Extreme, ongekende droogte bedreigt leven op westelijk halfrond (Joop)

Geen video? Klik hier.

In het westen van de Verenigde Staten zorgen uitzonderlijke hoge temperaturen voor een enorme droogte. Voor het eerst merken mensen ook dat het normale leven geen doorgang kan vinden. In Salt Lake City werd een temperatuur van 42 graden Celsius gemeten en in Californië en Texas wordt burgers op het hart gedrukt hun energiegebruik te temperen omdat het elektriciteitsnet dreigt te bezwijken onder het geslurp van verkoelingsapparatuur.

The Guardian laat een aantal wetenschappers aan het woord die met verbazing zien wat er gebeurt, zelfs al hadden ze het zelf voorspeld. Klimaatwetenschapper Katharine Hayhoe zegt dat de extreme hitte en bosbranden niet verrassend zijn. “Maar het is wel gewoon onwerkelijk om dat wat je tot nu alleen in modellen en rapporten zag nu in het echt te zien gebeuren. En ik ben bijna met stomheid geslagen door de snelheid waarmee je voorspellingen bewaarheid worden.” Ze wijst er op dat inmiddels een overgrote meerderheid van de Amerikanen wel inziet dat er echt sprake is van klimaatverandering maar dat slechts 40 procent denkt dat de veranderingen hen ook persoonlijk zullen raken.”

Meteoroloog Simon Wang vertelt dat een barbecue die hij met studenten hield afgebroken moest worden omdat het simpelweg te warm was. Laptops die sommigen mee hadden genomen om te werken, begaven het onder de hitte. “Ik ben naar huis gegaan, het deed gewoon echt pijn.”

Paleoklimatoloog Kathleen Johnson, die onderzoek doet naar de sporen van historische klimaatveranderingen die opgeslagen liggen in de aardbodem, stelt dat de huidige droogte waarschijnlijk de ernstigste van de afgelopen 1200 jaar kan gaan worden. Zij ziet aan de hand van gegevens van klimaatveranderingen uit het verleden dat wat zich nu voordoet niet natuurlijk is. “De huidige verandering wordt onmiskenbaar veroorzaakt door mensen, door de uitstoot van broeikasgassen.” De ontwikkeling bedroefd haar net zo zeer als dat die motiveert. Het eerste omdat duidelijk wordt dat er watertekorten gaan optreden, meer bosbranden komen en meer extreme hittegolven. Het laatste omdat er nu echt actie ondernomen moet worden om de klimaatverandering tegen te gaan.

Duizenden kilometers naar het zuiden, doet zich in Brazilië de ernstigste droogte sinds 90 jaar voor. De stromen van de grootste watervallen ter wereld, Iguaçu, zijn gereduceerd tot stroompjes. Met onder meer als gevolg dat de elektriciteitsprijzen fors stijgen, het gevaar van bosbranden nog groter wordt dat het al was en de landbouw bedreigd wordt door watertekort voor irrigatie. In vijf staten, Minas Gerais, Goiás, Mato Grosso do Sul, Paraná en São Paulo, zal er tot september sprake zijn chronisch watertekort, waarschuwt de meteorologische dienst. Zelfs de extreemrechtse president Bolsonaro, die er een handje van heeft wetenschappelijke feiten te ontkennen, erkent nu dat er sprake is van een crisis. “Deze crisis gaat ons hoofdpijnen bezorgen.”

Geen video? Klik hier.

Het land kampt de afgelopen jaren met een ernstig tekort aan regenval. De oorzaken daarvan zijn nog niet helemaal duidelijk maar vast staat wel dat klimaatverandering daar onderdeel van is. Het land dat van oudsher veel elektriciteit haalt uit waterkracht, wat voorheen een onuitputtelijke bron leek, is 20 jaar geleden de methodes voor energieopwekking al gaan diversificeren om uitval te voorkomen. Nu is het land voor 65 procent aangewezen op hydro-elektriciteit, voorheen 90 procent.

