Categorie: economie

Geplaatst op

Verkiezingspodcast: “Verduurzamen van huizen moet veel eenvoudiger worden zonder gekke regels” (Oog TV)

Het verduurzamen van huizen moet snel worden aangepakt, waarbij de oplossing ligt in het eenvoudiger maken. GroenLinks-PvdA en BBB vinden beide dat de regelgeving nu nodeloos ingewikkeld is.

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november presenteert OOG Tv verschillende podcastafleveringen waarin Groningse kandidaat-Kamerleden met elkaar in debat gaan. Bij elke uitzending staat er één thema centraal. In de derde aflevering gaat het over klimaat. Moet er in Groningen een kerncentrale komen? Moeten er meer windmolens en zonneparken komen? En waar plaatsen we die dan? In deze uitzending zijn Herma Hemmen, de nummer 17 van de BBB, en Julian Bushoff, de nummer 8, van GroenLinks-PvdA te gast. Meer informatie over de verkiezingen vind je ook op onze Groningen Kiest-website.

Beluister hier de podcast:

In deze podcast-serie werd bij eerdere afleveringen gesproken over:

Klimaatakkoord

Zware regenbuien zorgen steeds vaker voor problemen. Foto: Rick ten Cate – tencatefotografie.nl

Julian Bushoff (Groenlinks-PvdA): “Klimaatveranderingen zorgen steeds vaker voor problemen”
In het klimaatakkoord is afgesproken dat we 50 procent minder CO2 uitstoot gerealiseerd moeten hebben in 2030. In 2050 moet die uitstoot met 95 procent zijn teruggebracht. Bushoff: “Als we kijken naar het klimaat, dan gaat het daar niet goed mee. In onze directe leefomgeving zien we de gevolgen. Steeds vaker zorgen klimaatveranderingen voor grote problemen. Extremer weer bijvoorbeeld, maar ook enorme droogte en bosbranden. De noodzaak om dit aan te pakken is groot, maar tegelijkertijd zien we dat er nog te weinig stappen worden gezet. Na deze verkiezingen zullen we echt meer meters moeten gaan maken. Belangrijk daarbij is dat we dat op een rechtvaardige manier gaan doen, zodat ook mensen met een kleine portemonnee hier van gaan profiteren. Daarom moeten we als de wiedeweerga huizen gaan verduurzamen. Dat is goed voor het klimaat, maar ook goed voor de portemonnee van de mensen zelf.”

Herma Hemmen (BBB): “We moeten realistischer kijken naar de uitvoerbaarheid”
De BBB denkt dat de doelen van het klimaatakkoord niet haalbaar zijn. “Als partij zullen we er alles aan doen om deze doelstellingen te halen. Maar het is wel belangrijk om realistisch te kijken naar de uitvoerbaarheid van de maatregelen, en naar de draagbaarheid. Kunnen we bepaalde maatregelen wel vragen aan de inwoners? Neem de hybride warmtepomp. Vanaf 2026 wordt het verplicht om zo’n pomp aan te schaffen. Maar voor veel huishoudens is zoiets helemaal niet betaalbaar. Daarom zeggen wij: kijk wat kan, wat is haalbaar?”

“Er wordt de laatste jaren vooral naar boeren gekeken”
Bij de partij van Hemmen is het motto dat wie rood staat niet groen kan doen. Terwijl ondertussen niet ontkent kan worden dat de klimaatklok de 12.00 uur gepasseerd is. “Op het gebied van CO2-doelen is er al best iets bereikt. Maar inderdaad, het gaat niet goed met het klimaat. Er zal een bijdrage geleverd moeten worden. Door boeren, door burgers, door bedrijven en door vliegmaatschappijen. Mijn partij is ontstaan doordat er de afgelopen jaren een beeld is geschapen waarbij we vooral naar de boeren kijken. Feit is dat het overgrote deel van het beleid bij boeren wordt gelegd. Daar moet de oplossing vandaan komen. En dat is niet terecht. Aan de CO2-resultaten die bereikt zijn, daar hebben boeren aan grote bijdrage aan geleverd. De landbouw en veeteelt telt voor 16 procent mee in de totale uitstoot. We moeten ook wat gaan verwachten van de industrie en de vervoersector. Het moet realistischer, het moet eerlijker.”

Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA): “Grote vervuilers moeten de grootste bijdrage leveren”
Bushoff is het daar wel mee eens: “De constatering is dat we een groot probleem hebben. En om dat op te lossen zal iedereen een bijdrage moeten doen. Het vraagt wat van boeren, maar het vraagt ook wat van de industrie. En eens: de industrie is te vaak, en te lang, ongemoeid gelaten. En ik snap ook dat onrechtvaardigheidsgevoel dat ontstaan is. Boeren en mensen met een kleine beurs moeten iets doen, terwijl de grote vervuiler ongemoeid wordt gelaten. Wij vinden dat het klimaatbeleid rechtvaardiger moet. Grote vervuilvers moeten ook de grootste bijdrage leveren. Ook vliegtuigmaatschappijen. Mensen die meerdere keren per jaar vliegen, of privéjets tot hun beschikking hebben, die betalen nu bijna geen belasting. Op dat vlak moeten we aan knoppen gaan draaien. En nee, ik heb het niet over iemand die eens in de vijf jaar op vliegvakantie gaat. Wat ik betoog is dat het vooral eerlijker moet.”

Herma Hemmen (BBB): “Het klimaatprobleem gaat over grenzen heen”
Hemmen wil het nog wat scherper hebben. “Waar ik niet blij van word is de spagaat. Bedrijven, die grote vervuilers zijn, bieden tegelijkertijd ook veel werkgelegenheid. Ze maken producten die we allemaal nodig hebben. We kunnen strenger beleid voeren, maar het risico is dat zulke bedrijven dan naar het buitenland gaan, waar minder strenge regels zijn. Dit onderwerp, het klimaatprobleem, dat gaat over grenzen heen. Wij zijn voor een sterke maakindustrie. Waarbij we vooral de innovatie, op het gebied van klimaat, willen stimuleren. We willen bedrijven niet wegjagen.”

