Categorie: zonne-energie

Geplaatst op

‘Het klimaat moet weer op 1 staan’ (Greenpeace)

Voor het klimaat zijn de Tweede Kamerverkiezingen misschien wel de belangrijkste ooit. Daarom lobbyt onze politiek campagneleider Arabella Bosscher met hart en ziel voor een urgent, eerlijk en daadkrachtig klimaatbeleid. Want de komende 10 jaar moeten we echt in actie komen om de aarde leefbaar te houden.

https://www.greenpeace.org/static/planet4-netherlands-stateless/2021/02/f2b213a3-arabella.jpg

Arabella Bosscher, politiek campagneleider

Eind december 2020 publiceerde het KNMI een alarmerende boodschap: Nederland warmt sneller op dan de rest van de wereld. Enkele weken later werd ook nog eens duidelijk dat 2020 in heel Europa het warmste jaar ooit was. Toch besloot de Nederlandse regering afgelopen jaar dat grote vervuilers nog even geen CO2-belasting hoeven te betalen. ‘Dat méén je niet’, dacht Arabella Bosscher. ‘We hebben nog 10 jaar de tijd om een klimaatramp te voorkomen.’

Zondag 14 maart komen we in actie met het Klimaatalarm. Samen met duizenden bezorgde burgers laten we ons horen voor een beter klimaat. Doe mee, want jouw stem, jouw geluid, jouw lawaai, is onmisbaar!

Nu al branden de bossen in de Amazone, Rusland en Australië. Miljarden dieren moeten vluchten of komen om in de vlammen, en inheemse volken raken hun thuis kwijt. Door de droogte ontstaan ook hongersnoden van Zimbabwe tot Kenia en 673 miljoen mensen werden getroffen door orkanen en overstromingen in het afgelopen decennium. Ook Nederland wordt, ondanks al ons water, steeds droger. We kunnen ons niet een nog warmere aarde permitteren, dus de CO2-uitstoot moet nú omlaag.

vinger aan de politieke pols

Arabella Bosscher is sinds 2 jaar politiek campagneleider bij Greenpeace. Dat betekent: lobbyen voor het milieu in Den Haag en, samen met Europese Greenpeace-collega’s, in Brussel. Arabella’s werk is enorm belangrijk, merken we telkens weer. Zonder haar vinger aan de pols bij politieke partijen, zouden onze campagneleiders minder goed weten welke milieuwinst waar te behalen valt. Omgekeerd heeft zij de kennis van de campagneleiders nodig om politici goed te informeren en ze te overtuigen.

Bijvoorbeeld van de noodzaak om grote, vervuilende bedrijven te laten betalen voor hun CO2-uitstoot. Dat is, ook volgens vrijwel alle topeconomen in Nederland, de enige manier om op tijd onze klimaatdoelen te halen. Pas als het pijn doet in hun portemonnee, zullen grote vervuilers hun uitstoot verminderen. Maar de regering wil er nog niet aan. Telkens weer kiest ze ervoor om mega-uitstoters als Shell, Unilever en Tata Steel uit de wind te houden. Hoe Arabella daar met uw steun een einde aan kan maken, leest u verderop. Maar eerst vroegen we haar waarom ze dit werk doet.

Lobbyen voor een groene wereld

‘Lobbyen vind ik super-interessant en spannend. Het is voor mij dé manier om echt iets bij te dragen aan een betere, groenere wereld. Voor sommige mensen is mijn drive moeilijk te begrijpen. Politici luisteren toch niet naar je, zeggen ze dan. Maar dat is niet waar. En ze luisteren ook naar burgers. Zeker als ze zo massaal in actie komen als tijdens de klimaatmars, 2 jaar geleden. Dat heeft echt geholpen om een beter Klimaatakkoord te krijgen.’

‘Die support is cruciaal voor mijn werk. Ik kan natuurlijk alleen iets voor elkaar krijgen in Den Haag als politici overduidelijk zien dat iets ‘leeft’ in de maatschappij. Wat dat betreft zijn politici net mensen: ze lezen kranten, kijken tv en volgen sociale media, en dat beïnvloedt hun meningen en prioriteiten. Een heel goed voorbeeld, ik noemde het al even, was de klimaatmars op 10 maart 2019, waar ruim 40.000 mensen demonstreerden voor een doortastend klimaatbeleid. Dat maakte wel indruk in Den Haag, kan ik je vertellen.’

‘Zo zijn er meer voorbeelden, waarbij ik merk hoe belangrijk het is dat onze supporters sámen met Greenpeace hun stem laten horen. Neem bijvoorbeeld het gigantische plasticprobleem. De regering weigerde bedrijven te verplichten tot statiegeld op plastic flesjes. Mijn milieucollega’s en ik hadden politici al heel vaak met onderzoeken om de oren geslagen en argumenten aangedragen voor een statiegeldregeling. Maar pas toen we samen met de Plastic Soup Surfer en de Statiegeldalliantie de publieke druk opvoerden, en veel supporters zich steeds openlijker boos maakten over walvissen en vogels met magen vol plastic, veranderden regeringspartijen van standpunt. En nu is er daadwerkelijk een statiegeldregeling die op 1 juli 2021 ingaat. Dat is echt het resultaat van onze gezamenlijke druk en invloed.’

Hoezo zijn alleen wíj verantwoordelijk?

Een van de dingen waar Arabella zich al een tijd zorgen over maakt, is dat de klimaatcrisis langzaam van de politieke agenda dreigt te verdwijnen. In Den Haag gaat het vooral over het herstel van de oude economie, als politici het over de tijd ná corona hebben. Een economie gericht op ongeremde groei en aandeelhouderswinst. Ze vindt dat een nieuwe regering juist nu met een daadkrachtig en rechtvaardig klimaatbeleid moet komen. Een beleid dat groene banen schept, de Nederlandse CO2-uitstoot drastisch verlaagt en de lasten eerlijk verdeelt. ‘We hebben geen tijd te verliezen. Het klimaat móet weer bovenaan de politieke agenda staan!’

‘Waar ik me in alle discussies over op kan winden’, zegt Arabella, ‘is dat burgers, en zeker onze supporters, al heel veel doen. Wij hebben onze huizen geïsoleerd, eten minder vlees, pakken vaker de trein. Of we dragen bij aan een van de talloze duurzame buurtinitiatieven die Nederland rijk is. Toch roept de overheid vooral óns op om verantwoordelijkheid te nemen als het gaat om klimaat. Grote vervuilende bedrijven blijven in alle opzichten hopeloos achter bij al deze goede voorbeelden. Sterker nog: zij dreigen met vertrek naar het buitenland en banenverlies, als ze gedwongen worden voor hun CO2- uitstoot te betalen. Terwijl De Nederlandsche Bank én 70 topeconomen om het hardst roepen dat een belasting op CO2-uitstoot juist goed is voor de economie.’