De ontbossing van de Amazone, die onder Bolsonaro steeds verder wordt opgevoerd en afgelopen maand 67 procent boven het niveau van vorig jaar lag, maakt de problemen van het watertekort nog erger. Een milieuwetenschapper wijst op metingen van 1999 tot 2019 die laten zien dat bij iedere toename van de ontbossing met 10 procent, de regenval in het gebied met 49 millimeter afneemt. De bossen worden gerooid om plaats te maken voor de vee-industrie die er veevoer verbouwt.

https://joop.bnnvara.nl/nieuws/extreme-ongekende-droogte-bedreigt-leven-op-westelijk-halfrond

Oververhitte houtmarkt is een risico op zich (Elsevier)

Houtprijzen zijn in enkele maanden tijd verdubbeld tot recordhoogtes. In de sector komen alle knelpunten van de coronacrisis samen, schrijft Marijn Jongsma, en dat tegen de achtergrond van een structureel stijgende vraag.

‘De’ houtprijs bestaat niet echt: het hangt af van soort en kwaliteit. Maar alle grafieken laten na het dieptepunt in de eerste helft van 2020 een sterk stijgende lijn zien. Bij houthandelaar PontMeyer spreken ze van het corona-effect.

Consumenten waren tijdens de lockdowns aan huis gekluisterd en hadden tijd en geld over. Met als resultaat een run op houten tuinmeubilair, schuttingen en pergola’s. Maar ook dakkapellen en uitbouwtjes zorgen voor extra vraag.

https://cdn.prod.elseone.nl/uploads/2021/01/Blog-Marijn.jpg

Marijn Jongsma (1969) is economisch redacteur bij EW. Hij blogt wekelijks over financieel- en macro-economische onderwerpen.

Concurrentie met hout als transportmiddel

Hout speelt daarnaast een grote rol in de (internationale) handel. Veel producten worden op houden pallets vervoerd, zodat ze eenvoudig met een vorkheftruck uit een vrachtwagen kunnen worden gehaald. De concurrentie met hout voor de bouw is hevig, zegt de EPV, de branchevereniging voor de Nederlandse emballage- en palletindustrie.

Daar constateren ze dat de bouwsector in de Verenigde Staten (waar relatief veel houten huizen worden gebouwd) inmiddels veel Europees hout opslokt, en daarmee ook een concurrent is geworden voor de palletindustrie.

Lange tijd was dat niet het geval: bouwers hebben een ander deel van de boomstam nodig dan de producenten van pallets. Maar de EPV wijst op een nieuwe techniek, waarmee kleinere houtdelen aan elkaar worden gelijmd tot platen waarmee prefab wanden en vloeren voor huizen kunnen worden gemaakt. Deze platen zijn ook voor Europese bosbouwers en houtzagerijen een lucratieve afzetmarkt. De vraag naar Europees hout kreeg al eerder een zetje door het handelsbeleid van de vorige Amerikaanse president, Donald Trump, die forse importtarieven op Canadees hout invoerde.

Meer vraag, en een aanbod dat achterblijft

Door innovatie (en, ironisch genoeg, een lokale handelsoorlog) wordt de houtmarkt dus nog internationaler, waardoor de schaarste overal voelbaar wordt. De toegenomen vraag valt samen met een beperkt aanbod. Nog steeds kampt de sector met de naweeën van de kredietcrisis, die begon met de crash van de Amerikaanse huizenmarkt. Vorig jaar verlaagden grote zagerijen juist hun capaciteit, omdat ze rekenden op een zware daling van de vraag door de coronacrisis – maar het omgekeerde gebeurde.

Nederland betrekt hout voor de bouw voor het grootste deel uit Scandinavië, de Baltische staten en Rusland. Volgens de Vereniging Van Nederlandse Houthandelaren (VVNH) is de krapte tijdelijk: er groeit in de Europese bossen meer bij dan er wordt geoogst. De bottleneck zit bij transport en verwerking. Het ‘opschalen’ daarvan is echter niet zo eenvoudig: de bouw van een nieuwe houtfabriek duurt al snel twee tot drie jaar.

De ‘letterzetter’ zorgde eerder nog voor overaanbod

De omslag in de bedrijfstak is spectaculair. In 2019 daalden de houtprijzen juist sterk door een keverplaag. De ‘letterzetter’ boort gangen in de schors, waardoor aangetaste bomen uiteindelijk afsterven. Om deze plaag de kop in te drukken, moesten op grote schaal bomen worden gekapt, waardoor er tijdelijk een enorm overaanbod van hout was.

Bosbranden en orkanen hebben vaak hetzelfde prijsdrukkende effect, signaleren ze bij PontMeyer. Omgewaaide bomen gaan naar de zagerij, evenals bomen die worden gekapt om verdere verspreiding van bosbranden te voorkomen. Op langere termijn leiden deze ingrepen juist tot minder aanbod. Herbeplanting kost tijd, en bomen doen er tientallen jaren over om productierijp te zijn.

