Categorie: natuur & milieu

Geplaatst op

Natuurramp in Zuid Amerika: grootste moerasgebied van de wereld staat in brand (NPO Radio 1)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/11/02_0c6812c0f3_pantanal-5379257_1920.jpg

In Zuid Amerika vindt op dit moment een natuurramp plaats. De Pantanal, het grootste moerasgebied van de wereld, staat al sinds juli in brand. 84% Van de vegetatie is verloren gegaan. "Een kwart van het gebied heeft in brand gestaan dit jaar", zegt zoetwaterecoloog Sarian Kosten in Vroege Vogels.

{prepr_video nid="7758047a-199e-4096-af00-513251c8bc6b" caption="Natuurramp in Zuid Amerika" image=""}

De Pantanal is een enorm groot gebied: het is ongeveer vijf keer zo groot als Nederland. "En een kwart van het gebied heeft in brand gestaan dit jaar", zegt Sarian Kosten, zoetwaterecoloog aan de Radboud Universiteit.

Reuze otters in een prachtig gebied

De Pantanal is een prachtig gebied, vertelt Kosten. Het is een 'wetlandgebied', wat inhoudt dat 80% van het gebied onder water staat tijdens de natte periode. "Het is één grote watermassa waarin bossen groeien en lagunes te vinden zijn. Het is echt één grote biodiversiteit hotspot", zegt Kosten. 

Reuze otters, reuze gordeldieren, reuze toekans: ze leven allemaal in de Pantanal. Kosten heeft onderzoek gedaan naar de waterhyacint en zag allerlei dieren voorbij komen: "En de vogels, de geluiden: het was machtig mooi."

Groot gedeelte is privébezit

Voor een natte periode is er natuurlijk een droge periode. Op dit moment zitten we aan het eind van de droge periode. En in zo'n periode, dan is het ook echt heel droog, verzekert Kosten. "Het is een gebied van extremen", zegt de zoetwaterecoloog. Bovendien valt er de afgelopen jaren minder neerslag. "Dus er is minder water", vertelt Kosten. "Het is altijd al droog in de droge periode, dit jaar was het nog droger en er zijn heel veel branden aangestoken."

Het grootste gedeelte van de Pantanal is privébezit. "Er zijn maar een paar reservaten", vertelt Kosten. De boeren die daar zitten mogen hun land voornamelijk voor veeteelt gebruiken. Van oudsher steken de boeren aan het einde van de droge periode kleine stukken van hun land in de fik om zo het gras te verbranden en parasieten te doden. Als het dan weer gaat regenen, hebben ze in het volgende droogseizoen goede bodemkwaliteit en nieuw gras waar het vee weer op kan grazen.

{articles "Zoutwinning onder Waddenzee is in strijd met vergunning" id="27422" }

{articles "Fruitteelt in gevaar door bruingemarmerde stinkwants" id="27411" }

De boel in brand

Kosten: "Er zijn een boel nieuwe mensen het gebied in gemigreerd die niet goed weten hoe het systeem werkt. Plus, er zijn grote boeren die gebruik hebben gemaakt van de droogte en de politieke situatie, waarbij heel weinig gehandhaafd wordt. Dus ze hebben grote stukken in brand gestoken, waarbij ook het bosgebied dat op hun grond ligt, afbrandt." Op die manier kunnen ze volgend jaar hun activiteiten wat meer de ruimte geven.

De inheemse bevolking die al jaren woont in de Pantanal, weet precies hoe ze kleine delen in brand moet steken en wanneer ze dat moeten doen. "En nu is het op veel grotere schaal gebeurd", zegt Kosten, "waarschijnlijk door een paar hele grote boeren."

De graslanden en moerassen groeien relatief snel terug in het regenseizoen. Maar, het herstel van de bossen kan tientallen jaren duren. Dieren raken hun leefomgeving kwijt en komen er bovendien gehavend uit. 

{prepr_audio nid="6c99a69c-79b8-4be0-b57a-b481463379b5" caption="Natuurramp in Zuid Amerika" }

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur. 

