Afghanen die voor de Nederlandse Defensie werkten, verkeren in doodsnood, nu de taliban oprukt en Nederland maar blijft aarzelen om ze op te vangen. Andere landen zijn veel ruimhartiger.
In totaal heeft Nederland 273 Afghaanse tolken ingehuurd tijdens militaire missies in Afghanistan. Daarnaast is er allerlei ander personeel zoals bewakers die ook voor de Nederlandse overheid werkten. Die laatste groep komt helemaal niet in aanmerking voor opvang en van de tolken zijn er nog maar een stuk of honderd nu in Nederland.
Verschillende betrokkenen laken de trage reactie van Den Haag. Nu de westerse troepen zich hebben teruggetrokken uit Afghanistan rukt de taliban snel op en is de nood hoog bij het Afghaanse personeel dat nog in het land is.
Treurig Daarnaast is Nederland minder ruimhartig met de opvang dan andere westerse landen concludeert politicologe Sara de Jong van de Universiteit van York, die al sinds 2017 de bescherming van Afghaanse en Iraakse tolken onderzoekt. “Het is treurig om te zien dat Nederland pas na veel druk door onder anderen veteranen, bereid is tolken in aanmerking te laten komen voor een asielaanvraag,” zegt ze in de Volkskrant. “Terwijl nog veel meer soorten lokale medewerkers mogelijk gevaar lopen.”
Ter vergelijking: de VS lieten al 20.000 tolken en andere medewerkers van USAid overkomen met hun gezinnen. Sinds vorige week krijgen ook de partners van andere ontwikkelingsorganisaties asiel. Het Verenigd Koninkrijk hanteert dezelfde norm: Afghaanse ambassademedewerkers, bewakers van kampementen en fixers van journalisten zijn welkom in het VK. Ook Duitsland neemt meer Afghaans personeel op, zoals plaatselijke ontwikkelingswerkers.
Het is een politieke keuze van Nederland om de Afghanen aan hun lot over te laten. “In andere landen bestaat brede steun om deze groep Afghanen, die hebben geholpen onder moeilijke omstandigheden, asiel te verlenen. En ik vermoed dat veel Nederlanders er ook zo over denken.”
Bosbranden zijn van alle tijden en soms zelfs noodzakelijk voor verjonging van de natuur. Maar de branden worden niet alleen steeds talrijker en heviger, ze duren ook langer. Zo lang dat de natuur geen kans meer krijgt zich te herstellen.
Jaar na jaar zijn de bosbranden wereldwijd talrijker en heviger. Zuid-Europa lijdt al weken onder grote natuurbranden. In Griekenland woeden honderden bosbranden die niet onder controle te krijgen zijn, maar ook Italië, Albanië en Turkije voeren een uitputtende strijd tegen het vuur. Vorig jaar kwamen er in Australië 34 mensen en 3 miljard dieren om het leven en maakten branden een gebied dat ruim drie keer zo groot is als Nederland met de grond gelijk. In Californië werd in 2020 eveneens een vuurrecord gebroken. Het jaar daarvoor had het vuur de Amazone in zijn greep, ruim 7 miljoen hectaren land gingen verloren. En 2018 was het jaar waarin meer Europese landen dan ooit kampten met bosbranden.
Goede bosbranden
Eerst even dit: bosbranden zijn niet per se slecht. Bepaalde bossen horen zo nu en dan te branden. “Een goed voorbeeld zijn de boreale bossen, waar een brand eens in de honderd tot driehonderd jaar voor verjonging zorgt”, vertelt Guido van der Werf, hoogleraar mondiale koolstofcyclus aan de Vrij Universiteit Amsterdam.” Dan gaat het om bossen in het hoge noorden van Rusland, Scandinavië, Alaska en Canada. Er zijn zelfs boomsoorten die brand nodig hebben voor voortplanting, legt Van der Werf uit. Doordat bijvoorbeeld alleen bij oververhitting de knoppen met zaden openspringen. “Ook op savannes zijn branden noodzakelijk om het gebied open te houden; zonder brand zou het dichtgroeien met minder biodiversiteit tot gevolg.” Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar as zorgt voor vruchtbare grond en in een uitgedund bos kan de zon jonge begroeiing laag bij de grond bereiken.
Vijftien van de twintig meest verwoestende bosbranden in Californië vonden na 2000 plaats
Ook Californië kent bossen die van nature zo nu en dan branden. Denk aan Yosemite National Park en El Dorado National Forest. De daar veel voorkomende dennenbomen hebben er zelfs een natuurlijk afweersysteem voor ontwikkeld: dikke basten beschermen de boom en takken zitten hoog, veilig voor de natuurlijke branden die mede daardoor laag blijven. Gezonde bomen daarom stand, en oude of zieke bomen maken plaats voor nieuwe aanwas.
