LIVE | Dodental overstromingen in Duitsland loopt op tot 49, België 9 (Telegraaf)

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. In Roosteren en omliggende dorpen zijn bewoners geëvacueerd. Het kabinet houdt donderdagavond crisisoverleg over de overstromingen in Limburg. Blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen in dit liveblog.

Noodkreten in België: ’Kom ons alstublieft redden, het water blijft stijgen’ Dodental door noodweer in Duitsland loopt op 10.000 inwoners Maastricht moeten huis verlaten: waterhoogtes tot 5 meter verwacht Brug in centrum Valkenburg ingestort, auto’s verdwijnen in water Valkenburg geëvacueerd: ’Onze vrienden verdrinken!’ Formule 1-circuit Spa ook getroffen door overstromingen: ’Weg ingestort en tunnels ontoegankelijk’

00.40 - Meerssen besluit tot evacuaties

De gemeente Meerssen, in het Limburgse Heuvelland, adviseert een deel van haar inwoners dringend te evacueren. Het gaat om het gebied ten noorden van de Geul en ten oosten van het Julianakanaal. Doordat het water in de Maas blijft stijgen, kan de Geul niet daarin afwateren. Het waterpeil in de rivier zal daarom naar verwachting vrijdagnacht nog enkele decimeters stijgen. Delen van Meerssen zijn nu al overstroomd.

De gemeente vraagt mensen in het betrokken gebied onderdak te zoeken bij vrienden of familie. Voor wie dat niet kan, wordt opvang geregeld in een gemeenschapshuis. Volgens de gemeente is er geen reden tot paniek en is er voldoende tijd om te vertrekken.

Een woordvoerder van de Veiligheidsregio laat op L1, die als calamiteitenzender fungeert, weten dat ongeveer 2300 mensen in het te evacueren gebied wonen.

22.50 - Team Defensie op weg naar Valkenburg voor plaatsen noodbrug

Enkele tientallen militairen van de genie zijn donderdagavond onder leiding van de Koninklijke Marechaussee naar Valkenburg vertrokken om daar een militaire noodbrug over de Geul aan te leggen. Een woordvoerder van Defensie zei dat de noodbrug naar verwachting vrijdagmorgen gereed is.

De noodbrug komt op de plek waar een brug door woest stromend water is weggeslagen. Daardoor is een een deel van Valkenburg een eiland geworden, wat de hulpverlening bemoeilijkt.

De militairen die naar Valkenburg zijn vertrokken behoren tot de eenheid 105 Geniecompagnie waterbouw. „Door brugdelen op te bouwen gaan ze een overspanning van 10 meter realiseren”, aldus de zegsman.

In Valkenburg liggen tientallen bruggen. Enkele andere bruggen over de rivier zijn instabiel, zei burgemeester Daan Prevoo van Valkenburg eerder donderdag.

Veiligheidsregio Limburg-Noord meldde dat militairen van Defensie ook op andere wijze helpen tegen de wateroverlast. Ze zijn momenteel bezig met het vullen van zandzakken om de dijken te verstevigen. Die verspreiden ze in de regio.

22.00 - Dodental overstromingen in Duitsland loopt op tot 49

Zeker 49 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Minister van Binnenlandse Zaken Roger Lewentz van de westelijke deelstaat Rijnland-Palts heeft van de brandweer vernomen dat er vermoedelijk nog negen slachtoffers worden geborgen. In zijn deelstaat worden ook nog tientallen mensen vermist.

Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld. Velen zochten bescherming tegen de overstromingen op bomen en daken van huizen. Reddingswerkers brachten mensen in veiligheid met boten en helikopters. Uitval van het mobiele netwerk maakt het niet makkelijker. „We hebben nog nooit zo’n ramp meegemaakt. Het is echt slopend” zei premier Malu Dreyer (SPD).

De hulpdiensten worden ondersteund door honderden militairen. De strijdkrachten hebben gepantserde voertuigen ingezet om wegen vrij te maken die zijn geblokkeerd door aardverschuivingen en omgevallen bomen. De autoriteiten laten ook helikopters uitvliegen om mensen te redden die een veilig heenkomen hebben gezocht op daken.

Bondskanselier Angela Merkel reageerde vanuit de Verenigde Staten, waar ze donderdag president Biden en vicepresident Harris ontmoet, „geschokt” op de ramp. Ze zei mee te leven met de nabestaanden van de slachtoffers en bedankte de „onvermoeibare” hulpdiensten voor hun inzet. Vicekanselier Olaf Scholz onderbrak zijn vakantie vanwege de overstroming.

In België zijn negen mensen om het leven gekomen door overstromingen. Vier anderen zijn nog vermist en de materiële schade is groot. Het stijgende waterpeil van de Maas zorgt voor een echte crisissituatie, zei de Limburgse gouverneur Jos Landmeeters.

21.59 - Roermond en Maasgouw kondigen noodverordening af

Roermond en buurgemeente Maasgouw kondigen per donderdagavond een noodverordening af. Op die manier hebben de gemeenten onder meer een stok achter de deur om ramptoerisme aan te pakken. Mensen kunnen preventief gefouilleerd worden, en iedereen die in een bepaald gebied niks te zoeken heeft, moet daaruit vertrekken.

Ramptoeristen komen op het hoge water af en lopen hulpdiensten en door hoogwater getroffen bewoners voor de voeten. De Veiligheidsregio Limburg Noord roept mensen op niet naar rampgebieden te komen en de wegen vrij te houden voor de hulpdiensten.

De noodverordening bepaalt ook dat mensen in bedreigde gebieden verplicht zijn hun woning te verlaten. Volgens de gemeenten moet rekening worden gehouden met verstoring van de openbare orde. Hulpverleners en onderzoekers moeten ongestoord hun werk kunnen doen. Om dat te kunnen kan mensen die er niks te zoeken hebben de toegang tot het gebied ontzegd worden. De noodverordening geldt tot 19 juli.

21.30 - Inwoners dorpen Echt-Susteren verplicht geëvacueerd

De gemeente Echt-Susteren verplicht inwoners van de dorpen Visserweert en Aasterberg en omgeving hun huizen te verlaten. Om te zorgen dat er in het te evacueren gebied niemand achterblijft, gaan toezichthouders van de gemeente sinds donderdagavond 21.00 uur alle huizen langs die geëvacueerd moeten worden.

Het evacuatiebevel is onderdeel van de noodverordening die geldt voor het hele gebied tussen de Maas en het Julianakanaal. Alleen hulpdiensten en inwoners mogen dit gebied nog in. Eerder op donderdag waren inwoners van de dorpen al opgeroepen te vertrekken.

20.50 - Opnamestop ziekenhuis Venlo, houdt rekening met evacuatie

Het Venlose ziekenhuis VieCuri Medisch Centrum heeft donderdag per direct een opnamestop afgekondigd. Tot nader order neemt het ziekenhuis geen nieuwe patiënten meer op. Wel blijft de eerste opvang voor acute zorg gehandhaafd, maakte VieCuri donderdagavond bekend.

Het ziekenhuis is vanwege het wassende water van de naburige Maas „in opperste staat van paraatheid.” VieCuri houdt rekening met een eventuele evacuatie. Alle niet-spoedeisende operaties voor vrijdag worden afgezegd. Poli-afspraken, diagnostiek en dagbehandelingen gaan vrijdag wel nog door, maar ook dat kan veranderen.

„VieCuri is voorbereid op hoge waterstanden van de Maas, zelfs op een eventuele evacuatie”, legt het ziekenhuis uit. Daarbij maakt het gebruik van een ’hoogwaterprotocol’ dat daarin voorziet.

20.25 - Poetin condoleert nabestaanden Duitse noodweerslachtoffers

Vladimir Poetin heeft de nabestaanden van mensen die zijn overleden door de overstromingen in het westen van Duitsland gecondoleerd met hun verlies. Hij vroeg in een telegram bondskanselier Angela Merkel en president Frank-Walter Steinmeier de boodschap over te brengen. Hij wenste mensen die gewond zijn geraakt een spoedig herstel.

In de deelstaten Rijnland-Palts en Noordrijn-Westfalen zijn volgens Duitse media inmiddels 49 mensen overleden. Er worden nog tientallen mensen vermist.

De 68-jarige Poetin was ooit een Russische spion in Duitsland en spreekt vloeiend Duits. Hij onderhoudt een hartelijke relatie met Merkel.

19.35 - Gratis frieten voor gedupeerde Valkenburgers

Veel horecagelegenheden in Valkenburg waren zo getroffen door de waterramp dat ze de deuren moesten sluiten. Bij Pompes Haute Friture bij de Berkelpoort gooiden ze de deuren juist open, met een groot bord Gratis Frites.

Het is om te helpen, vertelt verkoper Andy Balsing. „Onze zaak is net niet getroffen door het water, we hebben alleen even geen stroom gehad. Dus hebben we ’s middags besloten de frites gratis weg te geven.”

Van dit gebaar maakten heel wat bewoners en inwoners gretig gebruik. Balsing: „Ik zie veel mensen die komen helpen, dat is wel weer het mooie dat uit zo’n nare situatie.”

19.13 - Inwoners Roermond begrijpen evacuaties niet: ’Dit is pure paniekvoetbal’

Terwijl inwoners van Roermond op het punt staan om te evacueren, weten Dijkwachters Hein en Wil helemaal van niets. „Dit is pure paniekvoetbal. Ik kan me echt niet voorstellen dat het hier mis gaat”, verzucht Hein.

Het water aan rivier de Maas staat hoog, maar ook weer niet zó hoog, vertelt een inwoonster van Roermond. „In de winter staat het wandelpad hier regelmatig onder water. Zo ver zijn we nog niet eens.”

Toch maakte burgemeester Rianne Donders bekend dat vijfhonderdwoningen rond het zijriviertje de Hambeek geëvacueerd gaan worden. Dijkwachters Hein en Wil van Waterschap Limburg weten donderdagmiddag echter van niets. „Ach, dat meen je niet!”, roept Hein wanneer hij het nieuws hoort. „Hier geloof ik helemaal niets van. Evacueren? Hier?”

Wanneer ze lezen dat de Rijkswaterstaat een nog hogere instroom verwacht dan tijdens de watersnoodramp bij de overstromingen van de Maas in 1993 en 1995, slaken ze beide een kreet. „Waar hebben ze die dijken dan voor versterkt? Dan kunnen ze weer opnieuw beginnen”, stelt Hein.

Wil was erbij tijdens de overstromingen in ’93. „Toen stond het tot daar blank”, vertelt hij, wijzend naar een hoge muur welke ten minste een meter of vier hoger is dan waar het water op dat moment komt. „Als het hier al eens twee meter stijgt, en dat is echt veel, dan is er nog niks aan de hand”, vertelt hij.

Volgens Hein is het dan ook een potje ’paniekvoetbal’. „In Valkenburg is een brug ingestort, in Meerssen stond het blank. Ze willen het zekere voor het onzekere nemen. Maar de Geul die daarlangs gaat is wel even wat anders dan onze Maas. Dat is maar een smal riviertje, die kan dat niet zo aan”, stelt Hein.

„Toch kunnen we het de burgemeester niet kwalijk nemen hoor”, zegt Wil. „Die wordt ook geadviseerd en wil waarschijnlijk het zekere voor het onzekere nemen. En laten we wel zijn: mocht het toch mis gaan, dan ben je morgen met zo’n beslissing alweer te laat.”

19.07 - 4500 Duitsers geëvacueerd uit vrees voor doorbraak stuwdam

Meer dan 4500 dorpelingen uit de Duitse regio Steinbachtalsperre in Noordrijn-Westfalen zijn geëvacueerd uit vrees voor doorbraak van een stuwdam. Het gebied ten zuidwesten van Bonn kan daardoor te maken krijgen met een vloedgolf. Een deskundige omschrijft de dam in Duitse media als „zeer instabiel.”

In de buurt ligt Euskirchen, waar zeker vijftien mensen zijn omgekomen door het noodweer. In totaal zijn in het westen van Duitsland minstens 43 mensen overleden. Er worden nog tientallen mensen vermist in de deelstaten Rijnland-Palts en Noordrijn-Westfalen.

Veel plekken zijn afgesloten van de buitenwereld. De politie en het leger proberen mensen van daken te halen met helikopters. Als het water zakt kunnen ook boten worden ingezet.

Er zijn veel meldingen van gebouwen die dreigen in te storten. Daarnaast is er een grote stroomstoring, waardoor 200.000 huishoudens zonder elektriciteit zitten. In sommige gebieden is het noodnummer 112 niet bereikbaar. In een aantal steden in het Ruhrgebied moeten inwoners hun drinkwater koken.

18.44 - Dodental in België loopt op tot acht, vier mensen vermist

Bij het noodweer in België zijn tot nu toe acht personen omgekomen. Vier mensen zijn nog steeds vermist.

In de Belgische stad Eupen kwam woensdag een 22-jarige man om het leven. De twintiger sprong met een zwemband in het snel stromende water in de wijk Nispert en werd vervolgens een tijdlang vermist. Later vonden de hulpdiensten zijn lichaam in een beek in de buurt van de Rotenberg. Hij kon niet meer gereanimeerd worden.

In Aywaille, een plaats in de provincie Luik, vonden de hulpdiensten donderdagochtend het lichaam van een 50-jarige man in de kelder van zijn huis. Volgens de hulpdiensten probeerde de man zelf een oplossing te vinden voor het overstromingsprobleem in zijn huis en ging hij poolshoogte nemen in de kelder.

In de stad Verviers werden donderdag vijf lichamen aangetroffen, volgens de lokale autoriteiten. De slachtoffers kwamen om het leven door de zware regenval. Het is nog onduidelijk wie de slachtoffers zijn en waar de stoffelijke resten zijn gevonden.

De burgemeester van Pepinster, een plaats in de provincie Luik, meldde donderdagavond dat er een levenloos lichaam was gevonden onder een gedeeltelijk ingestorte brug.

Er zijn ook vier vermisten. In Marcourt, in de gemeente Rendeux in de provincie Luxemburg, werd woensdag een meisje van vijftien meegesleurd door de Ourthe. Zij is nog altijd niet teruggevonden.

Bij een reddingsoperatie in Pepinster raakten drie mensen vermist toen donderdagmiddag een reddingsboot omsloeg. Aan boord zaten vijf brandweerlieden en drie bewoners. Burgemeester Philippe Godin vreest het ergste voor de drie vermisten.

18.29 - Koning en koningin bezoeken Valkenburg

18.24 - Inwoners Roosteren en omliggende dorpen moeten huizen uit

De gemeente Echt-Susteren doet een dringend beroep op inwoners van dorpen en buurten tussen de Maas en het Julianakanaal om hun woningen te verlaten. Het gaat om inwoners van Illikhoven, Visserweert, Aasterberg, Kokkelert en Roosteren.

„Als u in bovengenoemde dorpen woont, loopt u het risico dat uw woning onder water komt te staan”, aldus de gemeente. „Zorg daarom voor uw eigen veiligheid en dat u vanavond, vannacht en een groot deel van morgen verblijft in een ander onderkomen bij vrienden of familie. Het dringende advies is duidelijk: bereid u voor op evacuatie.”

„Het verzoek aan de inwoners van Roosteren en omstreken om hun woning te verlaten is een dringend advies. Vanavond om 20.30 uur wordt dit dringende advies opnieuw onder de loep genomen en wordt besloten of dit advies wordt omgezet in een officieel bevel tot evacuatie.”

18.11 - Defensie stuurt honderden militairen extra naar Limburg

Defensie stuurt honderden militairen extra naar Limburg om te helpen bij de bestrijding van de wateroverlast. Dat meldt een woordvoerder. Woensdag waren al 68 militairen naar het gebied gestuurd. Inclusief politieondersteuning van de Koninklijke Marechaussee gaat het inmiddels om zo’n driehonderd manschappen in totaal.

17.49 - Centraal infonummer voor mensen met wateroverlast in Zuid-Limburg

Voor mensen in Zuid-Limburg die vragen hebben over wateroverlast en hoogwater is er vanaf donderdagmiddag een centraal informatienummer dat gebeld kan worden. Het nummer is 0800-1351.

Dat maakte de Veiligheidsregio Zuid Limburg bekend. Mensen die niet-dringende hulpvragen hebben kunnen gewoon bellen met hun gemeente. De Veiligheidsregio roept mensen op alleen in zeer dringende noodsituaties 112 te bellen.

In Valkenburg werd eerder donderdag een speciaal telefoonnummer ingesteld voor mensen die dringende vragen hebben over evacuaties. Dat nummer is 043-6099234, maar geldt alleen voor inwoners van dit heuvellandstadje.

17.38 - Rode Kruis breidt aantal noodbedden in Limburg uit naar 1250

Het Rode Kruis breidt het aantal noodbedden in het door wateroverlast getroffen Limburg uit van een paar honderd naar 1250. Ook zijn er vanuit heel Nederland extra teams met vrijwilligers onderweg naar het zuiden.

Volgens een woordvoerder is er vanuit verschillende gemeenten erg veel vraag naar bedden voor noodopvang van gedupeerden, onder meer uit Heerlen, Voerendaal, Simpelveld en Margraten. De gemeenten wijzen zelf de locaties aan waar de bedden kunnen worden neergezet, bijvoorbeeld in sporthallen.

17.37 - Ziekenhuis Maastricht minder goed bereikbaar, zegt afspraken af

Ziekenhuis MUMC+ in Maastricht roept mensen op een bezoek aan het ziekenhuis uit te stellen. Niet dringende afspraken worden afgezegd.

Het ziekenhuis is minder goed bereikbaar omdat er in verband met het hoge water dijkjes worden opgeworpen rond het terrein, zei een woordvoerder. Die vormen een belemmering voor de toegankelijkheid van het terrein.

