De uitzending van 30 december (Nieuwsuur)

Het verband tussen de Australische bosbranden en klimaatverandering

Een nieuwe fase in de bosbranden in Australie: toeristen en bewoners van dichtbevolkte gebieden worden geëvacueerd en zelfs het iconische vuurwerk in Sydney staat ter discussie. Veel mensen vinden het ongepast dat er voor miljoenen aan vuurwerk de lucht in wordt geschoten, terwijl er grote tekorten zijn bij de brandweer. Ook is de luchtkwaliteit slecht vanwege de aanhoudende bosbranden in de omgeving.

De Nederlandse 'vuur-ecoloog' Matthias Boer van Hawkesbury Institute for the Environment at Western Sydney University is een vooraanstaand onderzoeker. Hij maakt korte metten met klimaatsceptici die het verband tussen klimaatverandering en bosbranden in twijfel trekken.

Hebben btw-verhoging en belastingverlaging hun doel bereikt?

Bijna een jaar geleden ging het lage btw-tarief omhoog. Over de kapper, openbaar vervoer en levensmiddelen werd vanaf begin dit jaar niet meer 6 procent maar 9 procent belasting geheven. Ook gezond eten werd duurder. Daar was veel kritiek op: mensen met lagere inkomens zouden minder groenten en fruit gaan eten. En in de grensstreek maakten ondernemers zich ook grote zorgen.

Tegenover de btw-verhoging stonden belastingverlagingen, zodat mensen op hun loonstrookje meer zouden overhouden. Onder de streep zouden we erop vooruit gaan was de belofte van het kabinet. Maar is dat ook zo?

Veertig jaar VS en de Aarabische wereld

Jimmy Carter werd als president van de Verenigde Staten in 1979 geconfronteerd met gebeurtenissen en opstanden die de relatie met zijn land en de Arabische wereld nu al veertig jaar bepalen. Er was de Islamitische revolutie in Iran, met een veertien maanden durende gijzelingsactie in de Amerikaanse ambassade in Teheran, de Russen vielen Afghanistan binnen wat zou leiden tot een burgeroorlog, en Saudi-Aarabië besloot tot een striktere islamitische wetgeving na de bezetting van de grote moskee in Mekka door extremisten.

Jimmy Carter is al enige tijd ziek, maar hij gaf bij uitzondering een interview waarin hij terugblikt op dat cruciale jaar 1979.

http://feeds.feedburner.com/~r/nosnieuwsbinnenland/~4/2BpcZf1L8cg

https://nos.nl/l/2316715

‘Bosbranden kunnen een keerpunt vormen voor Australisch klimaatbeleid’ (Nieuwsuur)

De hevige bosbranden die Australië al wekenlang in een greep houden, wakkeren ook de klimaatdiscussie in het land aan. Critici vinden dat de Australische regering te weinig doet aan klimaatverandering en zien de bosbranden als een gevolg daarvan. De premier, Scott Morrison, ziet dat compleet anders.

"Natuurlijk is het zo dat klimaatverandering leidt tot andere weerpatronen, maar het is een ongeloofwaardige suggestie om een direct verband te leggen met deze branden", zei de Australische premier gisteren tijdens een bezoek aan de brandweer in Sydney. En vandaag verdedigde hij opnieuw zijn klimaatbeleid.

Van maatregelen als het verkleinen van de lucratieve kolenindustrie wil Morrison niets weten. Australië is met afstand de grootste exporteur van kolen ter wereld en het vierde land op de lijst van steenkoolproducenten. De premier benadrukt dat er tienduizenden Australiërs in de sector werken en die banen wil hij behouden.

Economische belangen

"Industrie en ecologie staan hier tegenover elkaar", zegt Ad Borsboom, emeritus hoogleraar Pacific Studies (Radboud Universiteit Nijmegen). "Australië is een geweldige exporteur van kolen naar Vietnam, Zuid-Korea, India en China en verdient daar veel geld aan. De economische belangen zijn dus enorm en die wil de premier verdedigen."

Het is volgens hem de vraag of Australië zonder kolen zou kunnen. "Onlangs is nog in Queensland een energiecentrale op steenkool geopend", zegt Borsboom, die zelf jarenlang in Australië woonde. "Alternatieve energiebronnen worden vooral door de deelstaten uitgeprobeerd. En in de privésector komt het op."

Maar er zijn in Australië nog genoeg tegenstanders van schonere energie, vertelt Borsboom. Zij noemen duurzamere energiebronnen bijvoorbeeld onbetrouwbaar. "Deze zomer was ik in Australië en toen waren er grote stroomstoringen. Tegenstanders zeiden toen: zie je wel, daar komt het van."

Toch denkt hij dat de felle branden het tij zouden kunnen keren. "De branden zijn nu echt onbeheersbaar. Tot dusver lukte het steeds om een brand in 24 of 48 uur onder de knie te krijgen, maar de ene brand doet nu de andere ontstaan. Dit is voor de, grotendeels vrijwillige, brandweer niet meer te bestrijden."

Vast staat dat de zomers in Australië steeds droger en heter worden, zegt Borsboom. "Wat vroeger extreem was, is nu het nieuwe normaal geworden. De hitterecords worden elk jaar opnieuw verbroken. Ook de industrieën zelf zeggen langzamerhand: we moeten iets doen voor het klimaat."