Grote vervuilers betalen níet

Greenpeace pleit samen met collega-organisaties al jaren voor zo’n CO2-heffing voor de industrie. Want grote reducties in de uitstoot van dit broeikasgas moeten onvermijdelijk van de grote vervuilende bedrijven komen. Daar kunnen wij met al onze zonnepanelen en hoogrendementsglas niet tegenop. Arabella is er dan ook trots op dat het Greenpeace en collega-organisaties, met veel geduldig lobbywerk bij alle politieke partijen, is gelukt om een CO2-heffing in het Klimaatakkoord én in een wet te krijgen. ‘Ideaal is de wet nog lang niet hoor’, tempert ze haar eigen enthousiasme. ‘Maar de grote winst is dat er voor het eerst een wettelijke basis ligt en dat biedt kansen voor een nieuw kabinet om de CO2-uitstoot echt aan te pakken.

Dat is hard nodig, want grote vervuilers zijn stelselmatig ontzien door opeenvolgende regeringen. Met als gevolg dat ruim 100 grote industriebedrijven zich gewoon niet houden aan hun afspraken over energiebesparing. Bovendien profiteren deze vervuilers al van de grote hoeveelheid gratis uitstootrechten die ze kregen én sponsort de overheid ze jaarlijks met € 8,3 miljard aan fossiele subsidies en belastingvrijstellingen, zo berekende Milieudefensie. Het zijn wij, burgers, en de bakker op de hoek die opdraaien voor de energierekening van grote vervuilers. Wij betalen belasting op onze brandstof, terwijl KLM niets betaalt. Onze energierekening gaat straks omhoog met een “opslag duurzame energie”, maar grote vervuilers als Tata Steel betalen géén en Shell heel weinig energiebelasting.’

Greenpeace vindt dat de Nederlandse regering deze rupsjes-nooit-genoeg moet dwingen tot effectieve klimaatactie. De overheid moet stoppen met de belachelijke subsidies op fossiele brandstoffen. En de huidige CO2-heffing, vol escaperoutes waardoor bedrijven pas vanaf 2026 gaan betalen, moet een belasting worden op álle CO2-uitstoot. Anders gaan we het klimaat niet redden. Om de temperatuurstijging onder de cruciale 1,5 ℃ te houden, moet de Nederlandse uitstoot in 2030 met 65 % omlaag. In het nieuwste onderzoek van onderzoeksbureau Ecorys laten we zien dat dit haalbaar én betaalbaar is; Nederland heeft de technologie, de industrie en de infrastructuur hiervoor al in huis.

Daadkrachtig klimaatbeleid

Arabella: ‘Dit soort wetenschappelijke onderzoeken leveren de onderbouwing voor mijn gesprekken met politieke partijen en Kamerleden. Ik leg politici bijvoorbeeld uit wat het verschil betekent tussen een temperatuurstijging van 1,5 en 2 ℃. Namelijk: hebben we straks nog koraalriffen ja of nee? Dan vraag ik of ze zich kunnen voorstellen dat er op aarde gewoon geen koraalriffen meer zijn. We staan echt op een keerpunt. Een opwarming van 2 ℃ betekent waarschijnlijk dat het smelten van de grote ijskappen niet meer te stoppen is. Het betekent méér verwoestende bosbranden, méér droogte en méér extreem weer.’

‘Dat is ook de opwekkende boodschap van onze nieuwe campagne Maak Toekomst. We willen zoveel mogelijk mensen ervan overtuigen dat zij zélf hun toekomst kunnen maken. Samen zetten we het klimaat weer bovenaan de politieke agenda. Zodat we over 10 jaar kunnen zeggen: het is ons gelukt, de klimaatcrisis is bezworen. En dat hebben we aan onszelf te danken.

Dit artikel verscheen in de lente-editie van Greenpeace Magazine.

https://www.greenpeace.org/nl/klimaatverandering/45073/het-klimaat-moet-weer-op-1-staan/
Geplaatst op

Wat weten we over klimaatverandering (Klimaatverandering blog)

Wat weten we zoal over de huidige klimaatverandering, ondanks de complexiteit van het klimaatsysteem? De kortst mogelijke samenvatting komt hierop neer:

  • Het warmt op
  • Dat komt door de mens
  • Dat heeft verstrekkende gevolgen
  • Er zijn dingen die we kunnen doen om de risico’s te beperken

In het publieke debat lopen de meningen over klimaatverandering sterk uiteen, ook over feitelijke aspecten die wetenschappelijk gezien heel helder zijn. Voor een zinnige maatschappelijke discussie is het belangrijk om de wetenschappelijke inzichten goed in beeld te hebben. De basis van onze kennis is in de 19de eeuw gelegd door bekende en minder bekende natuurkundigen. Toen al werd voorspeld dat de uitstoot van CO2 tot opwarming van de aarde zou leiden, lang voordat dat door metingen zou worden bevestigd. Ook in het verre verleden blijkt CO2 vaak een sleutelrol te hebben vervuld in de forse klimaatveranderingen die de aarde heeft doorgemaakt. De huidige opwarming gaat naar verhouding pijlsnel en wordt hoofdzakelijk door menselijke activiteit veroorzaakt.

Dit is een korte samenvatting van wat in meer detail wordt besproken in het boek Wat iedereen zou moeten weten over klimaatverandering (verschenen bij Prometheus) en in het hoorcollege Kennis van klimaat (verschenen bij Home Academy).

Inhoudsopgave

  1. Het broeikaseffect
  2. De rol van CO2 in het klimaat
  3. Het klimaat verandert in hoog tempo
  4. Oorzaken van klimaatverandering
  5. Toekomstprojecties
  6. Gevolgen van klimaatverandering
  7. Er zijn dingen die we kunnen doen

En een uitgebreide opsomming van aanbevolen literatuur en websites.

Deze blogpost is ook te lezen op de statische pagina wat weten we en te downloaden als brochure (15 pagina’s) of (een verkorte versie) als factsheet factsheet. 