Tekst gaat verder onder het kader:

Wie is Julian Bushoff?
Julian Bushoff werd geboren in Groningen in 1997. Hij werkte als biologische groenteverkoper op de markt en als arbeidscoach voor Vluchtelingenwerk Noord Nederland. Hij studeerde Economie en Internationale Betrekkingen aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 2018 kwam hij in de gemeenteraad terecht, waarbij hij vanaf 2019 fractievoorzitter was. Vorig jaar riep Den Haag. Met het vertrek van Khadija Ariben kwam er een stoel vrij, die door Bushoff in werd genomen.

Julian Bushoff reageert op een vraag van presentator Maarten Siepel. Foto: Lianne Darmeveil

Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA): “Tegen bedrijven als Chemours moet je hard op treden”
De GroenLinks-PvdA wil ook geen bedrijven wegjagen: “Maar er is wel een klein verschil. Neem nu een bedrijf als Chemours. Mensen die in de omgeving van dit bedrijf wonen zijn ziek geworden. Tegen zulke bedrijven moet je hard gaan optreden. Je moet zeggen: of je gaat nu iets doen, of de deur gaat dicht. Het is onacceptabel dat mensen in de omgeving ziek worden.” Hemmen: “Daar zijn we het mee eens. Het is schandalig dat mensen ziek worden van uitstoot. Maar we vinden ook dat toezichthouders daar veel beter op hadden moeten toezien. Het heeft plaatsgevonden onder onze ogen. Hoe zorg je dat de uitstoot van een bedrijf schoner wordt?”

“Politiek moet dwingender zijn”
Nederland is het land van regeltjes. Toezicht is er op allerlei manieren, in de vorm van controles en vergunningen. Dat Chemours zoiets kan veroorzaken, zou eigenlijk onmogelijk moeten zijn. Bushoff: “Er is te lang weggekeken. Een bedrijf heeft een vergunning. Maar ook dat is politiek, en politiek leiderschap tonen. Je zult harde regels op moeten stellen waar bedrijven zich aan moeten houden, en er geen mogelijkheid is waar men zich aan kan onttrekken. Neem de NAM, Shell en Exxon. Zij hebben zich lang onttrokken aan de morele verplichting in de richting van Groningen met betrekking tot de gaswinning. De politiek zal veel harder moeten zijn. Je moet zeggen: wat jullie doen kan niet, en je gaat nu bijdragen aan de ontwikkeling van Groningen. En ben je niet bereid, dan ga je dwingen.”

Herma Hemmen (BBB): “We willen een overheid die er is voor de inwoners”
Het begrip ‘regeldruk’ laat het vuur bij de BBB ontbranden. “Bij grote bedrijven zie je dat het toezicht niet op orde is. Maar ondertussen is de regeldruk voor inwoners wel enorm toegenomen. En dat is een belangrijk speerpunt in ons verkiezingsprogramma. De afgelopen jaren is er een overheid gecreëerd die uitgaat van wantrouwen in plaats van vertrouwen in de richting van de inwoners. Wij willen dat omdraaien. Wij willen een overheid die er is voor de inwoners. Aan deze kant van het spectrum moeten regels geschrapt worden. Aan de andere kant van dat spectrum moeten we er voor zorgen dat de regels voor bedrijven goed op orde zijn. Daar moeten we op controleren. Op die manier zal ook veel sneller duidelijk worden wanneer er negatieve effecten op een omgeving afstralen, waardoor je veel sneller en gerichter in kunt grijpen.”

Landbouw

Hebben boeren in Nederland bestaansrecht? Foto: Sebastiaan Scheffer

Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA): “Boeren moeten een groter aandeel krijgen in landschapsbeheer”
Het werd al even genoemd. De boeren. Hoeveel perspectief heeft de landbouw? Bushoff: “Die hebben heel veel perspectief. Er zijn ook heel veel boeren die graag op een andere manier willen boeren, die juist goed is voor het klimaat. Daar zullen ook naar toe moeten. Maar het gaat wel gepaard met vragen. Want als je anders gaat boeren, kun je dan wel een goede boterham verdienen? Die zorgen zijn er. Wij als politiek moeten zeggen, ja, het kan anders en het moet anders. Het is nodig voor het klimaat. En om die boterham te kunnen verdienen, moeten boeren een veel groter aandeel krijgen in landschapsbeheer, waar fatsoenlijke vergoedingen voor gegeven worden. Dat is de toekomst: natuur-inclusief boeren.”

Herma Hemmen (BBB): “Beeld dat geschetst wordt over boerenbedrijven is niet een eerlijk beeld”
De BBB hangt daar een andere definitie aan: “Natuur-inclusief boeren is de weg. Maar de laatste jaren zijn er onmogelijke regels gecreëerd. Boeren zijn enorm geschaad in hun bedrijfsvoering. Er is veel innovatie en creativiteit aan de sector gevraagd. Ik zou ook willen adviseren om de documentaire ‘boeren op het platteland’ te bekijken. Wat heeft dit gedaan met het toekomstperspectief en de bestaanszekerheid van boeren? En GroenLinks-PvdA kan nu zeggen dat de natuur beheerd moet worden, maar dat doen boeren al eeuwen. Daar zijn we ook goed in. Het beeld dat nu geschetst wordt over boerenbedrijven is niet een eerlijk beeld. Dat eerlijke beeld moet terug. We moeten naar uitvoerbare regels, we moeten goed in gesprek, en op basis van feiten moet er beleid worden gemaakt.”