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.

{articles "Dolf Jansen: 'Ik pleit voor voortgaand verzet tegen landbouwlobby'" id="27401" }

{articles "EU-akkoord hervorming landbouwsubsidies gaat niet ver genoeg" id="27292" }

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/27450-natuurramp-in-zuid-amerika-grootste-moerasgebied-van-de-wereld-staat-in-brand
Geplaatst op

Opnieuw meer bosbranden, meestal veroorzaakt door de mens (NPO Radio 1)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/08/27_c81df99b9d_ANP-332658658.jpg

Van alle natuurbranden wereldwijd wordt 75 procent veroorzaakt door mensen, schrijft het Wereld Natuur Fonds (WNF) in een rapport. Daarin staat ook dat het aantal branden sinds april met 13 procent is toegenomen in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar.

Presentator Jurgen van den Berg sprak er in het NOS Radio 1 Journaal over met Merijn van Leeuwen van het Wereld Natuurfonds.

{prepr_video nid="be3dcfcf-b2cd-466e-bed8-3e5af664a4f3" caption="Opnieuw meer natuurbranden, meestal is de mens de veroorzaker" image=""}

Van Leeuwen zegt dat dit jaar opnieuw een recordjaar dreigt te worden. "De vreselijke beelden van ontelbare dieren en mensen die vorig jaar door bosbranden zijn getroffen staan nog scherp op ons netvlies. Toen hoorde je overal: dit nooit meer."

{articles "Bosbranden Australië: 'Dit gaat vaker voorkomen'" id="20926" }

Slash and burn

Volgens het WNF wordt in Europa 95 procent van de natuurbranden veroorzaakt door nalatigheid. In (sub)tropische gebieden zijn branden vaak het gevolg van slash and burn: een manier van landbouw waarbij land in brand wordt gestoken om het vruchtbaar te maken.

De branden worden ook heviger en duren langer, aldus het WNF. De gemiddelde duur van het bosbrandseizoen is in de afgelopen 35 jaar toegenomen met 19 procent door de steeds extremere temperaturen en weersomstandigheden. De natuur heeft te weinig tijd om te herstellen. Omdat er daardoor onvoldoende voedsel is komen vooral jonge dieren in de problemen.

{articles "Brazilië weigert G7-geld voor Amazone-branden" id="18307" }

Gevolgen voor de mens

Ook voor mensen zijn er grote gevolgen, schrijft het WNF. Vooral inheemse gemeenschappen worden getroffen, zoals die in de Braziliaanse Amazone, waar het afgelopen seizoen 148 gebieden te maken kregen met natuurbranden die land en waterreserves vernietigden.

Daarnaast sterven er volgens de natuurorganisatie jaarlijks naar schatting 340.000 mensen vroegtijdig als gevolg van de rook van bosbranden. Vorig jaar hadden een miljoen mensen in Indonesië ademhalingsproblemen tijdens het natuurbrandseizoen.

{prepr_audio nid="c7e893e8-73aa-4901-8219-88dbb4a995e4" caption="Opnieuw meer natuurbranden, meestal is de mens de veroorzaker" }

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/26037-opnieuw-meer-bosbranden-meestal-veroorzaakt-door-de-mens
Geplaatst op

Extreme droogte dreigt Achterhoek en Twente te veranderen in woestijn (NPO Radio 1 Natuur & Milieu)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/08/17_dab66c5f90_ANP-375930882.jpg

De grond in het oosten van ons land is kurkdroog. De Achterhoek en Twente dreigen te veranderen in een woestijn als we niet gauw actie ondernemen. Hoe kunnen we de droogte te lijf gaan? Beter het water vasthouden in gebieden, luidt het devies van Bert Boerman in De Nieuws BV. 