1 Het broeikaseffect

Al sinds de 19e eeuw weten we dat sommige gassen, zoals kooldioxide, methaan en waterdamp, warmtestraling absorberen. Als een soort ‘deken’ beperken broeikasgassen daardoor het warmteverlies van een planeet. Zonder broeikaseffect zou het aardoppervlak gemiddeld zo’n 33°C kouder zijn. Door meer broeikasgassen in de atmosfeer te brengen maken we die figuurlijke deken dikker, waardoor de aarde meer warmte vasthoudt. CO2 speelt hierbij de belangrijkste rol; de hoeveelheid waterdamp – eveneens een zeer sterk broeikasgas – fungeert als een versterkende factor, aangezien warme lucht meer waterdamp kan bevatten. Al in 1896 berekende Svante Arrhenius dat de uitstoot van CO2 als gevolg van de toenemende industrialisatie tot opwarming zou leiden. Die voorspelling bleek vele decennia later inderdaad uit te komen.

https://klimaatverandering.files.wordpress.com/2020/12/tekening-1-temperatuur-van-de-aarde.png?w=1024

De drie factoren die de gemiddelde oppervlaktetemperatuur van een planeet bepalen: de inkomende zonnestraling; het aandeel daarvan dat gereflecteerd wordt; de warmtestraling van de planeet zelf. Broeikasgassen beïnvloeden hoeveel van de warmtestraling daadwerkelijk de planeet verlaat. Illustratie door Marije Mooren.

2 De rol van CO2 in het klimaat

De CO2-concentratie stijgt ongekend snel en is nu aanzienlijk hoger dan in de afgelopen paar miljoen jaar is voorgekomen. De koolstofatomen in de CO2 wijzen uit dat deze toename voornamelijk is veroorzaakt door het verbranden van fossiele brandstoffen zoals olie, gas en steenkool. Daarnaast komt het vrij bij ontbossing. De CO2 die we uitstoten wordt voor ongeveer de helft opgenomen door oceanen (die daardoor verzuren) en door extra plantengroei. De andere helft blijft voor lange tijd, een deel zelfs vele duizenden jaren, in de atmosfeer. Ook in het verre verleden hebben veranderingen in het CO2-gehalte van de atmosfeer grote invloed gehad op het klimaat.

https://klimaatverandering.files.wordpress.com/2020/12/historie-co2-concentratie-in-de-atmosfeer-2019.png?w=500

De CO2-concentratie over de afgelopen 800.000 jaar op basis van luchtbelletjes in ijsboorkernen en recent op basis van directe observaties in de atmosfeer. Grafiek door Jos Hagelaars op basis van publiekelijk beschikbare data.

3 Het klimaat verandert in hoog tempo

Het aardoppervlak is nu ruim 1°C warmer dan in de tweede helft van de 19e eeuw, toen met systematische metingen is begonnen. Dat lijkt weinig, maar bedenk dat tijdens de laatste ijstijd het aardoppervlak ‘slechts’ een graad of vijf kouder was dan nu. Vanwege natuurlijke variatie gaat de opwarming niet monotoon, maar met ups en downs. Als gevolg van de opwarming krimpen gletsjers, neemt de hoeveelheid zee-ijs in het Noordpoolgebied af, smelt er steeds meer ijs van de grote ijskappen, stijgt de zeespiegel en treden er allerlei veranderingen op in ecosystemen.

https://klimaatverandering.files.wordpress.com/2020/12/mondiale-temperatuur-2019.png?w=500

De geobserveerde opwarming van de aarde van 1850 tot 2019. De dikke, zwarte lijn is een lopend gemiddelde van de jaarlijkse waarden (dunne, gekleurde lijnen) van verschillende onderzoeksgroepen. Grafiek door Jos Hagelaars op basis van publiekelijk beschikbare data.

4 Oorzaken van klimaatverandering

Klimaatmodellen, waarin de kennis van het klimaatsysteem in wiskundige formules is gevat, kunnen het geobserveerde temperatuurverloop goed simuleren – maar alleen als zowel natuurlijke als menselijke factoren worden meegenomen. De klimaatmodellen bevestigen wat te verwachten is op basis van welbegrepen natuurkundige theorie. Ook zijn veel klimaatveranderingen uit het verre verleden alleen te verklaren door een aanzienlijke invloed van CO2. Daarnaast wordt de menselijke oorzaak van de huidige opwarming bevestigd door specifieke ‘vingerafdrukken’ van het versterkte broeikaseffect. Zo blijkt uit metingen vanaf satellieten en vanaf de grond dat de aarde inderdaad meer warmtestraling vasthoudt, precies in die golflengten waar CO2 en andere broeikasgassen de straling absorberen.

https://klimaatverandering.files.wordpress.com/2020/12/vergelijking-observaties-klimaatmodellen-2019.png?w=500

De verandering in de mondiaal gemiddelde temperatuur sinds 1880 op basis van waarnemingen (dunne, zwarte lijn) en modellen (dikke, blauwe lijn is het modelgemiddelde; lichtblauwe gebied is de modelspreiding). Grafiek door Jos Hagelaars op basis van Lewandowsky et al.

Natuurlijk zijn er naast broeikasgassen ook andere factoren die het klimaat beïnvloeden. Zo zorgen vulkaanuitbarstingen voor een tijdelijke afkoeling doordat de uitgestoten zwaveldeeltjes zonlicht weerkaatsen. Ook bij veel menselijke activiteiten komen dergelijke aerosolen vrij, waardoor het opwarmende effect van broeikasgassen enigszins wordt getemperd. De zonneactiviteit varieert over een elfjarige cyclus, maar is sinds de jaren ’50 van de vorige eeuw juist iets gedaald. Andere natuurlijke processen opereren veel te langzaam om de naar geologische maatstaven pijlsnelle opwarming te kunnen verklaren.

https://klimaatverandering.files.wordpress.com/2020/12/opwarming-mens-natuur-carbonbrief-kleur.png?w=500

De invloed van de zon, vulkanen, broeikasgassen, en aerosolen op de temperatuurverandering van 1850 tot 2017, op basis van een statistische methode die de beste match bepaalt tussen die verschillende factoren en de observaties (zwarte cirkels). Grafiek door Jos Hagelaars op basis van Zeke Hausfather op CarbonBrief.

