“Mensen begrijpen het niet echt, totdat je daadwerkelijk de muur van vlammen op je af ziet komen,” zegt een vrouw van de Rural Fire Service van New South Wales. Ze heeft het in een video over het blussen van bosbranden, afgelopen maand in Australië. Zulke extreme weersomstandigheden komen steeds vaker voor: alleen al in de Verenigde Staten werden er dit jaar in vijf staten records verbroken. Maar niet alleen ongelukkige huiseigenaren hebben hier last van. Epidemiologen maken zich steeds meer zorgen over al het fijnstof dat in de lucht terechtkomt, omdat die zowel acute als chronische ziektes kan veroorzaken.
Bij dit soort milieurampen gaat het nog steeds vaak over de toekomstige gevolgen, maar klimaatverandering heeft nu al een enorme impact op de volksgezondheid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft onlangs een rapport met gegevens uit 101 landen uitgebracht, waarin de klimaatgerelateerde gezondheidsrisico’s worden besproken en duidelijk wordt dat de wereld er niet op voorbereid is.
Zo hebben kinderen meer risico op diarree, omdat de voedselvoorziening kwetsbaarder is voor ziekteverwekkers. Ook worden door hittegolven de arbeidsomstandigheden slechter, en is er een grotere kans om later in het leven ziek te worden, wegens de chronische blootstelling aan luchtvervuiling.
Klimaatverandering kan ook invloed hebben op je geestelijke gezondheid. In het rapport worden angst, depressie en andere psychische problemen genoemd als klimaatgevoelige aandoeningen, maar slechts zes landen benadrukten dat dit voor hen prioriteit had. Katie Hayes, een onderzoeker op het gebied van klimaatverandering en geestelijke gezondheid, publiceerde onlangs een artikel over de huidige en verwachte geestelijke gevolgen van de klimaatcrisis in het wetenschappelijk tijdschrift International Journal of Mental Health Systems. Hoewel het moeilijk is om klimaatverandering direct aan geestelijke gezondheid te koppelen, is het volgens haar duidelijk dat de impact van de klimaatverandering steeds groter wordt.
“Extreme weersomstandigheden, zoals overstromingen, orkanen en bosbranden, zijn in verband gebracht met depressie, angst, posttraumatische stressstoornis (PTSS) en zelfmoordgedachten,” schreef Hayes in International Journal of Environmental Research and Public Health. “Ziektes die door vectoren overgebracht worden, zoals het westnijlvirus en de ziekte van Lyme, kunnen de psychische klachten verergeren van mensen die op dat moment al geestelijke gezondheidsproblemen hebben. Daarom is het belangrijk om geestelijke gezondheidsproblemen aan klimaatverandering te koppelen. Deze evenementen zijn namelijk niet meer eenmalig: zo’n overstroming komt niet meer slechts eens in de honderd jaar voor.” Tara Neville, een van de hoofdonderzoekers van het WHO-rapport, zegt dat het belangrijk is “dat er nu landen zijn die deze psychische problemen specifiek als een gezondheidsrisico van de klimaatverandering zien."
Hayes benadrukt dat de bestaande sociale onrechtvaardigheden worden versterkt door klimaatverandering, en dat gemarginaliseerde mensen het kwetsbaarst zijn. Daar vallen ook de mensen onder die hun huis hebben moeten ontvluchten vanwege klimaatverandering, en de inheemse gemeenschappen die al worstelden om gezondheidszorg te krijgen. “Onze lichamelijke gezondheid, onze geestelijke gezondheid en onze gemeenschappelijke gezondheid zijn allemaal met elkaar verbonden,” zegt Hayes.
De conclusies van het WHO-rapport worden bevestigd door ander recent onderzoek. Lancet Countdown, een project dat gezondheid en klimaatverandering in de gaten houdt, bracht afgelopen maand hun jaarlijkse rapport uit: “We kunnen stellen dat de levens van alle kinderen die nu worden geboren op elk punt zullen worden beïnvloed door klimaatverandering,” zegt Nick Watts, de uitvoerend directeur van het project.
Bijna de helft van de onderzochte landen heeft de kwetsbaarheid van de gezondheid getest en naar mogelijke aanpassingen gekeken, maar slechts 20 van die 48 landen zeggen dat hun bevindingen rechtstreeks hebben geleid tot financieringsmaatregelen om de gevolgen van klimaatverandering voor de volksgezondheid aan te pakken. Er zijn steeds meer zorgen over klimaatgerelateerde risico’s die worden geassocieerd met extreme weersomstandigheden, zoals ziektes die je van eten of water kunt krijgen of ziektes die door insecten als muggen kunnen worden overgedragen. Maar toch hebben nog maar weinig landen belangrijke beleidswijzigingen doorgevoerd.
“Onze zorg is dat overheden simpelweg niet snel genoeg handelen,” zegt Watts.
Ziektes kunnen verstrekkende gevolgen hebben, zoals het oprukkende zikavirus een paar jaar geleden aantoonde. “Het is belangrijk om te benadrukken dat geen enkel land en geen enkele bevolking immuun is,” zegt Watts over ziektes. “De wereld is heel erg verbonden.”
Mensen die in de gezondheidszorg werken worstelen nu al met de gevolgen van onze opwarmende planeet, maar zullen ook te maken krijgen met nieuwe onzekerheden. Waar je ook ter wereld woont, de zorgstelsels zijn gebouwd op de “veronderstelling dat het klimaat stabiel zou blijven,” zegt Watts. “Dat is geen goede veronderstelling meer – of we het nou hebben over de overstromingen in Venetië of de bosbranden in Californië.”
Sean McDermott is een freelance journalist en fotograaf.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.
https://www.vice.com/nl/article/xwee84/klimaatverandering-geestelijke-gezondheid
