Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via stuifmail@omroepbrabant.nl. Deze zondag besteedt Frans onder meer aandacht aan de aangevreten stam van een laurier, een witte merel in Oss, eikenprocessierupsen op een Amerikaanse eik en een heuse plaagplant.
Stam van laurierstruik aangevreten
Op de openingsfoto zie je dat de stam van een laurierstruik aangevreten is. Als je de stam heel goed bekijkt, zie op een paar plekken een aanzet van twee tanden. Vermoedelijk is deze laurierstam aangevreten door een bever. Dat vermoedde de familie Vereijken, wiens perceel grenst aan de Dommel, ook al. Over de gehele lengte van de Dommel, en sommige zijbeken, zien we tegenwoordig sporen van activiteiten van bevers. Op het menu van bevers staan naast water- en moerasplanten ook bomen. Het liefst pakken ze boomstammen van zachte houtsoorten zoals de wilg, de populier en de els, maar ook andere bomen staan op hun lijstje. Dat bevers ook laurierschors en –bast lusten, wist ikzelf ook nog niet, maar blijkbaar vindt een bever laurier ook lekker.
Witte merel in Oss
Op de foto hierboven zie je twee merels waarvan er een wit is. Daar gaat de vraag van Chantal Tijbosch over. Komt het vaker voor dat er albino merels zijn, wil ze weten. Als je heel goed kijkt naar die merel, zie je dat hij heel wit is, maar er zit toch ook nog wat zwart bij. Dan kun je stellen dat dit geen albino is, want albino’s zij echt helemaal wit. Wat zij gezien heeft, is een merel met leucisme. Merels met leucisme hebben een pigmentafwijking. Bij leucisme gaat het om een vermindering van huidpigment. Dit speelt enkel voor delen van het lichaam. Bij albinisme is de hele vogel wit en hebben de dieren rode of oranje ogen. Dat betekent dat ze een verhoogde gevoeligheid hebben voor zonlicht. Leucistische dieren hebben dit niet.
Rupsen op een Amerikaanse eik
Op de bovenstaande foto zie je heel veel rupsen op een kluitje. De rupsen hebben een zwart kopje, een zwarte streep aan de bovenkant van het lichaam en heel veel haren. We hebben hier te maken met de inmiddels beroemde en beruchte eikenprocessierupsen. Op het moment van deze foto hebben deze rupsen al hun brandharen. In principe worden die brandharen ingezet om zich te verdedigen tegen vijanden zoals insectenetende zoogdieren. Bij verstoring van hun nest of in dit geval dit kluitje, schieten al die rupsen hun microscopisch kleine brandharen af. Iedere rups heeft 700.000 brandharen. Voorheen dachten we dat eikenprocessierupsen zich alleen tegoed deden aan inlandse eiken, maar we zijn erachter gekomen dat ook de Amerikaanse eiken gegeten worden. Overdag rusten eikenprocessierupsen in hun zelfgemaakte nesten. Ik denk dat de eikenprocessierupsen bij Alex Enneman op weg zijn om op de stam van deze boom een nest te bouwen. Het kan ook zijn dat ze de grond in gaan of aan de voet van de stam een grondnest maken. Dat ze dat doen is ook iets wat recent ontdekt is. Ik ben benieuwd wat er gebeurt. Hopelijk laat Alex Enneman dat nog weten.
Plaagplant
Op de foto hierboven zie je een plant met groene blaadjes die twee insnijdingen hebben en een puntig hoofddeel. Joost van den Biggelaar heeft van alles geprobeerd, maar krijgt de plant niet weg. Hij vraagt zich af welke plaaggeest hij in de tuin heeft staan en hoe hij die weg kan krijgen. De plant die in zijn tuin staat, heet zevenblad. Dat is inderdaad een kruid dat heel lastig is weg te krijgen. Toch lukt het, als je maar volhoudt. Bij mij is het zevenblad na vijf jaar bijna helemaal verdwenen. Wat vooral helpt is een gezonde bodem ofwel een bodem die in balans is. Zevenblad houdt van verdichte grond. Door de grond wat losser te maken, diverse kruiden in te zetten en het zevenblad consequent met wortel en al eruit te trekken, gaat het wel weg. Mocht Joost minder geduldig zijn, dan kan hij een biologisch middel inzetten.