5 Toekomstprojecties

De opwarming die we in de toekomst kunnen verwachten hangt sterk af van de hoeveelheid broeikasgassen die wij met z’n allen nog gaan uitstoten. Daarom kunnen er alleen conditionele voorspellingen (als …, dan …) worden gedaan, gebaseerd op mogelijke emissiescenario’s. Als de emissies heel snel worden teruggeschroefd (zoals in het RCP2.6 scenario, blauw in de grafiek) kan de opwarming beperkt blijven tot onder twee graden ten opzichte van het pre-industriële niveau. Zonder enige vorm van klimaatbeleid (zoals in het RCP8.5 scenario, rood in de grafiek) zal de aarde aan het eind van deze eeuw zo’n drieënhalf tot zes graden zijn opgewarmd. Er is dus nog een behoorlijke onzekerheidsmarge voor de mate van opwarming. Dat komt omdat we niet precies weten hoe gevoelig het klimaat is voor veranderingen in bijvoorbeeld de CO2-concentratie. Niettemin is het duidelijk dat een heel forse emissiereductie nodig is om de opwarming tot maximaal twee graden te beperken.

https://klimaatverandering.files.wordpress.com/2020/12/srocc-spm1-figuur-1a-oppervlakte-temperatuur-kleur.png?w=500

Toekomstprojecties van de opwarming na 2005 op basis van twee verschillende emissiescenario’s: RCP2.6 met ambitieus klimaatbeleid en RCP8.5 zonder klimaatbeleid. De grafiek begint in 1950, toen de aarde al een paar tienden van een graad warmer was dan eind 19de eeuw. Grafiek door Jos Hagelaars op basis van figuur 1a uit IPCC SROCC 2019.

6 Gevolgen van klimaatverandering

Elk aspect van het leven wordt direct of indirect door klimaatverandering beïnvloed. Door de hogere temperaturen neemt de verdamping toe, wat tot droogte kan leiden en daardoor bijvoorbeeld tot een grotere kans op bosbranden. Extreme neerslag neemt echter eveneens toe, met wateroverlast tot gevolg. Door het uitzetten van het warmere water en het smelten van ijs stijgt de zeespiegel. De natuur kan in veel gevallen de snelle veranderingen van het klimaat niet bijbenen. De meeste koraalriffen, ook wel bekend als de kraamkamer van de oceanen, zullen het einde van deze eeuw waarschijnlijk niet halen. De voedselproductie kan door klimaatverandering onder druk komen te staan, al is dat sterk afhankelijk van de regio. Door bijvoorbeeld ondervoeding, wateroverlast en een groter verspreidingsgebied van bepaalde infectieziekten beïnvloedt klimaatverandering ook de volksgezondheid. In sommige gebieden kan de hitte zelf levensbedreigend worden.

Veel bestaande problemen worden door klimaatverandering verergerd, bijvoorbeeld honger, armoede, gezondheid, natuurrampen, maatschappelijke ontwrichting, en dergelijke. De gevolgen hangen natuurlijk sterk af van de mate van opwarming. En die hebben we – gelukkig – grotendeels zelf in de hand.

7 Er zijn dingen die we kunnen doen

We zullen ons hoe dan ook moeten aanpassen aan een veranderend klimaat. Om de opwarming te beperken zullen we daarnaast de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen fors moeten reduceren. Aangezien we nu nog voornamelijk van fossiele brandstoffen afhankelijk zijn is een energietransitie daarvoor van wezenlijk belang. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor energie-efficiëntie, maar desondanks is de verwachting dat de mondiale vraag naar energie vooralsnog fors zal toenemen. Als onderdeel van de transitie zullen we een groter deel van de energievraag gaan afdekken met elektriciteit, en voor specifieke toepassingen wellicht met waterstof of biomassa. Windenergie en zonne-energie zijn bekende duurzame energiebronnen met een zeer lage CO2-uitstoot per kWh aan opgewekte elektriciteit. De snelle kostendaling hiervan heeft zelfs experts verrast.

De uitdaging is van een dusdanige omvang dat we ook minder populaire opties, zoals biomassa, CO2-opslag en kernenergie, zullen moeten overwegen, natuurlijk met open oog voor de voor- en nadelen die aan elke energiebron kleven. Hoe meer opties we uitsluiten van het palet aan oplossingen, hoe moeilijker het wordt om de CO2-uitstoot daadwerkelijk naar nul te brengen. Naast de energietransitie zullen we ook kritisch moeten kijken naar het landgebruik, en bijvoorbeeld ontbossing zoveel mogelijk tegengaan.

Technisch en economisch is er veel mogelijk, maar de politieke en maatschappelijke werkelijkheid blijkt weerbarstig: wereldwijd is de uitstoot nog nauwelijks gereduceerd (afgezien van de tijdelijke daling door de coronacrisis). Het tempo waarin we de omslag naar een CO2-neutrale economie maken beïnvloedt de mate van opwarming waarmee de mensheid voor vele duizenden jaren te maken zal hebben.

https://klimaatverandering.files.wordpress.com/2020/12/wind-at-sea.jpg?w=500

Windturbines op zee. Illustratie CC Andreas Klinke Johannsen

Nawoord

Laten we, juist in tijden van crisis, het hoofd helder houden en vertrouwen op de wetenschap als methode bij uitstek om de werkelijkheid om ons heen te begrijpen. Vervolgens kunnen we, mede op basis van die wetenschappelijke informatie, bepalen hoe we met de crisis om willen gaan. In de politieke besluitvorming daarover kunnen we het natuurlijk hartgrondig met elkaar oneens zijn. Maar een gedeelde visie op de werkelijkheid, zoals de wetenschap die met enig voorbehoud en voortschrijdend inzicht verschaft, is daarbij onontbeerlijk. Complottheorieën en wetenschapsontkenning kunnen we missen als kiespijn.

Dit schreef ik in het kader van de coronacrisis, maar het is evenzeer van toepassing op klimaatverandering.

Aanbevolen literatuur

Overview rapporten van overkoepelende organisaties zoals het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) of Nationale Wetenschapsacademies geven een heel doorwrocht overzicht van de stand van de wetenschap.

Websites van overheidsinstanties geven doorgaans een goed en neutraal overzicht van de beschikbare kennis. Relevante Nederlandse instituutswebsites zijn bijvoorbeeld:

  • Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut, KNMI: uitleg over veranderingen in het klimaatsysteem. Wekelijks klimaatbericht.
  • Planbureau voor de Leefomgeving, PBL: uitleg over beleidsmaatregelen op het gebied van klimaat, leefomgeving en energie.
  • Compendium voor de Leefomgeving, CLO: feiten en cijfers over klimaatverandering en het energiesysteem.

Op internet is ontzettend veel informatie te vinden over klimaatverandering, maar met veel variatie in de betrouwbaarheid. Enkele websites die zich baseren op de wetenschappelijke inzichten zijn de volgende:

  • Klimaatverandering: context, reflectie & discussie. Dit is het blog dat ik samen met drie anderen onderhoud. Een lijst met blogposts, gerangschikt naar onderwerp, is hier te vinden.
  • Skeptical Science: getting skeptical about global warming skepticism. Met name de lijst met veelgehoorde misvattingen – en de wetenschappelijke context ervan – is heel handig.
  • Real Climate: climate science from climate scientists. Diepgravende artikelen over klimaatwetenschap.
  • Carbon Brief: clear on climate. Goed leesbare artikelen over alle aspecten van klimaatverandering.
  • Climate Feedback: a scientific reference to reliable information on climate change. Kritische beschouwing van Engelstalige media artikelen.
  • Milieucentraal: praktisch over duurzaam. Een schat aan informatie over de milieueffecten van zo ongeveer alles.
  • Klimaathelpdesk: Antwoorden van wetenschappers op al je vragen over klimaatverandering.

