1200 kinderen geëvacueerd van zomerkamp in Griekse kustplaats vanwege bosbranden (NOS Buitenland)

Door bosbranden in de buurt van Athene hebben duizenden mensen in kustplaatsen hun huis moeten verlaten. Zo'n 1200 kinderen zijn geëvacueerd vanaf een zomerkamp.

Vlammen kwamen in de buurt van hun kamp in de kustplaats Loutraki, op zo'n 80 kilometer ten westen van de hoofdstad. Het vuur verspreidt zich snel vanwege de harde wind. Ook ten zuidoosten van Athene woedt een grote brand.

Zo'n 200 brandweerlieden proberen het vuur te bestrijden om te voorkomen dat het zich nog verder verspreidt. Ze worden geholpen door zo'n twintig militairen.

Op beelden is te zien hoe de kinderen en paarden geëvacueerd worden:

Griekenland gaat gebukt onder een zware hittegolf. Afgelopen vrijdag werd het op de heetste plaats in Griekenland, Thebe, 44,2 graden. Bij 87 weerstations werd een temperatuur van boven de 40 graden gemeten. Ook Italië, Spanje, Frankrijk, Duitsland en Polen hebben te maken met een intense hittegolf.

De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) zegt dat de hittegolf halverwege deze week naar verwachting nog zwaarder wordt en waarschijnlijk op sommige plaatsen in augustus nog voortduurt.

'Hotspot' van klimaatverandering

In een rapport van het VN-klimaatpanel IPCC werd twee jaar geleden al vastgesteld dat het Middellandse Zeegebied een 'hotspot' van klimaatverandering is. Als de uitstoot van broeikasgassen niet snel wordt teruggebracht, zullen temperaturen van boven de 50 graden daar later deze eeuw geen uitzondering zijn, staat in dat rapport.

https://nos.nl/l/2483179

Het was de heetste week ooit op Aarde en mogelijk de warmste maand in 120.000 jaar (Welingelichte Kringen)

Het is een droevig record: de week van 3 tot 10 juli was de heetste ooit op onze planeet. En het wordt nog veel erger, waarschuwen meteorologen.

Onbekend terrein
Een scherpe toename van CO2 in de atmosfeer en een ongewoon sterke wind boven de Atlantische Oceaan hebben in delen van de wereld tot gruwelijke hittegolven geleid. Van de Amerikaanse staat Texas tot Griekenland, Spanje en Italië, het was overal veel te heet. Bosbranden woeden in Kroatië, langs de Adriatische kust en in Spanje. Toeristische trekpleisters als de Acropolis zijn gesloten vanwege temperaturen die de 50 graden naderen.

De Aarde heeft dit nog niet meegemaakt sinds het begin van de metingen rond 1850. “We bevinden ons op onbekend terrein en dat is zorgwekkend nieuws voor de planeet”, zegt professor Christopher Hewitt van de WMO, de Wereld Meteorologische Organisatie.

Heetste maand
Onderzoeker op het gebied van atmosferische straling Karsten Haustein van de Leipzig University doet er nog een schepje bovenop in The Guardian: “Er is kans dat juli de heetste maand ooit wordt. En ooit betekent sinds het Eemien, het laatste interglaciaal, zo’n 120.000 jaar geleden.” Niet alleen klimaatverandering speelt daarbij een rol, de opkomende El Niño versterkt dat effect nog eens.

Het leidt tot dood en verderf. Afgelopen zomer overleden er naar schatting al meer dan 61.000 mensen als gevolg van hittegolven. De kans is groot dat er dit jaar en volgend jaar nog veel meer mensen zullen overlijden door de hitte, waarvan vooral de mediterrane landen het meeste last hebben.

Catastrofale situatie
Volgens de baas van de VN, António Guterres is ‘klimaatverandering compleet uit de hand gelopen’. Hij waarschuwde al dat als de wereld maatregelen om de CO2-uitstoot terug te dringen, blijft uitstellen, “de situatie catastrofaal” wordt.