Geplande operaties worden vrijdag in een aantal gevallen uitgesteld. Acute ingrepen gaan wel door.

Door het hoge water zijn veel wegen niet of slecht berijdbaar en dat kan ertoe leiden dat personeel te laat komt. Personeel is gevraagd langer te werken, totdat de aflossing er is.

Donderdagavond en in de nacht van donderdag op vrijdag zijn de apotheek en huisartsenpost bij het MUMC+ gesloten.

Het ziekenhuis belt patiënten met een poli-afspraak voor vrijdag af. Alleen dringende afspraken gaan door.

17.36 - Limburgse boeren kunnen naar verwachting dagen hun land niet op

Limburgse boeren in door het noodweer getroffen gebieden kunnen waarschijnlijk dagenlang niet werken op hun land. Bestuurder Peter van Dijck van de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB) benadrukt dat de overlast van het noodweer voorlopig nog niet voorbij is. Als dat achter de rug is, duurt het in het meest gunstige geval nog een dag of vier à vijf voordat boeren en tuinders weer het land op kunnen.

„En dan is het maar de vraag in welke staat ondernemers hun percelen gaan aantreffen”, zegt Van Dijck. „Er ligt dan vaak veel modder op en rommel die het water heeft achtergelaten. Planten kunnen zijn weggespoeld of verzopen en het vochtige en warme weer kan leiden tot een verhoogde schimmeldruk”, legt hij uit. „Of gewassen hiervan kunnen herstellen, weten we pas over een paar weken. Al met al is de verwachting dat de schade aanzienlijk is.”

De belangenbehartiger stelt dat het nu nog te vroeg is om de balans op te maken wat betreft geleden schade. „We zitten er nog middenin en houden ons hart vast voor wat er komen gaat. Bedrijven en percelen in de uiterwaarden van de Maas krijgen de komende uren te maken met een enorme hoeveelheid water die onze kant op komt. Voor een deel is dat water uit Zuid-Limburg, maar het stroomgebied van de Maas omvat ook delen van België en Duitsland, waar ook extreem veel water is gevallen.”

17.23 - Merkel belooft steun aan slachtoffers overstromingen

De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft de overstromingen in haar land een catastrofe genoemd. Tijdens een bezoek aan Washington zegde ze donderdag toe dat de regering met steunmaatregelen zal komen. Ze overlegt met de ministers van Financiën en Binnenlandse Zaken over de steun.

„Voor de mensen in overstroomde gebieden zijn dit verschrikkelijke dagen. Ze kunnen erop vertrouwen dat alle overheden, de bondsregering, de deelstaten en de gemeenten er samen alles aan doen om levens te redden en gevaren af te wenden.”

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld. Tientallen mensen worden nog vermist in de deelstaat Rijnland-Palts.

17.10 - Meisje (15) dat op zomerkamp meegesleurd werd door rivier is al 20 uur spoorloos

Het 15-jarige meisje dat woensdagavond meegesleurd werd door een rivier in Marcoulet, was daar op zomerkamp met de organisatie ’United World Colleges’ (UWC). Dat is ook de organisatie waarmee prinses Elisabeth in Wales ging studeren. Het meisje is ondertussen al meer dan 20 uur spoorloos.

17.07 - Test- en priklocatie in Maastricht is dicht vanwege hoogwater

De test- en vaccinatielocatie bij het MECC in Maastricht is donderdag gesloten wegens de wateroverlast. Ook vrijdag blijft de ruimte dicht, alle afspraken zijn geannuleerd, laat de GGD Zuid-Limburg weten. Het is nog niet duidelijk of de locatie op zaterdag weer open kan gaan.

De GGD neemt contact op met mensen die een afspraak hadden om te worden gevaccineerd tegen het coronavirus. Mensen die zich wilden laten testen, kunnen zelf bellen om een nieuwe afspraak te maken.

De overige teststraten en prikplekken in het zuiden van Limburg blijven open en zijn bereikbaar.

16.35 - Maas gestremd voor alle scheepvaart tussen Ternaaien en Sambeek

De Maas tussen Ternaaien in het uiterste zuiden van Limburg en Sambeek in Noord-Limburg is vanaf donderdag 18.00 uur gestremd voor alle scheepvaart. Door het hoogwater staat er een sterke stroming en er zwerft veel drijfhout in het water. Dat maakt varen op de rivier gevaarlijk, aldus Rijkswaterstaat.

De markering van de vaargeul is ook niet overal goed zichtbaar volgens de dienst. Daarom moeten alle schippers de Maas voorlopig mijden.

16.28 - Burgemeester Luik roept op om stad te verlaten

In Luik, ruim 30 kilometer onder Maastricht, worden mensen die langs de overstromende Maas wonen geëvacueerd. Zij krijgen het advies de stad te verlaten of naar hogere verdiepingen van hun woning te gaan. Winkels moeten dicht en de kades worden afgesloten. Toeristen krijgen het advies de stad te verlaten. Politievoertuigen met luidsprekers rijden rond om in een aantal wijken bewoners aan te sporen weg te gaan.

„De situatie is kritiek, we verwachten dat het water nog met 1,5 meter zal stijgen”, zegt waarnemend burgemeester Christine Defraigne tegen Belgische media. Mensen die niet weten waar ze heen moeten, kunnen naar een opvangcentrum in Grivegnée. Ook zijn kamers ter beschikking gesteld in hotels.

In het nabijgelegen Chaudfontaine werden eerder al 1700 woning geëvacueerd. Koning Filip brengt een bezoek aan de plaats.

Het noodweer heeft in België zeker zes mensen het leven gekost. In Verviers waren het er vier. In die plaats wordt vanwege plunderingen een avondklok ingevoerd. Inwoners mogen van 21.00 uur tot vrijdag 06.00 hun huis niet verlaten zonder goede reden, zo is hun te kennen gegeven via een waarschuwingssysteem. De stad van 55.000 inwoners ligt ten oosten van Luik.

16.22 - Donderdagavond crisisoverleg kabinet om overstromingen Limburg

Een deel van het kabinet komt donderdagavond bijeen voor crisisoverleg vanwege de overstromingen in Zuid-Limburg. Aanwezig zijn de demissionair premier Mark Rutte en ministers Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Ank Bijleveld (Defensie) en staatssecretarissen Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) en Raymond Knops (Binnenlandse Zaken). Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) woont het overleg digitaal bij.

De bewindspersonen praten met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) op het ministerie van Justitie en Veiligheid.

16.20 - Veiligheidsregio: bereidt u voor op situatie als 1993 en 1995

„Bereidt u voor op een situatie als in 1993 en 1995.” Dat zei voorzitter Antoin Scholten van de Veiligheidsregio Limburg-Noord donderdagmiddag tijdens een persconferentie over het hoogwater in Venlo.

Scholten zei dat een groot aantal woningen in Roermond in de buurt van de monding van de Roer in de Maas ontruimd worden. Het gaat daarbij volgens Scholten om zo’n 5000 bewoners. Dat is volgens bestuurslid Jos Teeuwen van het waterschap Limburg nodig omdat de Maas en Roer vrijdagmiddag tegelijkertijd hun hoogste piek bereiken. Dat betekent dat de Roer het water niet kwijt kan in de Maas en fors overstroomt.

Nooit eerder heeft de Maas zo’n hoog niveau bereikt als nu, benadrukte Scholte. Er wordt donderdagavond volgens hem een afvoer verwacht van maar liefst 3700 kuub. In 1993 en 1995 lag die afvoer bijna 1000 kuub lager. Toen deden zich grote overstromingen voor, die grote delen van Limburg onder water zetten.

De veiligheidsregio vraagt mensen in gebieden die ontruimd worden zelf alvast maatregelen te nemen. Er is een verschil met 1993 en 1995; er is veel gebeurd is aan de Maas, zei Scholten. Maar die maatregelen zijn gebaseerd op de winter, en niet op de zomer met veel vegetatie. Dat veroorzaakt veel onzekerheden. Bovendien gaat er nu aanzienlijk meer water door de Maas dan in ’93 en ’95, aldus Scholten.

„Dit is een ongekende situatie”, zei Scholten. „We hebben nog nooit meegemaakt dat zoveel water door de Maas wordt afgevoerd. Dat vraagt alertheid.” Ook de Roer is nooit eerder zo hoog geweest. Hij sluit niet uit dat ook elders geëvacueerd zal moeten worden.

De meeste mensen zullen volgens Scholten naar kennissen en familie gaan. Voor wie dat geen oplossing is, zoekt de gemeente een alternatieve opvang. „Mensen kunnen nu al weg”, zei hij. „Zoek een andere plek.”

16.19 - Bewoners Maasoever in Luik gevraagd stad te verlaten

In Luik, ruim 30 kilometer onder Maastricht, worden mensen die langs de overstromende Maas wonen geëvacueerd. Zij krijgen het advies de stad te verlaten of naar hogere verdiepingen van hun woning te gaan. Winkels moeten dicht en de kades worden afgesloten. Toeristen krijgen het advies de stad te verlaten. Politievoertuigen met luidsprekers rijden rond om in een aantal wijken bewoners aan te sporen weg te gaan.

„De situatie is kritiek, we verwachten dat het water nog met 1,5 meter zal stijgen”, zegt waarnemend burgemeester Christine Defraigne tegen Belgische media. Mensen die niet weten waar ze heen moeten, kunnen naar een opvangcentrum in Grivegnée. Ook zijn kamers ter beschikking gesteld in hotels.

In het nabijgelegen Chaudfontaine werden eerder al 1700 woning geëvacueerd. Koning Filip brengt een bezoek aan de plaats.

Het noodweer heeft in België zeker zes mensen het leven gekost. In Verviers waren het er vier.

16.01 - Maastricht UMC+ overweegt afschalen zorg vanwege slechte bereikbaarheid door hoog water

Het Maastricht UMC+ bereidt zich voor op een scenario waarin de zorg tijdelijk zal moeten worden afgeschaald omdat het ziekenhuis door het wassende water niet (goed) bereikbaar is.

Het ziekenhuis ligt weliswaar op ruime afstand van de Maas, maar als het waterpeil in de rivier als gevolg van aanhoudende regenval zo snel blijft stijgen, kunnen nabije aanrijroutes onbegaanbaar worden. „Het gevolg kan zijn dat patiënten die hier al zijn niet meer terug naar huis kunnen, maar ook dat personeel er niet in slaagt op hun werk te komen”, schetst een woordvoerder het dilemma.

Donderdagochtend werd de snelweg A2 ter hoogte van Meerssen in beide richtingen gesloten vanwege overstromingsgevaar van de Kleine Geul die onder de weg stroomt. Aan het begin van de middag, toen het water iets was gezakt, ging de weg weer open. De A76 en A79 zijn wel nog steeds deels dicht.

Eerder op de dag riep het MUMC+ patiënten al op hun bezoek aan het ziekenhuis uit te stellen als dit niet noodzakelijk is. Mensen die een niet dringende afspraak hebben op een van de poli’s wordt gevraagd deze uit te stellen.

15.47 - Zeker 24 doden door overstromingen Noordrijn-Westfalen

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld.

De politie van Keulen meldde dat in de regio twintig mensen zijn omgekomen door het noodweer, van wie vijftien in de stad Euskirchen. Ook zijn mensen om het leven gekomen in ondergelopen kelders en verongelukten zeker twee brandweerlieden tijdens reddingsoperaties.

Ook het gebied Ahrweiler in Rijnland-Palts is zwaar getroffen. Daar zijn zeker zes woningen verwoest in de plaats Schuld en overleden zeker achttien mensen.

De autoriteiten in Rijnland-Palts zeggen dat nog vijftig tot zeventig mensen worden vermist in het rampgebied. Het is nog onduidelijk of zij allemaal het slachtoffer zijn geworden van de watersnood. Het gaat mogelijk ook om mensen die met vakantie zijn en daarom niet thuis waren.

15.43 - Afvoer Maaswater donderdagavond nog groter dan gedacht

De afvoer van de Maas bij Sint Pieter is donderdagavond naar verwachting nog groter dan eerder werd aangenomen, meldt Rijkswaterstaat. Naar verwachting zal de afvoerpiek van de rivier uitkomen op 3375 kubieke meter water per seconde. Eerder dacht Rijkswaterstaat dat de piek op 3000 kubieke meter per seconde terecht zou komen.

Als de piek op 3375 meter water per seconde eindigt, staat het hoogwater in de top 3 van hoogste standen van de Maas ooit. Zo’n grote afvoer komt gemiddeld eens in de honderd jaar voor en is nooit eerder in de zomer voorgekomen.

Er circuleren scenario’s met nog hogere waterstanden, aldus Rijkswaterstaat. Die zijn volgens de dienst echter gebaseerd op weersverwachtingen waaraan Rijkswaterstaat minder gewicht toekent.

15.30 - Meerdere campings in Midden-Limburg ontruimd

Meerdere campings in Midden-Limburg zijn donderdagmiddag aan het ontruimen vanwege de ernstige wateroverlast. De gemeente Roermond meldt dat van de vijf campings aan de Maasplassen er twee al zijn ontruimd en de andere drie op het moment hun gasten evacueren. Dit doen ze volgens de gemeente op eigen initiatief. Ook in Maasgouw en Ohé en Laak evacueren campings hun gasten.

Onder meer De Sangershoeve in Ohé en Laak en Camping Roermond en Camping Hatenboer in Roermond zijn donderdagmiddag druk met het dreigende hoogwater van de Maas. „We zijn volop bezig”, aldus Camping Hatenboer. Op het moment worden de laatste gasten geëvacueerd. „De meeste gasten gaan naar huis.”

De gemeente Maasgouw meldde donderdagochtend al dat in het Midden-Limburgse dorp Wessem een camping bezig was met ontruimen. In jachthavens in Maasgouw worden maatregelen getroffen om te voorkomen dat boten losraken of onder water komen te staan.

In Zuid-Limburg hadden veel campings woensdag al hun gasten geëvacueerd. Voor camping De Gronselenput in Wijlre was het spannend, want de enige toegangsweg naar de camping stond eerder onder water dan de camping zelf. „Het was lastig om weg te gaan”, aldus een woordvoerder van de camping. „Veel gasten vertrokken te voet met wat handbagage via een klein paadje.”

Volgens Rijkswaterstaat bereikt de Maas donderdag om 18.00 uur de hoogste waterstand. Deze waterhoogte verplaatst zich de komende dagen van Zuid- naar Noord-Limburg. De verwachting is dat vrijdag om 18.00 uur Roermond de piek beleeft.

15.19 - Honderden woningen ontruimd in Roermond

In Roermond worden honderden woningen ontruimd. Dat heeft alles te maken met de snel stijgende Roer en zijriviertje de Hambeek. Alle woningen die rond de Hambeek in Roermond liggen worden geëvacueerd. Het zou gaan om vijfhonderd woningen.

Dat heeft burgemeester Rianne Donders van Roermond donderdagmiddag bekendgemaakt. Zij riep bewoners op alvast spullen te pakken en in veiligheid te brengen. Meer wordt bekendgemaakt tijdens een persconferentie van de Veiligheidsregio Limburg Noord in Venlo donderdagmiddag om 15.30 uur.

Volgens de laatste prognoses van Rijkswaterstaat bereikt de Maas donderdagavond rond 18.00 uur de hoogste waterstand bij Maastricht met een instroom van ongeveer 3350 kuub per seconde. Dat is veel meer dan tijdens de watersnoodramp bij de overstromingen van de Maas in 1993 en 1995, toen de instroom rond de 3000 kuub was. Sindsdien zijn dijken versterkt en het stroomgebied van de Maas verbreed, waardoor overstromingen minder vaak moeten voorkomen.

Naar verwachting bereikt de piek vrijdag om 18.00 uur Roermond. Zaterdagavond heeft deze piek Venlo en zondagavond Mook-Middelaar bereikt.

15.15 - ME bewaakt grens Valkenburg

De Mobiele Eenheid gaat de gemeentegrens van Valkenburg bewaken om ramptoeristen uit het overstroomde heuvellandstadje te weren. Burgemeester Daan Prevoo kondigt daartoe donderdagmiddag een noodverordening af.

„Wij krijgen meldingen van hotels dat ze gebeld worden door mensen die een kamer willen om te komen kijken. Je gelooft het niet!”, zei Prevoo in een toelichting tegen rampenzender L1.

Tegelijkertijd zijn militairen van een brigade uit Oirschot in Valkenburg druk in de weer met de evacuatie van mensen uit woningen en een zorgcentrum. Dat zei een woordvoerder van de brigade donderdagochtend. „De nood is hier aan de man.”

De militairen maken gebruik van zware viertonners, die door het hoge water in Valkenburg kunnen rijden en veel mensen tegelijk kunnen vervoeren. „We ondersteunen op die manier de andere hulpdiensten daar en helpen mensen hun huis uit en brengen ze naar het droge.”

Tekst gaat verder onder de tweet

De militairen hebben in de nacht van woensdag op donderdag in Elsloo duizenden zandzakken gevuld. Die zijn vervolgens naar kwetsbare plaatsen gebracht langs met name de Geul en de Gulp. Beide riviertjes zijn veranderd in brede stromen, die op veel plaatsen voor overstromingen zorgen. Zo heeft de Geul het centrum van Valkenburg onder water gezet en bedreigt vanaf 11.00 uur de dorpen Meerssen en Bunde.

Een woordvoerder van de Veiligheidsregio noemde Valkenburg donderdagochtend „het grote knelpunt” in de hulpverlening. „We richten ons daar vooral op de bewoners”, zei hij. In Valkenburg en het naburige Houthem moeten vierhonderd mensen hun huis uit omdat ze geen stroom hebben.

De hotels zitten vol evacués, maar de voedselaanvoer is gestokt. Die ligt stil omdat de vrachtwagens door het hoge water Valkenburg niet meer kunnen bereiken. Een woordvoerder van de veiligheidsregio zei dat nog gezocht wordt naar een oplossing voor de aanvoerproblemen.