Hout als icoon van duurzaamheid: pas op voor misbruik

De oorzaak van bovenstaande natuurfenomenen wordt gezocht in de opwarming van de aarde. Grootschalige herbebossing geldt als een van de manieren om broeikasgassen op te slaan en zo de opwarming af te remmen. Hout als grondstof staat daardoor ‘in een positief daglicht’, signaleren ze bij PontMeyer, en op die mogelijk structurele vraagtoename was de productieketen niet voorbereid.

Dat roept weer andere vragen op. Hoe groter de schaarste en hoe hoger de prijzen, hoe groter de kans op (door corruptie mogelijk gemaakte) illegale houtkap aan de randen van Europa en daarbuiten. Hout is in principe een duurzaam product, maar een op hol geslagen vraag leidt onherroepelijk tot misstanden. Laten we daarom alternatieve materialen, ook kunststoffen, niet te snel in de ban doen.

The post Oververhitte houtmarkt is een risico op zich appeared first on EWmagazine.nl.

https://www.ewmagazine.nl/economie/opinie/2021/06/oververhitte-houtmarkt-is-een-risico-op-zich-828199/

Wetenschappers barsten in huilen uit bij aanschouwen gevolgen klimaatcrisis (Joop)

Geen video? Klik hier.

Mensen komen niet vaak voor in de documentaires van sir David Attenborough maar in zijn nieuwste Breaking Boundaries: The Science of Our Planet zijn enkele exemplaren te zien die gedrag vertonen dat zelden in het openbaar wordt waargenomen. De vermaarde Britse documentairemaker bekijkt met wetenschappers de gevolgen van de klimaatcrisis. Enkelen van hen wordt het teveel als ze aan het publiek duidelijk proberen te maken wat ze meemaken. Zo is er prof Terry Hughes, expert op het gebied van koraalriffen, die vertelt hoe in 2016, 2017 en 2020 werd waargenomen hoe grote delen van het Great Barrier Reef voor de kust van Australië werden verwoest door bleken als gevolg van temperatuurverandering. Hij moest de vernietiging in kaart brengen en zegt “Het is werk waarvan ik hoopte dat ik het nooit had hoeven doen want het is werkelijk zeer confronterend.” Daarna worden zijn woorden overspoeld door een stroom tranen die losbarst.

Ook dr. Daniella Teixeira, een bioloog die gespecialiseerd is in zeldzame soorten kaketoes, wordt het teveel als ze door de verwoestingen loopt die zijn aangericht door hevige bosbranden die als gevolg van klimaatverandering op grote schaal woeden in Australische natuurgebieden. Ze ziet het verkoolde nest van een stel kaketoes, vogels die ze ‘persoonlijk’ kent en constateert dat de nesten die bescherming bieden tegen roofdieren geen bescherming boden tegen het vuur. Op Kangaroo Island leeft een ondersoort van de bruine raafkaketoe die ernstig in het voortbestaan bedreigd wordt. Natuurbeschermers trachten het uitsterven van de soort te voorkomen.

Geen video? Klik hier.

Bijna reddeloos verloren is het sleutelbegrip in de documentaire die gebaseerd is op het onderzoek van de Zweedse prof Johan Rockström. Hij bestudeert de zogeheten kantelpunten in de ontwikkeling van de klimaatcrisis. Gebeurtenissen die een versneld dominoeffect tot gevolg hebben waardoor veranderingen zich plots in een veel hoger tempo voltrekken. Het zijn dergelijke kantelpunten die onherstelbare verwoestingen aanrichten en Attenborough laat zien dat we dergelijke punten naderen. Kenmerk is dat ze lang onopgemerkt blijven, zoals een aanstormende trein. Het is nu nog mogelijk ze te ontwijken maar de tijd dringt met de dag. Of de catastrofes zich gaan voltrekken is geen gevolg van het lot maar van menselijke keuzes. De ecologische systemen die de planeet Aarde de afgelopen 10.000 jaar stabiel hebben gehouden, staan op het punt vernietigd te worden door de mens, maakt de documentaire duidelijk.