Veel wetenschappers reageerden droevig maar gelaten op zijn alarmerende berichten: ze waarschuwen al meer dan dertig jaar dat doorgaan met de verbranding van fossiele brandstoffen leidt tot de hittegolven die we nu meemaken.

https://www.welingelichtekringen.nl/natuur-en-milieu/4170638/het-was-de-heetste-week-ooit-op-aarde-en-mogelijk-de-warmste-maand-in-120-000-jaar.html

Italië, Spanje en Noord-Afrikaanse landen maken zich op voor extreme hitte (NOS Buitenland)

Van de heetste maand naar de heetste week ooit gemeten: de hitterecords volgen elkaar in een rap tempo op. Delen van Zuid-Europa moeten zich de komende dagen opnieuw opmaken voor extreme hitte. Op de Italiaanse eilanden Sicilië en Sardinië kunnen de temperaturen lokaal oplopen tot 47 of 48 graden, meldt de Italiaanse meteorologische dienst.

Daarmee kan Italië dicht bij het Europese hitterecord komen, of dat zelfs verbreken. In 2021 werd 48,8 graden gemeten op Sicilië, de hoogste temperatuur ooit in Europa.

Ook Spanje en Portugal krijgen te maken met temperaturen van boven de 40 graden. Voor Spanje is dit al de tweede hittegolf deze zomer, met verwachte temperaturen van 44 graden in het zuiden van het land. Die hoge temperaturen leiden weer tot enorme droogte en vergroten de kans op bosbranden. Ook in Frankrijk, Duitsland en Polen is het ongewoon warm.

Aan de andere kant van de Middellandse Zee hebben inwoners van Marokko, Tunesië en Algerije te maken met een hittegolf. Die duurt nog zeker een paar dagen. Temperaturen kunnen daar oplopen tot boven de 45 graden.

El Niño

De eerste week van juli was gemiddeld de heetste week op aarde die de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) ooit heeft vastgesteld. De maand juni was wereldwijd de warmste maand tot nu toe. Wetenschappers van de Verenigde Naties waarschuwen voor "mogelijk verwoestende gevolgen" voor ecosystemen en het milieu.

Het ene na het andere record sneuvelt recent. Vorige week maandag was de gemiddelde temperatuur op aarde 17,01 graden; daarmee werd het wereldwijde temperatuurrecord verbroken. Het vorige record was 16,94 graden in 2016. Na die maandag werd op vrijdag wederom een record gevestigd. De hoogste gemiddelde temperatuur ooit gemeten op aarde is nu 17,24 graden.

In Madrid gingen mensen gisteren op zoek naar verkoeling bij fonteinen en in parken:

De hitte valt volgens de WMO samen met het begin van El Niño, het natuurverschijnsel waardoor de Stille Oceaan opwarmt. Naar verwachting zullen daardoor nog meer weerrecords worden verbroken.

Door de hoge zeewatertemperatuur smelt ook het zee-ijs sneller. Rond Antarctica lag in de maand juni historisch weinig zee-ijs, zelfs nu het daar winter is. Het verdwijnen van zee-ijs is een symptoom van de opwarming van de aarde.

Doden door hitte

De ongewoon hoge temperaturen leiden ook tot slachtoffers. Vorige zomer kwamen naar schatting meer dan 60.000 mensen in Europa om het leven door de hitte, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. In de periode tussen eind mei en begin september was er ongewoon hoge sterfte te zien.

De onderzoekers legden een verband met de extreem hoge temperaturen, met name van half juli tot half augustus. Blootstelling aan zulke temperaturen kan tot een beroerte of hart- en ademhalingsklachten leiden, met name bij ouderen.

https://nos.nl/l/2482422

Nu al is 2023 veel te warm: wetenschappers vrezen dat dit jaar heetste ooit wordt (Welingelichte Kringen)

De wereldwijde temperatuur bereikte deze maand in noodtempo een recordniveau. En El Niño moet nog beginnen. De warme golfstroom kan 2023 met gemak het heetste jaar ooit maken, vrezen klimaatwetenschappers.

