de provincie Luik, vonden de hulpdiensten donderdagochtend het lichaam van een 50-jarige man in de kelder van zijn huis. Volgens de hulpdiensten probeerde de man zelf een oplossing te vinden voor het overstromingsprobleem in zijn huis en ging hij poolshoogte nemen in de kelder.

In de stad Verviers werden donderdag vijf lichamen aangetroffen, volgens de lokale autoriteiten. De slachtoffers kwamen om het leven door de zware regenval. Het is nog onduidelijk wie de slachtoffers zijn en waar de stoffelijke resten zijn gevonden.

De burgemeester van Pepinster, een plaats in de provincie Luik, meldde donderdagavond dat er een levenloos lichaam was gevonden onder een gedeeltelijk ingestorte brug.

Er zijn ook vier vermisten. In Marcourt, in de gemeente Rendeux in de provincie Luxemburg, werd woensdag een meisje van vijftien meegesleurd door de Ourthe. Zij is nog altijd niet teruggevonden.

Bij een reddingsoperatie in Pepinster raakten drie mensen vermist toen donderdagmiddag een reddingsboot omsloeg. Aan boord zaten vijf brandweerlieden en drie bewoners. Burgemeester Philippe Godin vreest het ergste voor de drie vermisten.

18.29 - Koning en koningin bezoeken Valkenburg

18.24 - Inwoners Roosteren en omliggende dorpen moeten huizen uit

De gemeente Echt-Susteren doet een dringend beroep op inwoners van dorpen en buurten tussen de Maas en het Julianakanaal om hun woningen te verlaten. Het gaat om inwoners van Illikhoven, Visserweert, Aasterberg, Kokkelert en Roosteren.

„Als u in bovengenoemde dorpen woont, loopt u het risico dat uw woning onder water komt te staan”, aldus de gemeente. „Zorg daarom voor uw eigen veiligheid en dat u vanavond, vannacht en een groot deel van morgen verblijft in een ander onderkomen bij vrienden of familie. Het dringende advies is duidelijk: bereid u voor op evacuatie.”

„Het verzoek aan de inwoners van Roosteren en omstreken om hun woning te verlaten is een dringend advies. Vanavond om 20.30 uur wordt dit dringende advies opnieuw onder de loep genomen en wordt besloten of dit advies wordt omgezet in een officieel bevel tot evacuatie.”

18.11 - Defensie stuurt honderden militairen extra naar Limburg

Defensie stuurt honderden militairen extra naar Limburg om te helpen bij de bestrijding van de wateroverlast. Dat meldt een woordvoerder. Woensdag waren al 68 militairen naar het gebied gestuurd. Inclusief politieondersteuning van de Koninklijke Marechaussee gaat het inmiddels om zo’n driehonderd manschappen in totaal.

17.49 - Centraal infonummer voor mensen met wateroverlast in Zuid-Limburg

Voor mensen in Zuid-Limburg die vragen hebben over wateroverlast en hoogwater is er vanaf donderdagmiddag een centraal informatienummer dat gebeld kan worden. Het nummer is 0800-1351.

Dat maakte de Veiligheidsregio Zuid Limburg bekend. Mensen die niet-dringende hulpvragen hebben kunnen gewoon bellen met hun gemeente. De Veiligheidsregio roept mensen op alleen in zeer dringende noodsituaties 112 te bellen.

In Valkenburg werd eerder donderdag een speciaal telefoonnummer ingesteld voor mensen die dringende vragen hebben over evacuaties. Dat nummer is 043-6099234, maar geldt alleen voor inwoners van dit heuvellandstadje.

17.38 - Rode Kruis breidt aantal noodbedden in Limburg uit naar 1250

Het Rode Kruis breidt het aantal noodbedden in het door wateroverlast getroffen Limburg uit van een paar honderd naar 1250. Ook zijn er vanuit heel Nederland extra teams met vrijwilligers onderweg naar het zuiden.

Volgens een woordvoerder is er vanuit verschillende gemeenten erg veel vraag naar bedden voor noodopvang van gedupeerden, onder meer uit Heerlen, Voerendaal, Simpelveld en Margraten. De gemeenten wijzen zelf de locaties aan waar de bedden kunnen worden neergezet, bijvoorbeeld in sporthallen.

17.37 - Ziekenhuis Maastricht minder goed bereikbaar, zegt afspraken af

Ziekenhuis MUMC+ in Maastricht roept mensen op een bezoek aan het ziekenhuis uit te stellen. Niet dringende afspraken worden afgezegd.

Het ziekenhuis is minder goed bereikbaar omdat er in verband met het hoge water dijkjes worden opgeworpen rond het terrein, zei een woordvoerder. Die vormen een belemmering voor de toegankelijkheid van het terrein.

Geplande operaties worden vrijdag in een aantal gevallen uitgesteld. Acute ingrepen gaan wel door.

Door het hoge water zijn veel wegen niet of slecht berijdbaar en dat kan ertoe leiden dat personeel te laat komt. Personeel is gevraagd langer te werken, totdat de aflossing er is.

Donderdagavond en in de nacht van donderdag op vrijdag zijn de apotheek en huisartsenpost bij het MUMC+ gesloten.

Het ziekenhuis belt patiënten met een poli-afspraak voor vrijdag af. Alleen dringende afspraken gaan door.

17.36 - Limburgse boeren kunnen naar verwachting dagen hun land niet op

Limburgse boeren in door het noodweer getroffen gebieden kunnen waarschijnlijk dagenlang niet werken op hun land. Bestuurder Peter van Dijck van de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB) benadrukt dat de overlast van het noodweer voorlopig nog niet voorbij is. Als dat achter de rug is, duurt het in het meest gunstige geval nog een dag of vier à vijf voordat boeren en tuinders weer het land op kunnen.

„En dan is het maar de vraag in welke staat ondernemers hun percelen gaan aantreffen”, zegt Van Dijck. „Er ligt dan vaak veel modder op en rommel die het water heeft achtergelaten. Planten kunnen zijn weggespoeld of verzopen en het vochtige en warme weer kan leiden tot een verhoogde schimmeldruk”, legt hij uit. „Of gewassen hiervan kunnen herstellen, weten we pas over een paar weken. Al met al is de verwachting dat de schade aanzienlijk is.”

De belangenbehartiger stelt dat het nu nog te vroeg is om de balans op te maken wat betreft geleden schade. „We zitten er nog middenin en houden ons hart vast voor wat er komen gaat. Bedrijven en percelen in de uiterwaarden van de Maas krijgen de komende uren te maken met een enorme hoeveelheid water die onze kant op komt. Voor een deel is dat water uit Zuid-Limburg, maar het stroomgebied van de Maas omvat ook delen van België en Duitsland, waar ook extreem veel water is gevallen.”

17.23 - Merkel belooft steun aan slachtoffers overstromingen

De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft de overstromingen in haar land een catastrofe genoemd. Tijdens een bezoek aan Washington zegde ze donderdag toe dat de regering met steunmaatregelen zal komen. Ze overlegt met de ministers van Financiën en Binnenlandse Zaken over de steun.

„Voor de mensen in overstroomde gebieden zijn dit verschrikkelijke dagen. Ze kunnen erop vertrouwen dat alle overheden, de bondsregering, de deelstaten en de gemeenten er samen alles aan doen om levens te redden en gevaren af te wenden.”

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld. Tientallen mensen worden nog vermist in de deelstaat Rijnland-Palts.

17.10 - Meisje (15) dat op zomerkamp meegesleurd werd door rivier is al 20 uur spoorloos

Het 15-jarige meisje dat woensdagavond meegesleurd werd door een rivier in Marcoulet, was daar op zomerkamp met de organisatie ’United World Colleges’ (UWC). Dat is ook de organisatie waarmee prinses Elisabeth in Wales ging studeren. Het meisje is ondertussen al meer dan 20 uur spoorloos.

17.07 - Test- en priklocatie in Maastricht is dicht vanwege hoogwater

De test- en vaccinatielocatie bij het MECC in Maastricht is donderdag gesloten wegens de wateroverlast. Ook vrijdag blijft de ruimte dicht, alle afspraken zijn geannuleerd, laat de GGD Zuid-Limburg weten. Het is nog niet duidelijk of de locatie op zaterdag weer open kan gaan.

De GGD neemt contact op met mensen die een afspraak hadden om te worden gevaccineerd tegen het coronavirus. Mensen die zich wilden laten testen, kunnen zelf bellen om een nieuwe afspraak te maken.

De overige teststraten en prikplekken in het zuiden van Limburg blijven open en zijn bereikbaar.

16.35 - Maas gestremd voor alle scheepvaart tussen Ternaaien en Sambeek

De Maas tussen Ternaaien in het uiterste zuiden van Limburg en Sambeek in Noord-Limburg is vanaf donderdag 18.00 uur gestremd voor alle scheepvaart. Door het hoogwater staat er een sterke stroming en er zwerft veel drijfhout in het water. Dat maakt varen op de rivier gevaarlijk, aldus Rijkswaterstaat.

De markering van de vaargeul is ook niet overal goed zichtbaar volgens de dienst. Daarom moeten alle schippers de Maas voorlopig mijden.

16.28 - Burgemeester Luik roept op om stad te verlaten

In Luik, ruim 30 kilometer onder Maastricht, worden mensen die langs de overstromende Maas wonen geëvacueerd. Zij krijgen het advies de stad te verlaten of naar hogere verdiepingen van hun woning te gaan. Winkels moeten dicht en de kades worden afgesloten. Toeristen krijgen het advies de stad te verlaten. Politievoertuigen met luidsprekers rijden rond om in een aantal wijken bewoners aan te sporen weg te gaan.

„De situatie is kritiek, we verwachten dat het water nog met 1,5 meter zal stijgen”, zegt waarnemend burgemeester Christine Defraigne tegen Belgische media. Mensen die niet weten waar ze heen moeten, kunnen naar een opvangcentrum in Grivegnée. Ook zijn kamers ter beschikking gesteld in hotels.

In het nabijgelegen Chaudfontaine werden eerder al 1700 woning geëvacueerd. Koning Filip brengt een bezoek aan de plaats.

