Klimaatsignaal
De kans op een koude Koningsdag is de afgelopen eeuw gehalveerd en de sneeuwklokjes bloeien drie weken eerder dan vijftig jaar geleden. Maar de opwarming van de aarde en de uitstoot van allerlei rommel zorgt voor meer veranderingen in ons klimaat. Neem de overstromingen in Limburg afgelopen zomer: daar viel in twee dagen 182 millimeter regen, op jaarbasis is dat 800 millimeter.
Ook wereldwijd is het hommeles: hele diersoorten sterven uit. Grote droogte in Afrika, massale bosbranden. Smeltende ijskappen op de Noordpool. Snikhete hittegolven lieten vele Zuid-Europese airco’s op tilt slaan.
Een nieuw rapport van het KNMI, Klimaatsignaal 21, stelt dat als het niet lukt om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, de zeespiegel voor de Nederlandse kust eind deze eeuw met mogelijk 1,2 meter stijgt ten opzichte van het begin van deze eeuw.
Te veel afvalstoffen
Noem me angstig, pessimistisch, maar terwijl ik in de gang mijn natte kleren uittrek na de zoveelste slagregenbui, vraag ik me toch af: is het een gelopen race? En wat betekent deze klimaatverandering voor mijn kinderen? Lopen zij straks elke dag op regenlaarsjes? Zijn hun zomers in een permanente staat van 40 °C? Of loopt het wel los?
Nee, zegt NOS-weerman en klimatoloog Peter Kuipers Munneke, het gaat niet goed met ons klimaat. Heel slecht zelfs, de aarde warmt heel snel op. En dat heeft veel effect op onze kinderen.
Kuipers Munneke: ‘De afgelopen 150 jaar is de aarde ongeveer 1°C warmer geworden. Dat lijkt weinig, maar dat is het niet.’ Want als we zo doorgaan, zitten we wereldwijd in 2050 al op een opwarming van 2°C. Als we zo doorgaan ja, want de aarde warmt niet uit zichzelf op, nee, dat komt door niemand minder dan onszelf. We stoten te veel afvalstoffen uit.
Vervuilers
De twee grootste vervuilers: 1. de CO₂ die (lucht)havens, vieze fabrieken, auto’s en vliegtuigen uitstoten en 2. methaan dat onder andere via mest en scheten en boeren van koeien vrijkomt. Deze gassen blijven in de lucht hangen, laten het zonlicht door, maar houden de zonnewarmte die de aarde terugkaatst vast.
Kuipers Munneke: ‘Vergelijk het met het inruilen van je zomerdekbed voor een winterdekbed, dat houdt je lichaamswarmte langer vast. In het geval van het klimaat: die afvalstoffen fungeren als een dikke laag die de warmte van de aarde vasthoudt.’
Natte zomers, warme winters
Die opwarming van de aarde zorgt voor extremere weersituaties. Kuipers Munneke: ‘Nederland is veel natter geworden. Er valt nu 25 procent meer regen dan honderd jaar geleden. Ook zie je dat koud weer snel zeldzamer wordt en heel warm weer gewoner.’
‘Om een voorbeeld te geven: als je bent geboren rond 1950, dan had je in een gemiddelde winter zo’n dertig dagen sneeuw, dat is nu de helft. Onze winters worden door de klimaatverandering steeds natter en zachter. Op dit moment vriest het gemiddeld 50 dagen per jaar. Doen we niks aan onze CO₂-uitstoot, dan is dat in 2050 gehalveerd.’
Wat doe jij?
Ik besluit eens rond te vragen in mijn omgeving: wat weet jij van klimaatverandering en wat doe je eraan? En maak je je weleens druk? De reacties zijn uiteenlopend, van zonnepanelen aanschaffen tot minder vaak de auto pakken of geen vlees eten. Van geen idee hebben, fanatiek duurzaam zijn, cynisch worden (‘Als het toch al zo erg is, kan ik wel een SUV kopen’) tot de bal bij de overheid leggen.
Iedere ouder gunt zijn kind de wereld, en als die wereld dringend hulp nodig heeft, moeten we dan niet onze mouwen opstropen? Voor onze kinderen?
Zelf verschil maken
Ja, zegt een rapport van Unicef (uit 2013). ‘Klimaatverandering is een van de grootste bedreigingen waar kinderen over de hele wereld vandaag mee te maken krijgen. De gevolgen van die klimaatopwarming zijn niet langer een vaag probleem in de verre toekomst, maar zullen de kinderen treffen die nu geboren worden,’ schrijft Trouw. ‘Een kind dat vandaag ter wereld komt, is 37 in 2050, als de ergste gevolgen van de klimaatverandering voelbaar zullen zijn.’
Ai. Aan de slag dus. Maar heeft mijn persoonlijke, kleine gedrag überhaupt effect op het grote eindresultaat? ‘Ja!’ zou journalist Jelmer Mommers soms van de daken willen schreeuwen. Hij schreef het boek Hoe gaan we dit uitleggen, misschien wel speciaal voor iedereen die het liefst zou willen wegduiken als het om klimaatveranderingen gaat.
