Bijna een op de drie boomsoorten wordt met uitsterven bedreigd door landbouw, houtgebruik, veeteelt, huizenbouw, bosbranden en klimaatverandering. Een studie keek naar de staat van de bomen wereldwijd en stelde vast dat van de bijna 60.000 boomsoorten 30 procent definitief van de aardbodem dreigt te...
Tussen een derde en de helft van alle wilde boomsoorten op de planeet wordt met uitsterven bedreigd, waarmee het risico op ineenstorting van het ecosysteem en daarmee ook de vernietiging van het leefklimaat van de mens toeneemt. Dat blijkt uit nieuw onderzoek. Het aantal boomsoorten in gevaar is zelfs twee keer groter dan het aantal soorten uitstervende zoogdieren, vogels en reptielen bij elkaar. De grootste boosdoener is de landbouw en veeteelt.
Het onderzoek nam vijf jaar in beslag en keek naar de staat van de 58.497 bekende boomsoorten op de planeet. Daarvan bleken 17.510 soorten, oftewel 29,9 procent van het geheel, in gevaar te zijn. Daarnaast is 7,1 procent ‘mogelijk in gevaar’ en was van 21,6 procent de staat niet grondig genoeg geëvalueerd. Slechts 41,5 procent van alle bomen op de wereld kreeg het predicaat veilig.
Het probleem van de uitstervende bomen doet zich over de hele wereld voor, maar is het nijpendst in het Amazonewoud, waar maar liefst 1.788 boomsoorten dreigen te verdwijnen. Brazilië wordt gevolgd door China, waar zo’n 890 boomsoorten in gevaar zijn. Ook in Europa, waar de biodiversiteit relatief klein is, dreigt boomsterfte. Vooral de meelbes en de wilde lijsterbes lopen risico van het Europees continent te verdwijnen.
Het grote aantal boomsoorten dat het moeilijk heeft, is extra verontrustend wanneer je bedenkt dat tot nu toe slechts 0,2 procent van de bekende soorten is uitgestorven. Dat dit aantal nu zo schrikbarend dreigt toe te nemen, komt volledig op het conto van de mens. Het onderzoeksrapport benoemt de voornaamste bedreigingen voor de boomdiversiteit, waarin landbouw (29%) en veeteelt (14%) gezamenlijk de grootste veroorzakers zijn, op de voet gevolgd door houtkap (27%). Andere oorzaken zijn bouw (13%), bosbranden (13%) en mijnbouw (9%). Klimaatverandering staat met een aandeel van 4% onderaan de lijst, hoewel daarbij niet is meegenomen wat het aandeel daarvan is op bijvoorbeeld bosbranden als gevolg van extreme droogte.
De organisatie verantwoordelijk voor het onderzoek, Botanic Gardens Conservation International (BGCI), vergelijkt het wegvallen van bomen met het spelletje Jenga: ‘Trek de verkeerde eruit en het hele ecosysteem stort in.’ Wel maakt BCGI duidelijk dat het nog niet te laat is: ‘We weten voor het eerst precies welke soorten in gevaar zijn, waar ze zijn en wat het gevaar veroorzaakt. De boomsoorten zijn nog niet uitgestorven. Er is nog hoop. Er zijn nog steeds manieren om ze van de afgrond te redden.’
De strijd om de agrarische robot barst los, schreven analisten van ABN Amro vorige maand. Want de manier waarop we nu voedsel produceren, loopt tegen zijn grenzen aan. Ingrediënten voor die krapte zijn een gebrek aan personeel, de stijgende vraag naar duurzaam eten en een tekort aan landbouwgrond door verstedelijking en klimaatverandering.
Een deel van de oplossing schuilt in het vertalen van technologieën – zoals kunstmatige intelligentie, satellieten en sensoren – naar de landbouw. Ondernemers die daarmee de efficiëntie van landbouwbedrijven vergroten, hebben de groeikansen zogezegd voor het oprapen. Op de wereldwijde markt voor agrarische technologie (agritech) claimen Nederlandse fabrikanten – vooral dankzij melk- en voerrobots – nu al een marktaandeel van ruim 11 procent, goed voor 715 miljoen euro omzet. Daar kan volgens ABN Amro nog flink wat omzet bij, mits er aan een paar voorwaarden wordt voldaan.
In de serie De Vijf licht MT/Sprout startups uit die je in de gaten moet houden. Hier vind je ze allemaal.