Het noodweer heeft in België zeker zes mensen het leven gekost. In Verviers waren het er vier. In die plaats wordt vanwege plunderingen een avondklok ingevoerd. Inwoners mogen van 21.00 uur tot vrijdag 06.00 hun huis niet verlaten zonder goede reden, zo is hun te kennen gegeven via een waarschuwingssysteem. De stad van 55.000 inwoners ligt ten oosten van Luik.

16.22 - Donderdagavond crisisoverleg kabinet om overstromingen Limburg

Een deel van het kabinet komt donderdagavond bijeen voor crisisoverleg vanwege de overstromingen in Zuid-Limburg. Aanwezig zijn de demissionair premier Mark Rutte en ministers Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Ank Bijleveld (Defensie) en staatssecretarissen Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) en Raymond Knops (Binnenlandse Zaken). Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) woont het overleg digitaal bij.

De bewindspersonen praten met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) op het ministerie van Justitie en Veiligheid.

16.20 - Veiligheidsregio: bereidt u voor op situatie als 1993 en 1995

„Bereidt u voor op een situatie als in 1993 en 1995.” Dat zei voorzitter Antoin Scholten van de Veiligheidsregio Limburg-Noord donderdagmiddag tijdens een persconferentie over het hoogwater in Venlo.

Scholten zei dat een groot aantal woningen in Roermond in de buurt van de monding van de Roer in de Maas ontruimd worden. Het gaat daarbij volgens Scholten om zo’n 5000 bewoners. Dat is volgens bestuurslid Jos Teeuwen van het waterschap Limburg nodig omdat de Maas en Roer vrijdagmiddag tegelijkertijd hun hoogste piek bereiken. Dat betekent dat de Roer het water niet kwijt kan in de Maas en fors overstroomt.

Nooit eerder heeft de Maas zo’n hoog niveau bereikt als nu, benadrukte Scholte. Er wordt donderdagavond volgens hem een afvoer verwacht van maar liefst 3700 kuub. In 1993 en 1995 lag die afvoer bijna 1000 kuub lager. Toen deden zich grote overstromingen voor, die grote delen van Limburg onder water zetten.

De veiligheidsregio vraagt mensen in gebieden die ontruimd worden zelf alvast maatregelen te nemen. Er is een verschil met 1993 en 1995; er is veel gebeurd is aan de Maas, zei Scholten. Maar die maatregelen zijn gebaseerd op de winter, en niet op de zomer met veel vegetatie. Dat veroorzaakt veel onzekerheden. Bovendien gaat er nu aanzienlijk meer water door de Maas dan in ’93 en ’95, aldus Scholten.

„Dit is een ongekende situatie”, zei Scholten. „We hebben nog nooit meegemaakt dat zoveel water door de Maas wordt afgevoerd. Dat vraagt alertheid.” Ook de Roer is nooit eerder zo hoog geweest. Hij sluit niet uit dat ook elders geëvacueerd zal moeten worden.

De meeste mensen zullen volgens Scholten naar kennissen en familie gaan. Voor wie dat geen oplossing is, zoekt de gemeente een alternatieve opvang. „Mensen kunnen nu al weg”, zei hij. „Zoek een andere plek.”

16.19 - Bewoners Maasoever in Luik gevraagd stad te verlaten

In Luik, ruim 30 kilometer onder Maastricht, worden mensen die langs de overstromende Maas wonen geëvacueerd. Zij krijgen het advies de stad te verlaten of naar hogere verdiepingen van hun woning te gaan. Winkels moeten dicht en de kades worden afgesloten. Toeristen krijgen het advies de stad te verlaten. Politievoertuigen met luidsprekers rijden rond om in een aantal wijken bewoners aan te sporen weg te gaan.

„De situatie is kritiek, we verwachten dat het water nog met 1,5 meter zal stijgen”, zegt waarnemend burgemeester Christine Defraigne tegen Belgische media. Mensen die niet weten waar ze heen moeten, kunnen naar een opvangcentrum in Grivegnée. Ook zijn kamers ter beschikking gesteld in hotels.

In het nabijgelegen Chaudfontaine werden eerder al 1700 woning geëvacueerd. Koning Filip brengt een bezoek aan de plaats.

Het noodweer heeft in België zeker zes mensen het leven gekost. In Verviers waren het er vier.

16.01 - Maastricht UMC+ overweegt afschalen zorg vanwege slechte bereikbaarheid door hoog water

Het Maastricht UMC+ bereidt zich voor op een scenario waarin de zorg tijdelijk zal moeten worden afgeschaald omdat het ziekenhuis door het wassende water niet (goed) bereikbaar is.

Het ziekenhuis ligt weliswaar op ruime afstand van de Maas, maar als het waterpeil in de rivier als gevolg van aanhoudende regenval zo snel blijft stijgen, kunnen nabije aanrijroutes onbegaanbaar worden. „Het gevolg kan zijn dat patiënten die hier al zijn niet meer terug naar huis kunnen, maar ook dat personeel er niet in slaagt op hun werk te komen”, schetst een woordvoerder het dilemma.

Donderdagochtend werd de snelweg A2 ter hoogte van Meerssen in beide richtingen gesloten vanwege overstromingsgevaar van de Kleine Geul die onder de weg stroomt. Aan het begin van de middag, toen het water iets was gezakt, ging de weg weer open. De A76 en A79 zijn wel nog steeds deels dicht.

Eerder op de dag riep het MUMC+ patiënten al op hun bezoek aan het ziekenhuis uit te stellen als dit niet noodzakelijk is. Mensen die een niet dringende afspraak hebben op een van de poli’s wordt gevraagd deze uit te stellen.

15.47 - Zeker 24 doden door overstromingen Noordrijn-Westfalen

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld.

De politie van Keulen meldde dat in de regio twintig mensen zijn omgekomen door het noodweer, van wie vijftien in de stad Euskirchen. Ook zijn mensen om het leven gekomen in ondergelopen kelders en verongelukten zeker twee brandweerlieden tijdens reddingsoperaties.

Ook het gebied Ahrweiler in Rijnland-Palts is zwaar getroffen. Daar zijn zeker zes woningen verwoest in de plaats Schuld en overleden zeker achttien mensen.

De autoriteiten in Rijnland-Palts zeggen dat nog vijftig tot zeventig mensen worden vermist in het rampgebied. Het is nog onduidelijk of zij allemaal het slachtoffer zijn geworden van de watersnood. Het gaat mogelijk ook om mensen die met vakantie zijn en daarom niet thuis waren.

15.43 - Afvoer Maaswater donderdagavond nog groter dan gedacht

De afvoer van de Maas bij Sint Pieter is donderdagavond naar verwachting nog groter dan eerder werd aangenomen, meldt Rijkswaterstaat. Naar verwachting zal de afvoerpiek van de rivier uitkomen op 3375 kubieke meter water per seconde. Eerder dacht Rijkswaterstaat dat de piek op 3000 kubieke meter per seconde terecht zou komen.

Als de piek op 3375 meter water per seconde eindigt, staat het hoogwater in de top 3 van hoogste standen van de Maas ooit. Zo’n grote afvoer komt gemiddeld eens in de honderd jaar voor en is nooit eerder in de zomer voorgekomen.

Er circuleren scenario’s met nog hogere waterstanden, aldus Rijkswaterstaat. Die zijn volgens de dienst echter gebaseerd op weersverwachtingen waaraan Rijkswaterstaat minder gewicht toekent.

15.30 - Meerdere campings in Midden-Limburg ontruimd

Meerdere campings in Midden-Limburg zijn donderdagmiddag aan het ontruimen vanwege de ernstige wateroverlast. De gemeente Roermond meldt dat van de vijf campings aan de Maasplassen er twee al zijn ontruimd en de andere drie op het moment hun gasten evacueren. Dit doen ze volgens de gemeente op eigen initiatief. Ook in Maasgouw en Ohé en Laak evacueren campings hun gasten.

Onder meer De Sangershoeve in Ohé en Laak en Camping Roermond en Camping Hatenboer in Roermond zijn donderdagmiddag druk met het dreigende hoogwater van de Maas. „We zijn volop bezig”, aldus Camping Hatenboer. Op het moment worden de laatste gasten geëvacueerd. „De meeste gasten gaan naar huis.”

De gemeente Maasgouw meldde donderdagochtend al dat in het Midden-Limburgse dorp Wessem een camping bezig was met ontruimen. In jachthavens in Maasgouw worden maatregelen getroffen om te voorkomen dat boten losraken of onder water komen te staan.

In Zuid-Limburg hadden veel campings woensdag al hun gasten geëvacueerd. Voor camping De Gronselenput in Wijlre was het spannend, want de enige toegangsweg naar de camping stond eerder onder water dan de camping zelf. „Het was lastig om weg te gaan”, aldus een woordvoerder van de camping. „Veel gasten vertrokken te voet met wat handbagage via een klein paadje.”

Volgens Rijkswaterstaat bereikt de Maas donderdag om 18.00 uur de hoogste waterstand. Deze waterhoogte verplaatst zich de komende dagen van Zuid- naar Noord-Limburg. De verwachting is dat vrijdag om 18.00 uur Roermond de piek beleeft.

15.19 - Honderden woningen ontruimd in Roermond

In Roermond worden honderden woningen ontruimd. Dat heeft alles te maken met de snel stijgende Roer en zijriviertje de Hambeek. Alle woningen die rond de Hambeek in Roermond liggen worden geëvacueerd. Het zou gaan om vijfhonderd woningen.

Dat heeft burgemeester Rianne Donders van Roermond donderdagmiddag bekendgemaakt. Zij riep bewoners op alvast spullen te pakken en in veiligheid te brengen. Meer wordt bekendgemaakt tijdens een persconferentie van de Veiligheidsregio Limburg Noord in Venlo donderdagmiddag om 15.30 uur.

Volgens de laatste prognoses van Rijkswaterstaat bereikt de Maas donderdagavond rond 18.00 uur de hoogste waterstand bij Maastricht met een instroom van ongeveer 3350 kuub per seconde. Dat is veel meer dan tijdens de watersnoodramp bij de overstromingen van de Maas in 1993 en 1995, toen de instroom rond de 3000 kuub was. Sindsdien zijn dijken versterkt en het stroomgebied van de Maas verbreed, waardoor overstromingen minder vaak moeten voorkomen.

