Categorie: gelderland

Opinie: Terrasverwarming illustreert het hele klimaatdebat

Terwijl het klimaatdebat de gemoederen in Nederland verhit, ziet Erzsó Alföldy met lede ogen aan hoe steeds meer horecaterrassen de buitenlucht opwarmen – zelfs als er niemand zit. Een uithangbord voor de staat van het klimaatdebat.

Terwijl Nederlandse huizen versneld van het gas moeten, mag de horeca vrolijk doorgaan het met verwarmen van de buitenlucht

‘Hellendoorn geeft groen licht voor terrasverwarming’, kopte Tubantia op 18 juli vorig jaar: de gemeente Hellendoorn was op haar eerdere besluit teruggekomen om terrasverwarmers uit de stad te weren.

Nu is een goede kop maken een vak apart, maar ‘groen’ licht voor terrasverwarming? Dat in feite neerkomt op het verwarmen van de buitenlucht? Terwijl wij vrijwel dagelijks worden geconfronteerd met journaalbeelden van orkanen, overstromingen en bosbranden – als gevolg van de opwarming van de aarde? En terwijl de inkt van het Klimaatakkoord nog nauwelijks droog is?

Klant hoeft niet in de kou te staan

De laatste tien jaar zijn verwarmde terrasjes als paddenstoelen uit de grond geschoten1.Dat heeft te maken met de invoering van het Europees rookverbod in 2008, waardoor horecabezoekers opeens gedwongen zouden worden buiten hun rookwaar te nuttigen. In horecaland gingen destijds de alarmbellen af: het rookverbod zou weleens ten koste kunnen gaan van de omzet. Verwarmde terrassen boden soelaas. En ondertussen kun je in een willekeurige stad, aan het strand of in het bos nauwelijks nog een horecagelegenheid vinden waar geen terraslampen staan te loeien, zelfs al is er in de verste verte geen bezoeker te bekennen. Zijn verwarmde terrasjes, beladen met mensen, ook bij temperaturen rondom het vriespunt, het nieuwe ‘normaal’?

Waarom zou je als horecaondernemer ook niet voor terrasverwarming kiezen? Bezoekers vinden het comfortabel, blijven daardoor langer hangen en consumeren. Een terrasverwarmer heb je bovendien al vanaf een paar tientjes in huis, en ook de energiekosten zijn voor veel ondernemers te verwaarlozen. Twee biertjes meer verkopen per avond, en je hebt de kosten er al uit.

Niet dat er destijds, toen de eerste verwarmde terrassen hun intrede deden, geen tegengeluid is geweest. GroenLinks en Partij voor de Dieren tekenden in diverse steden protest aan, terwijl lokale milieufederaties actie voerden door op terrasjes gratis dekens en bodywarmers aan de klandizie uit te delen.

Duurzaam verwarmen

Er bestaan innovaties op het gebied van duurzame terrasverwarming, zoals het benutten van restwarmte uit de keuken

Ook ondernam de toenmalige minister van VROM, Jacqueline Cramer, een poging om gemeentes in ieder geval tot duurzame alternatieven2te bewegen. Desgevraagd geeft Cramer in een reactie aan ‘niet meer bij het onderwerp betrokken te zijn’, maar wel de zorgen te delen: “Ik heb destijds als minister een initiatief genomen om innovaties in de etalage te zetten op het gebied van duurzame terrasverwarming. Verbieden kon ik het niet, omdat dit primair als taak van de gemeenten werd gezien. Om die reden was het politiek ook niet haalbaar om daar in Den Haag harde uitspraken over te doen.

De innovaties die toen werden ingediend zijn evengoed nog steeds relevant. Zo herinner ik mij onder meer het gebruik van restwarmte uit de keuken, die je via buizen kon transporteren naar de terrasstoelen, en het verwarmen via andere duurzame bronnen.”