Zo eisen Europese regels voor ‘veldrobots’ bijvoorbeeld dat er sprake is van continu menselijk toezicht, terwijl autonome tractoren in de VS en Australië wél zonder oppas hun rondjes mogen rijden. Daarnaast zijn agritech-projecten in Nederland nog te versnipperd, en wordt er te weinig kennis en data gedeeld. Tot slot kost het Nederlandse agritech-startups veel tijd en moeite om aan groeikapitaal aan te boren. ‘Je komt aan ondernemen bijna niet toe’, zegt oprichter Martijn Lukaart van onkruidrobot Odd.bot (hieronder uitgelicht) in het rapport van ABN Amro.
Worden die knelpunten een beetje voortvarend aangepakt, dan zou de Nederlandse agritech-omzet kunnen stijgen naar 2,5 miljard euro in 2025. Een selectie van vijf startups die in die groeimarkt een paar flinke graantjes mee kunnen pikken:
1. VanderSat
Terwijl bedrijven als SpaceX satellieten met bosjes tegelijk de ruimte inschieten, geven ruimteagentschappen zoals ESA bedrijven gratis toegang tot (een deel van) de data. Het Nederlandse VanderSat grijpt die kans met beide handen aan. Met de satellietgegevens die het Haarlemse bedrijf binnenhaalt kunnen landbouwbedrijven zowat realtime (zes uur na het maken van de opnames) bijvoorbeeld de temperatuur en vochtgraad van hun grond en groei van hun gewassen in de smiezen houden. Daardoor kunnen ze efficiënter omspringen met water, meststoffen en pesticiden.
Omdat VanderSat kijkt naar de elektromagnetische straling die planten en de aarde uitstralen, worden de opnames van het bedrijf niet gehinderd door wolken of donker (of planten, in het geval van het meten van de ondergrond). Daarmee is het bedrijf van Richard de Jeu vooral voor landbouwbedrijven met grote oppervlaktes ook een alternatief voor het installeren van sensoren op de grond. De doelgroep van VanderSat bestaat daarnaast uit handelaars die de opbrengst in bepaalde gebieden willen voorspellen. Verzekeraars zoals AXA en Swiss Re gebruiken VanderSat om bijvoorbeeld de impact van droogte te meten.
In Ovo-oprichters Wil Stutterheim en Wouter Bruins (oto: In Ovo).
Omdat deze dieren geen eieren leggen, worden in de pluimvee-industrie jaarlijks 6,5 miljard mannetjeskuikens ‘geruimd’. De verontwaardiging daarover vertaalden biomedicus Wil Stutterheim en bioloog Wouter Bruins naar een machine die razendsnel het geslacht kan bepalen van een bevrucht ei. Daarmee behaalde de Leidse startup eerder dit jaar een mijlpaal van 150.000 kippen die werden geboren zonder dat daarbij ook maar een ‘eendagshaantje’ over de kling hoefde te worden gejaagd.
Bestaande aandeelhouders (VisVires New Protein en Evonik Venture Capital) legden afgelopen maartnog eens ‘enkele miljoenen’ euro’s groeikapitaal in. In Ovo komt dit najaar met een nieuwe machine, waarmee een broederij per jaar een miljoen hennen uit kan laten komen zonder haantjes te hoeven doden. Daarmee kan het bedrijf ook de Duitse en Franse markt op. Dit zijn de eerste Europese landen die (vanaf 2022) een verbod hebben ingevoerd op het doden van haantjes.
De markt voor melk- en voerrobots is al redelijk verzadigd, maar op het ‘veld’ ligt de markt nog grotendeels open. Bijvoorbeeld als je een robot levert die korte metten kan maken met onkruid. Martijn Lukaart klaart dat klusje met autonome onkruidwieder Odd.Bot. Het geheime wapen is een algoritme dat plantjes automatisch kan onderscheiden van bijvoorbeeld wortels. De startup belooft landbouwbedrijven niet alleen een oplossing voor het tekort aan personeel, met mechanisch wieden kan ook het gebruik van chemicaliën drastisch worden teruggeschroefd.
Niet de enige onkruidrobot
De onkruidrobots van Odd.bot hebben met Trabotyx een Nederlandse soortgenoot. De agritech-startup uit Den Bosch haalde in juni nog 460.000 euro groeikapitaal op bij regionale investeringsmaatschappij BOM en een aantal angels.