Nederlandstalige boeken:

Engelstalige tekstboeken:

 

https://klimaatveranda.nl/2020/12/15/wat-weten-we-over-klimaatverandering/
Geplaatst op

Column – Waterstof is niet ei van Columbus (Nieuwsblad Transport)

Soms lijkt het erop dat het klimaatprobleem snel en eenvoudig kan worden opgelost: gewoon overstappen op waterstof (H2). Maar is dit het ei van Columbus? Een waarschuwing is zeker op zijn plaats.

Ruim 25 jaar geleden promoveerde ik op een proefschrift dat handelde over mega-technologische innovaties die zouden kunnen bijdragen aan een duurzame transportsector. Eén van de behandelde cases betrof de introductie van de brandstofcel. Een brandstofcel zet waterstof om in elektriciteit voor bijvoorbeeld de aandrijving van elektrische auto’s, boten, treinen of heftrucks. Bij dit proces komt geen CO2 vrij. Wie wil dat niet?

Achteraf bezien, bleek waterstof en mobiliteit op dat moment geen gelukkige combinatie. De dreiging van klimaatverandering was al 10 jaar bekend, maar de dominantie van fossiele brandstoffen (ruim beschikbaar en goedkoop) maakte dat er bij zowel de overheid als het bedrijfsleven geen enkele belangstelling bestond voor een transitie naar elektrisch vervoer.

Hoe snel kan het tij keren? Zowel nationaal als internationaal is er momenteel ongekend veel aandacht voor de ontwikkelingen en verdere uitrol van waterstofinitiatieven. Het is ook inderdaad belangrijk om zo snel mogelijk een alternatief te introduceren voor fossiele brandstoffen als we zien welke effecten klimaatverandering teweegbrengt: bosbranden, uitstervende diersoorten, smeltende poolkappen en een stijgende zeespiegel. Iedereen is er inmiddels wel van overtuigd dat er wat moet gebeuren en waterstof kan daarbij een aantrekkelijk alternatief zijn. Waarom dan toch mijn voorzichtigheid?

Mijn eerste bedenking zit ’m in het feit dat waterstof een energiedrager is die eerst moet worden opgewekt. Er zijn twee soorten waterstof: groene waterstof, opgewekt met wind- of zonne-energie, en grijze waterstof. De grijze waterstof is opgewekt met aardgas en heeft als nadeel dat bij het inefficiënte omzettingsproces extra veel CO2 wordt uitgestoten. Het overgrote deel van de 8 miljard m³ waterstofgas die in Nederland wordt gebruikt in de chemische industrie, wordt op deze wijze geproduceerd. Wij willen nu de CO2 van grijze waterstof opvangen en in de bodem opslaan, maar dit is zeer kostbaar en nog nooit op grote schaal toegepast.

We moeten dus inzetten op groene waterstof. Nederland, koploper op het gebied van waterstofontwikkeling, legt daarom omvangrijke windmolenparken aan op zee. Afnemers van de groene energie zijn waterstoffabrieken van Nouryon (producent van chloor) of eindgebruikers als datacentra in de Eemshaven (Google) en de Kop van Noord-Holland (Microsoft) en de kunstmestfabriek Yara in Sluis. Dit zijn allen grootgebruikers die zogeheten PPA’s (inkoopovereenkomsten) hebben afgesloten met de windparken voor de afname van groene stroom. Voldoende beschikbaarheid van groene stroom (voor onder meer huishoudens) wordt daarmee een probleem. De productie die nu wordt voorbereid is lang niet genoeg om de huidige industriële vraag te dekken, laat staan voor nieuwe toepassingen. Verder liggen er nog grote uitdagingen in de leemtes in de wet- en regelgeving en in de vraag hoe de noodzakelijke schaalvergroting voor een significante kostenreductie te realiseren is.

De voordelen van groene waterstof zijn ook voor de transportsector evident. Gedacht moet worden aan zero-emissie transport in binnensteden of juist transport met een grote actieradius. Maar er zijn ook nadelen, want er zijn hoge kosten gemoeid met de aanschaf, de beschikbaarheid van vulpunten en de gebruikskosten omdat de energie-efficiëntie laag is. Onderzoek wijst uit dat de implementatie van waterstof daarom het meest kansrijk is als het in samenhang wordt geïntroduceerd met alternatieve energiedragers als batterijen, afgestemd op de specifieke toepassing.

Er moet dus nog een enorme slag worden gemaakt, waardoor het nog minstens 25 jaar zal duren voor waterstof grootschalig zal zijn ingevoerd in de industrie, het transport en bij huishoudens. Optimisme en hoop zijn altijd goed en ik onderschrijf het belang van (groene) waterstof. Maar de vraag is ook wat we tot die tijd gaan doen, want de klimaatdoelen voor 2030 raken steeds verder uit zicht. Nog eens 25 jaar wachten op waterstof als ei van Columbus (wat het niet is) kunnen we ons niet permitteren.

https://www.nieuwsbladtransport.nl/columns/2020/11/10/column-waterstof-is-niet-ei-van-columbus/
Geplaatst op

Hoe redden we de biodiversiteit (en dus onszelf)? (OneWorld)

https://www.oneworld.nl/app/uploads/2020/10/image-2-875x525.png

Bijna 70 procent van alle diersoorten op aarde is de afgelopen halve eeuw uitgestorven – door toedoen van de mens. Herstellen we die biodiversiteit niet, dan zijn ook wij binnen 100 jaar verdwenen. Hoe kunnen we het tij nog keren?

Onze relatie met de natuur is kapot en we moeten nú actie ondernemen om dit te herstellen. Dat is de alarmerende conclusie uit het Living Planet Report van het World Wildlife Fund (WWF), dat vorige maand verscheen. Sinds 1970 is de populatie van alle dieren op aarde met 68 procent gedaald. Dat klinkt heftig en dat is het ook, maar het rapport zegt ook dat we nog niet verloren zijn.