Toch is het opvallend dat vijftien van de twintig meest verwoestende branden ooit geregistreerd in Californië, na het jaar 2000 plaatsvonden. Tussen 1978 en 2018 vervijfvoudigde bovendien het gebied dat jaarlijks afbrandt. Je kunt dus volgens Van der Werf gerust zeggen dat de bosbranden in Californië inmiddels proporties en frequenties hebben aangenomen die onnatuurlijk en ongewenst zijn.
Slash and burn
“Een ander voorbeeld van ongewenste branden, zijn de branden in tropische bossen; de vegetatie is er niet op berekend”, vertelt Van der Werf. “De branden zijn daar onnatuurlijk en hebben vaak met ontbossing te maken.” Bosbranden zijn namelijk in regenwouden zoals de Amazone van nature bijzonder schaars; zelfs in een droog seizoen is de natuur er te vochtig om op natuurlijke wijze – denk aan blikseminslagen – vlam te vatten. Het overgrote deel van de branden ontstaat dan ook door menselijk toedoen, en is het resultaat van al dan niet illegale ontbossing – vaak voor landbouw. Bomen worden gekapt en te drogen gelegd, waarna de boel in de fik wordt gestoken zodat vruchtbare grond ontstaat. Deze techniek wordt ook wel slash and burn genoemd.
Een uitgedund regenwoud heeft een drogere grond en is een stuk brandgevoeliger
Zo’n aanpak is funest voor een ecosysteem. Een gezond regenwoud zorgt door een een kringloop van veel water opnemen en weer afgeven voor haar eigen regen. Een uitgedunde versie van het woud verliest die functie, heeft drogere grond en is een stuk brandgevoeliger, waardoor de door boeren gestichte brandjes uit de hand kunnen lopen, zoals vorig jaar gebeurde. Van der Werf: “De Amazone had als we naar de afgelopen decennia kijken in 2019 trouwens een vrij ‘gemiddeld’ jaar, maar kreeg enorm veel media-aandacht. Dat kwam ook doordat ontbossing weer is toegenomen, na sterke afnames sinds 2005. En uiteraard is een gemiddeld jaar niet hetzelfde als een goed jaar.”
Nieuwe branden
En hoewel het Wereld Natuur Fonds vorig jaar in een rapport constateerde dat er steeds meer branden zijn, zegt dat nog niet alles. “Wereldwijd zien we juist een afname van verbrand gebied”, gaat Van der Werf verder. Goed nieuws? “Nee, dat komt met name doordat voorheen veel branden op de savannes plaatsvonden. Die savannes horen dan juist weer wel iedere paar jaar te branden, maar worden vooral in Afrika langzaamaan omgezet in landbouwgrond, en dan zijn er minder branden. We zien daarentegen een toename van branden in de bossen in boreale gebieden, in sommige tropische bossen, op de toendra, in de VS en in sommige gebieden met meer gematigde klimaten, zoals delen van Australië.”
Wat was er in Australië vorig jaar aan de hand? De bosbranden die het continent in de greep hielden, waren het gevolg van een buitengewoon droge herfst en winter, gevolgd door een buitengewoon hete zomer. Het overgrote deel van Australië kampte in de herfst en de winter van 2019 met extreem weinig regenval. Voor enkele gebieden werd zelfs de minste regenval sinds 1900 gemeten, meldt het Bureau voor Meteorologie van de Australische overheid. Aansluitend werden er tussen september en november voor grote gebieden bovengemiddelde temperaturen of zelfs de hoogste temperaturen ooit gemeten. En nee, er is geen sprake van een warme uitschieter; de temperaturen in Australië zien we de afgelopen decennia gestaag stijgen.
Global Fire Emissions
Wetenschappers zijn het erover eens: bosbranden zijn heviger en duren langer door een veranderend klimaat, nog eens versterkt door ander menselijk handelen op het vlak van ontbossing en natuurmanagement – het gebeurt soms ook dat brandweerlieden in bepaalde bossen te veel branden blussen, zoals in onderstaande video te zien is, evenals andere voorbeelden van geslaagd en niet-geslaagd natuurmanagement in de VS.