{prepr_video nid="80d3f1b1-a96a-4f76-ba85-611a442ef813" caption="De gevolgen van de droogte" image=""}

Grote oude bomen verdrogen, verliezen takken en gaan dood. De natuur in de Achterhoek wordt steeds kwetsbaarder. Om de Achterhoek de 'Death Valley van Nederland' te noemen is misschien een hyperbool, maar het droogste gebied van ons land is het zeker.

"Je ziet beken droogvallen, de flora en fauna die daarin zit kunnen cycli niet afmaken: dus je ziet eigenlijk het hele gebied kwetsbaarder worden", zegt Hein Pieper, dijkgraaf van het waterschap Rijn en IJssel.

Zuid Frankrijk in de Achterhoek

Als we zo doorgaan, op welk klimaat stevenen we dan af? Pieper maakt de vergelijking met Zuid Frankrijk, "dat spreekt goed tot de verbeelding." Maar als je nu denkt, genieten geblazen en met de caravan naar de Achterhoek, dan heb je het mis. De snelheid waarmee de natuur zich moet aanpassen op het veranderende klimaat is te hoog. Zowel de natuur en de indeling van steden, als de agrarische sector is niet op dit klimaat voorbereid.

"Voor het derde jaar op rij hebben ze moeite om hun wintervoorraad op peil te krijgen", zegt Pieper. Al langere tijd is het droog in Nederland, maar de afgelopen drie jaar hebben we te kampen met extreme droogte, met alle gevolgen van dien.

Klimaatverandering is natuurlijk een sluimerend proces is dat al langer aan de gang is, legt Pieper uit. Maar met deze extreme temperaturen wordt het proces akelig zichtbaar.

{twitter url="https://twitter.com/NPORadio1/status/1295303857971634176" }

Kurk en kurkdroog

Ook in Overijssel staan beken en vennen droog. Volgens Boerman, gedeputeerde Mobiliteit, Water en Klimaatadaptatie bij de provincie Overijssel, is de droogte een probleem van nu. "Niet van de toekomst want we zullen er nu iets mee moeten. De natuur en de agrarische sector hebben te lijden onder de droogte. Het gras lijkt hier en daar nog groen, maar als je even een een spaan de grond in zet, weet je dat het kurk en kurkdroog is."

Pieper: "Het gaat met een snelheid dat je je echt moet afvragen of we dit gaan redden met elkaar." Daarom denkt Pieper dat het belangrijk is om ook naar onorthodoxe maatregelen te kijken. Zo denkt hij aan een samenwerking met Duitsland om opties te verkennen om aftakkingen te maken bij de Rijn. Zo kan er bijvoorbeeld een meer worden aangelegd dat met zoet water gevoed wordt, wat gebruikt kan worden in tijden van droogte.

{articles "Droogte in Nederland: Geeserstroom lijkt op droge savanne" id="25811" }

{articles "Droogte-expert Niko Wanders: 'Mindset moet anders rond waterverbruik'" id="25631" }

Een maand boven de 30 graden

Nog tien jaar hebben we om de klimaatverandering tegen te houden, denkt Pieper, "daarna zijn de gevolgen zo groot dat ik niet meer kan inschatten hoe we dat kunnen bijsturen met elkaar. Het is geen rood signaal maar een pimpelpaars signaal. We moeten veel sneller handelen omdat de klimaatverandering ook veel sneller gaat. Als het zo doorgaat hebben we misschien niet 10 dagen temperaturen boven de 30 graden, maar een hele maand. Dat kan een gebied niet dragen."

{twitter url="https://twitter.com/NPORadio1/status/1295305724613005312" }

{articles "Brand Deurnese Peel laat zien dat extreme droogte ook in Nederland leidt tot extreme bosbranden" id="23319" }

'We hebben elkaar hard nodig'

"Aan de slag, zou ik zeggen", is het advies van Boerman aan minister Cora van Nieuwenhuizen. "Niet te veel plannen maken maar ook in de praktijk nu al bezig gaan. Ga bezig met maatregelen nemen om de droogte een antwoord te bieden. Dat betekent: sparen. Daarmee bedoel ik: water vasthouden in gebieden. Zorg dat het water daar blijft zodat we dat in kunnen zetten in tijden van droogte. En, doe dat in samenwerking. Met het Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en ondernemers."