Dat gemeentes economische belangen en milieu-overwegingen tegen elkaar moeten afwegen is nog te begrijpen. Maar hoe verhoudt zich dit alles tot afspraken over de reductie van CO2-uitstoot door energiebesparing en de inzet van duurzame energiebronnen in het gloednieuwe Klimaatakkoord? Op de website van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is hier hoogstens wat aan het onderwerp gerelateerde, en bovendien gedateerde informatie te vinden. Op verzoek om nadere uitleg stuurt een woordvoerder van de VNG de volgende reactie:

‘Gemeenten regelen dit soort zaken in de APV (Algemene Plaatselijke Verordening, een wetgevende regeling op gemeentelijk niveau, red.) en moeten daarbij aan landelijke regels voldoen. Ik weet niet of de normen al zijn teruggebracht voor deze specifieke warmtebronnen, maar als dat niet landelijk geregeld is, dan kunnen gemeenten daar ook niet op ingrijpen.’

Verbod

Een geval kastje naar de muur dus. Even omdenken dan maar. Als je roken niet alleen de horeca, maar ook de stad uit kunt krijgen, zoals Groningen onlangs heeft aangekondigd, dan zou dat met verwarmde terrassen toch ook moeten lukken? Temeer omdat GroenLinks in Groningen afgelopen zomer nog pleitte voor een verbod op terrasverwarmers.

Maar hoewel er – ook op het gebied van duurzaamheid – niets boven Groningen gaat, vang ik helaas ook hier bot. Want na intern overleg meldt de woordvoerder van wethouder Joost van Keulen (VVD) uiteindelijk ‘tot de conclusie te zijn gekomen dat het niet het moment is om aan dit artikel mee te werken. De formatiegesprekken voor een nieuw college (en bijbehorende portefeuilleverdeling) zijn hier namelijk nog in volle gang.’

Verwarmde terrassen zijn, kortom, een politiek beladen onderwerp. Dus gaan we, Klimaatakkoord en opwarming van de aarde of niet, gewoon door met warme lucht de ether in pompen. En zo blijft het, met de nieuwe provinciale en Europese verkiezingen in aantocht, waarschijnlijk nog wel even wachten op een nieuwe, echt groene lente.

Hoeveel energie kost terrasverwarming eigenlijk?

Volgens Milieucentraal verbruikt een enkele elektrische terraslamp voor particulier gebruik zo’n 270 kWh per jaar. Daarmee zorgt hij voor een CO2-emissie van 110 kg. Ter vergelijking: een gemiddeld huishouden verbruikt (eveneens volgens Milieucentraal) 3500 kWh stroom en 1500 m3 gas op jaarbasis en stoot daarmee zo’n 4250 kg aan CO2 uit. Je kunt dus zeggen dat je als individuele burger door de aanschaf van één enkele terrasverwarmer om bij fris weer lekker in je tuin te kunnen zitten, bijna 3 procent van de CO2-uitstoot van een gemiddeld huishouden voor je rekening neemt. Overigens zal een gemiddelde particulier twee verwarmers nodig hebben. Heeft een verwarmd horecaterras een stuk of vijf van die dingen hangen (op gas), dan staat het verbruik en uitstoot zo’n beetje gelijk aan anderhalf maal dat van een gemiddeld huishouden op jaarbasis.

Hoevéél verwarmde terrassen en particulieren met een terrasverwarmer Nederland ondertussen telt, valt moeilijk te zeggen, ook omdat iedereen zo’n ding voor een schijntje via een webshop of bij het dichtstbijzijnde tuincentrum kan aanschaffen. Daarbij heb je de keuze tussen een terrasverwarmer op gas of een variant op – al dan niet duurzaam opgewekte – elektriciteit. In het eerste geval heb je dus bovenop het energieverbruik ook nog te maken met de directe CO2-emissie door het verbranden van gas. Maar hoe je het ook wendt of keert: uiteindelijk wordt de buitenlucht verwarmt en is iedere terrasverwarmer er een te veel.

De grootste verbouwing van Nederland

Erzsó Alföldy

1. Of, zoals de horeca zelf zegt, het is een hype. ↩︎
2. Lees hier en hier over (vaak simpele) aanpassingen waarmee terrasverwarming duurzamer kan. ↩︎

Het bericht Groen licht voor gebakken lucht verscheen eerst op OneWorld.