Momenteel woeden er zo'n tweehonderd branden in Australië, waarvan meer dan de helft in de staat New South Wales. De vlammen hebben inmiddels honderden huizen verwoest en aan elf mensen het leven gekost.

https://nos.nl/l/2316043

De uitzending van 23 december (Nieuwsuur)

Europa in 2020

Het was weer een tumultueus jaar op het Europees continent met verkiezingen en verdeeldheid over onderwerpen van migratie en klimaat tot de macht van de EU.

Vanavond blikken we terug met Europa-correspondent Saskia Dekkers. En we kijken vooruit: wat wordt de koers van Europa in 2020? Wat wordt de houding ten opzichte van andere machtsblokken zoals China, Rusland en de VS?

Branden verlammen Australië

De bosbranden in Australië die de dichtstbevolkte gebieden van het land teisteren, kunnen nog maanden doorgaan, waarschuwen de autoriteiten. Premier Scott Morrison krijgt veel kritiek. Hij en zijn conservatieve regering zouden niet genoeg actie hebben ondernomen tegen klimaatverandering.

Het debat verloopt fel. Vast staat dat het een extreem warme en droge zomer is in Australië. We spreken er vanavond over met hoogleraar Pacific Studies Ad Borsboom, die zelf jarenlang in Australië woonde.

http://feeds.feedburner.com/~r/nosnieuwsbuitenland/~4/lnfxuAcUcW4

https://nos.nl/l/2315979

Bosbranden: ‘Iedereen wijst naar klimaatverandering, behalve de Australische regering’ (Nieuwsuur)

De van oorsprong Nederlandse brandweerman Jeroen van Veen woont in de Australische staat Victoria. Hij is onderweg naar New South Wales om zijn collega's te helpen bij het bestrijden van de bosbranden daar.

Van Veen patrouilleert met een collega langs een 'frontlinie' van dertig kilometer. Ze wisselen twee andere brandweerlieden af, zodat die rust kunnen krijgen. "Die zitten al drie maanden in een noodtoestand. De branden zijn zo gigantisch dat iedereen uitgeput raakt."

De bosbranden in de staten Victoria en New South Wales hebben tot nu toe aan zes mensen het leven gekost en meer dan 680 huizen verwoest. Ruim 2,5 miljoen hectare is in vlammen opgegaan. Dat is een gebied ter grootte van ruim de helft van Nederland. "We hebben zulke branden nog nooit gezien. Dit zijn veruit de ernstigste branden ooit in Australië."

De Australische onderzoeker Paul Read betwijfelt of het de grootste branden ooit zijn, maar zegt wel dat ze ongekend zijn voor de tijd van het jaar. "De afgelopen 150 jaar waren de heftigste branden telkens begin februari. De branden van nu zijn compleet ongekend voor dit seizoen. De branden die in augustus begonnen, vormen nu megabranden samen met de branden die kortgeleden ontstonden."

Naast schade en doden hebben de branden ook gezorgd voor enorme luchtvervuiling. In Sydney is die inmiddels een gevaar voor de gezondheid. Zo'n lange periode van smog is volgens het ministerie voor Volksgezondheid ongekend.

En er is nog geen eind in zicht. Het duurt nog maanden voor de eerste regen wordt verwacht. Van Veen: "Het oosten van het land is kurkdroog. Alle verwachtingen zijn dat we in januari en februari nog grote branden krijgen."

Grote vervuiler

Voor de brandweerman lijdt het geen twijfel: klimaatverandering is de oorzaak van de recordbranden. "Behalve de regering is iedereen het daar wel over eens. Bij de brandweer twijfelt niemand. De hittegolven zijn nog nooit zo vroeg in het seizoen zo intensief geweest."

Onderzoeker Read wil niet zo ver gaan om klimaatverandering als dé oorzaak aan te wijzen, maar hij is er wel van overtuigd dat die eraan bijdraagt. "Ondertussen ontkent de Australische overheid de rol van klimaatverandering", zegt hij. "In 1969 waren er de eerste aanwijzingen van klimaatverandering, maar de overheid neemt het nog steeds niet serieus."

"Australië is per inwoners een van de grootste vervuilers ter wereld. Toch hebben we nog niks veranderd aan onze economie, de uitstoot en de hoeveelheid steenkool die we exporteren naar het buitenland. Dit is een schande", vindt Read.

Zowel de rechtse regering als de linkse oppositie maken een debat over het klimaatprobleem onmogelijk, zegt hij. "Onze premier Scott Morisson ontkent klimaatverandering. Ondertussen maakt de andere kant het moeilijk om er een fatsoenlijk gesprek over te voeren. We hebben hier te maken met twee hysterische groepen."

Feiten

Read wil dat de overheid veel meer focust op preventie in plaats van bestrijding van de branden. "Naar schatting 50 procent van de branden is bewust aangestoken, vooral door jongeren. Nog eens 35 procent ontstaat door menselijke onachtzaamheid. We moeten het toezicht verbeteren en voorkomen dat kinderen dit soort dingen doen. En we moeten veel meer doen om klimaatverandering te verminderen."

Van Veen en zijn brandweercollega's zijn van plan te gaan protesteren tegen de regering. "Het zijn geen experts in onze regering, maar beroepspolitici. Die houden zich niet bij de feiten. Ze moeten meer doen tegen klimaatverandering en we willen ook meer geld voor de brandweer, meer blusvliegtuigen en helikopters."

https://nos.nl/l/2314178