15.11 - Voedseltekort dreigt in Valkenburg

In Valkenburg dreigt een voedseltekort. Als gevolg van het hoogwater kunnen vrachtwagens met voedsel Valkenburg niet bereiken, zei burgemeester Daan Prevoo donderdagochtend tegen regionale omroep L1.

„De hotels zitten vol met evacués, maar de leveranties kunnen door het water Valkenburg niet bereiken”, aldus Prevoo.

15.10 - Staatssecretaris: alles op alles zetten om te helpen

„We gaan alles op alles zetten om te helpen.” Dat zei demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat, D66) donderdagmiddag tijdens een bezoek aan Valkenburg. „We gaan zo snel mogelijk hulp leveren”, vervolgde ze.

Ze gaf iedereen die hard werkt aan het bestrijden van de wateroverlast haar complimenten. „Ik fietste hier zes weken geleden op de mountainbike. Heel indrukwekkend om dit hier te zien.”

Terwijl ze sprak, reed aan de overkant van de Geul een vrachtwagen met een open laadbak vol in gele hesjes geklede evacués weg. De staatssecretaris zag het, greep naar haar buik en zei: „Hier krijg ik buikpijn van. Dit is heel indrukwekkend.”

Ze sprak een bewoner bij wie het water tot aan zijn huis staat. De bewoner heeft geen stroom en kan daardoor het nieuws niet volgen. De staatssecretaris zei: „Het ergste is voorbij.”

Van Veldhoven wenste iedereen in Valkenburg nog veel sterkte.

13.45 - Koning Willem-Alexander betuigt steun aan Limburg

Koning Willem-Alexander heeft in een telefoongesprek met de commissaris van de Koning, Johan Remkes, zijn steun betuigd aan de inwoners van Limburg. Hij wenst de inwoners van de provincie sterkte met de moeilijke omstandigheden waarin zij verkeren vanwege de grote wateroverlast, als gevolg van de zware regenval de afgelopen dagen.

In het gesprek werd de koning geïnformeerd over de huidige situatie, de schade en de verwachtingen voor de komende dagen. Het is nog niet duidelijk of de koning ook een bezoek gaat brengen aan Limburg.

Zuid-Limburg kampt na flinke regenbuien met enorme wateroverlast. Ook de overlast in de regio, in België en Duitsland, is groot. Er wordt nog veel meer water verwacht. Duizend huishoudens in Valkenburg zitten volgens de Veiligheidsregio Zuid-Limburg zonder stroom. Die roept de mensen nog steeds op hun huizen te verlaten en gas en elektra af te sluiten. Verschillende wegen zijn afgesloten en mensen worden geëvacueerd.

12.08 - Von der Leyen: Brussel kan helpen bij noodweer Nederland

Voorzitter Ursula von der Leyen leeft mee met de slachtoffers van het noodweer in Nederland en omringende landen. „Mijn gedachten zijn bij de families en slachtoffers van de verwoestende overstromingen in België, Duitsland, Luxemburg en Nederland, en met degenen die hun huis zijn kwijtgeraakt”, twittert de Duitse. „De EU staat klaar om te helpen.”

Von der Leyen wijst erop dat getroffen lidstaten een beroep kunnen doen op het Europese mechanisme voor civiele bescherming (rescEU). Wanneer de omvang van een noodsituatie in een EU-land de responscapaciteit van een land overstijgt, kan dat land via het mechanisme om bijstand verzoeken. Die kan bestaan uit het sturen van hulpgoederen, deskundigen, teams voor civiele bescherming en gespecialiseerde apparatuur.

De rampenbestrijdingsdienst van de EU is vorig jaar uitgebreid, onder meer omdat Brussel meer noodsituaties door bosbranden of overstromingen door klimaatverandering verwacht. De lidstaten werken hierin samen om hulp aan andere landen te bieden. Ze beschikken over een gezamenlijke reservepool voor onder meer helikopters, boten, waterpompen, veldhospitalen en medische teams.

12.04 - Nieuwe stroomstoring in Valkenburg: meer mensen huis uit

Valkenburg is opnieuw getroffen door een stroomstoring. Een station van netbeheerder Enexis heeft het donderdagochtend begeven. Daardoor zitten nog eens duizend huishoudens zonder stroom, bovenop de vierhonderd die eerder al door een stroomstoring werden getroffen. Al deze mensen krijgen het dringende advies hun woningen te verlaten en elders onderdak te zoeken.

Thuisblijven zonder stroom is niet te doen volgens de veiligheidsregio. Wel zei een woordvoerder dat het belangrijk is dat mensen die hun woning verlaten eerst het gas afsluiten.

Hoe lang de storing duurt is nog niet te zeggen.

9.21 - Waarschuwing aan inwoners Bunde

Mensen die in de buurt van het riviertje de Geul wonen worden gewaarschuwd. De Geul stijgt snel, omdat de hoogwatergolf vanaf Valkenburg richting Meerssen en Bunde oprukt, aldus de veiligheidsregio. De hoogste waterstand in de Geul wordt donderdagochtend rond 11.00 en 12.00 uur verwacht in Meerssen en Bunde.

De autobezitters krijgen het dringende advies hun auto, eenmaal naar veiliger oorden verplaatst, op de handrem te zetten. Dat verkleint het risico dat de voertuigen bij hoogwater onverhoopt wegdrijven.

Mensen die daar in de buurt wonen krijgen ook het advies hun spullen naar hoger gelegen verdiepingen te verplaatsen, voor als het water hun huizen bereikt. Ook wordt geadviseerd de gordijnen op de begane grond op te binden.

Code rood opgeheven

Het KNMI heeft code rood die in Limburg gold vanwege de hevige regenval beëindigd. In de nacht van woensdag op donderdag is het minder hard gaan regenen, al geldt vanwege de wateroverlast nog wel code geel. Het was voor het eerst dat er code rood was afgegeven vanwege de regen.

Ook in de rest van het land geldt bijna overal code geel. Ook daar kan veel regen vallen, waarschuwt het KNMI. Op veel plaatsen valt in 24 uur 20 tot 40 millimeter en lokaal kan er meer dan 50 millimeter vallen. Alleen voor de westelijke provincies Zeeland en Zuid- en Noord-Holland, evenals de Waddeneilanden, is geen waarschuwing van kracht.

Op donderdag worden geen extreme hoeveelheden regen meer verwacht, meldt Meteo Limburg.

Hoewel er geen grote hoeveelheden regen wordt verwacht in Limburg, duurt de wateroverlast voort. Straten en huizen staan blank en kelders zijn volgelopen. Het wassende water zorgt er voor gevaarlijke situaties. Hulpverleners van het Rode Kruis hebben de hele nacht doorgewerkt om ondersteuning te bieden bij de overstromingen, en bewoners van twee verzorgingstehuizen en een hospice werden geëvacueerd.

Netbeheerder Enexis meldt dat er door het hoge water in Valkenburg twee stroomstoringen zijn. Daardoor zitten 433 huishoudens zonder stroom. „We kunnen de stroomvoorziening pas herstellen op het moment dat het water gezakt is. Wanneer iedereen weer elektriciteit heeft, is onbekend”, aldus Enexis. Daarnaast hebben 115 huishoudens in Mechelen op dit moment geen gas. Het is ook onduidelijk wanneer dat hersteld is.

In verband met de wateroverlast is de A79 tussen Hulsberg en Heerlen voorlopig nog dicht, meldt Rijkswaterstaat. Het is nog onduidelijk tot hoelang de weg dicht blijft. Ook de A76 is dicht tussen de Duitse grens en Kunderberg.

Wegens overstromingen in België rijden er donderdag geen treinen naar Luik, meldt de NS. Ook is beperkt treinverkeer naar Aken en Keulen.

’Situatie in Hoensbroek onder controle’

De situatie in Hoensbroek lijkt donderdagochtend redelijk onder controle, meldt een woordvoerder van de Veiligheidsregio Zuid-Limburg. Woensdagavond waarschuwde de gemeente bewoners van de lager gelegen delen van het stadsdeel van Heerlen rekening te houden met flinke wateroverlast, omdat een groot waterbekken gevuld met 120.000 kuub water op het punt stond om door te breken.

Militairen hielpen woensdagavond bij het stutten van het waterbekken en het vullen van zandzakken om de waterbuffer te verstevigen. Ook werd er water uit de buffer gepompt, waardoor de druk op de randen minder is geworden, aldus de woordvoerder van de veiligheidsregio. „De kans dat het doorbreekt is daardoor een stuk minder geworden.”

Het weggepompte water is wel in de omgeving terecht gekomen. Het is niet duidelijk hoe groot de wateroverlast daardoor is in de nabijgelegen wijk, maar niemand heeft elders onderdak hoeven zoeken, aldus de veiligheidsregio.

8.49 - 400 huishoudens in Valkenburg moeten elders onderdak zoeken

Zo’n vierhonderd huishoudens die in Valkenburg als gevolg van het hoogwater zonder stroom zitten, moeten elders ondank zoeken. Enexis is niet in staat het probleem op korte termijn op te lossen.

Volgens een woordvoerder van de Veiligheidsregio kunnen de aansluitingen pas hersteld worden als het water helemaal verdwenen is. „En dat kan dagen duren”, zei hij. Tot die tijd krijgen mensen het dringende advies onderdak te zoeken bij familie, vrienden en kennissen.

Netbeheerder Enexis meldde eerder dat door het hoge water in Valkenburg ook een stroomstoring is veroorzaakt. Daardoor zitten volgens Enexis 374 huishoudens zonder stroom. „We zijn op dit moment aan het onderzoeken wanneer we dit kunnen herstellen”, aldus Enexis rond 01.30 uur op Twitter.

De gemeente Valkenburg waarschuwt mensen om niet door overstroomde straten te lopen en om binnen te blijven. Putdeksels kunnen zijn weggespoeld en in het modderige water is dat niet te zien. Bovendien kan het water vervuild zijn met rioolwater.

In het centrum van Valkenburg stond woensdagavond laat al meer dan een halve meter water. Op Twitter circuleren beelden waarop te zien is dat een auto door de straten drijft en door de sterke stroming wordt meegevoerd.

7.47 - Delen A2 in Noord-Brabant en Limburg dicht om wateroverlast

De verbindingsweg van de A2 vanuit Eindhoven naar de A65 richting Tilburg is dicht door water op de weg, meldt Rijkswaterstaat. Ook de afrit Sint Michielsgestel op de A2 vanuit Eindhoven is afgesloten, net als de afrit Meerssen op de A2 richting Maastricht.

Rond 09.00 uur stond er zo’n 50 kilometer aan file op de wegen. Op de meeste plekken ging het om korte files waar buien vallen, met uitzondering van een aantal uitschieters. Rond 10.00 uur namen de vertragingen weer af, meldt Rijkswaterstaat.

Verder zijn sommige rijstroken op snelwegen afgesloten vanwege plassen water, bijvoorbeeld op de A28 richting Amersfoort bij De Bilt en op de A2 vanuit Utrecht ter hoogte van het knooppunt Hintham.

In het midden en het oosten van het land heeft het KNMI donderdag voor de hele dag code geel afgegeven wegens zware regenval. Lokaal kan er tot 40 millimeter regen vallen, met name in de ochtend en middag. Het verkeer kan hier hinder van ondervinden en Rijkswaterstaat adviseert weggebruikers voor vertrek de actuele verkeersinformatie te raadplegen. „Daarnaast is het verstandig om (tijdens buien) extra alert te zijn en je rijstijl aan te passen.”

In het zuiden van het land is op dit moment de meeste wateroverlast. De A79 tussen Hulsberg en Heerlen, die woensdag werd afgesloten vanwege water op de weg, blijft ook donderdag dicht. Ook de A76 is afgesloten tussen de Duitse grens en knooppunt Kunderberg.

7.43 - Ook België zet militairen in na zware regenval

De Belgische minister van Defensie, Ludivine Dedonder, heeft na zware regenval toestemming gegeven om het leger in te zetten. Militairen voerden volgens Belgische media al ondersteunende operaties uit in de provincies Luik, Namen, Luxemburg en Belgisch-Limburg. Er zijn onder meer vrachtwagens ingezet om mensen te evacueren.

„Verzoeken om assistentie en inzet van materiaal zullen op provinciaal niveau worden afgehandeld in overleg met de hulpdiensten ter plaatse”, zegt de woordvoerder van minister Dedonder. „Defensie kan helpen door onder meer de inzet van zodiacs, waterpompen, transport en huisvesting en andere middelen. Het personeel staat met de nodige middelen klaar om binnen de twee uur in te grijpen.”

De regenval zorgde ook in België voor grote overlast. De autoriteiten evacueerden preventief zo’n 1700 mensen in Chaudfontaine, een plaats in de provincie Luik. Die grenst aan de zwaar getroffen Nederlandse provincie Limburg. De burgemeester van de gemeente Trooz in Luik noemde de situatie woensdag „catastrofaal” en deed een beroep op het leger.

Ook in Nederland kwam het leger in actie om te helpen bij het bestrijden van de wateroverlast. De militairen helpen onder meer bij het vullen van zandzakken.

7.14 - 30 vermisten na instorting huizen door regenval in Rijnland-Palts

Ongeveer dertig mensen worden vermist nadat in de nacht van woensdag op donderdag zes huizen waren ingestort in de West-Duitse deelstaat Rijnland-Palts als gevolg van overstromingen en hevige regen, meldde de regionale omroep SWR donderdag.

De zes ingestorte huizen stonden in de plaats Schuld, nabij Adenau, in de heuvelachtige regio Eiffel. Nog ongeveer 25 andere huizen staan er op instorten. Volgens een politiewoordvoerder is de situatie in Schuld onoverzichtelijk.

3.58 -Hulpverleners Rode Kruis vangen bezorgde Limburgers op

Hulpverleners van het Rode Kruis zijn heel de nacht in de weer om te ondersteunen bij de overstromingen in Zuid-Limburg. Naar meerdere plaatsen zijn veldbedden gestuurd en met gemeenten en andere organisaties wordt overlegd waar welke hulp nodig is. Er wordt rekening gehouden met mogelijke opschaling naar andere delen van Limburg.

In Gulpen-Wittem zijn 50 veldbedden neergezet om geëvacueerden op te vangen. Daarvan zijn er 25 bezet, laat een woordvoerster weten. Vrijwilligers zijn ter plaatse om mensen op te vangen en vragen te beantwoorden. Vijf bedden zijn naar Simpelveld onderweg voor medewerkers van de gemeente. Ook zijn er 50 bedden gestuurd naar een opvanglocatie in Valkenburg, waar volgens het Rode Kruis het oplopende water tot zorgen leidt bij de inwoners.

In Houthem, naast Valkenburg, stonden volgens de woordvoerster bewoners buiten om te kijken wat er in hun straat gebeurde. Twee van hen gaven aan vooral uit voorzorg buiten te staan: „Onze huizen zijn gelukkig nog droog, maar dit water blijft natuurlijk staan. Nu is er wat minder regen, maar als het weer toeneemt, kan dat zo weer anders zijn”, citeert de zegsvrouw hen.

Eind. Het liveblog van gisteren vind je hieronder.

https://www.telegraaf.nl/nieuws/1033483960/live-dodental-overstromingen-in-duitsland-loopt-op-tot-49-belgie-9

LIVE | Dodental overstromingen in Duitsland loopt op tot 49, België 9 (Telegraaf Binnenland)

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. In Roosteren en omliggende dorpen zijn bewoners geëvacueerd. Het kabinet houdt donderdagavond crisisoverleg over de overstromingen in Limburg. Blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen in dit liveblog.

Noodkreten in België: ’Kom ons alstublieft redden, het water blijft stijgen’ Dodental door noodweer in Duitsland loopt op 10.000 inwoners Maastricht moeten huis verlaten: waterhoogtes tot 5 meter verwacht Brug in centrum Valkenburg ingestort, auto’s verdwijnen in water Valkenburg geëvacueerd: ’Onze vrienden verdrinken!’ Formule 1-circuit Spa ook getroffen door overstromingen: ’Weg ingestort en tunnels ontoegankelijk’

22.50 - Team Defensie op weg naar Valkenburg voor plaatsen noodbrug

Enkele tientallen militairen van de genie zijn donderdagavond onder leiding van de Koninklijke Marechaussee naar Valkenburg vertrokken om daar een militaire noodbrug over de Geul aan te leggen. Een woordvoerder van Defensie zei dat de noodbrug naar verwachting vrijdagmorgen gereed is.

De noodbrug komt op de plek waar een brug door woest stromend water is weggeslagen. Daardoor is een een deel van Valkenburg een eiland geworden, wat de hulpverlening bemoeilijkt.

De militairen die naar Valkenburg zijn vertrokken behoren tot de eenheid 105 Geniecompagnie waterbouw. "Door brugdelen op te bouwen gaan ze een overspanning van 10 meter realiseren", aldus de zegsman.

In Valkenburg liggen tientallen bruggen. Enkele andere bruggen over de rivier zijn instabiel, zei burgemeester Daan Prevoo van Valkenburg eerder donderdag.

Veiligheidsregio Limburg-Noord meldde dat militairen van Defensie ook op andere wijze helpen tegen de wateroverlast. Ze zijn momenteel bezig met het vullen van zandzakken om de dijken te verstevigen. Die verspreiden ze in de regio.

22.00 - Dodental overstromingen in Duitsland loopt op tot 49

Zeker 49 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Minister van Binnenlandse Zaken Roger Lewentz van de westelijke deelstaat Rijnland-Palts heeft van de brandweer vernomen dat er vermoedelijk nog negen slachtoffers worden geborgen. In zijn deelstaat worden ook nog tientallen mensen vermist.

Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld. Velen zochten bescherming tegen de overstromingen op bomen en daken van huizen. Reddingswerkers brachten mensen in veiligheid met boten en helikopters. Uitval van het mobiele netwerk maakt het niet makkelijker. „We hebben nog nooit zo’n ramp meegemaakt. Het is echt slopend” zei premier Malu Dreyer (SPD).

De hulpdiensten worden ondersteund door honderden militairen. De strijdkrachten hebben gepantserde voertuigen ingezet om wegen vrij te maken die zijn geblokkeerd door aardverschuivingen en omgevallen bomen. De autoriteiten laten ook helikopters uitvliegen om mensen te redden die een veilig heenkomen hebben gezocht op daken.

Bondskanselier Angela Merkel reageerde vanuit de Verenigde Staten, waar ze donderdag president Biden en vicepresident Harris ontmoet, „geschokt” op de ramp. Ze zei mee te leven met de nabestaanden van de slachtoffers en bedankte de „onvermoeibare” hulpdiensten voor hun inzet. Vicekanselier Olaf Scholz onderbrak zijn vakantie vanwege de overstroming.

In België zijn negen mensen om het leven gekomen door overstromingen. Vier anderen zijn nog vermist en de materiële schade is groot. Het stijgende waterpeil van de Maas zorgt voor een echte crisissituatie, zei de Limburgse gouverneur Jos Landmeeters.

21.59 - Roermond en Maasgouw kondigen noodverordening af

Roermond en buurgemeente Maasgouw kondigen per donderdagavond een noodverordening af. Op die manier hebben de gemeenten onder meer een stok achter de deur om ramptoerisme aan te pakken. Mensen kunnen preventief gefouilleerd worden, en iedereen die in een bepaald gebied niks te zoeken heeft, moet daaruit vertrekken.

Ramptoeristen komen op het hoge water af en lopen hulpdiensten en door hoogwater getroffen bewoners voor de voeten. De Veiligheidsregio Limburg Noord roept mensen op niet naar rampgebieden te komen en de wegen vrij te houden voor de hulpdiensten.

De noodverordening bepaalt ook dat mensen in bedreigde gebieden verplicht zijn hun woning te verlaten. Volgens de gemeenten moet rekening worden gehouden met verstoring van de openbare orde. Hulpverleners en onderzoekers moeten ongestoord hun werk kunnen doen. Om dat te kunnen kan mensen die er niks te zoeken hebben de toegang tot het gebied ontzegd worden. De noodverordening geldt tot 19 juli.

21.30 - Inwoners dorpen Echt-Susteren verplicht geëvacueerd

De gemeente Echt-Susteren verplicht inwoners van de dorpen Visserweert en Aasterberg en omgeving hun huizen te verlaten. Om te zorgen dat er in het te evacueren gebied niemand achterblijft, gaan toezichthouders van de gemeente sinds donderdagavond 21.00 uur alle huizen langs die geëvacueerd moeten worden.

Het evacuatiebevel is onderdeel van de noodverordening die geldt voor het hele gebied tussen de Maas en het Julianakanaal. Alleen hulpdiensten en inwoners mogen dit gebied nog in. Eerder op donderdag waren inwoners van de dorpen al opgeroepen te vertrekken.

20.50 - Opnamestop ziekenhuis Venlo, houdt rekening met evacuatie

Het Venlose ziekenhuis VieCuri Medisch Centrum heeft donderdag per direct een opnamestop afgekondigd. Tot nader order neemt het ziekenhuis geen nieuwe patiënten meer op. Wel blijft de eerste opvang voor acute zorg gehandhaafd, maakte VieCuri donderdagavond bekend.

Het ziekenhuis is vanwege het wassende water van de naburige Maas "in opperste staat van paraatheid". VieCuri houdt rekening met een eventuele evacuatie. Alle niet-spoedeisende operaties voor vrijdag worden afgezegd. Poli-afspraken, diagnostiek en dagbehandelingen gaan vrijdag wel nog door, maar ook dat kan veranderen.

"VieCuri is voorbereid op hoge waterstanden van de Maas, zelfs op een eventuele evacuatie", legt het ziekenhuis uit. Daarbij maakt het gebruik van een ‘hoogwaterprotocol’ dat daarin voorziet.

20.25 - Poetin condoleert nabestaanden Duitse noodweerslachtoffers

Vladimir Poetin heeft de nabestaanden van mensen die zijn overleden door de overstromingen in het westen van Duitsland gecondoleerd met hun verlies. Hij vroeg in een telegram bondskanselier Angela Merkel en president Frank-Walter Steinmeier de boodschap over te brengen. Hij wenste mensen die gewond zijn geraakt een spoedig herstel.

In de deelstaten Rijnland-Palts en Noordrijn-Westfalen zijn volgens Duitse media inmiddels 49 mensen overleden. Er worden nog tientallen mensen vermist.

De 68-jarige Poetin was ooit een Russische spion in Duitsland en spreekt vloeiend Duits. Hij onderhoudt een hartelijke relatie met Merkel.

19.35 - Gratis frieten voor gedupeerde Valkenburgers

Veel horecagelegenheden in Valkenburg waren zo getroffen door de waterramp dat ze de deuren moesten sluiten. Bij Pompes Haute Friture bij de Berkelpoort gooiden ze de deuren juist open, met een groot bord Gratis Frites.

Het is om te helpen, vertelt verkoper Andy Balsing. „Onze zaak is net niet getroffen door het water, we hebben alleen even geen stroom gehad. Dus hebben we ’s middags besloten de frites gratis weg te geven.”

Van dit gebaar maakten heel wat bewoners en inwoners gretig gebruik. Balsing: „Ik zie veel mensen die komen helpen, dat is wel weer het mooie dat uit zo’n nare situatie.”

19.13 - Inwoners Roermond begrijpen evacuaties niet: ’Dit is pure paniekvoetbal’

Terwijl inwoners van Roermond op het punt staan om te evacueren, weten Dijkwachters Hein en Wil helemaal van niets. „Dit is pure paniekvoetbal. Ik kan me echt niet voorstellen dat het hier mis gaat”, verzucht Hein.

Het water aan rivier de Maas staat hoog, maar ook weer niet zó hoog, vertelt een inwoonster van Roermond. „In de winter staat het wandelpad hier regelmatig onder water. Zo ver zijn we nog niet eens.”

Toch maakte burgemeester Rianne Donders bekend dat vijfhonderdwoningen rond het zijriviertje de Hambeek geëvacueerd gaan worden. Dijkwachters Hein en Wil van Waterschap Limburg weten donderdagmiddag echter van niets. „Ach, dat meen je niet!”, roept Hein wanneer hij het nieuws hoort. „Hier geloof ik helemaal niets van. Evacueren? Hier?”

Wanneer ze lezen dat de Rijkswaterstaat een nog hogere instroom verwacht dan tijdens de watersnoodramp bij de overstromingen van de Maas in 1993 en 1995, slaken ze beide een kreet. „Waar hebben ze die dijken dan voor versterkt? Dan kunnen ze weer opnieuw beginnen”, stelt Hein.

Wil was erbij tijdens de overstromingen in ’93. „Toen stond het tot daar blank”, vertelt hij, wijzend naar een hoge muur welke ten minste een meter of vier hoger is dan waar het water op dat moment komt. „Als het hier al eens twee meter stijgt, en dat is echt veel, dan is er nog niks aan de hand”, vertelt hij.

Volgens Hein is het dan ook een potje ’paniekvoetbal’. „In Valkenburg is een brug ingestort, in Meerssen stond het blank. Ze willen het zekere voor het onzekere nemen. Maar de Geul die daarlangs gaat is wel even wat anders dan onze Maas. Dat is maar een smal riviertje, die kan dat niet zo aan”, stelt Hein.

„Toch kunnen we het de burgemeester niet kwalijk nemen hoor”, zegt Wil. „Die wordt ook geadviseerd en wil waarschijnlijk het zekere voor het onzekere nemen. En laten we wel zijn: mocht het toch mis gaan, dan ben je morgen met zo’n beslissing alweer te laat.”

19.07 - 4500 Duitsers geëvacueerd uit vrees voor doorbraak stuwdam

Meer dan 4500 dorpelingen uit de Duitse regio Steinbachtalsperre in Noordrijn-Westfalen zijn geëvacueerd uit vrees voor doorbraak van een stuwdam. Het gebied ten zuidwesten van Bonn kan daardoor te maken krijgen met een vloedgolf. Een deskundige omschrijft de dam in Duitse media als „zeer instabiel.”

In de buurt ligt Euskirchen, waar zeker vijftien mensen zijn omgekomen door het noodweer. In totaal zijn in het westen van Duitsland minstens 43 mensen overleden. Er worden nog tientallen mensen vermist in de deelstaten Rijnland-Palts en Noordrijn-Westfalen.

Veel plekken zijn afgesloten van de buitenwereld. De politie en het leger proberen mensen van daken te halen met helikopters. Als het water zakt kunnen ook boten worden ingezet.

Er zijn veel meldingen van gebouwen die dreigen in te storten. Daarnaast is er een grote stroomstoring, waardoor 200.000 huishoudens zonder elektriciteit zitten. In sommige gebieden is het noodnummer 112 niet bereikbaar. In een aantal steden in het Ruhrgebied moeten inwoners hun drinkwater koken.

18.44 - Dodental in België loopt op tot acht, vier mensen vermist

Bij het noodweer in België zijn tot nu toe acht personen omgekomen. Vier mensen zijn nog steeds vermist.

In de Belgische stad Eupen kwam woensdag een 22-jarige man om het leven. De twintiger sprong met een zwemband in het snel stromende water in de wijk Nispert en werd vervolgens een tijdlang vermist. Later vonden de hulpdiensten zijn lichaam in een beek in de buurt van de Rotenberg. Hij kon niet meer gereanimeerd worden.

In Aywaille, een plaats in de provincie Luik, vonden de hulpdiensten donderdagochtend het lichaam van een 50-jarige man in de kelder van zijn huis. Volgens de hulpdiensten probeerde de man zelf een oplossing te vinden voor het overstromingsprobleem in zijn huis en ging hij poolshoogte nemen in de kelder.

In de stad Verviers werden donderdag vijf lichamen aangetroffen, volgens de lokale autoriteiten. De slachtoffers kwamen om het leven door de zware regenval. Het is nog onduidelijk wie de slachtoffers zijn en waar de stoffelijke resten zijn gevonden.

De burgemeester van Pepinster, een plaats in de provincie Luik, meldde donderdagavond dat er een levenloos lichaam was gevonden onder een gedeeltelijk ingestorte brug.

Er zijn ook vier vermisten. In Marcourt, in de gemeente Rendeux in de provincie Luxemburg, werd woensdag een meisje van vijftien meegesleurd door de Ourthe. Zij is nog altijd niet teruggevonden.

Bij een reddingsoperatie in Pepinster raakten drie mensen vermist toen donderdagmiddag een reddingsboot omsloeg. Aan boord zaten vijf brandweerlieden en drie bewoners. Burgemeester Philippe Godin vreest het ergste voor de drie vermisten.

18.29 - Koning en koningin bezoeken Valkenburg

18.24 - Inwoners Roosteren en omliggende dorpen moeten huizen uit

De gemeente Echt-Susteren doet een dringend beroep op inwoners van dorpen en buurten tussen de Maas en het Julianakanaal om hun woningen te verlaten. Het gaat om inwoners van Illikhoven, Visserweert, Aasterberg, Kokkelert en Roosteren.

„Als u in bovengenoemde dorpen woont, loopt u het risico dat uw woning onder water komt te staan”, aldus de gemeente. „Zorg daarom voor uw eigen veiligheid en dat u vanavond, vannacht en een groot deel van morgen verblijft in een ander onderkomen bij vrienden of familie. Het dringende advies is duidelijk: bereid u voor op evacuatie.”

„Het verzoek aan de inwoners van Roosteren en omstreken om hun woning te verlaten is een dringend advies. Vanavond om 20.30 uur wordt dit dringende advies opnieuw onder de loep genomen en wordt besloten of dit advies wordt omgezet in een officieel bevel tot evacuatie.”

18.11 - Defensie stuurt honderden militairen extra naar Limburg

Defensie stuurt honderden militairen extra naar Limburg om te helpen bij de bestrijding van de wateroverlast. Dat meldt een woordvoerder. Woensdag waren al 68 militairen naar het gebied gestuurd. Inclusief politieondersteuning van de Koninklijke Marechaussee gaat het inmiddels om zo’n driehonderd manschappen in totaal.

17.49 - Centraal infonummer voor mensen met wateroverlast in Zuid-Limburg

Voor mensen in Zuid-Limburg die vragen hebben over wateroverlast en hoogwater is er vanaf donderdagmiddag een centraal informatienummer dat gebeld kan worden. Het nummer is 0800-1351.

Dat maakte de Veiligheidsregio Zuid Limburg bekend. Mensen die niet-dringende hulpvragen hebben kunnen gewoon bellen met hun gemeente. De Veiligheidsregio roept mensen op alleen in zeer dringende noodsituaties 112 te bellen.

In Valkenburg werd eerder donderdag een speciaal telefoonnummer ingesteld voor mensen die dringende vragen hebben over evacuaties. Dat nummer is 043-6099234, maar geldt alleen voor inwoners van dit heuvellandstadje.

17.38 - Rode Kruis breidt aantal noodbedden in Limburg uit naar 1250

Het Rode Kruis breidt het aantal noodbedden in het door wateroverlast getroffen Limburg uit van een paar honderd naar 1250. Ook zijn er vanuit heel Nederland extra teams met vrijwilligers onderweg naar het zuiden.

Volgens een woordvoerder is er vanuit verschillende gemeenten erg veel vraag naar bedden voor noodopvang van gedupeerden, onder meer uit Heerlen, Voerendaal, Simpelveld en Margraten. De gemeenten wijzen zelf de locaties aan waar de bedden kunnen worden neergezet, bijvoorbeeld in sporthallen.

17.37 - Ziekenhuis Maastricht minder goed bereikbaar, zegt afspraken af

Ziekenhuis MUMC+ in Maastricht roept mensen op een bezoek aan het ziekenhuis uit te stellen. Niet dringende afspraken worden afgezegd.

Het ziekenhuis is minder goed bereikbaar omdat er in verband met het hoge water dijkjes worden opgeworpen rond het terrein, zei een woordvoerder. Die vormen een belemmering voor de toegankelijkheid van het terrein.

Geplande operaties worden vrijdag in een aantal gevallen uitgesteld. Acute ingrepen gaan wel door.

Door het hoge water zijn veel wegen niet of slecht berijdbaar en dat kan ertoe leiden dat personeel te laat komt. Personeel is gevraagd langer te werken, totdat de aflossing er is.

Donderdagavond en in de nacht van donderdag op vrijdag zijn de apotheek en huisartsenpost bij het MUMC+ gesloten.

Het ziekenhuis belt patiënten met een poli-afspraak voor vrijdag af. Alleen dringende afspraken gaan door.

17.36 - Limburgse boeren kunnen naar verwachting dagen hun land niet op

Limburgse boeren in door het noodweer getroffen gebieden kunnen waarschijnlijk dagenlang niet werken op hun land. Bestuurder Peter van Dijck van de Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB) benadrukt dat de overlast van het noodweer voorlopig nog niet voorbij is. Als dat achter de rug is, duurt het in het meest gunstige geval nog een dag of vier à vijf voordat boeren en tuinders weer het land op kunnen.

„En dan is het maar de vraag in welke staat ondernemers hun percelen gaan aantreffen”, zegt Van Dijck. „Er ligt dan vaak veel modder op en rommel die het water heeft achtergelaten. Planten kunnen zijn weggespoeld of verzopen en het vochtige en warme weer kan leiden tot een verhoogde schimmeldruk”, legt hij uit. „Of gewassen hiervan kunnen herstellen, weten we pas over een paar weken. Al met al is de verwachting dat de schade aanzienlijk is.”

De belangenbehartiger stelt dat het nu nog te vroeg is om de balans op te maken wat betreft geleden schade. „We zitten er nog middenin en houden ons hart vast voor wat er komen gaat. Bedrijven en percelen in de uiterwaarden van de Maas krijgen de komende uren te maken met een enorme hoeveelheid water die onze kant op komt. Voor een deel is dat water uit Zuid-Limburg, maar het stroomgebied van de Maas omvat ook delen van België en Duitsland, waar ook extreem veel water is gevallen.”

17.23 - Merkel belooft steun aan slachtoffers overstromingen

De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft de overstromingen in haar land een catastrofe genoemd. Tijdens een bezoek aan Washington zegde ze donderdag toe dat de regering met steunmaatregelen zal komen. Ze overlegt met de ministers van Financiën en Binnenlandse Zaken over de steun.

„Voor de mensen in overstroomde gebieden zijn dit verschrikkelijke dagen. Ze kunnen erop vertrouwen dat alle overheden, de bondsregering, de deelstaten en de gemeenten er samen alles aan doen om levens te redden en gevaren af te wenden.”

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld. Tientallen mensen worden nog vermist in de deelstaat Rijnland-Palts.

17.10 - Meisje (15) dat op zomerkamp meegesleurd werd door rivier is al 20 uur spoorloos

Het 15-jarige meisje dat woensdagavond meegesleurd werd door een rivier in Marcoulet, was daar op zomerkamp met de organisatie ’United World Colleges’ (UWC). Dat is ook de organisatie waarmee prinses Elisabeth in Wales ging studeren. Het meisje is ondertussen al meer dan 20 uur spoorloos.

17.07 - Test- en priklocatie in Maastricht is dicht vanwege hoogwater

De test- en vaccinatielocatie bij het MECC in Maastricht is donderdag gesloten wegens de wateroverlast. Ook vrijdag blijft de ruimte dicht, alle afspraken zijn geannuleerd, laat de GGD Zuid-Limburg weten. Het is nog niet duidelijk of de locatie op zaterdag weer open kan gaan.