Naar verwachting bereikt de piek vrijdag om 18.00 uur Roermond. Zaterdagavond heeft deze piek Venlo en zondagavond Mook-Middelaar bereikt.

15.15 - ME bewaakt grens Valkenburg

De Mobiele Eenheid gaat de gemeentegrens van Valkenburg bewaken om ramptoeristen uit het overstroomde heuvellandstadje te weren. Burgemeester Daan Prevoo kondigt daartoe donderdagmiddag een noodverordening af.

„Wij krijgen meldingen van hotels dat ze gebeld worden door mensen die een kamer willen om te komen kijken. Je gelooft het niet!”, zei Prevoo in een toelichting tegen rampenzender L1.

Tegelijkertijd zijn militairen van een brigade uit Oirschot in Valkenburg druk in de weer met de evacuatie van mensen uit woningen en een zorgcentrum. Dat zei een woordvoerder van de brigade donderdagochtend. „De nood is hier aan de man.”

De militairen maken gebruik van zware viertonners, die door het hoge water in Valkenburg kunnen rijden en veel mensen tegelijk kunnen vervoeren. „We ondersteunen op die manier de andere hulpdiensten daar en helpen mensen hun huis uit en brengen ze naar het droge.”

Tekst gaat verder onder de tweet

De militairen hebben in de nacht van woensdag op donderdag in Elsloo duizenden zandzakken gevuld. Die zijn vervolgens naar kwetsbare plaatsen gebracht langs met name de Geul en de Gulp. Beide riviertjes zijn veranderd in brede stromen, die op veel plaatsen voor overstromingen zorgen. Zo heeft de Geul het centrum van Valkenburg onder water gezet en bedreigt vanaf 11.00 uur de dorpen Meerssen en Bunde.

Een woordvoerder van de Veiligheidsregio noemde Valkenburg donderdagochtend „het grote knelpunt” in de hulpverlening. „We richten ons daar vooral op de bewoners”, zei hij. In Valkenburg en het naburige Houthem moeten vierhonderd mensen hun huis uit omdat ze geen stroom hebben.

De hotels zitten vol evacués, maar de voedselaanvoer is gestokt. Die ligt stil omdat de vrachtwagens door het hoge water Valkenburg niet meer kunnen bereiken. Een woordvoerder van de veiligheidsregio zei dat nog gezocht wordt naar een oplossing voor de aanvoerproblemen.

15.11 - Voedseltekort dreigt in Valkenburg

In Valkenburg dreigt een voedseltekort. Als gevolg van het hoogwater kunnen vrachtwagens met voedsel Valkenburg niet bereiken, zei burgemeester Daan Prevoo donderdagochtend tegen regionale omroep L1.

„De hotels zitten vol met evacués, maar de leveranties kunnen door het water Valkenburg niet bereiken”, aldus Prevoo.

15.10 - Staatssecretaris: alles op alles zetten om te helpen

„We gaan alles op alles zetten om te helpen.” Dat zei demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat, D66) donderdagmiddag tijdens een bezoek aan Valkenburg. „We gaan zo snel mogelijk hulp leveren”, vervolgde ze.

Ze gaf iedereen die hard werkt aan het bestrijden van de wateroverlast haar complimenten. „Ik fietste hier zes weken geleden op de mountainbike. Heel indrukwekkend om dit hier te zien.”

Terwijl ze sprak, reed aan de overkant van de Geul een vrachtwagen met een open laadbak vol in gele hesjes geklede evacués weg. De staatssecretaris zag het, greep naar haar buik en zei: „Hier krijg ik buikpijn van. Dit is heel indrukwekkend.”

Ze sprak een bewoner bij wie het water tot aan zijn huis staat. De bewoner heeft geen stroom en kan daardoor het nieuws niet volgen. De staatssecretaris zei: „Het ergste is voorbij.”

Van Veldhoven wenste iedereen in Valkenburg nog veel sterkte.

13.45 - Koning Willem-Alexander betuigt steun aan Limburg

Koning Willem-Alexander heeft in een telefoongesprek met de commissaris van de Koning, Johan Remkes, zijn steun betuigd aan de inwoners van Limburg. Hij wenst de inwoners van de provincie sterkte met de moeilijke omstandigheden waarin zij verkeren vanwege de grote wateroverlast, als gevolg van de zware regenval de afgelopen dagen.

In het gesprek werd de koning geïnformeerd over de huidige situatie, de schade en de verwachtingen voor de komende dagen. Het is nog niet duidelijk of de koning ook een bezoek gaat brengen aan Limburg.

Zuid-Limburg kampt na flinke regenbuien met enorme wateroverlast. Ook de overlast in de regio, in België en Duitsland, is groot. Er wordt nog veel meer water verwacht. Duizend huishoudens in Valkenburg zitten volgens de Veiligheidsregio Zuid-Limburg zonder stroom. Die roept de mensen nog steeds op hun huizen te verlaten en gas en elektra af te sluiten. Verschillende wegen zijn afgesloten en mensen worden geëvacueerd.

12.08 - Von der Leyen: Brussel kan helpen bij noodweer Nederland

Voorzitter Ursula von der Leyen leeft mee met de slachtoffers van het noodweer in Nederland en omringende landen. „Mijn gedachten zijn bij de families en slachtoffers van de verwoestende overstromingen in België, Duitsland, Luxemburg en Nederland, en met degenen die hun huis zijn kwijtgeraakt”, twittert de Duitse. „De EU staat klaar om te helpen.”

Von der Leyen wijst erop dat getroffen lidstaten een beroep kunnen doen op het Europese mechanisme voor civiele bescherming (rescEU). Wanneer de omvang van een noodsituatie in een EU-land de responscapaciteit van een land overstijgt, kan dat land via het mechanisme om bijstand verzoeken. Die kan bestaan uit het sturen van hulpgoederen, deskundigen, teams voor civiele bescherming en gespecialiseerde apparatuur.

De rampenbestrijdingsdienst van de EU is vorig jaar uitgebreid, onder meer omdat Brussel meer noodsituaties door bosbranden of overstromingen door klimaatverandering verwacht. De lidstaten werken hierin samen om hulp aan andere landen te bieden. Ze beschikken over een gezamenlijke reservepool voor onder meer helikopters, boten, waterpompen, veldhospitalen en medische teams.

12.04 - Nieuwe stroomstoring in Valkenburg: meer mensen huis uit

Valkenburg is opnieuw getroffen door een stroomstoring. Een station van netbeheerder Enexis heeft het donderdagochtend begeven. Daardoor zitten nog eens duizend huishoudens zonder stroom, bovenop de vierhonderd die eerder al door een stroomstoring werden getroffen. Al deze mensen krijgen het dringende advies hun woningen te verlaten en elders onderdak te zoeken.

Thuisblijven zonder stroom is niet te doen volgens de veiligheidsregio. Wel zei een woordvoerder dat het belangrijk is dat mensen die hun woning verlaten eerst het gas afsluiten.

Hoe lang de storing duurt is nog niet te zeggen.

9.21 - Waarschuwing aan inwoners Bunde

Mensen die in de buurt van het riviertje de Geul wonen worden gewaarschuwd. De Geul stijgt snel, omdat de hoogwatergolf vanaf Valkenburg richting Meerssen en Bunde oprukt, aldus de veiligheidsregio. De hoogste waterstand in de Geul wordt donderdagochtend rond 11.00 en 12.00 uur verwacht in Meerssen en Bunde.

De autobezitters krijgen het dringende advies hun auto, eenmaal naar veiliger oorden verplaatst, op de handrem te zetten. Dat verkleint het risico dat de voertuigen bij hoogwater onverhoopt wegdrijven.

Mensen die daar in de buurt wonen krijgen ook het advies hun spullen naar hoger gelegen verdiepingen te verplaatsen, voor als het water hun huizen bereikt. Ook wordt geadviseerd de gordijnen op de begane grond op te binden.

Code rood opgeheven

Het KNMI heeft code rood die in Limburg gold vanwege de hevige regenval beëindigd. In de nacht van woensdag op donderdag is het minder hard gaan regenen, al geldt vanwege de wateroverlast nog wel code geel. Het was voor het eerst dat er code rood was afgegeven vanwege de regen.

Ook in de rest van het land geldt bijna overal code geel. Ook daar kan veel regen vallen, waarschuwt het KNMI. Op veel plaatsen valt in 24 uur 20 tot 40 millimeter en lokaal kan er meer dan 50 millimeter vallen. Alleen voor de westelijke provincies Zeeland en Zuid- en Noord-Holland, evenals de Waddeneilanden, is geen waarschuwing van kracht.

Op donderdag worden geen extreme hoeveelheden regen meer verwacht, meldt Meteo Limburg.

Hoewel er geen grote hoeveelheden regen wordt verwacht in Limburg, duurt de wateroverlast voort. Straten en huizen staan blank en kelders zijn volgelopen. Het wassende water zorgt er voor gevaarlijke situaties. Hulpverleners van het Rode Kruis hebben de hele nacht doorgewerkt om ondersteuning te bieden bij de overstromingen, en bewoners van twee verzorgingstehuizen en een hospice werden geëvacueerd.

Netbeheerder Enexis meldt dat er door het hoge water in Valkenburg twee stroomstoringen zijn. Daardoor zitten 433 huishoudens zonder stroom. „We kunnen de stroomvoorziening pas herstellen op het moment dat het water gezakt is. Wanneer iedereen weer elektriciteit heeft, is onbekend”, aldus Enexis. Daarnaast hebben 115 huishoudens in Mechelen op dit moment geen gas. Het is ook onduidelijk wanneer dat hersteld is.

In verband met de wateroverlast is de A79 tussen Hulsberg en Heerlen voorlopig nog dicht, meldt Rijkswaterstaat. Het is nog onduidelijk tot hoelang de weg dicht blijft. Ook de A76 is dicht tussen de Duitse grens en Kunderberg.

Wegens overstromingen in België rijden er donderdag geen treinen naar Luik, meldt de NS. Ook is beperkt treinverkeer naar Aken en Keulen.

’Situatie in Hoensbroek onder controle’

De situatie in Hoensbroek lijkt donderdagochtend redelijk onder controle, meldt een woordvoerder van de Veiligheidsregio Zuid-Limburg. Woensdagavond waarschuwde de gemeente bewoners van de lager gelegen delen van het stadsdeel van Heerlen rekening te houden met flinke wateroverlast, omdat een groot waterbekken gevuld met 120.000 kuub water op het punt stond om door te breken.