“Er is een beleid bedacht op basis van cijfers en modellen die niet kloppen”
Bushoff: “Het is een antwoord waar je het niet oneens mee kunt zijn. Maar wat wil de BBB nu concreet anders waarmee het klimaatprobleem echt wordt opgelost?” Hemmen: “De stikstofwet moet van tafel.” Bushoff: “Dat gaat het klimaat niet helpen.” Hemmen: “De afgelopen periode ging het over het uitkopen van piekbelasters in de buurt van natuurgebieden. Maar we zien dat de stikstof van deze bedrijven helemaal niet die gebieden neerdaalt. Er is een beleid bedacht op basis van modellen en cijfers die niet kloppen. We zeggen niet dat we niets moeten doen. Maar de landbouwsector heeft de afgelopen jaar de meeste innovatie getoond op het gebied van verduurzaming. Daar gaan we mee door. Maar om bij stikstof alleen te kijken naar de landbouw, dat is niet eerlijk. Je moet ook kijken naar de industrie, naar de vliegmaatschappijen. Met elkaar moet je een plan maken. Niet alleen kijken naar modellen, maar juist ook door met al deze mensen in gesprek te gaan.”

Kernergie

Is het een goed idee om kerncentrales in Groningen te bouwen als oplossing voor het energievraagstuk? Foto: Daniel West from FreeImages

Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA): “Een kerncentrale lijkt mij niet handig”
In de energietransitie kan er voor gekozen worden om kerncentrales te bouwen. Op dat vlak staan de partijen lijnrecht tegenover elkaar. Bushoff: “Het lijkt mij niet handig om een kerncentrale in Groningen, of in de Eemshaven, te bouwen. Mensen zitten daar niet op te wachten. Als je nu gaat bouwen is zo’n centrale pas over vijftien of twintig jaar klaar.” Hemmen: “Dat is niet waar.” Bushoff: “Het kost veel geld, waarbij we juist in die tussenliggende jaren veel stappen kunnen zetten.”

Herma Hemmen (BBB): “Wij willen geen extra windmolens op zee”
Uit onderzoek blijkt dat kerncentrales, die in het afgelopen decennium gebouwd zijn, allemaal vertraging hebben opgelopen, waarbij het gemiddeld zeventien jaar duurt voor ze in bedrijf kunnen. Hemmen: “Dat van die vertraging klopt. Maar dat zie je ook bij windmolenparken. Daar kun je dezelfde sticker op plakken. Als je een middelgrote kerncentrale bouwt, dan duurt het zes tot acht jaar, voor het klaar. En dan kun je ‘nee’ schudden, maar zo kan het. Mijn partij vindt het belangrijk dat we kijken naar de complete mix. Dat we kernenergie toevoegen aan de volledige energiemix. Wij willen geen windmolens bijbouwen op de Noordzee. Er wordt daar al genoeg gebouwd, waarbij onbekend is wat dit doet met de biodiversiteit in de zee. We vinden het belangrijk dat de visserij de ruimte houdt. Deze discussie gaat over ruimte. Hoe gaan we met onze beperkte ruimte om? Daarom zeggen wij: niet méér zonne- en windmolenparken.”

Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA): “Kerncentrale is voor de korte en lange termijn geen oplossing”
Bushoff: “Je kunt inderdaad in kortere tijd een kerncentrale operationeel maken, maar de praktijk wijst anders uit. Elk project, op dit gebied, kampt met veel vertraging. Als we nu gaan bouwen, dan zou dit betekenen dat we op zijn vroegst in 2040 een kerncentrale hebben. Het duurt te lang, en het is ook de enige energiebron die de komende jaren duurder zal worden. Terwijl wind en zon juist goedkoper worden. Dit is gewoon een slechte oplossing. Zowel voor de korte als de lange termijn, en ook in financieel opzicht, los je niks op.”

Tekst gaat verder onder het kader:

Wie is Herma Hemmen?
Hemmen groeide op in Ter Apel. Ze is werkzaam als adviseur in het Sociaal Domein. In haar vrije tijd maakt ze graag ruimte vrij voor haar twee honden, de tuin en de politiek. Hemmen zat sinds 2014 voor het CDA in de gemeenteraad van Westerwolde. Vorig jaar splitste ze zich, uit onvrede, af van deze partij, maar behield wel haar gemeentezetel. Eerder dit jaar werd bekend dat ze zich aangesloten had bij de BBB, en voor deze partij ook op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer staat.

Herma Hemmen aan het woord tijdens de opnames voor de podcast. Foto: Lianne Darmeveil

Herma Hemmen (BBB): “Wind en zon zijn geen stabiele energiestromen”
De manier hoe er wordt gekeken naar boeren, en het energievraagstuk, lijken de grootste verschillen te zijn tussen de BBB en GroenLinks-PvdA. Hemmen: “Wij vinden dat je goed moet investeren in een goede mix. En daar komt bij. Wind en zon zijn geen stabiele energiestromen. Je bent afhankelijk van de hoeveelheid wind en zon. Daar zul je rekening mee moeten houden.”

Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA): “In Groningen zijn mooie stappen gezet op gebied van waterstof”
Bushoff: “Het is belangrijk om te realiseren dat elektriciteit maar een deel van de opgave is. De grootste uitdaging ligt ook niet op dit vlak. Je kunt ook inzetten op waterstof. Hier in Groningen zijn mooie stappen gezet, waarbij vrijwel alle bussen inmiddels op waterstof rijden. Dat is een duurzame oplossing. Kerncentrales zijn niet de oplossing. Wat moet je met al dat kernafval?” Hemmen: “Als je het energievraagstuk volledig bij een kerncentrale ligt, dan is de hoeveelheid energie, die jij als persoon gedurende je hele leven gebruikt, niet groter dan een appel. Daarnaast is het steeds beter op te slaan, en gaat de schadelijkheid op den duur naar beneden.”

Herma Hemmen (BBB): “Wij willen een energiemix waarbij we niets uitsluiten”
Voor GroenLinks-PvdA is dat het moment om duidelijkheid proberen te krijgen: “Het duizelt mij een beetje. De BBB zegt dat het wat wil doen aan de klimaatopgaven. Vervolgens zegt u dat stikstof van tafel moet, waarbij we het bij het oude laten. Bij duurzame energie wilt u niet meer windmolen, maar richt u zich op kernenergie. Wat gaat de BBB doen om de aarde leefbaar te houden?” Hemmen: “Wij willen vasthouden aan de klimaatdoelen. We zetten in op de mix. Dit kan een kerncentrale zijn, maar ook zeker de waterstofontwikkeling. Wij vinden het belangrijk dat die technologie zich kan blijven ontwikkelen. Maar het is goed om ons te realiseren dat het niet slim is om fossiele brandstoffen af te gaan bouwen als er nog geen alternatieven zijn. En in de kantlijn: het moet ook betaalbaar zijn.”