De GGD neemt contact op met mensen die een afspraak hadden om te worden gevaccineerd tegen het coronavirus. Mensen die zich wilden laten testen, kunnen zelf bellen om een nieuwe afspraak te maken.

De overige teststraten en prikplekken in het zuiden van Limburg blijven open en zijn bereikbaar.

16.35 - Maas gestremd voor alle scheepvaart tussen Ternaaien en Sambeek

De Maas tussen Ternaaien in het uiterste zuiden van Limburg en Sambeek in Noord-Limburg is vanaf donderdag 18.00 uur gestremd voor alle scheepvaart. Door het hoogwater staat er een sterke stroming en er zwerft veel drijfhout in het water. Dat maakt varen op de rivier gevaarlijk, aldus Rijkswaterstaat.

De markering van de vaargeul is ook niet overal goed zichtbaar volgens de dienst. Daarom moeten alle schippers de Maas voorlopig mijden.

16.28 - Burgemeester Luik roept op om stad te verlaten

In Luik, ruim 30 kilometer onder Maastricht, worden mensen die langs de overstromende Maas wonen geëvacueerd. Zij krijgen het advies de stad te verlaten of naar hogere verdiepingen van hun woning te gaan. Winkels moeten dicht en de kades worden afgesloten. Toeristen krijgen het advies de stad te verlaten. Politievoertuigen met luidsprekers rijden rond om in een aantal wijken bewoners aan te sporen weg te gaan.

„De situatie is kritiek, we verwachten dat het water nog met 1,5 meter zal stijgen”, zegt waarnemend burgemeester Christine Defraigne tegen Belgische media. Mensen die niet weten waar ze heen moeten, kunnen naar een opvangcentrum in Grivegnée. Ook zijn kamers ter beschikking gesteld in hotels.

In het nabijgelegen Chaudfontaine werden eerder al 1700 woning geëvacueerd. Koning Filip brengt een bezoek aan de plaats.

Het noodweer heeft in België zeker zes mensen het leven gekost. In Verviers waren het er vier. In die plaats wordt vanwege plunderingen een avondklok ingevoerd. Inwoners mogen van 21.00 uur tot vrijdag 06.00 hun huis niet verlaten zonder goede reden, zo is hun te kennen gegeven via een waarschuwingssysteem. De stad van 55.000 inwoners ligt ten oosten van Luik.

16.22 - Donderdagavond crisisoverleg kabinet om overstromingen Limburg

Een deel van het kabinet komt donderdagavond bijeen voor crisisoverleg vanwege de overstromingen in Zuid-Limburg. Aanwezig zijn de demissionair premier Mark Rutte en ministers Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Ank Bijleveld (Defensie) en staatssecretarissen Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) en Raymond Knops (Binnenlandse Zaken). Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) woont het overleg digitaal bij.

De bewindspersonen praten met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) op het ministerie van Justitie en Veiligheid.

16.20 - Veiligheidsregio: bereidt u voor op situatie als 1993 en 1995

„Bereidt u voor op een situatie als in 1993 en 1995.” Dat zei voorzitter Antoin Scholten van de Veiligheidsregio Limburg-Noord donderdagmiddag tijdens een persconferentie over het hoogwater in Venlo.

Scholten zei dat een groot aantal woningen in Roermond in de buurt van de monding van de Roer in de Maas ontruimd worden. Het gaat daarbij volgens Scholten om zo’n 5000 bewoners. Dat is volgens bestuurslid Jos Teeuwen van het waterschap Limburg nodig omdat de Maas en Roer vrijdagmiddag tegelijkertijd hun hoogste piek bereiken. Dat betekent dat de Roer het water niet kwijt kan in de Maas en fors overstroomt.

Nooit eerder heeft de Maas zo’n hoog niveau bereikt als nu, benadrukte Scholte. Er wordt donderdagavond volgens hem een afvoer verwacht van maar liefst 3700 kuub. In 1993 en 1995 lag die afvoer bijna 1000 kuub lager. Toen deden zich grote overstromingen voor, die grote delen van Limburg onder water zetten.

De veiligheidsregio vraagt mensen in gebieden die ontruimd worden zelf alvast maatregelen te nemen. Er is een verschil met 1993 en 1995; er is veel gebeurd is aan de Maas, zei Scholten. Maar die maatregelen zijn gebaseerd op de winter, en niet op de zomer met veel vegetatie. Dat veroorzaakt veel onzekerheden. Bovendien gaat er nu aanzienlijk meer water door de Maas dan in ’93 en ’95, aldus Scholten.

„Dit is een ongekende situatie”, zei Scholten. „We hebben nog nooit meegemaakt dat zoveel water door de Maas wordt afgevoerd. Dat vraagt alertheid.” Ook de Roer is nooit eerder zo hoog geweest. Hij sluit niet uit dat ook elders geëvacueerd zal moeten worden.

De meeste mensen zullen volgens Scholten naar kennissen en familie gaan. Voor wie dat geen oplossing is, zoekt de gemeente een alternatieve opvang. „Mensen kunnen nu al weg”, zei hij. „Zoek een andere plek.”

16.19 - Bewoners Maasoever in Luik gevraagd stad te verlaten

In Luik, ruim 30 kilometer onder Maastricht, worden mensen die langs de overstromende Maas wonen geëvacueerd. Zij krijgen het advies de stad te verlaten of naar hogere verdiepingen van hun woning te gaan. Winkels moeten dicht en de kades worden afgesloten. Toeristen krijgen het advies de stad te verlaten. Politievoertuigen met luidsprekers rijden rond om in een aantal wijken bewoners aan te sporen weg te gaan.

„De situatie is kritiek, we verwachten dat het water nog met 1,5 meter zal stijgen”, zegt waarnemend burgemeester Christine Defraigne tegen Belgische media. Mensen die niet weten waar ze heen moeten, kunnen naar een opvangcentrum in Grivegnée. Ook zijn kamers ter beschikking gesteld in hotels.

In het nabijgelegen Chaudfontaine werden eerder al 1700 woning geëvacueerd. Koning Filip brengt een bezoek aan de plaats.

Het noodweer heeft in België zeker zes mensen het leven gekost. In Verviers waren het er vier.

16.01 - Maastricht UMC+ overweegt afschalen zorg vanwege slechte bereikbaarheid door hoog water

Het Maastricht UMC+ bereidt zich voor op een scenario waarin de zorg tijdelijk zal moeten worden afgeschaald omdat het ziekenhuis door het wassende water niet (goed) bereikbaar is.

Het ziekenhuis ligt weliswaar op ruime afstand van de Maas, maar als het waterpeil in de rivier als gevolg van aanhoudende regenval zo snel blijft stijgen, kunnen nabije aanrijroutes onbegaanbaar worden. „Het gevolg kan zijn dat patiënten die hier al zijn niet meer terug naar huis kunnen, maar ook dat personeel er niet in slaagt op hun werk te komen”, schetst een woordvoerder het dilemma.

Donderdagochtend werd de snelweg A2 ter hoogte van Meerssen in beide richtingen gesloten vanwege overstromingsgevaar van de Kleine Geul die onder de weg stroomt. Aan het begin van de middag, toen het water iets was gezakt, ging de weg weer open. De A76 en A79 zijn wel nog steeds deels dicht.

Eerder op de dag riep het MUMC+ patiënten al op hun bezoek aan het ziekenhuis uit te stellen als dit niet noodzakelijk is. Mensen die een niet dringende afspraak hebben op een van de poli’s wordt gevraagd deze uit te stellen.

15.47 - Zeker 24 doden door overstromingen Noordrijn-Westfalen

Zeker 42 mensen zijn om het leven gekomen door het noodweer in het westen van Duitsland. Door regenval en overstromingen zijn huizen ingestort en gemeenten afgesneden van de buitenwereld.

De politie van Keulen meldde dat in de regio twintig mensen zijn omgekomen door het noodweer, van wie vijftien in de stad Euskirchen. Ook zijn mensen om het leven gekomen in ondergelopen kelders en verongelukten zeker twee brandweerlieden tijdens reddingsoperaties.

Ook het gebied Ahrweiler in Rijnland-Palts is zwaar getroffen. Daar zijn zeker zes woningen verwoest in de plaats Schuld en overleden zeker achttien mensen.

De autoriteiten in Rijnland-Palts zeggen dat nog vijftig tot zeventig mensen worden vermist in het rampgebied. Het is nog onduidelijk of zij allemaal het slachtoffer zijn geworden van de watersnood. Het gaat mogelijk ook om mensen die met vakantie zijn en daarom niet thuis waren.

15.43 - Afvoer Maaswater donderdagavond nog groter dan gedacht

De afvoer van de Maas bij Sint Pieter is donderdagavond naar verwachting nog groter dan eerder werd aangenomen, meldt Rijkswaterstaat. Naar verwachting zal de afvoerpiek van de rivier uitkomen op 3375 kubieke meter water per seconde. Eerder dacht Rijkswaterstaat dat de piek op 3000 kubieke meter per seconde terecht zou komen.

Als de piek op 3375 meter water per seconde eindigt, staat het hoogwater in de top 3 van hoogste standen van de Maas ooit. Zo’n grote afvoer komt gemiddeld eens in de honderd jaar voor en is nooit eerder in de zomer voorgekomen.

Er circuleren scenario’s met nog hogere waterstanden, aldus Rijkswaterstaat. Die zijn volgens de dienst echter gebaseerd op weersverwachtingen waaraan Rijkswaterstaat minder gewicht toekent.

15.30 - Meerdere campings in Midden-Limburg ontruimd

Meerdere campings in Midden-Limburg zijn donderdagmiddag aan het ontruimen vanwege de ernstige wateroverlast. De gemeente Roermond meldt dat van de vijf campings aan de Maasplassen er twee al zijn ontruimd en de andere drie op het moment hun gasten evacueren. Dit doen ze volgens de gemeente op eigen initiatief. Ook in Maasgouw en Ohé en Laak evacueren campings hun gasten.

Onder meer De Sangershoeve in Ohé en Laak en Camping Roermond en Camping Hatenboer in Roermond zijn donderdagmiddag druk met het dreigende hoogwater van de Maas. „We zijn volop bezig”, aldus Camping Hatenboer. Op het moment worden de laatste gasten geëvacueerd. „De meeste gasten gaan naar huis.”

De gemeente Maasgouw meldde donderdagochtend al dat in het Midden-Limburgse dorp Wessem een camping bezig was met ontruimen. In jachthavens in Maasgouw worden maatregelen getroffen om te voorkomen dat boten losraken of onder water komen te staan.

In Zuid-Limburg hadden veel campings woensdag al hun gasten geëvacueerd. Voor camping De Gronselenput in Wijlre was het spannend, want de enige toegangsweg naar de camping stond eerder onder water dan de camping zelf. „Het was lastig om weg te gaan”, aldus een woordvoerder van de camping. „Veel gasten vertrokken te voet met wat handbagage via een klein paadje.”

Volgens Rijkswaterstaat bereikt de Maas donderdag om 18.00 uur de hoogste waterstand. Deze waterhoogte verplaatst zich de komende dagen van Zuid- naar Noord-Limburg. De verwachting is dat vrijdag om 18.00 uur Roermond de piek beleeft.

15.19 - Honderden woningen ontruimd in Roermond

In Roermond worden honderden woningen ontruimd. Dat heeft alles te maken met de snel stijgende Roer en zijriviertje de Hambeek. Alle woningen die rond de Hambeek in Roermond liggen worden geëvacueerd. Het zou gaan om vijfhonderd woningen.

Dat heeft burgemeester Rianne Donders van Roermond donderdagmiddag bekendgemaakt. Zij riep bewoners op alvast spullen te pakken en in veiligheid te brengen. Meer wordt bekendgemaakt tijdens een persconferentie van de Veiligheidsregio Limburg Noord in Venlo donderdagmiddag om 15.30 uur.

Volgens de laatste prognoses van Rijkswaterstaat bereikt de Maas donderdagavond rond 18.00 uur de hoogste waterstand bij Maastricht met een instroom van ongeveer 3350 kuub per seconde. Dat is veel meer dan tijdens de watersnoodramp bij de overstromingen van de Maas in 1993 en 1995, toen de instroom rond de 3000 kuub was. Sindsdien zijn dijken versterkt en het stroomgebied van de Maas verbreed, waardoor overstromingen minder vaak moeten voorkomen.

Naar verwachting bereikt de piek vrijdag om 18.00 uur Roermond. Zaterdagavond heeft deze piek Venlo en zondagavond Mook-Middelaar bereikt.

15.15 - ME bewaakt grens Valkenburg

De Mobiele Eenheid gaat de gemeentegrens van Valkenburg bewaken om ramptoeristen uit het overstroomde heuvellandstadje te weren. Burgemeester Daan Prevoo kondigt daartoe donderdagmiddag een noodverordening af.

„Wij krijgen meldingen van hotels dat ze gebeld worden door mensen die een kamer willen om te komen kijken. Je gelooft het niet!”, zei Prevoo in een toelichting tegen rampenzender L1.

Tegelijkertijd zijn militairen van een brigade uit Oirschot in Valkenburg druk in de weer met de evacuatie van mensen uit woningen en een zorgcentrum. Dat zei een woordvoerder van de brigade donderdagochtend. „De nood is hier aan de man.”

De militairen maken gebruik van zware viertonners, die door het hoge water in Valkenburg kunnen rijden en veel mensen tegelijk kunnen vervoeren. „We ondersteunen op die manier de andere hulpdiensten daar en helpen mensen hun huis uit en brengen ze naar het droge.”

Tekst gaat verder onder de tweet

De militairen hebben in de nacht van woensdag op donderdag in Elsloo duizenden zandzakken gevuld. Die zijn vervolgens naar kwetsbare plaatsen gebracht langs met name de Geul en de Gulp. Beide riviertjes zijn veranderd in brede stromen, die op veel plaatsen voor overstromingen zorgen. Zo heeft de Geul het centrum van Valkenburg onder water gezet en bedreigt vanaf 11.00 uur de dorpen Meerssen en Bunde.

Een woordvoerder van de Veiligheidsregio noemde Valkenburg donderdagochtend „het grote knelpunt” in de hulpverlening. „We richten ons daar vooral op de bewoners”, zei hij. In Valkenburg en het naburige Houthem moeten vierhonderd mensen hun huis uit omdat ze geen stroom hebben.

De hotels zitten vol evacués, maar de voedselaanvoer is gestokt. Die ligt stil omdat de vrachtwagens door het hoge water Valkenburg niet meer kunnen bereiken. Een woordvoerder van de veiligheidsregio zei dat nog gezocht wordt naar een oplossing voor de aanvoerproblemen.

15.11 - Voedseltekort dreigt in Valkenburg

In Valkenburg dreigt een voedseltekort. Als gevolg van het hoogwater kunnen vrachtwagens met voedsel Valkenburg niet bereiken, zei burgemeester Daan Prevoo donderdagochtend tegen regionale omroep L1.

„De hotels zitten vol met evacués, maar de leveranties kunnen door het water Valkenburg niet bereiken”, aldus Prevoo.

15.10 - Staatssecretaris: alles op alles zetten om te helpen

„We gaan alles op alles zetten om te helpen.” Dat zei demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat, D66) donderdagmiddag tijdens een bezoek aan Valkenburg. „We gaan zo snel mogelijk hulp leveren”, vervolgde ze.

Ze gaf iedereen die hard werkt aan het bestrijden van de wateroverlast haar complimenten. „Ik fietste hier zes weken geleden op de mountainbike. Heel indrukwekkend om dit hier te zien.”

Terwijl ze sprak, reed aan de overkant van de Geul een vrachtwagen met een open laadbak vol in gele hesjes geklede evacués weg. De staatssecretaris zag het, greep naar haar buik en zei: „Hier krijg ik buikpijn van. Dit is heel indrukwekkend.”

Ze sprak een bewoner bij wie het water tot aan zijn huis staat. De bewoner heeft geen stroom en kan daardoor het nieuws niet volgen. De staatssecretaris zei: „Het ergste is voorbij.”

Van Veldhoven wenste iedereen in Valkenburg nog veel sterkte.

13.45 - Koning Willem-Alexander betuigt steun aan Limburg

Koning Willem-Alexander heeft in een telefoongesprek met de commissaris van de Koning, Johan Remkes, zijn steun betuigd aan de inwoners van Limburg. Hij wenst de inwoners van de provincie sterkte met de moeilijke omstandigheden waarin zij verkeren vanwege de grote wateroverlast, als gevolg van de zware regenval de afgelopen dagen.

In het gesprek werd de koning geïnformeerd over de huidige situatie, de schade en de verwachtingen voor de komende dagen. Het is nog niet duidelijk of de koning ook een bezoek gaat brengen aan Limburg.

Zuid-Limburg kampt na flinke regenbuien met enorme wateroverlast. Ook de overlast in de regio, in België en Duitsland, is groot. Er wordt nog veel meer water verwacht. Duizend huishoudens in Valkenburg zitten volgens de Veiligheidsregio Zuid-Limburg zonder stroom. Die roept de mensen nog steeds op hun huizen te verlaten en gas en elektra af te sluiten. Verschillende wegen zijn afgesloten en mensen worden geëvacueerd.

12.08 - Von der Leyen: Brussel kan helpen bij noodweer Nederland

Voorzitter Ursula von der Leyen leeft mee met de slachtoffers van het noodweer in Nederland en omringende landen. „Mijn gedachten zijn bij de families en slachtoffers van de verwoestende overstromingen in België, Duitsland, Luxemburg en Nederland, en met degenen die hun huis zijn kwijtgeraakt”, twittert de Duitse. „De EU staat klaar om te helpen.”