Lukaart had eerst een autonoom bezorgwagentje in gedachten, maar de landbouw bleek een meer realistische optie dan de streng gereguleerde openbare weg. Odd.Bot startte dit jaar de eerste betaalde pilots. Volgend jaar wordt een eerste serie van acht Weed Wackers geproduceerd, een aantal dat in 2025 moet groeien naar 1.000 stuks (tegen die tijd mogelijk voorzien van 5G). De autonome wieders worden on demand verhuurd. Het Haagse bedrijf werd eind vorig jaar door Europese Unie uitgeroepen tot een van de drie beste agritech-startups van Europa, met een subsidieprijs van 100.000 euro als beloning.
ReNature-oprichters Marco de Boer en Felipe Villela.
Met behulp van (oude en nieuwe) technologie en agroforestry kun je beschadigde bossen en landbouwgronden nieuw leven inblazen, bewijst ReNature. Het bedrijf van Marco de Boer en Felipe Villela wil binnen tien jaar een miljoen hectare door monocultuur en erosie uitgeputte grond herstellen. Uitgangspunt is de manier waarop inwoners van de Amazone jaren landbouw bedrijven, en waarbij het natuurlijke evenwicht in stand blijft. Het twee jaar oude ReNature heeft momenteel 42.000 hectare onder beheer, verdeeld over zo’n 4.000 boeren in onder meer Brazilië, Kenia en India.
‘Regeneratieve landbouw’ is oeroud, maar voor het opschalen ervan doet de Amsterdamse startup een beroep op nieuwe technologie. Om boeren aan extra inkomsten te helpen, werkt ReNaturesamen met Acorn. Dit is een online marktplaats voor CO2-credits die dit jaar werd gelanceerd door Microsoft en Rabobank. Over geld gesproken: het in 2019 opgerichte ReNature haalde in januari 677.000 euro groeigeld op. Daarmee opent de startup onder meer een nieuw kantoor in Brazilië, en kan het projecten uitbreiden in onder meer Brazilië, Indonesië, Kenia en Ivoorkust.
Hoeveel mensen zullen het niet hebben gedacht, terwijl ze met hun handen in de aarde wroetten op zoek naar asperges: kan dit niet makkelijker? Oprichter van AVL Motion Arno van Lankveldf (32), zoon van een aspergeteler, beantwoordt die vraag met een oogstrobot die – zonder pauzes of rugpijn – 9.000 asperges per uur uit de grond plukt. Een opbrengst die gelijkstaat aan die van dertig seizoensarbeiders. Met die (bijna) automatische ‘baantjestrekker’ kan een kweker 80 procent van zijn (lastig op te vullen) arbeidsuren besparen.
De oogstrobot speurt met ingebouwde camera’s van bovenaf naar aspergekopjes. Dankzij slimme software kan de machine vervolgens zelf bepalen of de asperges oogstrijp zijn. De coördinaten van die asperges worden in het geheugen opgeslagen, waarna een molen met stekers de felbegeerde groentestengels te grazen neemt. Voor die techniek betaalt een kweker 4 ton per machine. AVL mikt de komende vijf jaar op een afzet van tachtig oogstrobots. Om te kunnen opschalen, groeit het aantal medewerkers van zeventien naar 35 mensen.
Als uitsmijter (met asperges), deze gelikte trailer die AVL vorige maand in de bioscoop uitbracht:
Meer dan twee jaar geleden was de maat vol voor een groep inwoners van de Indonesische hoofdstad Jakarta. Ze spanden, samen met een aantal milieuorganisaties, een rechtszaak aan tegen onder meer president Joko Widodo. Ze vinden dat er er te weinig wordt gedaan tegen luchtvervuiling in de stad. Naar verwachting komt de uitspraak, na heel veel uitstel, deze week.
Uit diverse onderzoeken blijkt dat de luchtkwaliteit in Jakarta slecht is. Volgens de World Air Quality Index behoort de stad tot de top 10 van meest vervuilde hoofdsteden ter wereld. In een rapport van de Air Life Quality Index uit 2019 staat dat de levensverwachting van inwoners van Jakarta gemiddeld 2,3 jaar korter is, vanwege de slechte luchtkwaliteit.
Voor die luchtverontreiniging zijn meerdere oorzaken, vertelt hoogleraar luchtkwaliteit Guus Velders. "Zo is er veel verkeer en gebruiken veel mensen daar vervuilende auto's en motoren. Ook voldoet de industrie niet aan de vereisten die we in Europa hebben, bijvoorbeeld in de kolencentrales. Daarnaast kan het aansteken van bosbranden om nieuwe landbouwgrond te creëren ver buiten Jakarta, ook leiden tot luchtvervuiling in de stad."