"We hebben elkaar hard nodig om een antwoord te bieden op de veranderende vraag die er is als het gaat om droogte", concludeert Boerman.

{prepr_audio nid="7fe09b0c-5e65-4fa1-99ef-b0e66b923d78" caption="De gevolgen van de droogte" }

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter. 

{articles "Natuur zucht onder enorme droogte: hoe lossen we droogtecrisis op?" id="24142" }

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/25851-extreme-droogte-dreigt-achterhoek-en-twente-te-veranderen-in-woestijn
Geplaatst op

Droogte in Nederland: Geeserstroom lijkt op droge savanne (NPO Radio 1)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/08/14_732f3ec1d0_8ddb0b2d0d0297925e65718cd6803dfb.jpg

Het natuur- en waterbergingsgebied Geeserstroom in Drenthe staat droog. Wat ooit is aangelegd als moerasgebied waar veel bijzondere vogels op afkomen, lijkt nu meer op een droge savanne. En dat ligt niet alleen aan de hete zomers van de afgelopen jaren.

{uploadaudio audio="r1audio_5f38f21c65878" caption="Droogte in Geeserstroom" }

De afgelopen jaren is er discussie ontstaan over het functioneren van de Geeserstroom, een beekdal in het zuidoosten van Drenthe. Direct na de overstroming in 1998 is dit gebied aangelegd om het water langer vast te houden. Het is een waterbergingsgebied van ruim 600 hectare in combinatie met natuur.

Er ontwikkelde zich een prachtig oer-Drents moeraslandschap. Zeldzame vogels als roerdomp en ijsvogels gingen er broeden. Steeds meer natuurtoeristen wisten het gebied te vinden en het water werd zeer goed vastgehouden. 

Droogte

Maar het water werd zo goed vastgehouden, dat omliggende boeren vonden dat hun landerijen daardoor ook te nat werden, met gewasschade tot gevolg. Ze trokken aan de bel en het gevolg was dat een deel van het stroompje uitgediept werd waardoor het gebied versneld leeg liep.

Toen kwamen er ook nog extreem droge jaren. In 2018 en 2019 verdroogde het gebied daardoor extra en de natuur ging met sprongen achteruit. Vrijwel alle nog in 2015 gesignaleerde broedparen moerasvogels blijken verdwenen. Het ging veelal om de zeldzame soorten zoals porseleinhoen, waterral, roerdomp en sprinkhaanrietzanger.

{articles "Droogte-expert Niko Wanders: 'Mindset moet anders rond waterverbruik'" id="25631" }

{articles "Hoe regenwormen boeren kunnen helpen in tijden van extreme droogte" id="25237" }

Vrienden

Dus werd een natuurgroep opgericht om de belangen van de natuur in dit gebied te behartigen, 'De Vrienden van de Geeserstroom'. Overleg tussen de 'Vrienden', Waterschap Vechtstromen en Provincie Drenthe heeft er toe geleid dat het water tijdelijk weer langer vastgehouden wordt, maar een echte oplossing is er helaas nog niet.

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur. 

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.

{articles "Natuur zucht onder enorme droogte: hoe lossen we droogtecrisis op?" id="24142" }

{articles "Brand Deurnese Peel laat zien dat extreme droogte ook in Nederland leidt tot extreme bosbranden" id="23319" }

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/25811-droogte-in-nederland-geeserstroom-lijkt-op-droge-savanne
Geplaatst op

Hoe de natuur in de Deurnese Peel zich snel herstelt (NPO Radio 1 Natuur & Milieu)

https://www.nporadio1.nl/images/2020/05/15_96793a41aa_IMG_0113.jpg

De Deurnese Peel, waarvan ruim drie weken geleden zo'n 800 hectare verwoest werd, biedt nog steeds een trieste aanblik. Toch komt er alweer van alles op gang. "Ik hou wel van natuur die een gigantisch herstellend vermogen heeft", zegt boswachter Jap Smits in Vroege Vogels.