Wind- en zonne-energie

Zonneparken zijn de afgelopen jaren op diverse plekken in onze gemeente verrezen. Moeten we daar mee doorgaan? Foto: Joris van Tweel

Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA): “Daken van huizen en gebouwen kunnen nog veel meer benut worden voor zonnepanelen”
De afgelopen jaren zijn windmolens als paddenstoelen uit de grond geschoten. Ook zonneparken zagen op diverse plekken het licht. Dit leidt steeds vaker tot onvrede. Bushoff: “Wij denken dat nog heel veel daken gebruikt kunnen worden voor zonne-energie. Dus wij zeggen: zet in op de daken van huizen en gebouwen, bedrijventerreinen en transferia. Eventueel kun je ook op het land zonneparken bouwen. Maar dan is het belangrijk dat de omgeving daar wel in mee doet.”

Herma Hemmen (BBB): “De ruimte die GroenLinks-PvdA ziet, die is er niet”
Hemmen: “Welk land had u in gedachten?” Bushoff: “Er zijn plekken aangewezen waar dit mogelijk is.” Hemmen: “Er is geen ruimte over. In deze discussie hebben we het nog niet over water gehad. Maar de waterproblemen die ontstaan, veroorzaakt door overvloedige regenval, daarbij wordt het belangrijk dat we water kunnen opslaan. Dat we de garantie kunnen geven dat drinkwater gezond is. Ondertussen moeten er meer woningen komen. De ruimte, die u voor ogen heeft, is er niet. Daarom zeggen wij: geen windmolens meer op het land. Zonnepanelen kunnen prima op daken. Dat zijn we helemaal met u eens. Ook het versnellen van het isoleren van woningen is een opgave. Immers. Alle energie die je niet gebruikt, hoef je ook niet op te wekken.”

Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA): “Huizen sneller isoleren”
Bushoff: “We verschillen wat van mening als het gaat om wind en zon. Maar qua energiebesparing kunnen we elkaar de hand schudden. Als het gaat om isoleren komen we ook met een voorstel om particuliere verhuurders te dwingen om te gaan isoleren. Huurders van verhuurders die niet willen isoleren, moeten een tochtkorting krijgen. Bent u ook voor deze korting?” Hemmen: “Dat weet ik niet. Wat belangrijk is, is dat het verduurzamen eenvoudig geregeld moet kunnen worden. Het is nu heel ingewikkeld met allerlei regels en subsidiepotjes. Mensen komen er niet uit. Een drempel is ook de voorfinanciering. Mensen kunnen het gewoon niet betalen. Dat moet anders.” Bushoff: “Daar zijn wij het mee eens.”

https://www.oogtv.nl/2023/11/verkiezingspodcast-verduurzamen-van-huizen-moet-veel-eenvoudiger-worden-zonder-gekke-regels/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=verkiezingspodcast-verduurzamen-van-huizen-moet-veel-eenvoudiger-worden-zonder-gekke-regels
Geplaatst op

Hoera, een meisje! (Kennislink)

De Sumatraanse neushoorn is een van de meest bedreigde zoogdieren ter wereld. Ze zijn met zo weinig dat ze elkaar in het wild bijna niet meer tegenkomen om te paren. Een reddingsplan moet daar verandering in brengen. Hoe red je een soort van de rand van uitsterven?

Hoera, het is een meisje, klonk het op 30 september. De regering van Indonesië maakte bekend dat er een kalfje was geboren van de Sumatraanse neushoorn in het fokprogramma. Groot nieuws, want daarmee komt de teller op tien dieren in gevangenschap.
Schrijnend is het ook: in het opvangcentrum in het zuiden van Sumatra hebben de neushoorns misschien wel meer kans om jongen te krijgen dan in het wild. Het beschermen van hun leefgebied is niet genoeg, omdat de meeste neushoorns zo geïsoleerd leven dat ze geen partner meer vinden. Zonder hulp van de mens lijkt de soort gedoemd om uit te sterven. Hoe breng je zo’n bedreigde diersoort weer op de been?

Sumatraanse neushoorn Ratu en pasgeboren kalf Andatu in het opvangcentrum, 2012.

Versnipperd

Uitgelicht door de redactie

Geneeskunde
Als proefkonijn op de pijnbank

Biologie
Mijnen in het diepzeemilieu

Geneeskunde
Nog altijd geen medicijn tegen chronische pijn

Ooit kwam de Sumatraanse neushoorn in grote delen van Zuidoost-Azië voor. Door decennia van jacht, stroperij en ontbossing leven er nu nog maar dertig tot vijftig in het wild in Indonesië, verspreid over de eilanden Borneo en Sumatra. Zelfs in het laatste gezonde bolwerk, het regenwoud van Leuser Nationaal Park in Noord-Sumatra, leven vermoedelijk maar twintig tot dertig neushoorns. Elders leven ze vaak in kleine stukken regenwoud, waar stropers makkelijk kunnen binnendringen. Zo wordt de kans steeds kleiner dat een neushoorn een partner vindt. Het gevolg: te weinig paringen en te weinig geboortes. Een voor een doven de laatste populaties uit.

Hoe kleiner het leefgebied, hoe groter de kans dat de neushoorns in dat bos uitsterven. “Zo’n populatie verliest zijn veerkracht”, zegt Per Palsbøll, populatiegeneticus aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Een natuurramp, zoals een ziekte of bosbrand, kan de neushoorns in één klap wegvagen. De man-vrouwverdeling kan scheef gaan: plots heb je te veel mannetjes en te weinig vrouwtjes. Toeval krijgt een grote invloed, en dat loopt meestal fout af. Samen jagen die effecten een soort de dood in, via een zogenoemde uitstervingsspiraal.”

Leuser Nationaal Park is het laatste bolwerk van de Sumatraanse neushoorn.