Militairen hielpen woensdagavond bij het stutten van het waterbekken en het vullen van zandzakken om de waterbuffer te verstevigen. Ook werd er water uit de buffer gepompt, waardoor de druk op de randen minder is geworden, aldus de woordvoerder van de veiligheidsregio. „De kans dat het doorbreekt is daardoor een stuk minder geworden.”

Het weggepompte water is wel in de omgeving terecht gekomen. Het is niet duidelijk hoe groot de wateroverlast daardoor is in de nabijgelegen wijk, maar niemand heeft elders onderdak hoeven zoeken, aldus de veiligheidsregio.

8.49 - 400 huishoudens in Valkenburg moeten elders onderdak zoeken

Zo’n vierhonderd huishoudens die in Valkenburg als gevolg van het hoogwater zonder stroom zitten, moeten elders ondank zoeken. Enexis is niet in staat het probleem op korte termijn op te lossen.

Volgens een woordvoerder van de Veiligheidsregio kunnen de aansluitingen pas hersteld worden als het water helemaal verdwenen is. „En dat kan dagen duren”, zei hij. Tot die tijd krijgen mensen het dringende advies onderdak te zoeken bij familie, vrienden en kennissen.

Netbeheerder Enexis meldde eerder dat door het hoge water in Valkenburg ook een stroomstoring is veroorzaakt. Daardoor zitten volgens Enexis 374 huishoudens zonder stroom. „We zijn op dit moment aan het onderzoeken wanneer we dit kunnen herstellen”, aldus Enexis rond 01.30 uur op Twitter.

De gemeente Valkenburg waarschuwt mensen om niet door overstroomde straten te lopen en om binnen te blijven. Putdeksels kunnen zijn weggespoeld en in het modderige water is dat niet te zien. Bovendien kan het water vervuild zijn met rioolwater.

In het centrum van Valkenburg stond woensdagavond laat al meer dan een halve meter water. Op Twitter circuleren beelden waarop te zien is dat een auto door de straten drijft en door de sterke stroming wordt meegevoerd.

7.47 - Delen A2 in Noord-Brabant en Limburg dicht om wateroverlast

De verbindingsweg van de A2 vanuit Eindhoven naar de A65 richting Tilburg is dicht door water op de weg, meldt Rijkswaterstaat. Ook de afrit Sint Michielsgestel op de A2 vanuit Eindhoven is afgesloten, net als de afrit Meerssen op de A2 richting Maastricht.

Rond 09.00 uur stond er zo’n 50 kilometer aan file op de wegen. Op de meeste plekken ging het om korte files waar buien vallen, met uitzondering van een aantal uitschieters. Rond 10.00 uur namen de vertragingen weer af, meldt Rijkswaterstaat.

Verder zijn sommige rijstroken op snelwegen afgesloten vanwege plassen water, bijvoorbeeld op de A28 richting Amersfoort bij De Bilt en op de A2 vanuit Utrecht ter hoogte van het knooppunt Hintham.

In het midden en het oosten van het land heeft het KNMI donderdag voor de hele dag code geel afgegeven wegens zware regenval. Lokaal kan er tot 40 millimeter regen vallen, met name in de ochtend en middag. Het verkeer kan hier hinder van ondervinden en Rijkswaterstaat adviseert weggebruikers voor vertrek de actuele verkeersinformatie te raadplegen. „Daarnaast is het verstandig om (tijdens buien) extra alert te zijn en je rijstijl aan te passen.”

In het zuiden van het land is op dit moment de meeste wateroverlast. De A79 tussen Hulsberg en Heerlen, die woensdag werd afgesloten vanwege water op de weg, blijft ook donderdag dicht. Ook de A76 is afgesloten tussen de Duitse grens en knooppunt Kunderberg.

7.43 - Ook België zet militairen in na zware regenval

De Belgische minister van Defensie, Ludivine Dedonder, heeft na zware regenval toestemming gegeven om het leger in te zetten. Militairen voerden volgens Belgische media al ondersteunende operaties uit in de provincies Luik, Namen, Luxemburg en Belgisch-Limburg. Er zijn onder meer vrachtwagens ingezet om mensen te evacueren.

„Verzoeken om assistentie en inzet van materiaal zullen op provinciaal niveau worden afgehandeld in overleg met de hulpdiensten ter plaatse”, zegt de woordvoerder van minister Dedonder. „Defensie kan helpen door onder meer de inzet van zodiacs, waterpompen, transport en huisvesting en andere middelen. Het personeel staat met de nodige middelen klaar om binnen de twee uur in te grijpen.”

De regenval zorgde ook in België voor grote overlast. De autoriteiten evacueerden preventief zo’n 1700 mensen in Chaudfontaine, een plaats in de provincie Luik. Die grenst aan de zwaar getroffen Nederlandse provincie Limburg. De burgemeester van de gemeente Trooz in Luik noemde de situatie woensdag „catastrofaal” en deed een beroep op het leger.

Ook in Nederland kwam het leger in actie om te helpen bij het bestrijden van de wateroverlast. De militairen helpen onder meer bij het vullen van zandzakken.

7.14 - 30 vermisten na instorting huizen door regenval in Rijnland-Palts

Ongeveer dertig mensen worden vermist nadat in de nacht van woensdag op donderdag zes huizen waren ingestort in de West-Duitse deelstaat Rijnland-Palts als gevolg van overstromingen en hevige regen, meldde de regionale omroep SWR donderdag.

De zes ingestorte huizen stonden in de plaats Schuld, nabij Adenau, in de heuvelachtige regio Eiffel. Nog ongeveer 25 andere huizen staan er op instorten. Volgens een politiewoordvoerder is de situatie in Schuld onoverzichtelijk.

3.58 -Hulpverleners Rode Kruis vangen bezorgde Limburgers op

Hulpverleners van het Rode Kruis zijn heel de nacht in de weer om te ondersteunen bij de overstromingen in Zuid-Limburg. Naar meerdere plaatsen zijn veldbedden gestuurd en met gemeenten en andere organisaties wordt overlegd waar welke hulp nodig is. Er wordt rekening gehouden met mogelijke opschaling naar andere delen van Limburg.

In Gulpen-Wittem zijn 50 veldbedden neergezet om geëvacueerden op te vangen. Daarvan zijn er 25 bezet, laat een woordvoerster weten. Vrijwilligers zijn ter plaatse om mensen op te vangen en vragen te beantwoorden. Vijf bedden zijn naar Simpelveld onderweg voor medewerkers van de gemeente. Ook zijn er 50 bedden gestuurd naar een opvanglocatie in Valkenburg, waar volgens het Rode Kruis het oplopende water tot zorgen leidt bij de inwoners.

In Houthem, naast Valkenburg, stonden volgens de woordvoerster bewoners buiten om te kijken wat er in hun straat gebeurde. Twee van hen gaven aan vooral uit voorzorg buiten te staan: „Onze huizen zijn gelukkig nog droog, maar dit water blijft natuurlijk staan. Nu is er wat minder regen, maar als het weer toeneemt, kan dat zo weer anders zijn”, citeert de zegsvrouw hen.

Eind. Het liveblog van gisteren vind je hieronder.

https://www.telegraaf.nl/nieuws/1033483960/live-inwoners-proberen-woningen-te-beschermen-met-zandzakken-water-staat-tot-aan-de-deur

EU-coronahulpfonds is niet illegaal, zoals Europarlementslid Eppink (JA21) claimt (NieuwsCheckers)

Op 16 december doet Derk Jan Eppink in het Europees Parlement meerdere beweringen over het herstelfonds dat door de EU is opgesteld om noodlijdende landen in de coronacrisis een financiële injectie van honderden miljarden euro’s te geven. Volgens de Europarlementariër van JA21 is dat herstelfonds illegaal, omdat het in strijd zou zijn met meerdere artikelen van het Verdrag van Rome (EEG). Volgens de artikelen die Eppink zelf als bron noemt, zijn zijn beweringen onwaar, en heeft het fonds wel degelijk juridische poten om op te staan.

De beweringen
1. Het hulpfonds is gebaseerd op artikel 122 van het Verdrag van Rome, en dat is bedoeld voor natuurrampen.

2. De Europese Commissie mag volgens artikel 311 van het Verdrag geen geld lenen op de kapitaalmarkt, maar doet dat voor het hulpfonds toch.

3. Het herstelfonds heeft geen voorwaarden

Oordeel: onwaar

Bron van de beweringen

Eppink sprak op 16 december in het Europees Parlement en twitterde daar een dag later over.

Mijn bijdrage in EP: Stijgende kostenpost NL. Herstelfonds: € 750 mrd. NL garant voor: € 43 mrd. Totale NL garanties en leningen (Corona + Euro) opgelopen tot € 245 mrd: € 32.000 per gezin! Rutte en Hoekstra zwijgen bewust. U heeft recht te weten wat er boven uw hoofd hangt. pic.twitter.com/awTvZDMnp8

— Derk Jan Eppink (@djeppink) December 17, 2020

Bewering 1: Het hulpfonds is gebaseerd op artikel 122, en dat is bedoeld voor natuurrampen.

In zijn bijdrage in het Europees Parlement zegt Derk Jan Eppink dat het corona-hulpfonds is gebaseerd op artikel 122 van het Verdrag van Rome. Dat artikel is volgens Eppink puur bedoeld voor rampen als bosbranden of overstromingen, en ‘niet voor de mega overdracht van gelden zonder voorwaarden.’ Artikel 122 heeft inderdaad betrekking op natuurrampen, maar daarmee is nog niet alles gezegd.

In artikel 122 staat:

“In geval van moeilijkheden of ernstige dreiging van grote moeilijkheden in een lidstaat, die worden veroorzaakt door natuurrampen of buitengewone gebeurtenissen die deze lidstaat niet kan beheersen, kan de Raad op voorstel van de Commissie, onder bepaalde voorwaarden financiële bijstand van de Unie aan de betrokken lidstaat verlenen.”

Omdat de Europese Commissie heeft besloten dat de coronapandemie een dergelijke buitengewone gebeurtenis is die lidstaten niet alleen kunnen bevechten, is het fonds niet in strijd met artikel 122.