Ruim driehonderd experts kwamen in een rapport in opdracht van de Amerikaanse overheid tot de conclusie: ‘Klimaatverandering vergroot de kwetsbaarheid van veel Amerikaanse bossen door branden, insectenplagen, droogte en uitbraken van ziekte.’ De Australische klimaatwetenschapper Lesley Ann Hughes zei in 2018 tegen The Guardian: ‘Klimaatverandering gaat over ongekende omstandigheden die normaler worden. Wat twintig jaar geleden normaal of gemiddeld was, is nu niet langer normaal of gemiddeld. Die ongekende omstandigheden, dat is waar klimaatwetenschappers voor gewaarschuwd hebben.’
In een opwarmende wereld kunnen bosbranden vaker voorkomen
Ook Van der Werf ziet dat het oude normaal niet meer terugkeert. Hij is een van de wetenschappers achter de Global Fire Emissions Database. De database brengt bosbranden wereldwijd in kaart en bekijkt hun impact op de hoeveelheid CO2 in de lucht. Hij zegt: “In een opwarmende wereld kunnen dit soort branden vaker voorkomen en daarmee zal de tijd tussen twee branden minder worden. Het gevolg is dat er minder tijd is voor aangroei, waardoor er netto koolstof van de biosfeer naar de atmosfeer gaat.” Dat zit zo: bij verbranding van bomen komt door die bomen opgeslagen CO2 vrij, die niet door nieuwe bomen kan worden opgeslagen doordat er te snel een nieuwe brand woedt. “De vegetatie zoals we die nu kennen in bijvoorbeeld het zuidoosten van Australië, kan dan veranderen in een savanne-achtig landschap – meer grasvlakten, minder hoge bebossing – waardoor je vaker branden hebt, maar met een lagere intensiteit.”
De wrange conclusie: hevige bosbranden zullen in de toekomst uiteindelijk minder vaak voorkomen, simpelweg doordat de bossen er dan niet meer zijn.
Elk jaar een recordjaar
Uit een rapport van het Wereld Natuur Fonds (WNF) uit 2020 blijkt dat het aantal natuurbranden niet alleen toeneemt, de branden zijn ook heviger en duren langer. Ook zijn er elk jaar meer bosbranden dan het jaar ervoor. 75 procent van alle natuurbranden wordt bovendien veroorzaakt door de mens. De gemiddelde duur van het bosbrandenseizoen is door steeds extremere temperaturen en weersomstandigheden de afgelopen 35 jaar met 19 procent gestegen. Daardoor heeft de natuur te weinig tijd om te herstellen en komen vooral jonge dieren in de problemen, omdat er onvoldoende voedsel overblijft.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op OneWorld.nl in augustus 2020.
In Griekenland is al zeker 90.000 hectare bos verwoest door de aanhoudende branden. Dat is een gebied van 30 bij 30 kilometer. Vooral het noorden van het eiland Evia is zwaar getroffen; daar is al meer dan 50.000 hectare in vlammen opgegaan. Nog steeds zijn de branden niet geblust.
De bosbranden laaiden vorige week in alle hevigheid op. Honderden plaatsen zijn getroffen. Op veel plekken zijn mensen geëvacueerd en huizen zijn verwoest.
Volgens onderzoekers van de universiteit van Athene is het gevaar nog niet geweken als de branden geblust zijn. De grond is na bosbranden extra kwetsbaar voor overstromingen en aardverschuivingen. "Dat is de laatste jaren vaak voorgekomen na veel regen", zegt een hoogleraar.
Steun voor getroffen inwoners
De Griekse regering praat vandaag over een steunpakket voor de getroffen inwoners. Premier Mitsotakis heeft gisteren al 500 miljoen euro toegezegd voor bewoners van Evia en het getroffen gebied rond Athene.
In Griekenland is kritiek op de regering. Die zou niet daadkrachtig optreden en te weinig hebben gedaan om de bosbranden te voorkomen. Volgens bewoners van Evia kwamen blusvliegtuigen te laat in actie en zijn er te weinig brandweermensen.
Premier Mitsotakis heeft op tv excuses aangeboden voor zaken die fout zijn gegaan en gezegd dat de verantwoordelijken worden gestraft. Hij riep alle politieke partijen op tot samenwerking en eenheid. "Maar vanuit de oppositie is al gevraagd om het aftreden van Mitsotakis", zegt correspondent Conny Keessen.
Hulp uit buitenland
Griekenland krijgt hulp uit meer dan twintig landen bij het blussen. Zo zijn er vanuit het buitenland brandweermensen, blusvliegtuigen en ander materieel naar Griekenland gestuurd. "Maar het blussen op Evia wordt nu bemoeilijkt doordat er veel rook is en blusvliegtuigen dus niet op lage hoogte kunnen worden ingezet", zegt Keessen.