Reddingsplan

Om dezelfde reden is ook de populatie in gevangenschap in gevaar: negen van de tien dieren lopen rond in opvangcentrum Way Kambas in Zuid-Sumatra. “Dat vind ik riskant”, zegt Linda Bruins-van Sonsbeek. Ze was jarenlang de dierenarts van Diergaarde Blijdorp Rotterdam en is adviseur voor het stamboek van de zwarte neushoorn voor de Europese dierentuinvereniging EAZA. Een pijnlijk voorbeeld van dat risico is de dood van de laatste vijf Sumatraanse neushoorns op het Maleisisch vasteland in 2003: in drie weken tijd stierven alle dieren aan een rondgaande infectie.
Het nieuwe reddingsplan van 2018, opgezet door onder meer de natuurbeschermingsorganisaties WWF en IUCN, wil die risico’s spreiden door nog twee opvangcentra te bouwen. Een klein centrum in Kalimantan (Indonesisch Borneo) breiden ze uit en ze bouwen een nieuw centrum bij Leuser Nationaal Park op Sumatra.

Beelden van de Sumatraanse neushoorn in het opvangcentrum in Indonesië.
Bron: National Geographic

Alles is familie

Daarnaast willen de natuurbeschermers zo veel mogelijk wilde neushoorns vangen om mee te fokken. Het bestaande fokprogramma loopt namelijk tegen grenzen aan. De drie mannetjes in gevangenschap zijn Andalas, zijn broer Harapan en zoon Andatu. Alle geboren kalfjes uit het programma zijn daarom familie van elkaar, en dat vormt een gevaar voor het voortbestaan, legt populatiegeneticus Palsbøll uit. “Als iedereen familie van elkaar is, krijg je inteelt. Dan komen allerlei verborgen ziektes naar boven en gaan meer dieren dood.”

Sinds 2004 nestelt de Californische condor weer in het wild. Dit nest is uit 2010.

Hij noemt de Californische condor als voorbeeld. Deze gier ging hard achteruit door jacht, loodvergiftiging van aas en botsing met hoogspanningskabels. In de jaren tachtig vingen natuurbeschermers de laatste wilde condors voor een fokprogramma met alle 27 overgebleven vogels. “In het begin hielden ze niet bij wie met wie paarde, waar de vogels vandaan kwamen en of ze familie van elkaar waren. Soms kruisten ze ongemerkt familieleden.”
Plots hadden ze een probleem, aldus Palsbøll: “Door een dodelijk ‘verborgen’ gen voor dwerggroei stierf zo’n negen procent van de kuikens. De fokkers beseften dat ze een stamboek moesten bijhouden, net als voor honden en paarden, zodat ze geen nauwe familie met elkaar kruisen.” Het fokprogramma werd uiteindelijk een succes. Vandaag vliegen er weer ruim driehonderd condors in het wild volgens de U.S. Fish & Wildlife Service, die het programma leidt. “Het is een veelgeprezen programma, waaruit we ook alles hebben geleerd wat je niet moet doen”, concludeert Palsbøll.

Onvruchtbaar

Ook al vang je nieuwe neushoorns om inteelt in het fokprogramma te voorkomen, dan moeten ze zich wel kunnen voortplanten. De meeste gevangen vrouwtjes uit geïsoleerde gebieden kunnen dat niet, omdat in hun baarmoeder gezwellen groeien. “Die tumoren zijn goedaardig, maar ze kunnen wel de weg naar de eileiders of de baarmoedermond blokkeren”, zegt dierenarts Bruins-van Sonsbeek. “Als de tumor groot is, kan het vrouwtje pijn ervaren. Sperma kan bovendien moeilijker de eicel bereiken. Stel dat het eitje toch bevrucht raakt, dan kan het moeilijk innestelen en mislukt de dracht.”

Dierenartsen betrokken bij de Sumatraanse neushoorn denken dat de tumoren ontstaan omdat vrouwtjes niet gewend zijn aan de sterke hormoonschommelingen tijdens de normale oestrische cyclus (of hengstigheidscyclus, om een eisprong te starten en de baarmoeder voor te bereiden op een dracht). In een gezonde populatie in de natuur zijn de vrouwtjes met regelmaat zwanger of zogend, en blijven die schommelingen uit. Bruins-van Sonsbeek vermoedt dat ook: “Ik denk dat de baarmoeder ontregeld raakt, elke keer als de cyclus opnieuw begint omdat het dier niet bevrucht of drachtig raakt.” De dieren met tumoren zijn vaak oud en komen uit geïsoleerde stukjes regenwoud, waar ze misschien al jaren geen jong meer hebben gehad.

IVF voor neushoorns

Volgens Bruins-van Sonsbeek is er geen goede behandeling van die tumoren. “Een buikoperatie is moeilijk en riskant in neushoorns.” Voortplantingsbioloog Terri Roth van Cincinnati Zoo, betrokken bij het reddingsplan, bevestigt per mail dat ze weinig kunnen doen aan de tumoren: “Als het om een paar kleine tumoren gaat, kun je ze via endoscopie verwijderen als kortetermijnoplossing, maar vaak groeien ze terug.” Zo’n ingreep werkt bij merries van paarden, maar is bij neushoorns volgens haar nog nooit uitgevoerd. Bruins-van Sonsbeek kent ook gevallen waar de dierenarts een neushoorn met beginnende tumor op anticonceptie zet. Dat remt de groei van het gezwel, maar het dier kan dan niet meer meedoen in een fokprogramma. “Dat wil je niet doen als een dier weinig last van de tumor heeft en nog vruchtbaar is, want dan is er nog een kans dat ze dragend wordt.” Dat bewees het team van het reddingsplan bij Rosa, een vrouwtje uit het wild met een tumor. Na acht miskramen kreeg de neushoorn vorig jaar een jong.