{audiofragment audio="384853" caption="Terug naar de Peel - deel 2" }

Bij de grote natuurbrand in de Deurnese Peel is 800 hectare natuur in vlammen opgegaan. Vaak lijkt de natuur zich na een brand snel te herstellen. Dat is ook het geval voor dit hoogveengebied.

Het herstel is het best te zien aan de verse groene sprieten van het pijpenstrootje, dat alweer op veel plekken zo'n 25 cm boven de met as bedekte aarde uittorent. Maar, ook als je inzoomt op het kleine grut, zoals insecten, komt er weer van alles op gang.

'Branden zijn van alle tijden'

De rupsjes en keverlarfjes die vóór de brand in de bomen zaten zijn allemaal dood. Maar nu de natuur weer herstelt, vormen die het voedsel voor de eerste generatie aaseters: vogels, maar ook andere insecten. Daarna komt een hele generatie die al het dode materiaal dat is verbrand, gaat opeten.

Daar komen weer roofkevers en loopkevers op af. "Ze komen allemaal netjes achterelkaar, precies op volgorde", vertelt boswachter Jap Smits van Staatsbosbeheer. Ondanks de brand, die twee derde van het gebied in de as legde, klinkt hij enthousiast: "Het is maar hoe je het uitlegt, wij noemen het een natuurramp, maar dat zit in ons hoofd. Branden zijn van alle tijden."

Het herstellend vermogen van natuur

Er zijn insecten die massaal afkomen op verbrande natuur, en daar komen ook weer predatoren op af. "Een heleboel soorten die hier helemaal niks te zoeken hadden vóór de brand, die lopen nu te smullen." Smits vindt dat heel fascinerend om te zien gebeuren. "Niet dat ik nou zo van brand hou, maar ik hou wel van natuur die een gigantisch herstellend vermogen heeft, en waar er bij elke situatie weer soorten zijn die er voordeel van hebben."

"Neem de prachtkevers, met hun mooie glanzende schild", zegt Jap Smits, "die kunnen wel op 60 à 70 km afstand met hun voelsprieten waarnemen dat er ergens brand is geweest, en kunnen dan op de wind naar die verbrande natuur toevliegen."

De prachtkevers laten hun jongen opgroeien juist in hout van bomen die recent verbrand zijn. Dat hout heeft een tik gehad van de brand, de bomen hebben hun natuurlijke weerstand verloren en daar komen al die insecten op af. "Buitengewoon knap van die beestjes", vindt boswachter Smits.

{articles "Brand Deurnese Peel laat zien dat extreme droogte ook in Nederland leidt tot extreme bosbranden" id="23319" }

Smeulen kan nog enkele weken aanhouden

De komende weken wordt aangeraden om niet naar de Peel te gaan. Veen bestaat uit plantaardig materiaal dat ondergronds gedeeltelijk vergaan is. Veen groeit in natte, zuurstofarme omstandigheden, maar bij aanhoudende droogte of ontwatering ontstaat een laag met zeer brandbaar materiaal. Als dat eenmaal brandt, dan blijft het ondergronds doorbranden.

En een brand droogt het veen nog verder uit. Door zo snel mogelijk zo veel mogelijk water erop te gooien kan je een veenbrand voorkomen. Anders kan de brand zo een meter onder het veen doorbranden. Mensen worden gewaarschuwd weg te blijven uit het gebied, omdat het er nog steeds brandgevaarlijk is. Het smeulen kan volgens de gemeente Deurne nog enkele weken aanhouden.

{articles "Peelbrand is grote klap voor hoogveenlandschap" id="23298" }

{articles "Inwoners Herkenbosch mogen nog niet naar huis, natuurbrand nog niet onder controle" id="23264" }

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur. 

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.

https://www.nporadio1.nl/natuur-milieu/23820-hoe-de-natuur-in-de-deurnese-peel-zich-snel-herstelt