De gemiddelde temperatuur voor juni is tot nu toe bijna 1 graad hoger dan normaal voor deze maand. Hoewel de maand nog lang niet ten einde is, ziet het er slecht uit. Volgens klimaatwetenschappers volgt de temperatuur het patroon van een steeds krachtigere wereldwijde opwarming. 2023 zou daardoor het recordjaar 2016 kunnen verslaan.

El Niño
Door El Niño warmen de oostelijke delen van de Stille Oceaan rond de evenaar op. Het water kan er aan het oppervlak wel 3 graden warmer zijn dan normaal. Dit heeft gevolgen voor grote delen van de wereld. Met name in delen van Azië en Zuid-Amerika wordt het daardoor bijvoorbeeld droger. Wereldwijd stijgt de temperatuur met gemiddeld 0,1 tot 0,2 graden. Afgelopen week werd bekend dat El Niño net begonnen is en steeds sterker wordt tot begin volgend jaar.

“De wereldwijde oppervlaktetemperatuur is op of bijna op recordniveau op dit moment en 2023 wordt vrijwel zeker het warmste jaar tot nu toe”, reageert klimaatwetenschapper Michael Mann. “Dat zal gelden voor elk El Niño-jaar in de toekomst, zolang we doorgaan met het opwarmen van de planeet door de verbranding van fossiele brandstoffen.”

Overal te warm
Dit jaar waren er al zware recordhittegolven op allerlei plekken, van Puerto Rico tot Siberië en Spanje. In Canada leidde de hitte tot enorme bosbranden die zelfs de lucht boven New York en Washington vervuilde.

Wereldwijd was het de derde warmste mei in 174 jaar aan metingen. In Noord- en Zuid-Amerika was het zelfs de warmste mei ooit. De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) waarschuwde eerder al dat de gemiddelde temperatuur in de komende vijf jaar flink stijgt. Een nieuw recordjaar is volgens de organisatie vrijwel zeker in die periode.

Er is ook een goede kans dat de gemiddelde temperatuurstijging de 1,5 graad overschrijdt, een kritiek punt waarna de kans op hittegolven, droogte, overstromingen en andere extreme weersomstandigheden fors toeneemt. En niet alleen het land warmt op, ook de oceanen hebben voor de tweede maand op rij een recordtemperatuur bereikt.

https://www.welingelichtekringen.nl/natuur-en-milieu/4121669/nu-al-is-2023-veel-te-warm-wetenschappers-vrezen-dat-dit-jaar-heetste-ooit-wordt.html

‘Effect van klimaatverandering groter dan van El Niño’ (Kennislink)

Op dit moment warmt ver weg in de Stille Oceaan het water op, en dat betekent dat klimaatfenomeen El Niño eraan komt. Klimaatonderzoeker Sjoukje Philip legt uit wat dit betekent. “Het weer wordt extremer: felle buien, extreme droogte, extreme hitte.”

Een grotere kans op bosbranden in Australië, meer regen in de Hoorn van Afrika en een zachtere winter in Alaska en Canada. Het natuurlijke weerfenomeen El Niño belooft komend jaar wereldwijd voor meer extreem weer te gaan zorgen, wat enorme schade kan gaan veroorzaken. Bovendien wordt het door El Niño wereldwijd op aarde nog iets warmer dan het als gevolg van klimaatverandering alleen al zou worden. Daardoor gaan we waarschijnlijk ergens in de komende vijf jaar al de anderhalve graad temperatuurstijging meemaken. In het klimaatakkoord van Parijs beloofden landen om dat te voorkomen.

Wat is El Niño en hoe ontstaat het? En wat weten wetenschappers wel, en ook nog niét over dit verschijnsel? We vroegen het klimaatonderzoeker Sjoukje Philip, die bij het KNMI werkt en promoveerde op El Niño.

Sjoukje Philip: “Wanneer een El Niño begint, is niet precies te voorspellen.”

Hoe ontstaat El Niño?