Als een vrouwtje zelf geen jongen kan krijgen, werken onderzoekers aan andere manieren om haar genen toch door te geven. In 2018 vingen mensen in Oost-Kalimantan, een Indonesische provincie op Borneo, een neushoornvrouwtje gedoopt Pahu. Het dier is de helft zo klein als normaal en heeft een cyste op een van haar eierstokken. Ongeschikt voor zwangerschap, stelde een neushoornexpert op nieuwssite Mongabay. Niettemin verzamelden onderzoekers eind oktober eicellen van Pahu om haar via in-vitrofertilisatie (IVF) – bevruchting in een reageerbuis – toch mee te laten doen in het fokprogramma. De eitjes willen ze bevruchten in het lab en het embryo plaatsen ze daarna in een draagmoederneushoorn in het opvangcentrum in Way Kambas.

Lukt dat ook niet, dan is er nog een alternatief: geslachtscellen maken in het lab. Vorig jaar slaagden Duitse onderzoekers van het Leibniz Institute for Zoo and Wildlife Research erin om uit de huidcellen van de laatste neushoornstier uit Maleisisch Borneo (overleden in 2019) stamcellen te maken. Uit die stamcellen willen ze zaadcellen maken waarmee ze een eicel kunnen bevruchten. Zo kunnen ze genetische variatie terugbrengen in de levende populatie, ook als het donordier onvruchtbaar of overleden is.

Terugkeer

De geboorte van het neushoornkalfje eind september is hoopgevend, maar zonder nieuwe dieren uit het wild is het goed nieuws van korte duur. Zonder nieuw bloed is de volgende generatie in gevangenschap allemaal familie en liggen de gevaren van inteelt op de loer. Maar als het reddingsplan zijn ambities waarmaakt, schijnt er licht aan het einde van de tunnel voor de Sumatraanse neushoorn. “Soorten kunnen terugkomen”, zegt Palsbøll. “Kijk naar de condor: nu vliegen er weer honderden in het wild en hebben ze nog maar weinig hulp nodig.”

Bronnen

https://www.nemokennislink.nl/publicaties/hoera-een-meisje/
Geplaatst op

Tsunami van olijfboomdiefstal overspoelt Middellandse Zeegebied (ThePostOnline)

Olijven

SPATA, Griekenland (AP) – In een olijfgaard aan de rand van Athene duwt kweker Konstantinos Markou de scheuten van nieuwe aanwas opzij om de stronk van een boom te onthullen. Het is een ongeveer 150 jaar oud exemplaar, zegt hij, dat een van de 15 bomen was die op het land van zijn buurman waren omgehakt door dieven die er geld van wilden maken.

De stijgende prijzen van olijfolie, deels veroorzaakt door twee jaar droogte in Spanje, hebben criminelen in het Middellandse Zeegebied kansen geboden. Inbraken in pakhuizen, het verdunnen van eersteklas olie met inferieure producten en het vervalsen van verzendingsgegevens komen steeds vaker voor in de kernlanden van de olijventeelt in Griekenland, Spanje en Italië.

En misschien nog wel het ergste: bendes die kettingzagen gebruiken om zwaar beladen takken en zelfs hele bomen te stelen uit onbewaakte boomgaarden.

“De olijvenrovers kunnen soms meer olie produceren dan de eigenaren zelf – serieus,” zei Markou, voordat hij ‘s avonds op pad ging om in zijn eigen boomgaard te patrouilleren.

Nog minder opbrengst

De misdaden betekenen minder olijven voor de telers die al te kampen hebben met hoge productiekosten en de klimaatverandering die heeft geleid tot warmere winters, grote overstromingen en meer intense bosbranden.

In de Italiaanse zuidelijke regio Puglia pleiten telers bij de politie voor de oprichting van een landbouwafdeling. Griekse boeren willen een landelijke politieafdeling terug die in 2010 werd opgeheven. In Spanje heeft een bedrijf traceerapparaten ontwikkeld die eruit zien als olijven om te proberen dieven te vangen.

Eeuwenoude familiebedrijven

De olijfgaarden buiten Athene maken deel uit van een traditie die teruggaat tot de oudheid, op vlaktes die nu de internationale luchthaven van de stad omringen. Sommige bomen zijn eeuwen oud.

De meeste diefstallen betreffen takken. Als een hele boom is omgehakt, hakken de dieven hem meestal in stukken en laden ze de stukken in een pick-up. Ze verkopen het hout aan houtzagerijen of brandhoutverkopers en brengen de olijven naar een oliemolen.

“De rovers zoeken zwaar beladen takken en hakken die af,” zegt Neilos Papachristou, die een olijfmolen en nabijgelegen boomgaard runt in een familiebedrijf van de vierde generatie. “Ze stelen dus niet alleen onze olijven, maar ze brengen de boom ook ernstige schade toe. Het duurt 4-5 jaar voordat hij weer normaal is.”

De diefstallen dwingen sommige telers om vroeg te oogsten, wat betekent dat ze een lagere opbrengst moeten accepteren om schade aan hun bomen op de lange termijn te voorkomen.

‘Verschrikkelijke situatie’

Dat geldt ook voor Christos Bekas, een van de boeren bij Papachristou’s fabriek die hun oogst in roestvrijstalen laadbakken dumpten, zakken losknoopten en hoge rieten manden achterop hun pick-up omkieperden.

Bekas, die 5000 olijfbomen bezit, werd herhaaldelijk overvallen door dieven voordat hij besloot vroeg te oogsten. Daardoor zijn er meer dan tweeënhalf keer zoveel olijven in gewicht nodig geweest om een kilo olie te produceren als vorig jaar, zei hij.

“En dit alles nadat we nachtenlang onze velden hebben bewaakt,” zei hij. “De situatie is verschrikkelijk.”

Na tientallen jaren van groei is de wereldwijde olijfoliemarkt verstoord door een bijna twee jaar durende droogte in Spanje, dat normaal gesproken goed is voor ongeveer 40% van het wereldaanbod. Verwacht wordt dat de wereldwijde productie dit oogstjaar zal dalen van 3,4 miljoen ton een jaar eerder tot 2,5 miljoen ton.

De referentieprijzen in Spanje, Griekenland en Italië voor extra olijfolie van de eerste persing bereikten 9 euro in september, meer dan een verdrievoudiging ten opzichte van het niveau in 2019.