Welke groene plant is hier opgekomen?
Op de foto hierboven zie je nog een groene plant staan met aan de stengel wat witte haren. Volgens mij hebben we hier te maken met de plant herik. Persoonlijk vind ik het altijd lastig om te zien als er geen bloem op zit. Helemaal als het nog zo’n jonge plant is. Herik is herkenbaar aan de stijve haartjes aan de stengel - meestal aan de voet - en kan maximaal zo’n tachtig centimeter hoog worden. Het is een eenjarige plant uit de grote familie van kruisbloemen waartoe pinksterbloemen behoren maar ook onze bloemkolen. Herik komt in ons land vrij algemeen voor maar voelt zich het meest thuis langs wegen en dijken. Toch komt die ook op bouwland voor. Het bijzondere aan herik is dat deze plant oliehoudende zaden heeft, die heel lang hun kiemkracht behouden. Als je denkt dat je ervan af bent, je hebt de plant jaren niet gezien en besluit de grond op die plek om te woelen, dan kan deze herik plotseling weer uitgroeien tot een nieuwe plant.
Bever
Kees Vanger
maakte onderstaand filmpje van de bever. De bever is een knaagdier dat voorkomt in Europa en het noord en van Azië. De aanwezigheid van bevers wordt verraden door de aanwezigheid van omgevallen bomen, bomen waarvan de schors is afgeschild, ondiepe kanalen en een burcht in het water. Als het mogelijk is, bouwen deze dieren een nest in een ondergronds hol. Anders bouwen de bevers een burcht.
Eerste vondst mierenkrekel in Nederland
Maandag kreeg Wout Winkelhorst de sleutel van zijn nieuwe huis in Cuijk. Toen hij een steen in de tuin omdraaide, zag hij tot zijn verrassing gele krekeltjes tussen de mieren lopen: mierenkrekels. Deze soort was nog niet ingevoerd op Waarneming.nl. Het blijkt een nieuwe soort voor Nederland te zijn. Het is opmerkelijk dat voor zo’n goed onderzochte groep nog regelmatig nieuwe soorten worden gevonden.
Meer informatie: vind je op de website van Nature Today.
Vogels in tijden van droogte
Afgelopen week vielen na lange tijd de eerste regendruppels weer. Een verademing voor de naar water snakkende natuur. De aanhoudende droogte leidde - helaas - tot diverse natuurbranden. Een flinke dosis hemelwater was dus gewenst, maar er is wel meer nodig dan wat buien om de droogte het hoofd te bieden.
De droogte heeft ook gevolgen voor de vogels. Maar daar valt wat op kleine schaal aan te doen. Wanneer je zwaluwen in de buurt hebt, kan je een ‘modderbad’ aanleggen om ze van fatsoenlijk nestmateriaal te voorzien. Een kuil bekleden met een plastic onderlaag, die vullen met grond en nat houden, kan al verschil maken. En natuurlijk biedt een vogelvriendelijke tuin altijd soelaas.
Kortom: zorg voor een groene omgeving, met bloem-, bes- en zaaddragende planten. Met waar mogelijk een waterplaats of vijver en voldoende schuilmogelijkheid. En sproei - zolang het mag - voldoende. Dit zijn allemaal ingrediënten die de tuin aantrekkelijk maken voor insecten, bodemdieren én vogels en zo kunnen bijdragen om de droogte het hoofd te bieden.
Natuurtip
Roofdieren zijn spannend, intrigerend en ontzettend lastig om te zien. Wanneer je een roofdier ziet, weet jij dan precies op welk detail je moet letten om te weten welke soort het is?
Test je kennis over het uiterlijk van roofdieren in de online quiz van de Zoogdiervereniging.