Eppink, om een reactie gevraagd:

“U gaat wel heel kort door de bocht bij de aanvaarding dat u het terecht vindt dat een bepaling die normaal gezien voor bosbranden of overstromingen gebruikt wordt in de begroting, nu gebruikt wordt om een bedrag van 750 miljard op de kapitaalmarkt op te halen. Een bedrag dat ongeveer 70% bedraagt van de meerjarenbegroting (2021-2027). Dat staat in geen enkele verhouding tot de omvang van de bedoeling van artikel 122.”

“Artikel 122 is juist bedoeld voor deze uiterst ongewone omstandigheden”, legt hoogleraar Europees recht Gareth Davies (Vrije Universiteit) uit. “Zo kunnen samenhangende maatregelen worden genomen om lidstaten te ondersteunen, mits de omstandigheden dat toelaten. Natuurrampen zijn daar een voorbeeld van, maar ook een epidemie valt binnen de categorie van onverwachte, economisch desastreuze en niet zelf veroorzaakte rampen waarvoor artikel 122 in leven is geroepen.”

Bewering 2:  De Europese Commissie mag volgens artikel 311 geen geld lenen op de kapitaalmarkt, maar doet dat voor het hulpfonds toch.

Volgens hoogleraar EU-wetgevingsvraagstukken Ton van den Brink  van de Universiteit Utrecht trekt Eppink de verkeerde conclusie uit artikel 311. In dat artikel staat namelijk niet expliciet vermeld dat de Europese Unie geen geld mag lenen op de kapitaalmarkt, maar dat de begroting altijd volledig uit eigen middelen moet bestaan.

Van den Brink legt uit dat de Raad van Ministers sinds het Verdrag van Lissabon in 2009 in staat is om nieuwe categorieën eigen middelen beschikbaar te stellen. Daaronder kunnen ook leningen vallen. De bewering van Eppink over artikel 311 is daarom onjuist.

Eppink reageert dat artikel 311 wel degelijk is geschonden in de naam van het hulpfonds.

“Ik heb beide juridische documenten ook gelezen, alsook juridisch advies ingewonnen. Daaruit kwam de conclusie dat het EU-verdrag wel degelijk geschonden wordt. Want volgens het artikel mag de Europese Commissie lenen, maar niet op deze schaal. De lidstaten staan namelijk garant voor de leningen die de Europese Commissie afsluit op de kapitaalmarkt. Overigens kunnen de lidstaten zelf ook tegen gunstige voorwaarden terecht op de kapitaalmarkt, en is er dus geen enkele reden om een fonds van deze opvang in het leven te roepen. Tot slot kunnen de lidstaten ook nog beroep doen op het ESM.”

Ook hier is professor Davies het oneens met Eppink:

“‘Eigen middelen’ betekent  in artikel 311 dat de Unie geen geld kan uitgeven op de basis dat een andere partij, in dit geval de lidstaten, dat zullen bekostigen. De Unie moet zelfvoorzienend zijn in haar budget. Dat betekent echter niet dat de Unie niet mag lenen als ze (i) toestemming hebben van de Europese Raad (dat hebben ze), (ii) ze het geld zelf lenen en (iii) de capaciteit hebben om die schuld zelf terug te betalen.”

Bewering 3: Het herstelfonds heeft geen voorwaarden

Volgens Eppink zitten aan het herstelfonds geen voorwaarden voor de lidstaten die van het fonds gebruik willen maken. Dit is incorrect. Lidstaten kunnen alleen aanspraak maken op geld uit het herstelfonds als ze een plan van besteding inleveren bij de Europese Commissie. De Commissie beoordeelt de plannen en legt de bevindingen voor aan de overige lidstaten. Die lidstaten stemmen of het geld wordt toegekend.

Eppink beargumenteert tevens dat de gestelde ‘boterzachte voorwaarden’ onderworpen zijn aan het oordeel van de Commissie, ‘waaruit volgt dat praktisch gesproken maximaal drie maanden tijdwinst wordt geboekt kan worden en het hele verhaal uiteindelijk doorgaat.’

Volgens Davies is dat niet het geval, maar zijn lidstaten waarschijnlijk sneller geneigd om te klagen over de hoeveelheid regels en voorwaarden waaraan ze moeten voldoen om het geld te krijgen:  

“Artikel 12 tot en met 18 zijn duidelijk in het feit dat lidstaten die een lening willen aanvragen, eerst aan een aanzienlijk aantal voorwaarden en regels moeten voldoen. Ze moeten met gedetailleerde plannen komen waarin staat hoe ze het geld willen uitgeven, en wat op lange termijn de voordelen zijn voor de efficiëntie, welvaart etc. De Commissie kan om wijzigingen in de plannen vragen. In de praktijk zal dit een vrij intensief proces zijn waarbij de Commissie de leningen gebruikt om economische hervormingen te forceren binnen de lidstaten. Het is het tegenovergestelde van boterzachte voorwaarden. Sterker nog, het is niet onwaarschijnlijk dat de lidstaten zullen klagen over de eisen van de Commissie.”

Conclusie

Het corona-hulpfonds van de EU bestaat om noodlijdende lidstaten financiëel te ondersteunen. Het fonds is samengesteld uit leningen die door de Raad van Ministers zijn goedgekeurd. De EU stelt daarnaast hoge eisen aan lidstaten die gebruik willen maken van het beschikbare geld. Het fonds is niet in strijd met artikel 122 of artikel 311 van het Verdrag van Rome, en is dus anders dan europarlementariër Eppink beweerde, niet illegaal.

https://nieuwscheckers.nl/nieuwscheckers/eu-coronahulpfonds-is-niet-illegaal-zoals-europarlementslid-eppink-ja21-claimt/

Eva Rovers over klimaatactivisme: ‘We moeten de verantwoordelijken verantwoordelijk houden’ (Vrij Nederland)

Ze is een keer bijna verdronken in de Zuid-Chinese Zee.

‘Een gewelddadige en orgastische ervaring’ noemde ze het later. Eva Rovers, nu 41, was student en had een relatie met een drummer die net zijn afscheidstournee achter de rug had. Het was januari 2002. Tijd voor het stel om uit te puffen op een tropisch eiland in de buurt van Maleisië. Toen Rovers en haar vriend de eerste ochtend daar wakker werden, liepen ze vanuit hun hut de zee in en speelden wat in het water, tot ineens het zand onder hun voeten was verdwenen en het strand eindeloos ver weg leek. Ze waren in een onderstroom terechtgekomen. Terugzwemmen was onmogelijk. Bij elke poging die Rovers deed om richting kust te zwoegen, werd ze verder achteruitgetrokken. De drum-armen van haar vriend waren wel sterk genoeg om de branding te trotseren.

Wat volgde was een filmscène:
‘Ik laat je niet alleen!’
‘Jawel, jij moet terugzwemmen en hulp halen! Anders gaan we allebei dood!’

Bij elke golf werd Rovers onder water gesleurd, daarna naar boven getrokken en met geweld weer in zee gegooid. Ze was als was in een centrifuge. Ademhalen en als het even kon haar hoofd boven water houden, dat was het enige wat ze wist te doen. Voor de rest viel ze gelukzalig samen met de tijd en de omgeving. Er was geen gisteren, geen morgen, alleen het trekkende en smijtende water. Ze was één met de zee. Ze vroeg de golven haar terug te brengen naar de kust – wat ze niet deden – maar ze bleef rustig en gelukkig. Ook toen twee jongens op bodyboards haar te hulp kwamen, behield ze dat euforische gevoel.
Of ze in deze coronatijden nog eens aan die gebeurtenis heeft teruggedacht, vraag ik haar. Dat overgeleverd zijn aan de natuur, dat één zijn met alles.

Schrijfster en cultuurhistorica Eva Rovers is geprezen om haar grondige biografieën van Helene Kröller-Müller (De eeuwigheid verzameld, 2010) en Boudewijn Büch (Boud, 2016). Daarna werden haar boeken minder dik, en meer betrokken bij de actualiteit, bij opstand en klimaatactivisme. Zo schreef ze in 2017 Ik kom in opstand dus wij zijn, over rebellie in digitale tijden, en weer een jaar later Practivisme: Een handboek voor heimelijke rebellen, dat gaat over de vraag hoe je als individu de wereld kan verbeteren.

Allemaal in contact met elkaar

Rovers had voorgesteld om het gesprek bij haar thuis te doen, in het centrum van Amsterdam. Nu, in de vroege maandagmiddag van 23 maart, spreken we elkaar via Facetime. Reden: corona. Er zijn inmiddels 4.023 besmettingen en 179 sterfgevallen geteld. Het leger is ingezet om patiënten van Brabantse ziekenhuizen naar andere delen van het land te vervoeren. Handen wassen moesten we al, handen geven mocht ook niet meer, en we wennen met enige moeite aan de oproep van premier Rutte om anderhalve meter afstand tot elkaar te houden. Opgeteld bij Rovers’ ‘gebruikelijke voorjaarshoestje’ was de conclusie snel gemaakt: we videobellen.

‘Zo’n virus laat letterlijk zien dat we allemaal in contact staan met elkaar. En je kunt het breder trekken: de leefbaarheid van de planeet is iets wat ons allemaal aangaat en verbindt. Dat heeft heel lang zweverig geklonken, nu merk je hoe concreet dat is.’
Ik zie haar gezicht en haar witte plafond. Op de achtergrond klinkt zo nu en dan de bel van een voorbijrijdende tram.

‘De leefbaarheid van de planeet is iets dat ons allemaal aangaat en verbindt. Dat heeft heel lang zweverig geklonken, door het virus merk je nu hoe concreet dat is.’

‘Twintig jaar geleden, na mijn ervaring in de Zuid-Chinese Zee, besefte ik hoe uniek het is dat je mag rondlopen op deze planeet, dat je het leven hebt. Dat ervaar ik nu weer. We vinden het vanzelfsprekend dat er eten in de supermarkt ligt, dat we kunnen reizen, naar buiten kunnen, dat de wereld aan onze voeten ligt, zeker hier in het Westen. Alles marcheert. De gezondheidszorg werkt, het onderwijs functioneert, ook nu alles online moet.