Von der Leyen wijst erop dat getroffen lidstaten een beroep kunnen doen op het Europese mechanisme voor civiele bescherming (rescEU). Wanneer de omvang van een noodsituatie in een EU-land de responscapaciteit van een land overstijgt, kan dat land via het mechanisme om bijstand verzoeken. Die kan bestaan uit het sturen van hulpgoederen, deskundigen, teams voor civiele bescherming en gespecialiseerde apparatuur.

De rampenbestrijdingsdienst van de EU is vorig jaar uitgebreid, onder meer omdat Brussel meer noodsituaties door bosbranden of overstromingen door klimaatverandering verwacht. De lidstaten werken hierin samen om hulp aan andere landen te bieden. Ze beschikken over een gezamenlijke reservepool voor onder meer helikopters, boten, waterpompen, veldhospitalen en medische teams.

12.04 - Nieuwe stroomstoring in Valkenburg: meer mensen huis uit

Valkenburg is opnieuw getroffen door een stroomstoring. Een station van netbeheerder Enexis heeft het donderdagochtend begeven. Daardoor zitten nog eens duizend huishoudens zonder stroom, bovenop de vierhonderd die eerder al door een stroomstoring werden getroffen. Al deze mensen krijgen het dringende advies hun woningen te verlaten en elders onderdak te zoeken.

Thuisblijven zonder stroom is niet te doen volgens de veiligheidsregio. Wel zei een woordvoerder dat het belangrijk is dat mensen die hun woning verlaten eerst het gas afsluiten.

Hoe lang de storing duurt is nog niet te zeggen.

9.21 - Waarschuwing aan inwoners Bunde

Mensen die in de buurt van het riviertje de Geul wonen worden gewaarschuwd. De Geul stijgt snel, omdat de hoogwatergolf vanaf Valkenburg richting Meerssen en Bunde oprukt, aldus de veiligheidsregio. De hoogste waterstand in de Geul wordt donderdagochtend rond 11.00 en 12.00 uur verwacht in Meerssen en Bunde.

De autobezitters krijgen het dringende advies hun auto, eenmaal naar veiliger oorden verplaatst, op de handrem te zetten. Dat verkleint het risico dat de voertuigen bij hoogwater onverhoopt wegdrijven.

Mensen die daar in de buurt wonen krijgen ook het advies hun spullen naar hoger gelegen verdiepingen te verplaatsen, voor als het water hun huizen bereikt. Ook wordt geadviseerd de gordijnen op de begane grond op te binden.

Code rood opgeheven

Het KNMI heeft code rood die in Limburg gold vanwege de hevige regenval beëindigd. In de nacht van woensdag op donderdag is het minder hard gaan regenen, al geldt vanwege de wateroverlast nog wel code geel. Het was voor het eerst dat er code rood was afgegeven vanwege de regen.

Ook in de rest van het land geldt bijna overal code geel. Ook daar kan veel regen vallen, waarschuwt het KNMI. Op veel plaatsen valt in 24 uur 20 tot 40 millimeter en lokaal kan er meer dan 50 millimeter vallen. Alleen voor de westelijke provincies Zeeland en Zuid- en Noord-Holland, evenals de Waddeneilanden, is geen waarschuwing van kracht.

Op donderdag worden geen extreme hoeveelheden regen meer verwacht, meldt Meteo Limburg.

Hoewel er geen grote hoeveelheden regen wordt verwacht in Limburg, duurt de wateroverlast voort. Straten en huizen staan blank en kelders zijn volgelopen. Het wassende water zorgt er voor gevaarlijke situaties. Hulpverleners van het Rode Kruis hebben de hele nacht doorgewerkt om ondersteuning te bieden bij de overstromingen, en bewoners van twee verzorgingstehuizen en een hospice werden geëvacueerd.

Netbeheerder Enexis meldt dat er door het hoge water in Valkenburg twee stroomstoringen zijn. Daardoor zitten 433 huishoudens zonder stroom. „We kunnen de stroomvoorziening pas herstellen op het moment dat het water gezakt is. Wanneer iedereen weer elektriciteit heeft, is onbekend”, aldus Enexis. Daarnaast hebben 115 huishoudens in Mechelen op dit moment geen gas. Het is ook onduidelijk wanneer dat hersteld is.

In verband met de wateroverlast is de A79 tussen Hulsberg en Heerlen voorlopig nog dicht, meldt Rijkswaterstaat. Het is nog onduidelijk tot hoelang de weg dicht blijft. Ook de A76 is dicht tussen de Duitse grens en Kunderberg.

Wegens overstromingen in België rijden er donderdag geen treinen naar Luik, meldt de NS. Ook is beperkt treinverkeer naar Aken en Keulen.

’Situatie in Hoensbroek onder controle’

De situatie in Hoensbroek lijkt donderdagochtend redelijk onder controle, meldt een woordvoerder van de Veiligheidsregio Zuid-Limburg. Woensdagavond waarschuwde de gemeente bewoners van de lager gelegen delen van het stadsdeel van Heerlen rekening te houden met flinke wateroverlast, omdat een groot waterbekken gevuld met 120.000 kuub water op het punt stond om door te breken.

Militairen hielpen woensdagavond bij het stutten van het waterbekken en het vullen van zandzakken om de waterbuffer te verstevigen. Ook werd er water uit de buffer gepompt, waardoor de druk op de randen minder is geworden, aldus de woordvoerder van de veiligheidsregio. „De kans dat het doorbreekt is daardoor een stuk minder geworden.”

Het weggepompte water is wel in de omgeving terecht gekomen. Het is niet duidelijk hoe groot de wateroverlast daardoor is in de nabijgelegen wijk, maar niemand heeft elders onderdak hoeven zoeken, aldus de veiligheidsregio.

8.49 - 400 huishoudens in Valkenburg moeten elders onderdak zoeken

Zo’n vierhonderd huishoudens die in Valkenburg als gevolg van het hoogwater zonder stroom zitten, moeten elders ondank zoeken. Enexis is niet in staat het probleem op korte termijn op te lossen.

Volgens een woordvoerder van de Veiligheidsregio kunnen de aansluitingen pas hersteld worden als het water helemaal verdwenen is. „En dat kan dagen duren”, zei hij. Tot die tijd krijgen mensen het dringende advies onderdak te zoeken bij familie, vrienden en kennissen.

Netbeheerder Enexis meldde eerder dat door het hoge water in Valkenburg ook een stroomstoring is veroorzaakt. Daardoor zitten volgens Enexis 374 huishoudens zonder stroom. „We zijn op dit moment aan het onderzoeken wanneer we dit kunnen herstellen”, aldus Enexis rond 01.30 uur op Twitter.

De gemeente Valkenburg waarschuwt mensen om niet door overstroomde straten te lopen en om binnen te blijven. Putdeksels kunnen zijn weggespoeld en in het modderige water is dat niet te zien. Bovendien kan het water vervuild zijn met rioolwater.

In het centrum van Valkenburg stond woensdagavond laat al meer dan een halve meter water. Op Twitter circuleren beelden waarop te zien is dat een auto door de straten drijft en door de sterke stroming wordt meegevoerd.

7.47 - Delen A2 in Noord-Brabant en Limburg dicht om wateroverlast

De verbindingsweg van de A2 vanuit Eindhoven naar de A65 richting Tilburg is dicht door water op de weg, meldt Rijkswaterstaat. Ook de afrit Sint Michielsgestel op de A2 vanuit Eindhoven is afgesloten, net als de afrit Meerssen op de A2 richting Maastricht.

Rond 09.00 uur stond er zo’n 50 kilometer aan file op de wegen. Op de meeste plekken ging het om korte files waar buien vallen, met uitzondering van een aantal uitschieters. Rond 10.00 uur namen de vertragingen weer af, meldt Rijkswaterstaat.

Verder zijn sommige rijstroken op snelwegen afgesloten vanwege plassen water, bijvoorbeeld op de A28 richting Amersfoort bij De Bilt en op de A2 vanuit Utrecht ter hoogte van het knooppunt Hintham.

In het midden en het oosten van het land heeft het KNMI donderdag voor de hele dag code geel afgegeven wegens zware regenval. Lokaal kan er tot 40 millimeter regen vallen, met name in de ochtend en middag. Het verkeer kan hier hinder van ondervinden en Rijkswaterstaat adviseert weggebruikers voor vertrek de actuele verkeersinformatie te raadplegen. „Daarnaast is het verstandig om (tijdens buien) extra alert te zijn en je rijstijl aan te passen.”

In het zuiden van het land is op dit moment de meeste wateroverlast. De A79 tussen Hulsberg en Heerlen, die woensdag werd afgesloten vanwege water op de weg, blijft ook donderdag dicht. Ook de A76 is afgesloten tussen de Duitse grens en knooppunt Kunderberg.

7.43 - Ook België zet militairen in na zware regenval

De Belgische minister van Defensie, Ludivine Dedonder, heeft na zware regenval toestemming gegeven om het leger in te zetten. Militairen voerden volgens Belgische media al ondersteunende operaties uit in de provincies Luik, Namen, Luxemburg en Belgisch-Limburg. Er zijn onder meer vrachtwagens ingezet om mensen te evacueren.

„Verzoeken om assistentie en inzet van materiaal zullen op provinciaal niveau worden afgehandeld in overleg met de hulpdiensten ter plaatse”, zegt de woordvoerder van minister Dedonder. „Defensie kan helpen door onder meer de inzet van zodiacs, waterpompen, transport en huisvesting en andere middelen. Het personeel staat met de nodige middelen klaar om binnen de twee uur in te grijpen.”

De regenval zorgde ook in België voor grote overlast. De autoriteiten evacueerden preventief zo’n 1700 mensen in Chaudfontaine, een plaats in de provincie Luik. Die grenst aan de zwaar getroffen Nederlandse provincie Limburg. De burgemeester van de gemeente Trooz in Luik noemde de situatie woensdag „catastrofaal” en deed een beroep op het leger.

Ook in Nederland kwam het leger in actie om te helpen bij het bestrijden van de wateroverlast. De militairen helpen onder meer bij het vullen van zandzakken.

7.14 - 30 vermisten na instorting huizen door regenval in Rijnland-Palts

Ongeveer dertig mensen worden vermist nadat in de nacht van woensdag op donderdag zes huizen waren ingestort in de West-Duitse deelstaat Rijnland-Palts als gevolg van overstromingen en hevige regen, meldde de regionale omroep SWR donderdag.

De zes ingestorte huizen stonden in de plaats Schuld, nabij Adenau, in de heuvelachtige regio Eiffel. Nog ongeveer 25 andere huizen staan er op instorten. Volgens een politiewoordvoerder is de situatie in Schuld onoverzichtelijk.

3.58 -Hulpverleners Rode Kruis vangen bezorgde Limburgers op

Hulpverleners van het Rode Kruis zijn heel de nacht in de weer om te ondersteunen bij de overstromingen in Zuid-Limburg. Naar meerdere plaatsen zijn veldbedden gestuurd en met gemeenten en andere organisaties wordt overlegd waar welke hulp nodig is. Er wordt rekening gehouden met mogelijke opschaling naar andere delen van Limburg.

In Gulpen-Wittem zijn 50 veldbedden neergezet om geëvacueerden op te vangen. Daarvan zijn er 25 bezet, laat een woordvoerster weten. Vrijwilligers zijn ter plaatse om mensen op te vangen en vragen te beantwoorden. Vijf bedden zijn naar Simpelveld onderweg voor medewerkers van de gemeente. Ook zijn er 50 bedden gestuurd naar een opvanglocatie in Valkenburg, waar volgens het Rode Kruis het oplopende water tot zorgen leidt bij de inwoners.

In Houthem, naast Valkenburg, stonden volgens de woordvoerster bewoners buiten om te kijken wat er in hun straat gebeurde. Twee van hen gaven aan vooral uit voorzorg buiten te staan: „Onze huizen zijn gelukkig nog droog, maar dit water blijft natuurlijk staan. Nu is er wat minder regen, maar als het weer toeneemt, kan dat zo weer anders zijn”, citeert de zegsvrouw hen.

Eind. Het liveblog van gisteren vind je hieronder.

https://www.telegraaf.nl/nieuws/1033483960/live-inwoners-proberen-woningen-te-beschermen-met-zandzakken-water-staat-tot-aan-de-deur

‘Erken milieuvervuiling als internationale misdaad’ (OneWorld)

https://www.oneworld.nl/app/uploads/2020/10/136226_Bodo-Nigeria--875x492.jpg

Predikant Christian Lekoya Kpandei bij zijn door olie verwoeste viskwekerij in de Nigerdelta.

Shell moet zijn milieubeleid drastisch aanpassen, oordeelde de rechter in een unieke uitspraak. Wat Katy Olivia van Tergouw, directeur van de Stop Ecocide Foundation, betreft blijft het daar niet bij. ‘Als ecocide een internationale misdaad is kunnen we de aarde, en al haar bewoners, beschermen.’

Update van de redactie, 2 juni 2021

Eind vorige maand deed de rechter uitspraak in een revolutionaire zaak van Milieudefensie tegen Shell. 17.379 mede-eisers en 6 milieuorganisaties sloten zich aan bij de eis dat Shell zich houdt aan de doelen van het klimaatakkoord van Parijs. De rechter stelde hen in het gelijk: Shell moet in 2030 45 procent minder CO2 uitstoten dan in 2019. Het is voor het eerst dat van een vervuilend bedrijf nieuw beleid wordt geëist om klimaatontwrichting tegen te gaan; voorheen draaide het altijd om geld.

Milieudefensie hoopte met deze uitspraak een precedent te scheppen, en dat lijkt gelukt. De Franse milieuorganisatie Notre Affaire à Tous (‘Onze gedeelde zaak’) is een soortgelijke zaak begonnen tegen het Franse oliebedrijf Total. Vier Zwitserse vrouwen, de ‘KlimaSeniorinnen’ (de jongste is 79, de oudste 89 jaar), spannen een rechtszaak aan tegen de Zwitserse staat. De vrouwen stellen dat het land onvoldoende bijdraagt aan het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5 graden, zoals is afgesproken in het Parijsakkoord.

De kernvraag in de zaak: maken landen die te weinig doen tegen klimaatverandering zich schuldig aan mensenrechtenschendingen? Daar gaat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zich over buigen.

In Nigeria lekt al zestig jaar lang elke dag olie op het land en in de rivieren. Inmiddels zijn zeker 11 miljoen vaten weggelekt, waarmee dit de grootste olieramp aller tijden is. Het lek heeft verwoestende effecten gehad op de voedselvoorziening, de huisvesting en het drinkwater van veel Nigerianen. Naast de schade aan het milieu wordt hier dus ook het mensenrecht geschonden.

Met deze olieramp als hoofdreden is Shell in december 2020 door de Nederlandse Milieudefensie voor de rechter gedaagd. Op 29 januari van dat jaar werd de oliegigant – in hoger beroep – veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding aan verschillende Nigeriaanse boeren. Het hof eist ook dat Shell in een van de gebieden een olielekdetectiesysteem aanlegt, waardoor toekomstige lekkages eerder worden ontdekt. Zoals Milieudefensie het verwoordt: ‘Shell moet zelf zijn troep in Nigeria opruimen.’

Zou zo’n grootschalige milieubeschadiging strafbaar zijn, dan zaten de bazen van Shell allang achter slot en grendel.

 

“Het is mijn doel om van ecocide een internationale misdaad te maken”

Dat is precies waar de Stop Ecocide Foundation voor pleit: misdaden tegen het milieu strafbaar stellen onder de term ‘ecocide’. Volgens Katy Olivia van Tergouw, directeur bij de stichting, is de wereldwijde wetgeving er op dit moment niet op gericht de natuur en de ecosystemen effectief te beschermen. “Het is mijn doel om van ecocide een internationale misdaad te maken en de aarde, en al haar bewoners, te beschermen”, zegt Van Tergouw.

De vijfde misdaad

Een grote natuurramp veroorzaakt door de mens, zoals de olieramp in Nigeria, wordt op dit moment niet gezien als een internationaal misdrijf – in tegenstelling tot genocide, oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid en het misdrijf agressie. Medewerkers van bedrijven die ecocide plegen kunnen dus niet strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld. Als het aan de Stop Ecocide Foundation ligt, wordt ecocide als vijfde aan dat rijtje toegevoegd. “De mensen die binnen die vervuilende bedrijven op knopjes drukken en verantwoordelijk zijn, kunnen dan persoonlijk worden vervolgd”, aldus Van Tergouw.

De totstandkoming van het internationaal strafrecht (1998)

Toen begin jaren 90 de verdragspartijen van het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof binnen het kader van de Verenigde Naties onderhandelden, werd ecocide wel degelijk overwogen. Maar na bezwaren van verschillende landen, waaronder Nederland, werd het uiteindelijk geschrapt. De misdaden die nu in het internationale verdrag staan, gelden voor 123 landen. Om ecocide als misdrijf toe te voegen, moet een van deze landen een amendement indienen bij het Internationaal Strafhof. De Stop Ecocide Foundation bekijkt momenteel hoe de wet het beste kan worden vormgegeven.

De sneeuwbal blijft rollen

De Stop Ecocide Foundation krijgt van verschillende kanten bijval. In 2019 riep Paus Franciscus uit dat het vernietigen van de aarde een zonde is en een misdaad zou moeten zijn. Ook hij vindt dat ecocide moet worden opgenomen in het Statuut van Rome. Andere invloedrijke personen als Paul McCartney sloten zich als Aardebeschermer aan bij Stop Ecocide en steunden zo de campagne. Topmodel Cara Delevingne moedigt mensen in een video aan hetzelfde te doen.