Nederland heeft geen hulpverleners naar Griekenland gestuurd, maar wel naar buurland Albanië, dat net als Griekenland en andere Zuid-Europese landen te maken heeft met bosbranden. Twee Nederlandse Chinook-helikopters helpen daar met het blussen. Ook Tsjechië heeft hulp gestuurd naar Albanië.
De bosbranden in Griekenland hebben tot nu toe al zeker 90.000 hectare aan grond verwoest. Dat is 900 vierkante kilometer en vergelijkbaar met bijna een kwart van de oppervlakte van de provincie Noord-Holland. Het geologische instituut van de universiteit van Athene heeft de schade berekend en zegt dat er nog veel meer afgebrande grond gaat bijkomen.
Na Griekenland en Turkije kan ook het Iberisch Schiereiland zich opmaken voor een hittegolf. Gevaar voor bosbranden is in Spanje en Portugal uitdrukkelijk aanwezig. In Griekenland woeden nog altijd de branden. De schade die tot nu toe is opgemaakt, is enorm.
De komende dagen wordt het in Spanje en Portugal steeds een stukje heter en vanaf morgen wordt het regionaal 40 tot 45 graden. Dat meldt weerdienst Weeronline. Door de hitte en droogte kunnen ook in deze vakantie bosbranden ontstaan, zoals we de afgelopen tijd in onder meer Griekenland en Turkije hebben gezien. Pas in de loop van volgende week lijkt de temperatuur weer iets te dalen.
Puffen geblazen in Spanje en Portugal
De meeste hitte lijkt weggelegd voor Andalusië, Extremadura, Castillië-La Mancha en de regio’s rondom de Spaanse hoofdstad Madrid. Daar stijgen de temperaturen dagelijks naar ruim 40 graden. In de grote steden wordt het zelfs nog heter dan op het platteland. In Sevilla en Córdoba kan de temperatuur richting 45 graden gaan. Bovendien houdt de hitte lange tijd aan. Pas na het weekend laat de verwachting een geleidelijke daling van de temperatuur zien. Wat dat betreft lijkt deze hittegolf in Spanje en Portugal op die van Griekenland. Ook Griekenland kreeg te maken met extreme hitte die ruim een week aanhield.
Twitter wordt niet geladen omdat je geen toestemming hebt gegeven. Klik hier om het aan te passen. Wel toestemming gegeven maar niet getoond, herlaad de pagina.
Naast Griekenland en Turkije krijgen Spanje en Portugal nu te maken met extreme temperaturen
Vanwege de aanhoudende hitte en het droge weer eerder deze zomer, kunnen gemakkelijk bosbranden ontstaan. Bosbranden in het zuiden van Europa komen elk jaar voor, maar de duur van hittegolven en de extreme temperaturen maken de branden dit jaar talrijker en heviger. Ook het onderhoud van de bossen en het type vegetatie speelt een rol. Aangeplante eucalyptusbossen zijn namelijk veel gevoeliger voor brand dan de oorspronkelijke vegetatie in het Middellandse Zeegebied. Ook de maatregelen die worden getroffen om bosbranden te voorkomen zoals brandgangen en zones zonder begroeiing, zijn bepalend voor de gevoeligheid van een gebied voor natuurbranden. Ga je nu net op vakantie naar Spanje of Portugal? Oppassen geblazen dus.
De bosbranden in Griekenland hebben tot nu toe al zeker 90.000 hectare aan grond verwoest. Het geologische instituut van de universiteit van Athene heeft de schade berekend. Het instituut weet ook al dat er nog veel meer afgebrande grond gaat bijkomen.
Op veel plekken in Griekenland woeden nog steeds bosbranden. „De data veranderen continu, aangezien het vuur nog niet geblust is”, zegt hoogleraar geologie Niki Evelpidou tegen de Griekse krant Kathimerini. En zelfs als de branden geblust zijn, is het gevaar volgens Evelpidou nog niet geweken. De grond is na bosbranden extra kwetsbaar voor overstromingen en aardverschuivingen. „Dit is de laatste jaren vaak voorgekomen na veel regen.”
Het eiland Evia is het hardst getroffen, zegt de hoogleraar. Daar is zeker 50.000 hectare bos verbrand. Het vuur is daar nog niet één keer geblust en blijft zich uitbreiden. Op het schiereiland Peloponnesos is al ruim 10.000 hectare grond in de as gelegd. Op een ander eiland, Rhodos, ontsnapte een Nederlandse top-kitesurfer aan de vlammen. Daarover lees je hier.