Volgens Zuidoost-Aziëcorrespondent Annemarie Kas, die in Jakarta woont, speelt de ligging van de stad ook een rol. "Jakarta ligt laag en zakt steeds verder weg. En de wind staat vanuit de kolencentrales in de richting van de stad. De vuile lucht blijft als een soort deken hangen boven Jakarta."
Er zijn meerdere stoffen die de luchtkwaliteit bepalen, maar de hoeveelheid fijnstof in de lucht, uitgedrukt in PM2.5, is de belangrijkste:
Als het in Nederland winter is, is de luchtkwaliteit beter in Jakarta dan tijdens het droogseizoen. "Bij veel neerslag regent de lucht als ware schoon, daarmee haal je een hoop verontreiniging weg. Dus in het regenseizoen is de kwaliteit beter", vertelt Velders. "Maar andere vervuilende bronnen gaan het hele jaar door, zoals de industrie en het verkeer."
Voor de groep inwoners reden om een burgerrechtszaak aan te spannen. Dat deden ze samen met onder meer Greenpeace en het Indonesian Center for Environmental Law. Naast de president hebben ze ook de minister van Mileu en Bosbouw, de minister van Binnenlandse Zaken, de minister van Volksgezondheid, de gouverneur van Jakarta en de gouverneurs van de provincies Bondan en West-Java aangeklaagd.
Volgens The New York Times hebben sommige overheidsinstanties sinds de start van de rechtszaak maatregelen genomen en strenger gehandhaafd. Naar eigen zeggen zouden die ontwikkelingen adequaat genoeg zijn.
Uitstel
De drie rechters stelden de uitspraak in deze zaak dus al een paar keer uit. "Daar was een mengelmoes aan redenen voor", vertelt Kas. "Van kleine administratieve redenen tot het coronavirus en zelfs persoonlijke omstandigheden van de rechter. Maar deze zaak is ook politiek gevoelig, hoewel daar natuurlijk officieel niets over wordt gezegd. De president wordt aangeklaagd, dat is niet zomaar iets." Dat processen lang duren is in Indonesië overigens niet ongebruikelijk, zegt Kas.
Als de groep burgers en milieuorganisaties gelijk krijgen, is het nog maar de vraag wat de overheid gaat doen. "Maar ze zouden kunnen beginnen bij de grote bronnen, de kolencentrales bijvoorbeeld", vertelt Pepijn Veefkind, onderzoeker bij het KNMI. "Die stoten veel zwaveldioxide uit. Als je dat afvangt, heeft dat direct een positief effect op de uitstoot. Dat zijn quick wins."
Maar ook aanpassingen in het verkeer zijn een oplossing, zeggen zowel Velders als Veefkind. "Je zou bijvoorbeeld kunnen handhaven op bepaalde motoren, die niet meer gebruikt mogen worden", aldus Veefkind. Velders: "Roetfilters in dieselvoertuigen kunnen ook een oplossing zijn."
Belangrijk is volgens Velders dat er goede alternatieven komen, als de overheid iets gaat veranderen. "Bijvoorbeeld maatregelen in kolencentrales. De overheid kan zaken daar verbieden en handhaven, maar er moeten ook betaalbare alternatieven zijn voor de mensen."
Het is nu wachten op de uitspraak van de rechter. Vooralsnog staat die voor morgen gepland.
Midden in het vakantieseizoen waarin wereldwijd overstromingen en extreme hitte elkaar afwisselen, kwam het IPCC (VN-klimaatpanel) met haar klimaatrapport. De enorme uitstoot van CO2, snel oplopende temperaturen, smeltende ijskappen en stijgende zeespiegel. De mens heeft er sinds de industriële revolutie zo’n anderhalve eeuw voor nodig gehad om een onomkeerbaar stempel op de aarde te drukken.
Wat zijn de economische gevolgen?
Milieurampen zorgen niet alleen voor menselijk leed maar ook voor economische problemen. Extreme droogte en regen veroorzaken bosbranden en onpeilbare oogsten. Dit zorgt voor schommelende, maar per saldo stijgende voedselprijzen. Verzekeringen tegen natuurgeweld worden duurder en zijn uiteindelijk niet meer af te sluiten. Het is vijf voor twaalf, zoveel is duidelijk. De politieke reacties op het klimaatrapport waren zoals altijd: een opsomming van superlatieven. De geest is uit de fles en het zal steeds sneller gaan. Ingrijpende maatregelen zullen er hoe dan ook komen want klimaatverandering is niet te stoppen.