Dat vertaalt zich in hogere prijzen voor consumenten. In Griekenland sprong een 1-literfles extra vierge olie van 8 tot 9 dollar vorig jaar naar maar liefst 15 dollar dit jaar.

Dieven steeds brutaler

De Spaanse politie zei in oktober dat ze de afgelopen weken 91 ton gestolen olijven hadden teruggevonden. In februari werden zes mensen gearresteerd in Zuid-Griekenland voor de diefstal van 8 ton olijfolie tijdens een reeks inbraken in pakhuizen gedurende meerdere weken.

Boeren rond de zuidwestelijke havenstad Bari in Italië zeggen dat dieven steeds brutaler zijn geworden en tractoren en dure apparatuur stelen samen met olijven.

De regionale landbouwvereniging heeft een oproep gedaan voor hulp van de politie na berichten dat vorige maand bij één incident 100 olijfbomen zijn vernield of ernstig beschadigd.

Gennaro Sicolo, de leider van de vereniging, noemde de economische schade “enorm” en zei dat “boeren beschermd moeten worden”.

“Dit is een misdaad”, zei Markou, de Griekse teler, over de bomenkap. “Je doodt hier je eigen geschiedenis.”

Tsunami van olijfboomdiefstal overspoelt Middellandse Zeegebied

https://tpo.nl/2023/11/08/tsunami-van-olijfboomdiefstal-overspoelt-middellandse-zeegebied/
Geplaatst op

De grootste deals van oktober: insecten, een operatierobot en een waterstofbatterij (MT.nl)

1. Protix: 55 miljoen van vleesgigant Tyson Foods

Insectenkweker Protix van Kees Aarts haalde in oktober 55 miljoen euro op bij investeerders, met daaronder een opmerkelijke naam. Leidend in deze ronde was namelijk het Amerikaanse Tyson Foods, dat een minderheidsbelang in het bedrijf krijgt. Tyson is ‘s werelds op een na grootste verwerker en verkoper van kip, rundvlees en varkensvlees. De partijen willen een insectenfabriek in de VS bouwen die viermaal groter wordt dan die in Bergen op Zoom, meldde het FD.

Protix kweekt larven van soldaatvliegen die worden verwerkt tot voedingsingrediënten voor vissen en vee. Waar de Amerikaanse fabriek exact komt te staan, is onduidelijk. ‘We zijn nog op zoek naar de beste locatie, daarvoor hebben we vooral een omgeving nodig met veel voedselresten uit de buurt’, aldus Aarts.

Lees ook: Insectenkweker Kees Aarts (Protix): ‘Echt ondernemen is iets creëren, niet snel geld verdienen’

2. Battolyser Systems: 40 miljoen voor waterstofbatterij

battolyser systems
Het team van Battolyser Systems.

Battolyser Systems leende 40 miljoen bij de Europese Investeringsbank om de Rotterdamse fabriek uit te breiden waar het zijn batterij annex waterstofpomp maakt. De scaleup heeft al een Battolyser draaien bij een elektriciteitscentrale van RWE in Eemshaven en wil in 2024 de markt op met het systeem.

Bij een stroomoverschot op het net laadt de batterij op. Zodra hij vol is, produceert hij een voorraadje waterstof via elektrolyse. Is de elektriciteit juist schaars, dan levert de batterij stroom terug aan het net. Battolyser Systems is opgericht in 2018 als spin-out van TU Delft en wordt geleid door ceo Matthijs Slee.

3. Microsure: 38 miljoen voor operatierobot

Microsure, dat een robot ontwikkelt voor microchirurgie, haalde 38 miljoen euro op bij onder meer Invest-NL en EIC, een investeringsfonds van de Europese Unie. Hiermee ligt de weg naar een commerciële doorbrak open voor het dertien jaar oude bedrijf, zegt ceo Sjaak Deckers tegenover het FD.

Met het opgehaalde geld moet het testen en patiëntenonderzoek van de derde versie van de robot, de Musa-3, mogelijk gemaakt worden. Met de robot moeten onder meer operaties worden uitgevoerd die nu niet mogelijk zijn, zoals het verbinden van minuscule vaatjes na een ongeluk. Eerder haalde de startup al 7 miljoen euro op bij onder meer regiofonds BOM.

4. Framer: 25 miljoen voor

Koen-Bok-en-Jorn-van-Dijk-Framer
Koen Bok en Jorn van Dijk, oprichters van Framer.

Framer, de scaleup waarmee Koen Bok en Jorn van Dijk software leveren voor websitedesign, haalde in een Series C-ronde 27 miljoen dollar (25,5 miljoen euro) op. De investeringsronde werd geleid door Meritech Capital. Bestaande investeerders Accel en Atomico trokken ook de portemonnee.

Framer haalde in eerdere investeringsrondes al 60 miljoen dollar op, maar gooide na de Series B-ronde het roer om. Van Dijk legde de nieuwe propositie als volgt uit tegenover Quote: ‘Nu is het normaal dat je een complete website bouwt in een tool als Sketch of Figma, zodat je visueel weet hoe die eruitziet, maar daarna alsnog een team moet inhuren om de site daadwerkelijk met code in elkaar te zetten. Daar gaan weken overheen. Wij fiksen dat.’

5. Overstory: 14 miljoen voor bosbrandpreventie

De Amsterdamse scaleup Overstory haalde 14 miljoen dollar op voor zijn vegetation intelligence platform. De investeringsronde werd geleid door B Capital, een fonds dat mede is opgericht door Facebook-medeoprichter Eduardo Saverin. De startup van Indra den Bakker, Anniek Schouten en Roelof Pieters zet kunstmatige intelligentie in om satellietbeelden van vegetatie in de buurt van elektriciteitsleidingen te analyseren.

Omvallende bomen nabij elektriciteitsleidingen kunnen zorgen voor bosbranden en direct of indirect de elektriciteitsvoorziening platleggen. Overstory heeft veertig elektriciteitsbedrijven als klant. De opgehaalde miljoenen worden geïnvesteerd in productontwikkeling. In totaal heeft het bedrijf uit Amsterdam 25 miljoen dollar opgehaald.