“El Niño ontstaat doordat het water in de tropische Stille Oceaan langzaam opwarmt. Normaal gesproken waait er een tropische passaatwind van oost naar west over die oceaan. Die wind duwt de door de zon opgewarmde bovenste laag water naar het westen. Ten oosten komt koeler water uit diepere lagen naar boven, wat het zeewater koel houdt. Onder normale omstandigheden is er aan de westkant van de Stille Oceaan dus meer warm water, wat ervoor zorgt dat daar waterdamp opstijgt. Dat zorgt voor regen in Indonesië en Australië.” Deze normale situatie kan veranderen als de passaatwinden afzwakken en minder warm water opstuwen naar het westen. “Het warme water blijft daardoor meer gelijk verdeeld over het hele oppervlak van de oceaan. Daardoor wordt de hele zee warmer, en regent het meer midden op de oceaan en minder in Indonesië en Australië. Dit heet El Niño.”

“Het omgekeerde kan ook gebeuren. Dan zijn de passaatwinden juist veel krachtiger dan normaal. Het westelijke deel van de oceaan wordt dan nog meer opgewarmd en de oceaan in het oosten wordt juist koeler. Dit is La Niña.” Die zorgt voor nog meer regen aan de westelijke kant van de Stille Oceaan als normaal. Afgelopen drie jaar was er een La Niña. El Niño en La Niña wisselen elkaar om de paar jaar af, met tussendoor neutrale situaties.

De verschillen in zeewatertemperatuur en windrichting tijdens El Niño (boven) en La Niña (onder).
KNMI/NOAA

Wat heeft El Niño te maken met klimaatverandering?

“El Niño en La Niña zijn natuurlijke verschijnselen. Het verloop ervan wordt niet bepaald door klimaatverandering. De afwisseling tussen El Niño en La Niña is een schommeling rond een evenwicht. Door klimaatverandering warmt de hele oceaan op en komt de temperatuur van het evenwicht hoger te liggen. Maar de schommeling rondom dat evenwicht blijft hetzelfde.” De effecten van El Niño worden wel opgeteld bij die van klimaatverandering. Klimaatverandering zorgt voor meer extreem weer, en de effecten van El Niño versterken die.

Is de komst van El Niño al lang van tevoren te voorspellen? Of is het toch onverwacht?

“La Niña duurt meestal één tot drie jaar, El Niño vaak maar een half jaar. Tussendoor zijn er neutrale periodes. El Niño komt eens in de twee tot zeven jaar voor en piekt rond kerst. We weten dat het een terugkerend fenomeen is, maar wanneer er precies een El Niño begint, is niet al jaren van tevoren te voorspellen. Dat wordt pas duidelijk als in het voorjaar het zeewater van de Stille Oceaan langzaam opwarmt.” Onderzoekers meten met vaste boeien de temperatuur van het water in een strook van de Stille Oceaan ter hoogte van de evenaar. Warmt die met meer dan een halve graad op ten opzichte van het gemiddelde, dan is er sprake van een El Niño. Hoe warmer het water, hoe sterker het El Niño-effect.

Door El Niño en La Niña schommelt de gemiddelde wereldtemperatuur rond een evenwicht. Door klimaatverandering is de temperatuur van dat evenwicht hoger komen te liggen.
KNMI/NASA

“Op een gegeven moment is er te veel warm water opgehoopt over de gehele breedte van de oceaan. Dan stroomt het warme water weg naar het noorden en het zuiden. Koud water komt dan weer dichter bij het oppervlak.” De zee wordt dan minder warm en El Niño komt ten einde.

Weten we al alles over El Niño?

“We weten dat het weerfenomeen ontstaat doordat passaatwinden afzwakken, maar waarom dat precies gebeurt is niet duidelijk. Normaal gesproken waait de passaatwind van oost naar west. Maar in de lente ontstaan winduitbarstingen van west naar oost. We weten dat die er kunnen komen. Maar wanneer en waarom ze komen, weten we niet. Dat is het weer. Net zoals we hier het weer niet een maand van tevoren kunnen voorspellen. Die winduitbarstingen de andere kant op triggeren een verandering in de luchtdruk en in de temperatuur van het wateroppervlak, wat de passaatwind afzwakt. Dat zet een verandering richting El Niño in gang, die zichzelf versterkt. En vanaf dat moment snappen we het weer. Maar er blijft dus een toevalsfactor.”

frdosscap via Wikimedia commons

http://berichtfilter.nl/placeholders/medium.png

frdosscap via Wikimedia commons

Kerstkind

Vissers aan de kust van Peru merkten het als eerste: in sommige periodes was het zeewater warmer dan normaal. In die periode konden ze minder vis vangen. En meestal gebeurde dat rond een specifieke tijd van het jaar: kerstmis. Daarom noemden de vissers het fenomeen El Niño: kerstkind in het Spaans. De cijfers van meteorologen bevestigden het later: de piek van El Niño valt meestal in december.