Klimaatrevolutie
Want de klimaatrevolutie is naast een flinke uitdaging ook een enorme kans. Het gaat namelijk iedereen aan en dan heiligt het doel de middelen. Discussies over wel of niet stimuleren van een duurzame economie en klimaat neutrale investeringen aanjagen? Daar is straks geen tijd meer voor. Het wordt een enorme ommezwaai, een revolutie die moet en die iedereen zal ondersteunen. We hebben al kunnen oefenen in de corona-crisis en gezien dat wanneer wij allemaal (potentieel) slachtoffer zijn, discussies over schulden en wie betaalt de rekening gemakkelijk worden uitgesteld. Een collectief vertrouwen in de goede afloop is alles en dan is staatsschulden oppompen geen probleem meer. Schulden kun je altijd nog wegstrepen. Het motto is: Investeren.
De jacht op grondstoffen
Een commercieel antwoord op een klimaat neutrale wereld is de jacht op grondstoffen. Overheden en bedrijven zijn op zoek naar nieuwe assets om batterijen te maken, zonnepanelen te produceren en computers te bouwen die zelfs het weer beïnvloeden om zo windmolens te laten draaien. Toeval of niet, de meeste grondstoffen zijn op plaatsen te vinden waar de extremen het meest zichtbaar zijn. Eigenlijk zijn ze het hardst nodig in delen van Afrika en Azië. Het feit dat ontwikkelde landen de grondstoffen als eerste komen ophalen voedt de ongelijkheid. In sommige gevallen lijkt er nauwelijks tegen te vechten. Kijk naar hout. Niet alleen nodig voor het bouwen van huizen maar juist voor CO2 opslag heb je bomen nodig. Er wordt veel aangeplant maar in dit tempo van kappen en bosbranden schiet het met die CO2 opslag niet op.
Duurzaam is de norm
Duurzaam is dus niet langer leuk voor de bühne. Niet alleen in de supermarkt maar ook in investeren en beleggen wordt het predicaat ‘duurzaam’ te pas en te onpas geplakt. Nog steeds is er naast het ‘gewone’ aanbod ook een duurzame oplossing. Dit gaat zeker veranderen; duurzaam is de enige oplossing. Het enige houdbare beleggingsrendement is namelijk per definitie duurzaam. Niet duurzaam is voor de korte termijn en beleggen doe je voor de lange termijn.
Ook achter de schermen worden portefeuilles stap voor stap duurzamer. Net zoals de klimaatdoelen die uitgesmeerd worden over decennia is het verduurzamen van beleggingen ook een proces. De vervuilers van vandaag zijn nog nodig, moeten zich aanpassen en zijn de groene bedrijven van morgen want anders hoeft het niet voor beleggers. De invloed van beleggers op de invulling van portefeuilles groeit en dat is goed. Iedere belegger zou moeten willen dat zijn of haar portefeuille zo duurzaam mogelijk wordt belegd. Omdat het over onze collectieve toekomst gaat, zal dat uiteindelijk het beste renderen.
Kansen
De klimaatrevolutie wordt het belangrijkste thema in de economie en voor de beurs. Het gaat ons allemaal aan en het is niet de vraag of maar hoe we een antwoord vinden op de grote klimaatuitdaging. Dat biedt enorme kansen. Water keren, computerchips produceren en overstappen op echte schone energie. We staan pas aan het begin. Een revolutie en de ontwikkeling van mensen is goed voor de economie en de beurs. En zeker als het duurzame welvaart is.
De politieke poppetjes, de economie en de ondernemingen veranderen continue, maar investeren en beleggen in de toekomst is van alle tijden.
– – – – – – – – – – –
Bas Simons en Pim Lavrijsen zijn adviseurs in vermogen en beleggen. Beiden zijn partners in HIP Capital.
Pim woont samen met zijn vrouw Gidy en hun drie kinderen in Bladel. Hij is een geboren en getogen Brabander. Pim heeft bedrijfseconomie gestudeerd aan de universiteit van Tilburg. Als specialist kan Pim bouwen op 25 jaar beleggingservaring, opgedaan bij verschillende Rabobanken in het zuiden van ons land.
Bas is opgegroeid in Apeldoorn en heeft economie gestudeerd aan de Landbouwuniversiteit Wageningen. Samen met zijn vrouw Edith en hun vier kinderen woont hij in Loon op Zand. Bas is vrijwel zijn hele carrière actief als zelfstandig ondernemer binnen de financiële dienstverlening en heeft in die tijd veel ervaring opgebouwd in het adviseren van klanten bij uiteenlopende vraagstukken.