Groene transformatie
Jarenlang verdiepte hij zich in het onderwerp, sprak wetenschappers, klimatologen, reisde de wereld over en kwam tot een positieve, best wel werkbare oplossing voor elk huis en haard. Namelijk: een groene transformatie, een groene revolutie.
Ook dit klinkt weer heel groots en ingewikkeld, want hoe zorg je dan voor zo’n duurzame omslag? Jelmer Mommers beschrijft in zijn boek onder meer zes acties die langzaam een wereld van verschil kunnen gaan maken.
- Aanjagen van de overheid. Afgelopen jaren zagen we misschien wel meer klimaatmarsen dan eerder. Jelmer Mommers: ‘Veel ingrijpende omwentelingen in de afgelopen eeuwen zijn het resultaat van burgers die geen genoegen namen met de status quo. Succesvol milieubeleid is altijd van boven opgelegd. Je ziet wereldwijd veel protest, dat zet het onderwerp op de kaart, maar dan komt de volgende stap: het beleid. Je hebt dan politici nodig die de juiste maatregelen doorvoeren.’ Stem dus op een partij die klimaatverandering hoog op de agenda heeft.
- Je omgeving veranderen. Mommers: ‘Veel verandering begint doordat mensen zelf aan de slag gaan. Onderzoek wijst uit dat mensen sneller geneigd zijn zonnepanelen aan te schaffen als de buren ze ook hebben.’ Je denkt misschien: waar doe ik het voor, als je zelf de duurzame trein pakt en de rest van Nederland aansluit in de file. Mommers: ‘Weet dat je onderdeel bent van een groep. Die groep blijft groeien. En hoe meer je opschaalt, hoe groter het effect.’ Hoe meer druppels er op de gloeiende plaat vallen, hoe sneller ze samen een plas vormen.
- Verander je gedrag: eet meer planten en minder vlees. Mommers: ‘Zo’n 15 procent van alle broeikasgassen die we uitstoten is direct terug te voeren op de veeteelt. In een leefbare toekomst kunnen we daarom niet de vleeseters blijven die we nu zijn.’
- Kies thuis voor echt groene energie. Mommers: ‘Zo’n 12 procent van de wereldwijde CO₂-uitstoot komt door energiegebruik van gebouwen (verwarming, licht, airco). Stap dus over op een groene energieleverancier. Kies ook voor een groene bank en verzekeraar.’
- Vergroen je reispatroon, ook in tijden van corona. Mommers: ‘Om schepen, vliegtuigen en (vracht)auto’s vooruit te helpen, stoten we ongeveer 15 procent van al het broeikasgas uit. Dat heeft niet alleen effect op het klimaat, maar ook op de luchtkwaliteit.’ Dus: minder vliegen en autorijden, en juist meer fietsen, elektrisch rijden of met de trein gaan helpt. Kuipers Munneke: ‘Best gek dat het bijna even duur is om naar Rome te vliegen als van Groningen naar Utrecht te reizen met de trein. Terwijl je in het vliegtuig naar Rome een paar honderd kilo CO₂ uitstoot en met de trein naar Groningen een paar kilo.’
- Duurzamer boodschappen doen en minder voedsel verspillen. Want minder weggooien is niet alleen minder belastend voor de afvalberg, er hoeft ook minder geproduceerd te worden. En wil je de massale vleesindustrie tegengaan? Koop dan alleen nog biologisch vlees. Van de plastic berg af? Neem je eigen bidon mee en koop minder plastic speelgoed. Want hoe minder vraag, hoe minder aanbod. Mommers: ‘Het is goed om je te realiseren dat je duurzame keuzes tastbare voordelen opleveren in je dagelijkse leven. Waarom zou je aansluiten in de file als je ook kunt werken in de trein? Als meer mensen de auto laten staan, wordt de lucht schoner.’
Roer om
Goed. Het roer moet om. Zodat we onze kinderen niet achterlaten met de zooi die generaties vóór hen (onbewust) voor ze achterlieten.
Ik ga aan tafel zitten en maak een lijstje: wat doen we al wel? Afval scheiden, minder lang douchen, vegetarisch eten, minder vliegen, elektrisch rijden, stemmen op een partij die zich inzet voor klimaatverandering. En dan het lijstje van wat we nog kunnen doen: van bank wisselen. En dan dit artikel: spread the word. Voor onze kinderen.
Dit artikel is eerder verschenen in Ouders van Nu Magazine – Tekst: Femke Zijlema, Beeld: Getty Images
Artikelen van Ouders van Nu ontvangen in je mailbox?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.
Het bericht Klimaatverandering: gaan we straks met de kano naar de crèche? verscheen eerst op Ouders van Nu.
https://www.oudersvannu.nl/nieuws/klimaatverandering-gaan-we-straks-met-de-kano-naar-de-creche/