En al die aandacht werpt z’n vruchten af, vertelt Van Tergouw. “Het gaat nu heel hard. Er rolt een gigantische sneeuwbal van de berg die we bijna niet meer hoeven te duwen.” Ze is optimistisch over de weg naar nieuwe wetgeving en verwacht dat de ecocide-wetgeving er over drie tot vijf jaar zal zijn.

De overheid doet te weinig en komt haar verplichtingen niet na

Ondertussen zijn ook andere organisaties bezig ecologische misdaden via de juridische weg te bestrijden. Want we moeten niet achteroverleunen totdat de ecocidewetgeving er is, zegt bijvoorbeeld ‘klimaatjurist’ Dennis van Berkel. Zelf werkt hij aan de klimaatzaak van Urgenda, een organisatie die tot doel heeft om Nederland duurzamer te maken. “De overheid doet gewoon te weinig en komt haar verplichtingen niet na”, aldus Van Berkel.

In juni 2015 won Urgenda, samen met 900 mede-eisers, een zaak tegen de Nederlandse staat. De uitspraak: Nederland moet in 2020 25 procent minder broeikasgassen hebben uitgestoten dan in 1990. Dankzij corona is dit doel mogelijk gehaald. In 2019 was de uitstoot nog slechts 17 procent lager.

Het succes van de klimaatzaak heeft volgens Van Berkel drie oorzaken. Allereerst legden de advocaten heel precies de gevaren van klimaatverandering uit wanneer er geen verdere maatregelen zouden worden genomen. Daarnaast stelden ze dat het een schending van de mensenrechten is wanneer de overheid haar verplichting om inwoners te beschermen niet nakomt. “Dat argument had nog nooit eerder iemand in de rechtbank gemaakt.”

Tot slot benadrukte Urgenda dat de overheid zelf had erkend dat de uitstoot met minimaal 25 procent moest worden verminderd om de opwarming van de aarde tegen te gaan. “Inmiddels weten we dat de gevaarsgrens veel meer richting de 1,5 graden Celsius ligt (dan bij 2 graden, zoals lang werd gedacht, red.). We moeten dus eigenlijk nog sneller naar beneden dan we toen wisten.”

Jongeren

Ook burgers staan niet stil. Zo stapten zes Portugese jongeren tussen de 8 en 21 jaar oud begin september 2020 naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met een aanklacht tegen 33 landen, waaronder Nederland. De jongeren begonnen zich in het klimaat te verdiepen na dodelijke bosbranden die Portugal in 2017 teisterden, veroorzaakt door hoge temperaturen. Ze vinden dat de 33 Europese landen hun toekomst in gevaar brengen en zich te weinig aan het Parijs-akkoord houden. Ze doen een beroep op de mensenrechten en de plicht van het Europees Hof om die na te streven.

Een bijzondere stap, omdat veel klimaatzaken bij de rechter in eigen land beginnen en niet meteen bij het Europees Hof. Een klimaatzaak op grond van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is bovendien nog nooit voorgekomen.

 

De jongere generatie ervaart de grootste impact van klimaatverandering

Logisch dat jongeren naar de rechter stappen, vindt Van Berkel. “De jongere generatie ervaart de grootste impact van klimaatverandering.” Doordat de politiek wordt gedreven door kortetermijnbelangen, worden de belangen en rechten van jongeren te weinig behartigd, voegt hij eraan toe. “Maar die rechten hébben ze wel, dat maakt dit een ontzettend krachtige beweging.”

Kolencentrales sluiten

Wat kunnen dergelijke klimaatzaken concreet opleveren? In het geval van het Urgenda-vonnis is het duidelijk: de staat heeft onmiddellijk extra maatregelen doorgevoerd om aan de uitspraak te voldoen, en maakt daarvoor gebruik van het maatregelenpakket dat Urgenda voorlegde; 30 van de 54 voorgestelde maatregelen voor CO2-reductie worden overgenomen en geïmplementeerd.

Als de Portugese jongeren hun zaak, die vorig jaar september van start ging, ook winnen, dan zullen alle 33 landen verplicht worden om actie te ondernemen tegen klimaatverandering. Zo zullen onder meer kolencentrales worden gesloten en zal er meer geld gaan naar hernieuwbare energie.

Weinig plastic gebruiken, minder lang douchen: daar gaan we het niet mee redden

“Hiermee zou het doel (van het Parijsakkoord, red.) gehaald moeten kunnen worden”, zegt Van Berkel. Toch zijn we er nog niet, vindt hij. “Steken we het geld om de economie na de coronacrisis te verbeteren in KLM of in de duurzame economie? De overheid heeft de macht en de middelen om de noodzakelijke verandering door te voeren.”

De overheid heeft de middelen

“Mensen zijn bang dat de economie zal instorten door grote veranderingen op het gebied van klimaatmaatregelen. Maar het tegendeel is waar”, zegt Van Tergouw. Het zou een enorme impact hebben als alle subsidies die nu nog naar de fossiele industrie gaan (in 2020 ruim 8 miljard euro per jaar), naar groene energie zouden stromen. Het zou bedrijven en CEO’s dwingen om beter te handelen.“De focus ligt nu nog erg op de consument: weinig plastic gebruiken, minder lang douchen. Daar gaan we het niet mee redden. De echte grote vervuiler is de industrie.”

Van Berkel is het daarmee eens; de coronacrisis laat zien dat ontzettend veel maatregelen mogelijk zijn, als de urgentie maar groot genoeg is. “Het probleem is veel te groot om bij de burgers neer te leggen. Ze kunnen dit nooit zelf oplossen. De overheid heeft bovendien de middelen. Vanaf nu moeten we elk jaar zeggen: hoe kunnen we nog een stapje verder?”

De oorspronkelijke versie van dit artikel verscheen in oktober 2020.

‘De natuur vernietigen moet strafbaar worden’

Vandaag in de rechtbank: het klimaat vs de Staat

Nienke Taalman

Het bericht ‘Erken milieuvervuiling als internationale misdaad’ verscheen eerst op OneWorld.

https://www.oneworld.nl/lezen/klimaat/klimaatonrecht/erken-milieuvervuiling-als-internationale-misdaad/

Deze IJslandse schrijver neemt afscheid van het ijs: ‘Wij zijn de generatie die vaarwel zegt tegen gletsjers’ (Vrij Nederland)

‘Gletsjers kunnen duizend meter dik zijn. Dus je moet straks een lijn in de lucht tekenen, alsof je naar de kerstman op z’n slee wijst, en je voorstellen: daar, op die hoogte waren ze,’ zegt Andri Snaer Magnason via Zoom vanuit Reykjavik, terwijl hij uit het raam wijst.

‘De komende honderd jaar zullen gletsjers smelten, zal de zeespiegel stijgen en zullen oceanen meer verzuren dan de afgelopen 50 miljoen ooit het geval was. De gevolgen hiervan zijn moeilijk te bevatten. Het is complexer dan de geest kan begrijpen, omvangrijker dan al onze voorgaande ervaringen en groter dan taal,’ schrijft hij in On Time and Water, zijn internationale bestseller over water in de komende honderd jaar.

‘De vraag die ik mezelf stelde was: hoe kan ik schrijven over klimaatverandering, zonder dat het klinkt als een soort achtergrondruis die niet werkelijk doordringt en waarvan mensen vooral moe worden,’ zegt hij. Het resultaat is een bijzonder en ideeënrijk boek met persoonlijke herinneringen, familiegeschiedenis, verhalende non-fictie, mythologie en een verslag van twee ontmoetingen met de Dalai Lama, dat onder de huid van de lezer weet te kruipen. De 37 hoofdstukken worden gevolgd door een prachtige epiloog, Apausalyps Now, over de betekenis van kunst tijdens de eerste golf van de coronapandemie.

Waarom is het zo moeilijk voor ons om de impact van klimaatopwarming te begrijpen?

‘Dat komt vooral door de enorme schaal van het probleem. Dat we alle data hebben, maar tóch niet aan de noodrem trekken en radicaal andere keuzes maken, is omdat onze geest er niet op is ingesteld om zoiets omvangrijks werkelijk te kunnen bevatten. Dat het mogelijk is dat geologische fenomenen als gletsjers verdwijnen in de duur van één mensenleven is een ongekende gedachte. Het lijkt cultureel gezien niet op iets wat we kennen.’

‘In Slaughterhouse-Five (Slachthuis Vijf, 1969) van Kurt Vonnegut zegt een karakter dat hij een antioorlogsboek schrijft. Daarop vragen anderen sarcastisch: “Waarom schrijf je geen anti-gletsjerboek?” Want het was toen net zo absurd om je een wereld zonder oorlog voor te stellen als een wereld zonder gletsjers. Maar slechts vijftig jaar later tref ik mezelf aan, terwijl ik een pro-gletsjerboek schrijf.’

‘Tijdens conferenties van klimaatwetenschappers gaat het vooral over details en blijkt nergens uit dat er een catastrofe dreigt. Zelfs dan zie je een soort massa-apathie.’

‘Als wetenschappers in een zwart gat kijken, zien ze ook niets. Je moet naar de periferie ervan kijken om te kunnen begrijpen hoe het de sterrenstelsels en sterren ernaast naar zich toetrekt. Een manier om het over klimaatverandering te hebben is daarom: het niet zozeer over het onderwerp zelf hebben, maar over het verleden en de toekomst.’

andri snaer magnason

Andri Snær Magnason (Reykjavik, 1973) is een van IJslands bekendste schrijvers. On Time and Water (2019) verschijnt in 24 talen. Magnason studeerde literatuurwetenschappen aan de Universiteit van IJsland en debuteerde in 1995 met een dichtbundel. Hij schreef het kinderboek The Story of the Blue Planet (1999) en de boeken LoveStar (2004), Dreamland, a Self-Help Manual for a Frightened Nation (2006) en The Casket of Time (2013). Hier vind je meer over de auteur.

Welke rol ziet u hierin voor de literatuur?

‘Ik denk dat iedere paradigmaverandering in de menselijke geschiedenis ook door kunst tot stand is gekomen. Alle nieuwe grote verhalen − het wereldbeeld van Copernicus, democratie, communisme, nationalisme en feminisme − zijn ontstaan door wetenschap en op intellectuele of filosofische gronden. Maar ze bereikten pas het niveau van paradigmawisseling op het moment dat ze belichaamd werden in kunst en literatuur, zowel goede als slechte.’

‘Wetenschappers vertelden me dat mensen geen data begrijpen. We begrijpen de wereld door verhalen, want we zijn verhalende wezens. Dus ik denk dat literatuur niet alleen een belangrijke rol heeft, maar zag het bijna als een burgerplicht om mijn deel te doen om de noodzakelijke paradigmaverandering over de rand te helpen. Want we hebben hiervoor geen honderd jaar.’

‘Gletsjers zijn tijdelijke entiteiten geworden die kunnen verdwijnen in de levensduur van iemand die zo oud wordt als mijn grootmoeder nu is: 96.’

Fungeren in uw boek verhalen als de aantrekkelijke verpakking voor een moeilijke boodschap?

‘Ja, ik geloof in het motto van Mary Poppins: een lepel met suiker helpt om het medicijn te kunnen doorslikken. Bij onderwerpen als klimaatverandering is er een disconnectie tussen het hoofd en het hart. Wetenschappelijke data raken het brein, terwijl verhalen, metaforen en een meer poëtische taal het hart raken. Ik moest wel iets overwinnen om te schrijven over de belangrijke personen in mijn leven. Maar door het te hebben over mijn jongste dochter of grootmoeder omzeil ik de psychologische weerstand die veel mensen bij dit onderwerp hebben.’

‘Ik ontdekte dat de verhalen over mijn grootouders een sterke connectie hebben met het antropoceen. Zij onderzochten gletsjers in de jaren vijftig en gingen in 1956 op huwelijksreis naar de gletsjer Vatnasjökull. In die tijd leken gletsjers nog een symbool van iets eeuwigs te zijn, zoals bergen en oceanen. Terwijl het nu tijdelijke entiteiten zijn geworden, die verdwijnen in de levensduur van iemand die zo oud wordt als mijn grootmoeder nu is: 96 jaar.’

https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2021/04/407808_2409197511054_1381892966_n-1280x1280.jpg

Toen gletsjers nog eeuwig leken: Magnasons grootouders gingen in 1956 op huwelijksreis naar de gletsjer Vatnasjökull.

‘Mijn andere grootvader was arts in de VS en opereerde daar Robert Oppenheimer, de vader van de atoombom die het einde van de Tweede Wereldoorlog betekende. Dit markeert volgens velen de start van het antropoceen, het tijdperk van de mens. Deze grootvader was al een klimaatvluchteling, want hij moest zijn huis in Florida opgeven, omdat de bewoners vanwege frequente orkanen voortdurend geëvacueerd moesten worden.’

Hoe verliep uw zoektocht naar een andere taal om te schrijven over klimaatverandering?

‘Ik merkte dat de taal die we normaal gebruiken tekortschiet bij dit onderwerp en heb er lang over nagedacht hoe je praat over iets dat zo groot is. Ik wilde in dit boek meteen naar de taal van het hart en erover schrijven met extreme oprechtheid, zodat het bijna de grens zou raken van wat mijn literaire smaak normaal is. Ik vond een boek uit de jaren veertig van de vorige eeuw waarin een dichter in lyrische bewoordingen vertelt over zijn beleving van de natuur in de IJslandse hooglanden. Zijn taal klinkt nu vreemd voor ons. Ik vroeg me af waarom we aarzelen om taal te gebruiken die getuigt van liefde voor de natuur.’

‘Toen ik als activist vocht voor het behoud van de hooglanden, merkte ik al dat het geen argument was om te zeggen dat een gebied mooi was, of een ziel had. Ik moest me uitdrukken in een harde, economische taal en zeggen dat de hooglanden inkomsten uit toerisme zouden brengen, of ecologische systeemdiensten boden. We kregen te horen dat we mensen moesten vragen hoeveel ze ervoor wilden betalen. Volgens een econoom waren de hooglanden 50 miljoen dollar waard. Alsof je ze daarvoor zou verkopen….’

‘Ik ontdekte dat er dogma’s gelden voor wat gezegd kan worden. Die probeer ik te doorbreken door te zoeken naar een ruimte om er anders over te praten. Zo wil ik mensen eraan herinneren dat we in een bepaald denksysteem zitten en dat dit ons in de steek heeft gelaten.’

‘Nu alle indicatoren van onze planetaire metingen het falen van dit systeem laten zien, moéten we er vragen over stellen en het onderzoeken. In dit boek wilde ik de taal ook opschalen en zaken in een groter perspectief plaatsen. Daarvoor kan mythologie een bruikbaar instrument zijn, want daarin gaat het over de grote krachten: de zon en maan, tijd, dood en eeuwigheid en over wanneer de fundamenten gelegd worden, of wankelen. Ik wilde een soort mythologie voor de planeet schrijven, omdat in het antropoceen de invloed van de mens een grote geologische kracht is geworden. De goden besloten om hemel en aarde te scheiden en wij laten nu gletsjers in oceanen opgaan.’

https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2021/04/P8220056-640x853.jpg

De mythologie van een gehavende planeet: ‘De goden besloten om hemel en aarde te scheiden en wij laten nu gletsjers in oceanen opgaan.’

Over 200 of 150 jaar zullen er in IJsland geen gletsjers meer zijn. Wat is IJsland zonder ijs?

‘Dat is alleen land, net zoiets als Ierland. Waar nu nog gletsjers zijn, zullen dan mooie valleien zijn. Mensen zullen van dat landschap houden en al snel niet meer weten wat ze missen. Klimaatverandering zal de hele aarde raken en dus ook IJsland. Maar ik ben bezorgder dat de gletsjers veranderen in oceanen, waardoor de zeespiegel stijgt en veel kuststreken onbewoonbaar zullen worden.’

Maar is ijs niet de ziel van IJsland?

‘Gletsjers en de vulkanische activiteit geven IJsland een speciale status in de wereld. Dus ja, natuurlijk raken we iets bijzonders en moois kwijt. Maar IJsland was ooit helemaal bedekt met bossen en is al enorm veranderd sinds het werd gevonden door de Vikingen. Het land waarvan we nu houden, is ontstaan door landbouw sinds de Middeleeuwen en onduurzaam gebruik en we blijken ook te kunnen leven in lelijke steden.’

In Nederland kennen we het woord landschapspijn en het Engels kent het begripsolastalgia voor het verdriet om het verlies van een geliefd landschap. Kent het IJslands een soortgelijk woord?

Magnason denkt even na. ‘Nee: we kennen wel de term klimaatangst, maar hebben geen woord voor “het missen van gletsjers”. Mijn grootmoeder heeft het wel over de speciale geur ervan in de lente, waardoor ze ging verlangen naar gletsjertochten. En zij kent “gletsjerkoorts”: de liefde voor gletsjers en noemt dat een ongeneeslijke ziekte. Zij betreurt het verdwijnen van de gletsjers erg, want het is een bijzondere wereld die ze goed kent.’

‘Met klimaatverandering schop je een slapende draak. Je kunt die niet vragen om op te schuiven, zonder dat je een klap van de staart kunt verwachten.’

‘De meeste IJslanders bezoeken de gletsjers hoogstens in hun zomervakantie. Ze vinden het wel jammer dat hun uitzicht zal veranderen, maar lijken het verdwijnen van de gletsjers te accepteren. Ze vinden het ook niet erg als de zomers wat warmer worden. En sommigen zien nieuwe kansen, zoals mogelijkheden voor dammen vanwege het smeltwater, of kortere vaarroutes. Maar dat kunnen ook routes zijn voor klimaatvluchtelingen, of in een oorlog.’

‘Je verheugen op de toegenomen transportmogelijkheden als het ijs verdwijnt is nogal naïef. Met klimaatverandering schop je namelijk een erg gevaarlijk beest, een slapende draak. Je kunt die niet vragen om op te schuiven, zonder dat je een klap van de staart kunt verwachten.’