6. Synerkine Pharma: 12,1 miljoen voor

Synerkine Pharma, dat een middel tegen chronische pijn ontwikkelt, haalde een Series A-ronde op bij onder meer Flerie en regionale investeerders InnovationQuarter en Utrecht Health Seed Fund. Ook bestaande investeerder Thuja Capital lapte bij. De biofarmaceut sloot ook nog een innovatiekrediet af bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Met de in totaal 12,1 miljoen euro wil Synerkine Pharma zijn eerste product doorontwikkelen via een klinische studie in complex regionaal pijnsyndroom (CRPS), een ernstige vorm van chronische pijn. Synerkine Pharma is in 2018 opgericht door Hans Preusting als spin-off van UMC Utrecht. Hij zet in op een nieuwe klasse van cytokine-fusie-eiwitten om pijn te bestrijden.

7. Qualinx: 9,6 miljoen

Chipmaker Qualinx haalde 10,2 miljoen dollar extra op bij bestaande investeerders FORWARD.one, InnovationQuarter en Waterman Ventures, aangevuld met een Innovatiekrediet van RVO. In dezelfde Series A-ronde haalde het Delftse bedrijf eerder dit jaar al 8,8 miljoen dollar op, waarmee de teller is beland op 20 miljoen.

Qualinx, opgericht in 2015, pioniert met zijn hardware in draadloze tracking en verbindingen met superzuinige radiochips. Met het verse geld gaat het een tweede generatie chip uitontwikkelen om in 2024 met de massaproductie te kunnen beginnen.

8. Convious: 8,5 miljoen voor pretparksoftware

Camiel Kraan heeft met Convious 8,5 miljoen euro vers groeigeld opgehaald voor het platform waarmee hij uitbaters van recreatieparken, musea en andere leisure-ondernemers helpt met hun online klantcontact, conversie, betalingen en marketing.

Convious, in 2021 nog opgenomen in de MT/Sprout Challenger50, beschouwt het kapitaal van Wille Finance, Orbit Capital en bestaande investeerders als een uitbreiding van de geldronde die het vorig jaar regelde. De teller staat inmiddels op 19 miljoen voor Convious, dat onder meer Ouwehands Dierenpark en Snowworld als klant heeft.

Lees ook: Het Challengerprofiel van Convious

9. Carbon Equity: 6 miljoen voor lagere investeringsdrempel

jacqueline van den ende carbon equity
Jacqueline van den Ende van Carbon Equity.

Klimaatinvesteringsfonds Carbon Equity heeft 6 miljoen euro opgehaald bij investeerders. BlackFin Capital Partners is de leidende partij in deze ronde. Het bedrijf van Jacqueline van den Ende wil het kapitaal gebruiken om de toegankelijkheid te vergroten.

Tot op heden konden investeerders vanaf 100.000 euro in het fonds stappen. Deze drempel moet nu worden verlaagd naar 25.000 euro. Carbon Equity verzamelt geld van particulieren en investeert dat vervolgens in venture capital- en private-equityfondsen die gericht zijn op climate tech. In totaal heeft Carbon Equity 9 miljoen euro opgehaald sinds de start.

Lees ook: Jacqueline van den Ende: ‘Geen moeite om goede mensen te halen’

10. Umob: 6 miljoen voor aanjagen deelvervoer

Voormalig GO Sharing-oprichter Raymon Pouwels en Bibi Jorissen hebben 6 miljoen opgehaald voor umob, hun reis-app die deelaanbieders, taxi en ov combineert. Met het verse geld kan de MaaS-app nieuwe aanbieders aansluiten en snel uitbreiden in Europa.

Het idee lijkt daarnaast dat de startup vooral veel tijd en energie gaat steken in gemeenten, die het warm moet zien te krijgen voor meer deelvervoer. Het Rotterdamse umob is sinds augustus live en belooft toegang tot 200.000 voertuigen. Van welke investeerders het geld komt, maken Pouwels en Jorissen niet bekend.

Lees ook: Raymon Pouwels (founder GO Sharing) start MaaS-platform, met focus op consument én toerist

11. Skoon Energy: 5 miljoen voor huurbatterijen

skoon daan geldermans peter paul van voorst tot voorst
Peter Paul van Voorst tot Voorst (l) en Daan Geldermans, de oprichters van Skoon.

Skoon Energy, het verhuurplatform voor batterijcontainers en andere schone mobiele energie, heeft 5 miljoen euro opgehaald om internationaal uit te breiden. Het geld komt van alumnifonds Graduate Entrepreneur Fund en de Amerikaanse investeerder Blue Bear Capital.

De Amerikanen zien Skoon Energy graag uitbreiden naar de VS, vertelt Skoon-medeoprichter Peter Paul van Voorst tot Voorst tegen MT/Sprout. Californië zit te springen om de batterijcontainers en andere stroomopslag die behalve schone energie op de filmset of bouwput ook de netcongestie kan helpen tegengaan.

Lees ook: Skoon Energy brengt met Amerikaans geld zijn batterijenmarktplaats naar Californië

https://mtsprout.nl/groei/investeringen-oktober-2023
Geplaatst op

Rapport PCICC: Nieuw onderzoek wijst uit dat natuurrampen een steeds grotere rol spelen bij faillissementen van schadeverzekeraars (Risk en Business)

Natuurrampen zoals orkanen, bosbranden en aardbevingen worden een steeds grotere oorzaak van faillissementen bij schadeverzekeraars, zo blijkt uit een onlangs gepubliceerde analyse in het rapport “When, Where and How Often Insurers Failures” van de Property and Casualty Insurance Compensation Corporation (PCICC). Daarin staat bovendien dat verzekeraars van oudsher goed zijn in het managen van catastroferisico’s, […]

https://www.riskenbusiness.nl/nieuws/risks/%ef%bb%bfrapport-pcicc-nieuw-onderzoek-wijst-uit-dat-natuurrampen-een-steeds-grotere-rol-spelen-bij-faillissementen-van-schadeverzekeraars/