We vonden het normaal dat we elkaar konden zien en aanraken, en ineens is dat niet meer zo. Dat is pijnlijk en verdrietig, maar het maakt ons ook weer bewust van die uniciteit.’

https://www.vn.nl/wp-content/uploads/sites/3/2020/04/VN-Eva_18-03-20_02_0850-640x960.jpg

Lenterebellie

Op 22 april verscheen het nieuwe boek van Eva Rovers, Nu het nog kan. Of beter gezegd: het boek van klimaatbeweging Extinction Rebellion, onder redactie van Rovers.

Lees ook Zo bouwt Extinction Rebellion een weerbare beweging op (en voorkomt het burn-outs) 1 maart 2020

Behalve een hoofdstuk van haar hand – over ‘burgerberaad’, waarover later meer – bevat het ruim dertig artikelen van wetenschappers, schrijvers en activisten die zich inzetten om ‘de wereldwijde klimaatcrisis en ecologische ramp die zich aan het voltrekken is’ af te wenden – nu het nog kan.

Vijf stukken zijn overgenomen uit de Engelse editie This Is Not a Drill. An Extinction Rebellion Handbook, de rest is werk van eigen bodem. Onder anderen oud-politicus Jan Terlouw, cabaretier Tim Fransen en schrijver David Van Reybrouck werkten eraan mee, net als Evanne Nowak (klimaatpsycholoog), Jan Rotmans (hoogleraar transitiekunde), Ernst-Jan Kuiper (klimatoloog) en Urgenda-directeur Marjan Minnesma.

Het boek had 2 april moeten verschijnen als opmaat naar een actieweek half april, maar inmiddels staat er ‘LENTEREBELLIE GAAT VOORLOPIG NIET DOOR’ op de website van Extinction Rebellion Nederland. De lezingen die Rovers zou geven, zijn afgelast. Normaal pendelt ze tussen Amsterdam en Brussel, maar ze kan haar vriend, die in België woont, (niet de drummer) voorlopig niet zien. Wel kan ze nu hardlopen door een stille Kalverstraat, en voor de gelegenheid heeft ze haar exemplaar van De pest van de Franse filosoof Albert Camus uit de kast gehaald.

We kennen Extinction Rebellion van de die-ins (‘dood neervallen’ in de openbare ruimte), rouwstoeten en verkeersblokkades. Vorig jaar blokkeerden ze de Stadhouderskade en de Blauwbrug in Amsterdam. Tijdens een bezoek van koning Willem-Alexander sprongen ze in het water bij ‘Amersfoort aan de toekomstige zee’ en een enkeling lijmde zichzelf vast aan de ingang van het hoofdkantoor van Shell in Den Haag. Waarom werkt u samen met een groep mensen die door sommigen als klimaatgekkies worden bestempeld?

‘Als je op de media afgaat, dan lijken het misschien een stel radicale klimaatactivisten, maar ik heb zelden zo’n lieve, wijze groep bij elkaar gezien. Ze worden negatief geframed. Je moet Extinction Rebellion zien als een grote groep bezorgde burgers. Onderwijzers, artsen, kappers en buschauffeurs die zich zorgen maken over de stand van het klimaat. Mensen die inzien dat er enorme ingrijpende maatregelen nodig zijn om het tij te keren.’

‘Die slechte reputatie komt door de burgerlijke ongehoorzaamheid, de vreedzame acties die het dagelijks leven verstoren. Dus als ze in het nieuws komen, is dat omdat er een kruispunt of zo geblokkeerd is. Dat is ook het idee: zo genereer je aandacht om de urgentie van het klimaatprobleem te onderstrepen. We willen mensen letterlijk even stil laten staan. Maar goed, het is een wankel evenwicht. Soms krijgt de demonstratie zelf meer aandacht dan de boodschap.’

Je kan het niet alleen

Extinction Rebellion, kortweg XR, is een grassroots organisatie, van onderaf georganiseerd en zonder leider. Elk land, elke woonplaats kan zijn eigen afdeling oprichten zolang de principes en uitgangspunten maar worden erkend. Na Engeland, waar de beweging in 2018 werd opgericht, zijn er inmiddels in meer dan zestig landen XR-groepen actief. Nederland kreeg begin vorig jaar zijn eerste Extinction Rebellion-afdeling, inmiddels zijn er zo’n veertig.

Kwamen ze naar u toe of ging u naar hen?

‘Allebei een beetje. Ik had ze al een tijd gevolgd. Eigenlijk ben ik een enorme einzelgänger, maar ik had Practivisme geschreven, over opstand en verandering en de vraag: kun je als individu iets doen aan de grote problemen waar we allemaal mee te maken hebben? Ik draai spaarlampen in, eet geen vlees, koop nauwelijks nog nieuwe kleren, zeker niet bij ketens als Primark, breng mijn glas naar de glasbak, maar hoe kan ik écht iets aan de mondiale problemen doen?’

‘Mijn conclusie was: je kan het niet alleen. Hoewel ons elke keer de aloude slogan van “een beter milieu begint bij jezelf” wordt voorgelegd. Als je maar minder vliegt, als je maar minder vlees eet… Meer kun je eigenlijk niet doen. Dat is niet waar. Net zoals het idee dat je als individu een enorme verandering teweeg zou kunnen brengen, iets waar we ook heel graag in geloven. Beide mythes kloppen niet. Je kunt het niet in je eentje doen.’

Dus kunnen we net zo goed geen plastic scheiden?

‘Nee, natuurlijk moet je je afval blijven scheiden. Kijk, we zitten in een samenleving waarin het individualisme hoogtij viert. En tot op zekere hoogte is dat absoluut fijn, maar het is zo ver doorgeschoten dat we denken dat onze macht niet verder reikt dan het individu – en dat is een desastreuze gedachte. Een beter milieu begint bij jezelf, ja, maar als je niet uitkijkt, houdt het daar ook op. Want als je het alleen bij jezelf houdt, verandert het systeem nog niet. Dan doe je alleen aan symptoombestrijding.’

Waarom is Extinction Rebellion dan de juiste club om het mee aan te pakken?

‘Omdat zij een geïntegreerde visie hebben. Dat is misschien wel het probleem geweest van de oude klimaatbewegingen, dat het alleen maar op klimaat gericht is geweest en bijvoorbeeld niet op de sociaal-economische verschillen in de wereld.’

‘Extinction Rebellion is ervan overtuigd dat de klimaatontwrichting verbonden is met een heel scala aan problemen op economisch gebied, op sociaal gebied, in de landbouw, geopolitiek, maar ook bijvoorbeeld met hoe we de democratie inrichten. We moeten niet alleen de klimaatcrisis aanpakken, we moeten ook zorgen dat dat op een rechtvaardige manier gebeurt. Dus dat de mensen die zich geen zonnepanelen of een Tesla kunnen veroorloven ook kunnen meegaan in de hele energietransitie.’

Een van de auteurs in het boek stelt dat de vorige protestbewegingen niet genoeg hebben gewerkt en dat we het dus anders moeten aanpakken. Bent u het daarmee eens? Waren de protesten in de jaren zestig en tachtig, en bijvoorbeeld een beweging als Occupy zinloos?

‘Natuurlijk waren die niet zinloos. Je staat altijd op de schouders van je voorgangers. Als groep beslissingen nemen, een leiderloze beweging: dat is echt niet nieuw. Wat wel nieuw is, is die totaalvisie. Dat je niet meer op één onderwerp gaat zitten, maar dat je de verbanden tussen de problemen probeert te analyseren en als geheel probeert aan te pakken. Dat is noodzakelijk, anders ben je telkens alleen maar deukjes in het systeem aan het slaan. En ja, op een gegeven moment werd ik gevraagd of ik een artikel voor ze wilde schrijven. Toen ben ik naar een bijeenkomst gegaan en aan het eind van die avond had ik me aangesloten.’

‘De totaalvisie van XR is nieuw: niet meer op één onderwerp zitten, maar de verbanden tussen de problemen analyseren en als geheel proberen aan te pakken.’

Diezelfde avond?

‘Ja, ook al was ik in eerste instantie wat huiverig. Ik vreesde ellenlange vergaderingen, maar dat was helemaal niet het geval. Het was een vrij kleine club die een mandaat voor een bepaald thema heeft, in dit geval het boek. Natuurlijk zitten er heus af en toe hobbels in de besluitvorming, maar er is een enorme bereidheid om elke keer tot een consensus te komen.’

Een van de auteurs schrijft in Nu het nog kan: ‘Het gaat niet alleen om het milieu, of om het klimaat. We leven in een vergiftigd systeem dat onmogelijk in staat is om al het leven op aarde te ondersteunen, omdat het wordt voortgedreven door uitbuiting, vervuiling en afdanking van wat wij “natuur” noemen.’

‘Groei is goed en meer is altijd beter: dat is het neoliberale systeem waarin we al veertig jaar leven en waaraan alles kapotgaat. Alle problemen kun je daaraan ophangen: klimaatontwrichting, economische ongelijkheid, seksisme, racisme. Het is angstaanjagend. Want ik kan wel zeggen dat het zo mooi is dat alles met elkaar samenhangt, maar dat betekent ook dat alles dus erg kwetsbaar is. Bovendien is de economie de maat van alle dingen. Tot hoe we over onze gevoelens praten aan toe. Het is allemaal managementtaal.’

Bijvoorbeeld?

‘We zeggen “investeren in onze toekomst” als we gaan studeren, of we “optimaliseren” onze relatie. Het zit zo diep in onze manier van denken. Ook het idee dat we recht hebben op alles en verplicht zijn tot niets. Een gevaarlijke mentaliteit waardoor we heel weinig verantwoordelijkheid nemen. We zijn zo bang iets van ons comfort of onze welvaart te verliezen, dat we niet zien dat we juist daarmee onszelf aan het ondergraven zijn.’

Het boek biedt alternatieven op het neoliberale systeem?

‘Ja. Exctintion Rebellion heeft drie eisen. De eerste is: wees eerlijk over de ernst van de klimaatcrisis. De tweede: doe wat nodig is om die crisis het hoofd te bieden. En de derde: laat burgers meebeslissen over de maatregelen die nodig zijn. Volgens die structuur hebben we het boek opgebouwd. We laten allereerst zien wat er misgaat met de wereld. Dat we afstevenen op een te snelle opwarming van de aarde. En dat zorgt voor bosbranden, misoogsten, hittegolven, waterschaarste, smeltend permafrost en vrijkomende broeikasgassen. Maar het leidt ook tot migratiestromen en conflicten. Om maar wat te noemen.’