In een beangstigend hoofdstuk beschrijft u hoe het smelten van de gletsjers in de Himalaya al eind deze eeuw het leven van een miljard mensen onmogelijk zal maken. Waarom hoor je hier zo weinig over?

‘Het is vrij nieuwe kennis. Omdat deze gletsjers zesduizend meter boven zeeniveau zijn, werd lang gedacht dat de effecten van klimaatopwarming klein zouden zijn. Maar de lokale temperatuurstijging is twee tot drie graden, dus bovengemiddeld. Deze gletsjers zijn enorme zoetwaterreservoirs. Het smelten ervan zal eerst leiden tot ernstige overstromingen en vervolgens tot extreme droogte. Er zijn delicate verdragen tussen Pakistan en India over waterdistributie. Als die onder druk komen, kan dat de grootste geopolitieke problemen veroorzaken waarmee de mensheid ooit is geconfronteerd.’

‘Wij veroorzaken dit. We zien onszelf als mensheid als klein, maar zijn als Prometheus en produceren met het verbranden van fossiele brandstoffen de de grootste – merendeels onzichtbare – vuren die we ooit gezien hebben. De hoeveelheid CO2 die dit oplevert, is het equivalent van de uitstoot van 666 vulkanen die dag en nacht vuurspuwen. Wetenschappers wijzen erop dat vuren van deze omvang leiden tot massa-extinctie en dat wij de generatie zijn die vaarwel zegt tegen gletsjers en koraalriffen. Zij vertellen ons dat deze vuren de komende dertig jaar helemaal uit moeten.’

https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2021/04/P8290694_sh-1280x1280.jpg

Groter dan taal: ‘De komende 100 jaar stijgt e zeespiegel en verzuren oceanen meer dan de afgelopen 50 miljoen jaar het geval was.’

‘Probleem is dat olie de wereld waarin we nu leven creëerde. Het bracht ons ongekende welvaart en we zijn verslaafd aan de superkrachten die het ons gegeven heeft. Wanneer aliens ons zouden observeren, zouden zij zich waarschijnlijk afvragen waarom we nog steeds zoveel fossiele brandstoffen gebruiken, met zulke destructieve gevolgen. Kijkend naar onze bibliotheken en al onze kennis, zouden ze waarschijnlijk aannemen dat we dit wel expres moeten doen.’

Maar we zijn niet erg rationeel, ben ik bang.

‘Dat zijn we zeker niet. Daarom vraag ik in het boek: als dít de uitkomst is van al onze rationele economische beslissingen en briljante technieken, zou het dan niet verstandiger zijn geweest om de aarde als heilig te zien? Als we heilige bossen, bergen en rivieren hadden, was de uitkomst waarschijnlijk rationeler geweest dan wat we nu zien. Als koeien heilig waren, was er minder ontbossing in de Amazone en als rivieren heilig waren voor ons, zouden we ze niet zo vervuilen.’

‘Er zijn bewijzen dat de integriteit van de wetenschap bewust is aangevallen. Het was het officiële beleid van de regering-Trump om de impact van klimaatverandering te ontkennen en begrippen die ermee verband houden uit openbare stuken en van websites te verwijderen.’

‘Er is ook bewijs dat mensen van big oil − wetende hoe het zat − deelnamen aan campagnes van klimaatontkenners en dezelfde methoden hanteerden als de tabaksindustrie. Ze hebben politie gekocht en ‘denktanks’ opgetuigd om het publiek in verwarring te brengen met tegenstrijdige berichten en valse wetenschap.’

‘Volgens een in maart 2019 gepubliceerd rapport van de Britse ngo Influence Map, hebben de vijf grootste beursgenoteerde olie- en gasbedrijven (ExxonMobil, Shell, Chevron, BP en Total) in de drie jaar na de Klimaatovereenkomst van Parijs ruim 1 miljard dollar geïnvesteerd in misleidende klimaatgerelateerde informatie en lobbyactiviteiten om beleid om klimaatverandering aan te pakken uit te stellen, te controleren of te blokkeren. Ik vind dat deze mensen als eersten moeten worden berecht zodra er wetgeving is tegen ecocide, het grootschalig beschadigen of vernietigen van ecosystemen. Zij moeten worden opgespoord, zoals Simon Wiesenthal deed met oorlogsmisdadigers. Net als de verantwoordelijken voor de grootschalige branden in de Amazone.’

https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2021/04/Pabbi-1-1280x1280.jpg

Familiegeschiedenis: Magnasons grootmoeder in 1939.
ongerept land

Magnason praat rustig en formuleert bedachtzaam, maar in de laatste zinnen klinkt zijn activistische bevlogenheid door. Datzelfde gebeurt als hij vertelt over zijn jarenlange strijd voor het behoud van de IJslandse hooglanden, toen grote delen ervan werden bedreigd vanwege de bouw van een dam voor een waterkrachtcentrale voor aluminiumsmelterijen.
‘Ongerept land zou onder water komen. Politici zeiden tegen ons: “Er is daar niets.” Maar toen we er gingen kijken, was het een prachtig gebied met bessen en wild!’

In zijn bestseller Dreamland. Selfhelp Manual for a Frightened Nation schreef Magnason kritisch over de economische argumenten voor de bouw van de dam. Hoewel delen van de hooglanden verloren zijn gegaan, is het gevecht volgens hem gewonnen. ‘We hebben het gebied teruggeëist door het te claimen, ook met taal. Door het een Nationaal Park te noemen werd het van niets “iets”.’

Corona heeft het proces vertraagd, maar het wordt waarschijnlijk ook officieel een Nationaal Park.

Om het bewustzijn van klimaatopwarming wereldwijd te vergroten, stelde Magnason zich in 2016 verkiesbaar als president, in IJsland een ceremoniële functie. Hij werd derde van negen kandidaten. ‘Ik dacht: we hebben iemand nodig die mensen met elkaar in contact kan brengen. Iedereen beantwoordt een e-mail als die van de president komt en die heeft toegang tot hoge autoriteiten. Maar ik vond het ook iets engs en betreurde het dat, als ik zou winnen, ik dit boek niet kon schrijven.’

‘We moeten gaan begrijpen dat de wildheid van de planeet een van de fundamenten voor ons overleven is.’

Een hoofdstuk gaat over uw jong gestorven oom John Thorbjarnason, een internationaal bekend krokodillenexpert. Waarom wilde u ook over biodiversiteit schrijven?

‘Als we alleen de klimaatcrisis aanpakken, hebben we nog steeds een dystopische planeet als we zoveel soorten hebben uitgeroeid. Dat zou een waardeloze wereld zijn. Biodiversiteitsverlies het hoofd bieden vraagt om een diepe culturele verandering waarbij we onszelf gaan zien als deel van de natuur, in plaats van als speciaal.’

‘We moeten een relatie met de natuur terugvinden die vroegere generaties nog wel hadden, waarbij we meer waarde hechten aan onze natuurlijke omgeving dan aan spullen. Wetenschappers vertellen ons niet alleen dat we de komende twintig jaar af moeten van fossiele brandstoffen en koolstofnegatief moeten worden, maar ook dat we grote gebieden moeten herbebossen en rewilden. We moeten gaan begrijpen dat de wildheid van de planeet een van de fundamenten voor ons overleven is.’

‘Moderne ideologieën als communisme en kapitalisme vergaten één klein detail, namelijk dat we leven op een planeet met biodiversiteit, ecosystemen, een atmosfeer en oceanen. Ze deden alsof dit alles grenzeloos was. De gevolgen zien we nu. Oceaanverzuring is een nieuw woord. Dat de pH verandert van 8,1 naar 7,7 lijkt een klein verschil, maar is als een explosie. Door verzuring kunnen schelpvormende diertjes moeilijker het voor hen noodzakelijke kalk aan het water onttrekken. Dat verstoort het ecosysteem van de oceanen dramatisch en maakt dat ze minder CO2 kunnen vastleggen uit de atmosfeer. Mensen lijken de impact hiervan nog steeds niet te begrijpen.’

https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2021/04/Picture-19-640x853.jpg

Familiegeschiedenis: John Thorbjarnarson, de latere krokodillenexpert.

Misschien lijken we hierin op kikkers die langzaam gekookt worden in de pan?

‘Ja, ook met het coronavirus zie je dat wat we als normaal beschouwen snel opschuift. Dit zogeheten shifting baseline syndrome is ook het probleem met klimaatverandering. Misschien zijn bosbranden in Californië en Australië volgend jaar al niet meer in het nieuws, omdat die er ieder jaar zijn. Als we niet wakker worden en zien wat er gebeurt bestaat het gevaar dat we langzaam terechtkomen in ondraaglijke omstandigheden.’

‘Om dat te doorbreken, verbind ik in het boek ons leven nu met de jaren vijftig van de vorige eeuw en schrijf ik over de zogeheten “diepe tijd”, waarmee een geologische tijdspanne wordt aangegeven. Ik bedacht de metafoor van de tijd die je kunt aanraken met je blote handen, de tijd waarop je directe invloed hebt, om duidelijk te maken hoe dichtbij het allemaal is.’

‘De afgelopen decennia hebben we met hydro-elektriciteit en intensieve landbouw geprobeerd een soort machine te maken van de natuur. Dit werkte tot op zekere hoogte, maar het is niet duurzaam en niet iets waar onze kinderen op kunnen vertrouwen. Het was een tijdelijke oplossing. Klimaatverandering of oceaanverzuring was niemands bedoeling en we hebben lang oprecht gedacht dat we het leven van de volgende generaties verbeterden. Nu blijkt dat dit niet klopt, moeten we onze energie anders richten en bijna alles opnieuw ontwerpen, doordenken en berekenen. Op wereldniveau, want als alleen enkele landen dit doen, heeft dat te weinig effect.’

In het hoofdstuk ‘Misschien komt alles toch nog goed’ schrijft u over CO2-opslag. In hoeverre ziet u in technieken als deze een oplossing?

‘In dat hoofdstuk onderzocht ik nihilisme: alles laten gebeuren en niks doen, omdat we denken dat het toch geen zin heeft. De generaties na ons zullen die houding beschouwen als roekeloos gedrag. We moeten zoeken naar oplossingen, maar ik denk niet dat die uitsluitend technisch kunnen zijn. Ze zullen ook sociaal, cultureel, politiek en misschien ook spiritueel moeten zijn.’

‘We weten dat we ongeveer duizend gigaton CO 2 moeten verwijderen uit de atmosfeer, maar nog niemand weet hoe. Tegelijk heeft de twintigste eeuw laten zien dat we nieuwe technieken kunnen verzinnen. Het is dus niet onrealistisch om aan te nemen dat er oplossingen komen waaraan we nu nog niet denken. Neem dit interview via Zoom. Toen ik studeerde leek dat nog sciencefiction, en nu doet iedereen het.‘

‘Ik kan niet anders dan optimistisch zijn. Ik denk dat we onze daadkracht op de korte termijn overschatten, maar op de lange termijn onderschatten.’

‘Tegen jongeren zeg ik: je kunt boos worden als je naar de data kijkt en natuurlijk hadden we in de jaren negentig serieus moeten beginnen om dit op te lossen, maar volgens wetenschappers hebben we de instrumenten om het te doen. En als we snel handelen, zeggen mensen straks misschien: je had toen van die alarmisten die zeiden dat de wereld zou eindigen, maar dat was niet zo.’

Dat zou mooi zijn, maar tot nu toe is wat we doen steeds too little too late. De VN waarschuwde onlangs dat we afkoersen op drie graden opwarming over een halve eeuw. Hoe optimistisch bent u?

‘Ik kan niet anders dan optimistisch zijn. Ik denk dat we onze daadkracht op de korte termijn overschatten, maar op de lange termijn onderschatten. De generatie van Greta Thunberg zal niet vergeten wat ze hebben geleerd. En waarschijnlijk komt erna een nog radicalere generatie. Tijdens de coronacrisis hebben jongeren gezien hoe de economie werd platgelegd door overheden om ziekte en dood te voorkomen. Wij zagen de economie nog zoals mijn grootouders de gletsjers zagen: als iets dat er altijd zou zijn, dat je niet werkelijk kon veranderen.’

‘Jongeren hebben zich eenzaam gevoeld en zijn geconfronteerd met het verlies van kansen. Zij zullen het antwoord op klimaatverandering zien als iets relatief eenvoudigs, want corona kostte 20 procent van het bnp en het tegengaan van klimaatverandering slechts 5 procent: evenveel als alle militaire uitgaven. Zij zullen zich daarom afvragen: “We kunnen onze grootouders nog knuffelen, feestvieren en er is geen lockdown nodig? Wat is dan het probleem?”

‘Aan de snelheid waarmee de coronavaccins zijn ontwikkeld, zie je wat er mogelijk is als er werkelijk wordt opgeschaald. Diezelfde slagkracht moeten we nu ook laten zien op het gebied van energie, landbouw, reizen en transport, in hoe we bouwen en aluminium en cement maken. Voor jongeren geldt: het maakt niet uit welke opleiding je doet, maar je moet deel uitmaken van een ongekende verandering op eigenlijk alle vlakken. En het mooie is: je zou daarbij een hogere betekenis kunnen vinden, want er is zoveel laaghangend fruit. Dus de eerste tien jaar zie je enorme vooruitgang.’

De Nederlandse vertaling van On Time and Water verschijnt voorjaar 2022 bij De Geus.

Altijd op de hoogte blijven van de beste verhalen? Schrijf je in op onze nieuwsbrief.

Meld je aan en ontvang de beste verhalen van Vrij Nederland in je mailbox.

Oeps! Voer een geldig e-mailadres in.
Op onze nieuwsbrieven is het WPG Privacy Statement van toepassing.
Dit veld is verplicht

Het bericht Deze IJslandse schrijver neemt afscheid van het ijs: ‘Wij zijn de generatie die vaarwel zegt tegen gletsjers’ verscheen eerst op Vrij Nederland.

https://www.vn.nl/andri-snaer-magnason/

Klimaatverandering houdt vrouwen en meisjes generaties lang arm (Joop)

https://joop.bnnvara.nl/content/uploads/2021/04/28701032654_b67246c7a4_k-370x247.jpg

cc-foto: UN Women

Earth Week, van 19 tm 25 april, is de week om stil te staan bij onze planeet, bij klimaatverandering. Voor veel vrouwen en meisjes in ontwikkelingslanden betekent klimaatverandering echter niet stilstaan, maar lopen, veel lopen. Voor hen is een veranderd klimaat niet een abstract concept dat in de toekomst tot een ramp kan leiden, het is nu al hun dagelijkse realiteit.

Droogte, bosbranden, overstromingen, insectenplagen en andere natuurrampen ten gevolge van klimaatverandering zijn de dagelijkse werkelijkheid voor een deel van de mensen in de wereld. Niet zozeer voor ons in Nederland, Europa, de Verenigde Staten en andere ontwikkelde landen die het merendeel van de vervuiling veroorzaken, maar juist voor mensen in armere landen die met weinig middelen moeten zorgen dat ze aan voldoende eten, brandstof en drinkwater kunnen komen.

Onder deze mensen worden vrouwen en meisjes het hardst getroffen. In het overgrote merendeel van de landen zijn zij verantwoordelijk voor het halen van water en brandstof en het verbouwen van eten voor gezinnen. Hoe meer droogte en andere tegenslag, hoe verder vrouwen en meisjes moeten lopen om water te halen. Het gemiddelde zit nu al op 10 tot 15 kilometer lopen per dag, waarbij zij op de terugweg 10 tot 20 liter water meesjouwen.

Terwijl klimaatverandering en schaarste voortschrijdt, wordt ook het beroep op vrouwen en meisjes groter. Meer meisjes worden van school gehaald om te helpen. Meer vrouwen kunnen geen andere werkzaamheden uitvoeren, omdat ze steeds langer bezig zijn met water halen. Een deel wordt zelfs slechtziend of blind, omdat er geen veilige brandstof meer voorhanden is en ze moeten koken op brandende autobanden.

Dat heeft verstrekkende gevolgen. Minder mogelijkheden voor vrouwen om te werken betekent minder kansen voor hun kinderen. Minder onderwijs aan meisjes betekent minder kansen om aan armoede te ontsnappen. Daarmee kunnen gezinnen en gemeenschappen armoede niet meer ontworstelen; niet in deze generatie, maar ook niet in de volgende, of die daarna.

Bijkomend probleem is dat vrouwen weinig zeggenschap hebben. Het gros van de nationale en lokale bestuurders in ontwikkelingslanden is man. Watervoorziening staat zelden hoog op hun prioriteitenlijst, simpelweg omdat zij niet degenen zijn die 10 of meer kilometers hoeven te lopen om water te halen. In de paar regio’s waar vrouwen wel zeggenschap hebben, zijn de resultaten meteen zichtbaar; schoon water en veilige brandstof verschuift dan direct naar de top van de lijst.

De duurzame oplossing is uiteraard om te zorgen dat klimaatverandering stopt. Laten we daar allemaal een bijdrage aan leveren, en niet alleen deze week. Maar in de tussentijd moeten we de vrouwen en meisjes steunen die iedere dag te maken hebben met de gevolgen van klimaatverandering. UN Women Nederland doet dat door de Water Challenge. Een sponsorloop tijdens de Earth Week van 19 tot en met 25 april, waarbij vrijwilligers met een waterzak van 10 liter lopen om geld in te zamelen voor waterputten in Sierra Leone. Want iedere waterput betekent niet alleen een betere toekomst voor de vrouwen in die gemeenschap, maar ook voor hun dochters, kleindochters en achterkleindochters.

UN Women Water Challenge

https://joop.bnnvara.nl/opinies/klimaatverandering-houdt-vrouwen-en-meisjes-generaties-lang-arm