De belangrijkste bevindingen van het Living Planet Report

Van 1970 tot nu:

  • Zijn populaties wilde dieren over de hele wereld met gemiddeld 68 procent in omvang afgenomen (in tropische gebieden in de Verenigde Staten is dit zelfs 94 procent).
  • Zijn populaties van zoetwaterdieren met gemiddeld 84 procent afgenomen in omvang.
  • Is 75 procent van het ijsvrije landoppervlak op aarde door de mens aangetast.
  • Is 85 procent van de waterrijke gebieden verloren gegaan.
  • Wordt nog maar 13 procent van de oceanen gezien als ‘wildernis’ die niet direct beïnvloed wordt door mensen.
  • Wordt een derde van het eten dat geproduceerd wordt, nooit opgegeten.
  • Wordt 30 procent van het hele landoppervlak van de aarde gebruikt voor landbouw.

Om ernstigere gevolgen te voorkomen, moeten we nú actie ondernemen om de natuur te behouden en herstellen, zeggen activisten. Bending the curve, noemt het WWF dit. Volgens de organisatie is er voor het ombuigen van deze ontwikkeling een combinatie nodig van extra behoud, duurzame productie en duurzame consumptie. Hiermee komt de verantwoordelijkheid bij zowel overheden en bedrijven als bij burgers te liggen. De drie belangrijkste manieren om het tij te keren, en hoe jij daar zelf aan bij kunt dragen.

1. De productie en consumptie van voedsel veranderen

De insecten sterven uit. Nou en?

De afgelopen tienduizend jaar (ook wel het ‘Holoceen’) was klimatologisch een van de meest stabiele periodes die de aarde gekend heeft. Cruciaal daarvoor is de biodiversiteit: het leven van miljoenen soorten dieren en planten is zodanig met elkaar verweven dat ze elkaar en de aarde ondersteunen. Van olifanten en walvissen tot planten en insecten, ze spelen allemaal een rol. Zo neemt plankton in de oceanen koolstof op, houden kuddes grote grazers op de Afrikaanse steppen het grasland vruchtbaar door het te bemesten en weerkaatst poolijs zonlicht zodat de aarde koel blijft. De biodiversiteit zorgde ook voor een betrouwbare cyclus van seizoenen, die de mensheid de mogelijkheid gaf om voedsel te produceren. Ook wij zijn dus direct afhankelijk van een rijke en gebalanceerde biodiversiteit. Toch is het juist het menselijke handelen dat de afgelopen jaren de krimp heeft veroorzaakt.

Een plantaardig(er) dieet is de snelste oplossing om ruimte te besparen

We kunnen meer ruimte voor de natuur creëren door te veranderen hoe het land gebruikt wordt – en dus wat we eten. Een plantaardig(er) dieet is de snelste oplossing om ruimte te besparen. Het verbouwen van gewassen neemt namelijk veel minder ruimte in dan het produceren van vlees en zuivel – omdat de dieren zelf ruimte nodig hebben, maar vooral omdat voor al het veevoer ontzettend veel land gebruikt wordt. Verbouwen van planten produceert ook flink minder broeikasgas omdat dieren methaan1produceren bij het verteren van voedsel en de mest dat daarna ook uitstoot.

Overbevissing en bijvangst moeten stoppen, zeggen 300 wetenschappers

Zoals gezegd zijn ook onze wateren in gevaar. Overbevissing en bijvangst moeten stoppen, was de boodschap die meer dan driehonderd wetenschappers begin september bij de EU neerlegden. Bioloog en documentairemaker David Attenborough stelt in zijn nieuwe documentaire dat een visverbod in een derde van de kustzeeën naar schatting genoeg zou zijn om iedereen van vis te voorzien. Doordat de vissen in die gebieden gezonder worden en zich vermenigvuldigen, trekken ze naar de gebieden waar wel gevist mag worden.

Dit kun jij zelf doen om duurzamer te eten:

Minder vlees en zuivel consumeren. Een plantaardig(er) dieet is een belangrijke stap die (bijna) iedereen kan zetten. Om impact te maken hoeft niet iedereen in één keer 100 procent vegan te gaan. Het is al goed als je twee of drie dagen per week vlees- en zuivelvrij eet. Met twee dagen geen vlees en zuivel bespaar je namelijk net zoveel CO2-uitstoot als een autorit van 30 kilometer.

Check of je vis duurzaam gevangen is. Je kan dit zien aan het blauwe MSC- en groene ASC-keurmerk op de verpakking. Visserijen krijgen dit keurmerk als ze voldoen aan drie principes: genoeg vis in de oceanen laten zitten, de natuurlijke omgeving niet aantasten en goed natuurbeheer volgen, dat er voor zorgt dat de regels eerlijk worden toegepast en worden nageleefd. Daarnaast is het altijd beter om te kiezen voor een vis die niet lijdt onder overbevissing.

Verminder je voedselverspilling. Een derde van al het geproduceerde voedsel in de wereld wordt nooit opgegeten. Deze verspilling vindt overal in het proces plaats, van de boerderij tot op je bord en in je keuken, als je eten weggooit. Het verwerken van al dat afval draagt met ongeveer 8 procent flink bij aan de totale broeikasgasuitstoot. Probeer daarom slim boodschappen te doen, gebruik een lijstje en ga niet met een lege maag naar de supermarkt.

2. Bestrijden van klimaatverandering

Voor het eerst in tienduizend jaar is de gemiddelde temperatuur op aarde significant veranderd. De gemiddelde luchttemperatuur, die tot de jaren 90 vrij stabiel was, steeg de afgelopen dertig jaar al met meer dan 1 graad Celsius. Ook zit er meer broeikasgas in de lucht dan ooit. Dit betekent niet dat we vóór de jaren 90 geen extra warmte produceerden, maar tot dan werd dit opgenomen door oceanen waardoor de gevolgen onzichtbaar bleven. Omdat de gezondheid van de oceanen mede daardoor achteruit is gegaan, kunnen ze dit nu niet meer doen.

Een regenwoud houdt tot wel zeven keer de hoeveelheid koolstof vast die mensen jaarlijks uitstoten

Zijn ook verwoestende bosbranden het nieuwe normaal?

In augustus vorig jaar en januari dit jaar werden de gevolgen van de opwarming duidelijker dan ooit met enorme bosbranden in de Amazone en Australië. Hiermee ging het leefgebied van miljoenen dieren in vlammen op. Het regenwoud vormt de habitat van de helft van alle diersoorten op het land en in een relatief kleine strook van 10,4 vierkante kilometer kunnen tot wel 750 verschillende soorten bomen staan. Bomen waarin dieren leven en die bovendien allemaal CO2 opnemen en dus helpen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Een regenwoud houdt tot wel zeven keer de hoeveelheid koolstof vast die elk jaar door mensen wordt uitgestoten. Maar wat doet de mens? We kappen ze en planten oliepalmen waar bijna geen dieren in kunnen leven. Zo is al de helft van de regenwouden verloren gegaan.