Wat gaan we merken van El Niño?

“In de directe omgeving van de Stille Oceaan zorgt El Niño ervoor dat het droger en warmer is in Indonesië en Australië, waardoor de kans op bosbranden groter is. Maar ook elders in de wereld heeft El Niño grote gevolgen voor het weer. In het algemeen wordt het weer extremer: felle buien, extreme droogte, extreme hitte. Maar de effecten zijn seizoensgebonden en het zijn kansen, geen zekerheden.”

In alle regio’s rondom de evenaar wordt het warmer, en ook in Alaska en Canada kunnen mensen een zachte winter verwachten. In het Caribisch gebied, Zuid Afrika en India wordt het waarschijnlijk droger. “Meer regen kan ook. In de hoorn van Afrika hebben ze nu net drie droge jaren gehad. Die waren aan La Niña gerelateerd. Nu komt er daar waarschijnlijk meer regen. Dat geldt ook voor andere landen langs de evenaar, zoals Ecuador, Peru en het zuiden van Brazilië.” De kans is groot dat die regen in de vorm van extreme buien komt, en kan dan zorgen voor overstromingen. Juist na droogte kan de bodem minder goed veel water opnemen. In Nederland is het effect van El Niño beperkt. Er is alleen een kleine kans op een iets natter voorjaar in 2024.

Gaat de wereld te warm worden?

“In de hele wereld kan de gemiddelde temperatuur stijgen met 0,2 graden of meer als gevolg van El Niño.” Daardoor gaat de wereld volgend jaar waarschijnlijk haar warmste jaar sinds begin van de metingen noteren, voorspelde de Wereld Meteorologische Organisatie. Ook zal de gemiddelde temperatuur wereldwijd waarschijnlijk al komende jaren boven de 1,5 graden stijging uitkomen ten opzichte van de pre-industriële tijd. Bijna alle landen hebben in het klimaatakkoord van Parijs afgesproken de opwarming over lange termijn te willen beperken tot 1,5 graden.

“Als dat gebeurt wil dat niet zeggen dat alles dan ineens mis gaat”, nuanceert Philip. “Omdat het mede het gevolg is van het natuurlijke verschijnsel van El Niño, zal de gemiddelde wereldtemperatuur na El Niño waarschijnlijk ook weer afnemen. Daarom wordt in het akkoord van Parijs ook gesproken van een overschrijding van deze grens gedurende een aantal jaren.”

El Niño versterkt de gevolgen van klimaatverandering. Hoe erg wordt het?

“Door klimaatverandering krijgen we sowieso steeds meer weersextremen: grotere droogte en hitte en extreme regen. Daar komt nu het effect van El Niño bij. Het is moeilijk daar precieze voorspellingen over te doen. Het zal vooral merkbaar zijn bij extreme neerslag. Als El Niño zorgt voor meer neerslag in een bepaalde regio, dan gebeurt dat nu in een atmosfeer die door klimaatverandering al warmer is. De neerslag zal daardoor nog extremer worden.” Ook bij droogte kunnen de gevolgen van klimaatverandering en El Niño bij elkaar optellen."

“De alarmerende berichten die nu in de media verschijnen over het komende extreme weer en die dat aan El Niño toeschrijven, zijn misschien wat overdreven. Het klopt dat we te maken zullen krijgen met extreem weer. Maar dat komt vooral door klimaatverandering, versterkt door El Niño. Klimaatverandering heeft een groter effect op het toenemen van die extremen dan El Niño.”

https://www.nemokennislink.nl/publicaties/effect-van-klimaatverandering-groter-dan-van-el-nino/