IJslagen en oceaanstromingen zijn aan het veranderen. Als die veranderingen een bepaald niveau bereiken zijn ze niet alleen onomkeerbaar maar zullen ze in rap tempo tal van andere veranderingen in gang zetten dan wel versnellen. Als de CO2 uitstoot niet voldoende verminderd wordt zijn die veranderingen onafwendbaar, legt The Guardian uit.

https://joop.bnnvara.nl/nieuws/wetenschappers-barsten-in-huilen-uit-bij-aanschouwen-gevolgen-klimaatcrisis

Monitor Brede Welvaart moet ons een spiegel blijven voorhouden (Joop)

https://joop.bnnvara.nl/content/uploads/2020/01/bosbrand-370x247.jpg

cc-foto: skeeze

Vorige week publiceerde het CBS voor de vierde keer de jaarlijkse Monitor Brede Welvaart. Ook de belangrijkste bedrijvenkoepel van Nederland, VNO-NCW, gaf zijn nieuwe visie de titel van ‘Brede Welvaart’. Zowel de overheid als bedrijven laten daarmee zien dat ze zich bewust zijn van de gevolgen van Nederlands beleid en handelen op welzijn en klimaat in de wereld. Immers, brede welvaart kijkt naar de effecten van onze handelseconomie ‘hier en nu’ en ‘daar en later’. Juist omdat deze brede blik heel goed laat zien dat de Nederlandse impact op de rest van de wereld groot is en overwegend negatief, moet dit instrument dicht bij de opdracht blijven. En zoals altijd als de analyses van planbureaus pijnlijke waarheden blootleggen, wordt de spiegel die de Monitor ons voorhoudt elk jaar troebeler. De conclusie uit 2018, “Nederland legt druk op de brede welvaart van mensen in andere landen”, is bijvoorbeeld verdwenen in de 2021-editie, terwijl er geen wezenlijke veranderingen in ons brede buitenlandbeleid hebben plaatsgevonden. Hoog tijd om aan de bel te trekken.

Vergeleken met andere EU-landen voert Nederland relatief veel grondstoffen in, en dan vooral vanuit ontwikkelingslanden, stond in de Monitor van 2018. Hierdoor legt Nederland een relatief groot beslag op het natuurlijk kapitaal van deze landen. Hier staat tegenover dat Nederland in vergelijking met andere EU-landen relatief veel uitgeeft aan ontwikkelingshulp. Het rapport uit 2018 stelde ook vast dat er een sterke link was tussen onze handel in soja, palmolie en andere bulkproducten en de grootschalige ontbossing in Brazilië, Indonesië en Maleisië. In de editie van 2021 is daar nauwelijks iets over te lezen. Er wordt gerept over ‘een stabiele tot positieve ontwikkeling’, maar eigenlijk is de ecologische voetafdruk van Nederland nog steeds groot en worden milieu-impacts nog steeds afgewenteld op andere landen. Zo bungelt Nederland bij de milieu-impact van invoer van fossiele grondstoffen en bulkproducten onderaan het lijstje vergeleken met andere Europese landen, maar de Monitor maakt dit nu niet duidelijk. Het planbureau staat duidelijk voor een duivels dilemma: hoe vertellen we een boodschap die in het huidige politieke landschap moeilijk zal vallen? Wat is de beste manier om aan een breed publiek te vertellen dat dat onze welvaart – hier en nu – ten koste gaat van het welzijn van de rest van de wereld en toekomstige generaties – daar en later?

Nederland heeft een eerlijke spiegel nodig, hoe pijnlijk dat ook is. Alleen dan kunnen we bewust bijdragen aan een betere wereld. We moeten voorkomen dat de Monitor Brede Welvaart het zoveelste instrument wordt om onszelf op de borst te kloppen over onze rol in armoedebestrijding, klimaatbeleid en het behoud van biodiversiteit. Pas als we erkennen waar de pijn zit, kunnen we er iets aan doen. Het is hoog tijd voor écht nieuw leiderschap, niet de lege term die in Den Haag momenteel volop wordt gebezigd, maar leiderschap dat in die spiegel kijkt, dat leert van gemaakte fouten, zich verbindt met mensen hier en elders, en dat durft te kijken voorbij het eigen korte-termijn gewin en daarnaar handelt. Leiderschap voor de mooist mogelijke toekomst. Hier en daar.

Danielle Hirsch, directeur Both ENDS
Jan van de Venis, wnd. Ombudspersoon Toekomstige Generaties
Tineke Lambooy, Professor Corporate Law Nyenrode Business Universiteit en academisch adviseur van het Lab Toekomstige Generaties

https://joop.bnnvara.nl/opinies/monitor-brede-welvaart-moet-ons-een-spiegel-blijven-voorhouden