Ontbossing en corona

Ook corona is een gevolg van ontbossing, zegt het WWF in zijn Living Planet Report. Doordat de leefruimte van veel dieren kleiner wordt, trekken ze naar bevolkte gebieden. Dier en mens leven te dicht op elkaar waardoor er steeds meer ziektes ontstaan die overdraagbaar zijn van dieren op mensen. Zulke ziekten noemen we zoönosen.

Covid-19, SARS, ebola, malaria en AIDS zijn allemaal voorbeelden van zoönosen. Hoe die bij mensen terechtkomen verschilt. Het verdwijnen van bepaalde dieren zorgt er bijvoorbeeld voor dat een zoönose een nieuwe route naar ons ‘vindt’. In India nam bijvoorbeeld het aantal besmetting met rabiës (hondsdolheid) toe toen de gieren aan het verdwijnen waren. Besmette koeienkarkassen werden nu in plaats van door gieren, opgegeten door verwilderde honden die dichter bij de mens staan dan gieren. Zij droegen de ziekte via beten over op mensen.

Attenborough roept ons op om onmiddellijk te stoppen met ontbossing, en gewassen als oliepalmen en soja alleen te verbouwen op land dat lang geleden ontbost is. Een manier om deze omgang met land te bevorderen is door boeren en andere landeigenaren subsidie te geven om inheemse bomen te planten. In Costa Rica zorgde dit ervoor dat er binnen 25 jaar weer dubbel zoveel bomen stonden.

Marokko haalt 40 procent van zijn energiebehoefte uit zonnepanelen en windmolens in de Sahara

Daarnaast, zegt hij, moeten we zo snel mogelijk overal de overstap maken naar hernieuwbare energie; zon, wind, water en aardwarmte. Een goed gidsland hiervoor is Marokko, dat op het moment 40 procent van zijn energiebehoefte uit zonnepanelen en windmolens in de Sahara haalt. Door de makkelijke verbinding met Zuid-Europa zou het land tegen 2050 de opgewekte energie kunnen exporteren. In tegenstelling tot kolen, olie en gas veroorzaakt het opwekken van deze energie bijna geen CO2-uitstoot. Bovendien raakt de energiebron de komende miljarden jaren niet op. Vooralsnog blijven banken en pensioenfondsen in fossiele brandstof investeren; volgens Attenborough en andere klimaatactivisten is het daarom tijd dat ook zij verantwoordelijk worden gehouden en hun steentje bijdragen.

Wat jij zelf kunt doen om je uitstoot te verlagen?

Verbruik minder energie en stap over op duurzame energie. Het beste zou zijn om over te stappen op hernieuwbare energie zoals zonne-energie, wind- en waterkracht. Als je de mogelijkheid hebt, stap dan over naar een groene energiemaatschappij en/of installeer bijvoorbeeld zonnepanelen. Check ook of jouw bank bijdraagt aan milieuvervuiling en stap anders over naar een groenere bank.

Koop minder spullen. De grootste klimaatimpact van de gemiddelde Nederlander komt van spullen die we kopen. Dit hebben we alleen niet in de gaten, omdat het gaat om een indirecte uitstoot van CO2 in plaats van een directe zoals bij autorijden. Probeer dus minder te kopen, en ga vaker voor tweedehands. Minder verspilling gaat ook hier op: gooi niet zomaar dingen weg. Probeer iets te repareren en ga in eerste instantie voor betere kwaliteit die langer meegaat.

Zoek uit hoe groot jouw voetafdruk op aarde eigenlijk is. Op deze site kun je dat testen, aan de hand van vragen over je woonsituatie, voeding, lifestyle, vervoer en vakantie. Hier en hier vind je meer tips om je levensstijl te verduurzamen.

3. Investeren in de natuur als oplossing

Op dit moment vragen wij 1,6 keer meer van de aarde dan ze ons kan geven. We hebben bossen, waterrijke gebieden, oceanen en andere belangrijke ecosystemen aangetast en vernietigd. De afname van de biodiversiteit is een voorbeeld van het afzwakken van de natuurlijke bronnen. In de komende honderd jaar zullen miljoenen soorten (500.000 dieren en planten en nog eens 500.000 insectensoorten) met uitsterven bedreigd worden, voorspelt het WWF.

Naast het bos heeft ook de zee bescherming nodig. Sinds de jaren 50 is al 90 procent van alle grote vissen (tonijn, kabeljauw) in de zee gevangen, terwijl deze nodig zijn om het ecosysteem in stand te houden. Dit systeem speelt een grote rol in het tegengaan van klimaatverandering. Het oppervlak van de oceaan neemt namelijk CO2 op, en dat kan het minder goed doen als het niet ‘gezond’ is.

Even ter herinnering: de aarde heeft zichzelf al miljarden jaren in leven gehouden. Een effectieve manier om de biodiversiteit te bevorderen is dan ook om de natuur gewoon zijn ding te laten doen. ‘We moeten simpelweg doen wat de natuur altijd heeft gedaan’, zegt Attenborough dan ook: ‘Als wij voor de natuur zorgen, zorgt de natuur voor ons.’ De bioloog doelt op oplossingen waarbij we samenwerken met de natuur en behoud, herstel en beheer gecombineerd worden.

Er wordt vaak teruggegrepen op techniek om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan, maar technologie is vaak duur en vooral effectief op korte termijn. Natuurlijke oplossingen zijn lange termijn opties en hebben meer voordelen. Want niet alleen zullen ze de biodiversiteit en ons beschermen tegen de effecten van de opwarming van de aarde, maar ze gaan die zelf ook tegen.

Koraal wordt nu al op meerdere plekken op de wereld gekweekt om in het rif geplant te worden

Bossen planten is waarschijnlijk het bekendste voorbeeld van de natuur gebruiken als oplossing. Bomen nemen CO2 op, dragen bij aan een betere bodemkwaliteit en verbeteren de luchtkwaliteit. Maar behalve het bos heeft ook de kust bescherming nodig. Mangrovebossen en koraalriffen moeten beschermd en hersteld worden om vissen hun broedplaatsen terug te geven en mensen te beschermen tegen overstromingen en vloedgolven. Koraal wordt nu al op meerdere plekken op de wereld gekweekt om in het rif geplant te worden.

Wat kun jij zelf doen om de natuur te laten bloeien?