‘We hebben drie eisen: wees eerlijk over de ernst van de klimaatcrisis; doe wat nodig is om die crisis het hoofd te bieden en laat burgers meebeslissen over de maatregelen.’

‘Daarna volgen artikelen met haalbare ideeën om die ramkoers te wijzigen. Er staat bijvoorbeeld een artikel in van Kate Raworth, bekend van haar boek De donuteconomie. Dat model gaat niet uit van lineaire groei, maar van twee cirkels. De binnenste cirkel is het sociale fundament: de minimale voorwaarden voor een gezond en rechtvaardig bestaan. De buitenste ring is de maximale capaciteit van de aarde, het ecologische plafond. Daarbinnen moet je blijven. Raworth laat zien dat dat ook kan.’

Welk artikel verraste u het meest?

‘Eh, meerdere. Ik moet meteen denken aan het stuk van bioboer Jelle de Graaf over agro-ecologie. Dat zijn manieren waarop je de landbouwgrond niet uitput maar op de langere termijn vruchtbaar houdt. We hebben veel weidegrond in Nederland, maar dat zijn zogeheten “groene woestijnen” omdat er haast geen diversiteit aan leven meer is. Als we op deze manier doorgaan, is de grond over een paar decennia uitgeput. Terwijl er genoeg alternatieven zijn: permacultuur, voedselbossen…’

https://www.vn.nl/wp-content/uploads/sites/3/2020/04/VN-Eva_18-03-20_01_0014-640x960.jpg

‘Agro-ecologie is volgens de Verenigde Naties de enige manier om wereld te voeden én leefbaar te houden. En de artikelen over het verband tussen klimaatverandering en kolonialisme, dat verband was mij tot mijn schande echt ontgaan. De klimaatcrisis is een product van eeuwen koloniaal beleid. Inheemse gemeenschappen zijn toen ontwricht, gemeenschappen die juist heel goed wisten hoe je met de natuur moest omgaan. Dat gebeurt nog steeds, kijk naar wat de fossiele industrie wereldwijd doet: die eigenen zich nog steeds land en grondstoffen toe ten koste van de lokale bevolking.’

Er staan in het boek veel metaforen en grote termen: ecocide, de zesde massa-extinctie, eco panische tijden… Schrikt dat niet af?

Nu buigt Rovers naar achteren en zie ik even enkel haar plafond. ‘Ja, maar het ís ook heel groot!’ zegt ze dan. ‘Het is het probleem van ons individualistische denken dat het al snel te groot wordt om te bevatten. Ik vind ecocide ook een heftig woord. Maar als je het artikel leest, snap je dat de term ecocide, in de zin van “opzettelijk ernstige schade toebrengen aan het milieu”, nodig is om het strafbaar te kunnen stellen. Het is toch ongelofelijk dat landen en bedrijven nu nog ongestraft grote en blijvende schade kunnen toebrengen aan onze eigen leefomgeving? Daarom is ecocidewetgeving nodig.’

‘Dat is deels het belang van het boek: nieuwe termen introduceren. Zo vond ik de term regeneratief erg abstract. Daar hebben we ook discussie over gehad: is dat niet te academisch, begrijpen mensen dat wel? Uiteindelijk gebruiken we het toch, want dat is de kracht van taal: we kunnen zo aan bepaalde concepten een naam geven die nog geen naam hadden. Daarmee krijgen ze een plek in het collectieve bewustzijn. Want als jij nog nooit van ecocide hebt gehoord, bestaat het in wezen ook niet. Maar als er een woord is, kun je erover praten en er misschien uiteindelijk een oplossing voor bedenken.’

Dan heb je nog fatalisme onder jongeren, ze spreken van milieumelancholie, eco-angst…

‘We kunnen er lacherig over doen, van: o, de mensen zijn zo gevoelig, ze krijgen een klimaatdepressie. Maar als je in de wetenschap duikt en inziet hoe ernstig de situatie is, dan is het ook moeilijk om dat te relativeren. Het is gigantisch. Zesde massa-extinctie (de vijfde was 66 miljoen jaar geleden, toen de dinosaurussen van de aardbodem verdwenen, JvG) is ook een alarmerende term. Daar gaat ook een stuk in de bundel over: moet je crisistaal gebruiken of niet, want dat kan ook verlammen.’

‘Van de andere kant: het is gewoon ernstig wat er gaande is en we hebben nu nog de kans om te zorgen dat het niet desastreus wordt. Zeker voor de jonge generatie is het zwaar. We hebben het over bedreigingen die zij in hun leven nog gaan meemaken. En we zijn daar mentaal totaal niet op voorbereid. Dat laat de coronacrisis ook zien. Waarom gaan we massaal ieder tien pakken wc-papier kopen? Omdat we een crisis niet aankunnen. Omdat we er niet over mogen praten. Omdat alles de grote goednieuwsshow moet zijn.’

‘Waarom gaan we tien pakken wc-papier kopen? Omdat we een crisis niet aankunnen. Omdat we er niet over mogen praten. Omdat alles de grote goednieuwsshow moet zijn.

Betrokken

Op haar tiende gaf Eva Rovers een spreekbeurt. Ze had een sleutelhanger in de vorm van een honkbalknuppel meegenomen naar de klas en een Barbiepop die ze bij wijze van bontjas met watten had beplakt. Onderwerp: de zeehondenjacht. Wat heel zielig was, zo luidde haar conclusie, en in plaats van de dieren zouden de mensen die bontmantels dragen moeten worden doodgeknuppeld. Wat ze illustreerde aan de hand van haar meegenomen rekwisieten.

De klas staarde haar verbijsterd aan.

Ze leerde dat geweld niet de manier is om je punt te maken.

Eva Rovers groeide op in Eindhoven als oudste zus van drie broers. Haar moeder werkte fulltime als verpleegkundige bij de neonatologische intensive care, haar vader is beeldend kunstenaar. Ze kreeg een verantwoordelijkheidsgevoel mee voor de wereld waarin ze leefde. ‘Mijn ouders zijn altijd erg betrokken geweest. Het idee dat carrière en geld verdienen niet het hoogst haalbare in het leven is, is ons van kleins af aan bijgebracht.’

Niet alleen die ene over de zeehonden, ál haar spreekbeurten gingen over onrecht in de wereld. En toen ze op haar twaalfde besloot vegetariër te worden, kookten haar ouders zonder gemor vleesloos voor haar. Rovers is nog steeds vegetariër.

Ze studeerde taal- en cultuurstudies in Utrecht, schreef haar scriptie over Piet Mondriaan en zag toen een vacature in NRC Handelsblad staan voor de biografie van Helene Kröller-Müller, de kunstverzamelaar en naamgever van het museum in Otterlo. Too good to be true, dacht ze – ze gaf inmiddels ook les in kunstbeleid en -management – maar het was true en ze mocht de biografie schrijven. Toen dat manuscript vier jaar later bij de uitgever lag en ze erop was gepromoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen, fungeerde NRC wederom als haar vacaturebank toen ze las dat er een biograaf voor Boudewijn Büch werd gezocht. Die opdracht kreeg ze ook.

Eigen stem

En toen, toen was het tijd voor Eva Rovers. Ze telde haar lidmaatschappen – Greenpeace, Milieudefensie, Amnesty International, Vluchtelingenwerk – en de keren dat ze een online petitie had ondertekend en besloot de onderstroom van dat kleine meisje dat haar bebontjaste Barbie doodknuppelde niet langer te negeren. ‘Na twee biografieën is het tijd voor mijn eigen stem,’ zei ze in een interview na het verschijnen van Boud.

Dus toen haar in 2017 werd gevraagd om een pamflet te schrijven over opstand, ging ze akkoord. Maar dan wilde ze wel over opstand in het algemeen schrijven en niet alleen over opstandige kunst. Dat werd Ik kom in opstand, dus wij zijn.

‘Filosofen Coen Simon en Frank Meester vroegen mij een pamflet voor de Nieuw Licht-serie te schrijven waarin wordt gekeken in hoeverre oude filosofische ideeën nog op het heden kunnen worden toegepast. Ik wilde naar de hashtag-revoluties kijken. Mijn vraag was of opstand mogelijk is in deze gedigitaliseerde wereld. Ik koos daarvoor het essay De mens in opstand van Camus uit 1951. Albert Camus is denk ik de eerste filosoof die ik las. Hij is al heel lang een enorme bron van inspiratie.’ Ze tuurt even naar buiten. ‘Wat klinkt dat als een cliché.’

Dan houdt ze De pest die op haar bureau ligt voor de camera. ‘Gekocht in 1997. Een pleidooi voor menselijkheid, ook als het uitzichtloos is. De hoofdpersoon dokter Rieux weet dat hij de mensen niet kan genezen, hij kan alleen maar diagnosticeren en verzorgen, maar toch blijft hij doorgaan. De mens is als Sisyphus, zegt Camus, hij sjouwt telkens de steen de berg op en telkens rolt de steen weer naar beneden. Je moet blijven vechten, je menselijke waardigheid behouden. Je doet het niet alleen voor jezelf, maar voor het grotere geheel. Het strijden tegen klimaatverandering kun je ook zo zien: het is de ene teleurstelling na de andere, maar je moet doorgaan, ook al weet je dat jezelf waarschijnlijk de oplossing niet gaat meemaken.’

‘Het strijden tegen klimaatverandering is de ene teleurstelling na de andere, maar je moet doorgaan, ook al weet je dat jezelf de oplossing niet gaat meemaken.’

Waarom koos u destijds voor De mens in opstand?

‘Camus zegt: het leven is eigenlijk zinloos, want we gaan uiteindelijk allemaal dood. De mens is het enige wezen dat weigert te zijn wat het is, stelt hij, namelijk sterfelijk. Sommige mensen zoeken daarom zingeving in religie of een ideologie, maar volgens Camus bieden die alleen schijnzingeving: sussende, simplistische antwoorden op complexe levensvragen. Je moet die zinloosheid juist in de ogen kijken.