Creëer een groen balkon of tuintje. Een heel bos planten in je eentje wordt lastig, maar ook hier geldt dat alle kleine beetjes helpen. Zeker in de stad is het belangrijk dat we meer natuur om ons heen hebben. Hoe meer groen, hoe aantrekkelijker voor insecten en vogels die er zo weer een stukje leefgebied bij krijgen. Als je dus de mogelijkheid hebt, zet dan zoveel mogelijk planten op je balkon, of creëer een groen dak. Dit vangt water op, vermindert de vervuiling en houdt huizen koel (en dat scheelt weer stroom voor een eventuele airco in de zomer). Als je een tuin hebt, haal daar dan alle tegels uit en plant gras en planten in de plaats.

Teken petities of doneer. Op onder andere de website van het WWF vind je verschillende petities die overheden onder druk hopen te kunnen zetten om de natuur en het klimaat prioriteit te maken.

De natuur, biodiversiteit, het klimaat en de gezondheid van de mens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Herstel van de stabiliteit van de aarde begint dus bij het herstellen van de biodiversiteit. Doen we dat niet, dan is die stabiliteit en onze veiligheid binnen honderd jaar verdwenen. In de woorden van David Attenborough: ‘Het gaat niet alleen om het redden van de planeet, het gaat om het redden van onszelf.’

‘Waarom vechten we tegen corona zonder de oorzaak te bespreken?’

Hier gaat jouw spaargeld naartoe

Suzan Wolfhagen

  1. Een broeikasgas dat veel sterker is dan CO2. ↩︎

Het bericht Hoe redden we de biodiversiteit (en dus onszelf)? verscheen eerst op OneWorld.

https://www.oneworld.nl/lezen/klimaat/hoe-redden-we-de-biodiversiteit-en-dus-onszelf/
Geplaatst op

Vluchten kan niet meer (PvdA Schagen)

Bij de bespreking van de concept RES (regionale energiestrategie) sprak Jan Schrijver de volgende tekst in de raadsvergadering van Schagen:

Het is vrijdag 11 september. Er hangt een vreemde witte gloed in onze blauwe lucht. Dit bijzondere verschijnsel heeft te maken met de heftige bosbranden in Californië. Asdeeltjes zijn hoog in de atmosfeer terecht gekomen en de oceaan over gestoken.

In de Alpen worden gletsjers ingepakt in folie om het smelten tegen te gaan. Van de magnifieke blokken ijs blijft anders niets meer over. En varen via de Noordpool wordt steeds gemakkelijker. Waar het zee-ijs het vroeger ondoordringbaar was, is het nu drie maanden per jaar te bevaren.

https://schagen.pvda.nl/wp-content/uploads/sites/217/2020/09/8BF52828-FEFD-4C9B-87F4-B5E9EF266848-1024x768.jpeg

Parijs-akkoord

Klimaatverstoring en klimaatopwarming is een wereldwijd proces, er staat geen hek om Nederland. De PvdA maakt zich grote zorgen. De leefbaarheid van onze planeet wordt bedreigd. We moeten aan de slag, in het belang van toekomstige generaties

Als PvdA voelen wij ons medeverantwoordelijk voor het wereldwijde Klimaatakkoord dat op 12 december 2015 in Parijs is afgesloten.

Regionale energiestrategie

Het raadsvoorstel betreft het opstellen en vaststellen van de regionale energiestrategie voor de kop van Noord-Holland en wordt onderdeel van het Nationale programma RES. Het is een omvangrijk document geworden.

Om als Noordkop bij te dragen aan de nationale doelstelling om in 2030 ten minste 49% minder CO2 uit te stoten, moeten de gemeentes samen forse energiebesparingen realiseren en minstens 2 TWh extra duurzame energie (laten) opwekken. Dit is een forse klus.

Ambities niet temperen

Het is een slecht signaal om als gemeentes de nationale ambities te betwijfelen of onhaalbaar te verklaren. Ja, er liggen nog veel obstakels op onze weg, maar als PvdA willen we ervoor gaan, in het belang van de toekomstige generaties.

Wanneer het in de gemeente gaat om duurzaamheid en leefbaarheid, moet er niet aan ‘mooipraterij’ gedaan worden. Wees eerlijk. Burgers ondervinden hinder aan windturbines en zonneweides. Het open land wordt bedreigd en er is sprake van een achteruitgang van de landschappelijke kwaliteit.

Het gemeenschappelijke doel: een leefbare planeet, moet hierbij steeds in beeld zijn. De PvdA pleit voor meer participatie en zo nodig schadeloosstelling.

De PvdA ziet daarnaast graag het volgende gebeuren:

1. Een uitbreiding van de infrastructuur voor duurzame energie, zodat de Noordkop niet alleen afnemer is van groene stroom, maar ook producent

2. Doorpakken met het energieneutraal maken van bedrijven en woningen, conform het  Duurzaamheidsprogramma Schagen 2050.

3. Bevorder de bouw van kleine windturbines en zonnepanelen op daken.

4. Kijk in de zoekgebieden naar extra mogelijkheden voor windenergie. Langs N9 en N245 is dit alleen mogelijk in overeenstemming met omwonenden

5. Sta open voor innovatie, denk aan initiatieven met andere vormen van duurzame energie.

6. Kijk over de gemeentegrenzen. Voorbeelden zijn de zonne-eilanden in het IJsselmeer, windmolens bij den Oever en windpark langs afsluitdijk.

 

https://schagen.pvda.nl/wp-content/uploads/sites/217/2020/10/33CC5209-FEDC-4D04-B043-E99EB65C8682.jpeg

Bewegelijkheid en vernieuwing

Laat het proces om de Parijs-doelen te halen en tot een succesvolle energietransitie te komen er een zijn van bewegelijkheid en vernieuwing. De praktijk zal uitwijzen dat de ene oplossing een grotere bijdrage zal leveren dan de andere.

Durf ook te kiezen. Wat betekent de komst van datacentra voor de energie-opgave, en verwachten we daar niet wat meer centrale regie? Samenwerking met het Rijk en de provincie is cruciaal. Wat doen we met de stoom van klimaatvluchtelingen? De PvdA vindt wegkijken geen optie.

Laatste vlinder, laatste bloem

Vluchten kan niet meer. Hoe ver moet je gaan als de laatste vlinder naar de laatste bloem vliegt? Dit is een deel van de tekst van het lied gezongen door Jenny Arean en Frans Halsema. Een oud lied maar actueler dan ooit.

Koning Willen Alexander onderstreepte in zijn troonrede de noodzaak om het Parijs akkoord uit te voeren. De PvdA werkt hier graag hard aan mee.

 

Jan Schrijver, PvdA fractievoorzitter in de gemeente Schagen.

 

 

 

 

 

Het bericht Vluchten kan niet meer verscheen eerst op PvdA Schagen.

https://schagen.pvda.nl/nieuws/vluchten-kan-niet-meer-2/