‘Door daar tegen in opstand te komen, door “hartstochtelijk te leven” zoals Camus het noemt, geef je betekenis aan het leven. Door “nee” te zeggen, geef je aan dat er dingen zijn die belangrijk zijn om te beschermen. Opstand is volgens Camus wat de mens tot mens maakt. Als je dat bij een ander herkent, zie je ook de menselijkheid. Dat geeft troost en schept een band.’

‘Ik vond dat juist voor de demonstranten van de 21ste eeuw een wijze les. Je had toen de Arabische Lente gehad, de Maidanprotesten in Oekraïne, Occupy. #MeToo was net uitgebroken. Opeens leek het of je in no time een massa kon mobiliseren en verandering teweeg kon brengen als je maar een smartphone had. Maar dat is niet zo natuurlijk. Dat was de les van Camus: een grote groep mensen is niet hetzelfde als een hechte groep mensen. Onderlinge verbondenheid is essentieel om langdurige verandering te bereiken.’

‘Dat is de reden waarom veel protesten van de afgelopen jaren geïmplodeerd zijn. Occupy is als een plumpudding in elkaar gezakt. Het verzandde in discussies over praktische zaken, het ging bij wijze van spreken alleen nog maar over wie de wc-dienst zou doen. Er was geen gezamenlijke strategie. Het waren heel veel losse individuen bij elkaar.’

https://www.vn.nl/wp-content/uploads/sites/3/2020/04/VN-Eva_18-03-20_01_0256-2-640x960.jpg

Met uw pamflet Ik kom in opstand, dus wij zijn laat u zien dat er voor structurele verandering meer nodig is dan een digitale klik. In Practivisme onderzoekt u vervolgens wat u als individu kan doen om verandering teweeg te brengen. Het antwoord is dan: samenwerking. En nu werkte u dus mee aan dit collectieve boek van Extinction Rebellion.

‘Tim Fransen komt in zijn stuk met een andere filosofische onderbouwing om mee te doen, van de Engelse filosoof Thomas Hobbes. Die zegt: in de democratische rechtstaat hebben de burgers en de staat een sociaal contract met elkaar. Burgers geven de overheid macht en in ruil daarvoor beschermt de staat hen. Maar, zegt Fransen, omdat de staat de klimaatcrisis onvoldoende aanpakt, beschermt hij burgers dus niet, en komt zijn contract niet na. Dat maakt burgerlijke ongehoorzaamheid legitiem. Sterker, dat maakt het noodzakelijk.’

‘De staat pakt de klimaatcrisis onvoldoende aan, komt zijn contract niet na. Dat maakt burgerlijke ongehoorzaamheid legitiem.’

Uw hoofdstuk gaat over burgerberaad. Het ‘crowdsourcen van besluitvorming’ noemt u het.

‘Ik denk dat er op het hoogste politieke niveau maatregelen moeten worden genomen, maar de politiek deinst ervoor terug om die maatregelen te nemen omdat ze niet goed liggen bij de achterban en indruisen tegen dat dogma van eeuwige groei.’

In het boek citeert David Van Reybrouck de voormalige Vlaamse minister van Leefmilieu Bruno Tobback: ‘Bijna elke politicus weet wat hij moet doen om het klimaatprobleem aan te pakken. Er is alleen geen enkele politicus die weet hoe hij daarna nog moet verkozen raken.’

‘We moeten ons allereerst realiseren dat we in een onhoudbaar systeem leven. Nee, we kunnen niet blijven consumeren zoals we doen. Nee, we kunnen niet zoveel blijven rondvliegen. Nee, we kunnen niet zoveel dieren de dood in blijven jagen. Extinction Rebellion zegt niet: wij gaan even zeggen hoe het dan wel moet. Maar: laat burgers hier nou over beslissen. Organiseer burgerpanels waarin burgers met elkaar kunnen nadenken over politiek beladen onderwerpen. Zo’n panel laat zich grondig informeren, overlegt langdurig en komt uiteindelijk tot een conclusie. Los van een achterban of verkiezingen.’

Lees ook Macht op vrijdag: David Van Reybrouck bejubelt het besluit tot een gelote senaat van burgers 1 maart 2019

Dat burgerberaad is ook wat Van Reybrouck al een tijd bepleit. Maar in Nederland kennen we het nauwelijks. U noemt slechts één voorbeeld: Bert Blase van Code Oranje die een ‘burgertop’ organiseerde over de groei van Schiphol.

‘Er zijn ook andere voorbeelden geweest, maar inderdaad weinig. Op lokaal niveau gebeurt wel wat, maar zeker op nationaal niveau lopen we achter op Frankrijk, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en andere landen.’

Het boek van Van Reybrouck, Tegen verkiezingen, stamt uit 2013. Nu zegt u in Practivisme dat we geduld moeten hebben, maar het is toch al best lang geleden…

‘Nou. Eh.’ Ze is even stil, en lacht dan. ‘Ik moet misschien even zeggen dat David mijn lief is.’

O!

‘Ja. Maar goed, juist daardoor zie ik van dichtbij hoe goed dit werkt. Toen Tegen verkiezingen uitkwam, zeiden mensen ook: het is utopisch en onrealistisch. Maar in Duitstalig België is er sinds vorig jaar een permanente Bürgerrat, eigenlijk een gelote Eerste Kamer. Dat is heel succesvol. Bovendien: we hebben inmiddels de brexit gehad. Trump. De opkomst van polariserende populisten. Je ziet dat politici en burgers beginnen te beseffen dat we de democratie misschien op een andere manier moeten inrichten.’

‘Ik denk dat er grote behoefte is aan besluitvorming die de partijpolitiek overstijgt. Daar is zo’n burgerberaad een ideale vorm voor omdat onderbuikgevoelens en polarisatie plaatsmaken voor een geïnformeerde dialoog. Ik heb het dus niet over een referendum, we hebben in het verleden gezien dat dat vaak tot polarisatie leidt, omdat mensen niet of heel eenzijdig worden geïnformeerd.’

Wat is het verschil met zo’n burgerberaad?

‘Daar komen mensen, een gelote groep mensen, bijvoorbeeld vier of vijf weekenden over een langere tijd samen, waarbij ze de tijd krijgen om zich te laten informeren, te overleggen en op basis daarvan tot een antwoord te komen.’

In Frankrijk heeft president Macron nu ook burgerpanels ingesteld om te adviseren over klimaatmaatregelen. Dat had hij natuurlijk veel eerder moeten doen, namelijk vóór hij in 2018 de brandstofbelasting verhoogde. Hij besefte niet dat hij de laagste inkomens het hardst raakte. Het gevolg kennen we: de gele hesjes.’

Zou het voor de CO2-maatregelen in Nederland ook een idee zijn om zo’n burgerpanel in te stellen, om te zorgen dat boeren niet weer in hun tractors richting het Malieveld rijden?

‘Absoluut. Mensen zijn zoveel meer dan boze burgers. Uit buitenlandse voorbeelden blijkt dat mensen die goed geïnformeerd worden en verantwoordelijkheid krijgen, die verantwoordelijkheid heel serieus nemen. Of het nu gaat om abortuswetgeving in Ierland of het stikstofdossier hier in Nederland: elk politiek beladen onderwerp waar politici hun vingers niet aan durven te branden, kan in een burgerpanel behandeld worden. Zeker ook de klimaatcrisis, omdat dat aan zoveel aspecten van ons leven raakt.’

‘Mensen die goed geïnformeerd worden en verantwoordelijkheid krijgen, nemen die verantwoordelijkheid heel serieus.’

‘Ik denk dat de politiek zoals die nu gevoerd wordt niet meer van deze tijd is. Mensen voelen zich niet gerepresenteerd. Daarmee hoef je de partijpolitiek niet opzij te schuiven, maar je kunt er wel een essentieel onderdeel aan toevoegen en mensen zo bij de politiek betrekken.’

Is dat uw volgende boek?

‘Misschien is dit niet iets dat in boekvorm zou moeten verschijnen. Er is al zoveel over geschreven. Misschien moet ik de barricaden op. Laten zien dat dit werkt.’

Astronauten op ruimteschip aarde

Als we ons Facetime-gesprek willen beëindigen, zijn de coronastatistieken bijgesteld met 34 nieuwe doden tot een totaal van 213. Vastgestelde besmettingen: 4.534. Die avond zal premier Rutte een persconferentie houden en ‘een paar gladiolen’ aanspreken die de anderhalve meter niet serieus nemen. ‘Je leeft niet alleen voor jezelf,’ zegt hij.

Bijeenkomsten worden tot 1 juni afgelast en de politie mag ingrijpen wanneer groepen van drie of meer personen bijeenkomen.

Gaan we iets leren van de coronacrisis, vraag ik tot slot.

Dat is erg afhankelijk van hoe het zich ontwikkelt, zegt Rovers. ‘Hoe lang het duurt, hoe erg het wordt. Misschien dat we ons meer moeten realiseren dat we allemaal met elkaar verbonden zijn, zoals Richard Buckminster Fuller zei.’

In haar vorig jaar verschenen boek De rebelse held richtte Rovers een serie brieven aan deze excentrieke, bijna vergeten uitvinder, architect en futuroloog die meer dan een halve eeuw geleden al vliegende auto’s, zelfvoorzienende huizen en duurzame steden ontwierp.

Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief.
Ontvang de beste verhalen van Vrij Nederland in je mail, twee keer per week.

‘We zijn allemaal astronauten op ruimteschip aarde, zei Buckminster Fuller. Als je de aarde als een ruimteschip ziet, snap je dat iedereen met elkaar moet samenwerken. Wanneer bij de linkerromp een gat zit, dan is het logisch dat de mensen rechts voorin ook moeten helpen. Anders gaat het ruimteschip ten onder.’

Extinction Rebellion Nederland, Nu het nog kan, samengesteld onder redactie van Eva Rovers, De Bezige Bij, 192 p., € 10,-.

Meer dan dertig schrijvers, klimatologen, filosofen, hoogleraren, opiniemakers en andere specialisten leverden een bijdrage aan deze bundel.

Het bericht Eva Rovers over klimaatactivisme: ‘We moeten de verantwoordelijken verantwoordelijk houden’ verscheen eerst op Vrij Nederland.

https://www.vn.nl/eva-rovers-klimaatactivisme/